Morgunblaðið - 25.04.1995, Blaðsíða 18

18 ÞRIÐJUDAGUR 25. APRÍL 1995
MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Japanski sértrlíar-
söfnuðurinn
Einn yfir-
mannanna
myrtur
Tókýó. Reuter.
HÆGRISINNAÐUR öfgamaður
stakk til bana í fyrradag annan
æðsta mann japanska sértrúar-
safnaðarins Æðsta sannleiks en
söfnuðurinn er talinn hafa staðið
að baki gasárásinni í neðanjarðar-
lestinni í Tókýó í mars sl. Óttast
lögreglan, að morðið geti tafið
rannsókn málsins enda var hinn
látni yfirmaður rannsókna- og
tæknideildar safnaðarins og
stjórnaði hugsanlega framleiðslu
taugagassins.
Hægriöfgamaðurinn, Yuko Jo,
29 ára gamall af kóreskum ættum,
stakk Hideo Murai þrisvar sinnum
úti fyrir aðalstöðvum safnaðarins
í Tókýó og að viðstöddum fjölda
fréttamanna. Jo gerði enga tilraun
til að flýja af vettvangi og gaf þá
skýringu á verknaðinum, að hon-
um hefði verið farið að leiðast bið-
in eftir réttlátri refsingu yfír þeim,
sem báru ábyrgð á gasárásinni.
Murai, sem var 36 ára gamall,
er talinn hafa stjómað framleiðslu
taugagassins sarins en að sögn
japanskra fjölmiðla var það gert
samkvæmt rússneskri aðferð. Er
talið, að einhveijir rússneskir vís-
indamenn hafi lagt söfnuðinum lið
en í Rússlandi voru félagar í söfn-
uðinum um 30.000, þrisvar sinn-
um fleiri en í Japan. Starfsemi
hans hefur nú verið bönnuð í Rúss-
landi.
Frá því í mars hefur japanska
lögreglan handtekið meira en 100
frammámenn í Æðsta sannleik og
var Murai í forsvari fyrir söfnuðinn
þar sem leiðtogi hans, Shoko Asa-
hara, fer huldu höfði. Japanska
blaðið Mainichi sagði frá því á
laugardag, að í dagbók, sem Murai
hélt 1991, spáði hann því, að söfn-
uðurinn myndi ráða öllu Japan
fyrir aldamót.
Mótmæla
kjamorku-
úrgangi
JAPANSKIR kjarnorkuandstæð-
ingar mótmæltu í gær væntan-
legri komu bresks skips með fjórt-
án tonn af kjarnorkuúrgangi.
Greenpeace-samtökin segja þetta
vera hættulegasta farm, sem
nokkurn tímann hefur siglt um
heimsins höf. Urgangurinn verð-
ur geymdur í sérstakri stöð í
borginni Rokkasho í hálfa öld en
síðan grafinn í jörðu. Er um að
ræða úrgang sem féll til er jap-
önskum úraniumafgöngum var
breytt i plútóníum í Frakklandi.
Á næstu árum verða 3.000 tonn
af úrgangi flutt aftur til Japans.
Kosið um héraðsstjórnir á Ítalíu
Italir í tvær fylkingar
Rómaborg. Reuter.
FRELSISBANDALAG Silvios
Berlusconis fyrrverandi forsætis-
ráðherra Ítalíu hlaut ekki þann
stuðning í héraðskosningum um
helgina sem hann hafði vonast
eftir til þess að geta krafist nýrra
þingkosninga.
Talningu atkvæða í kosningum,
sem fram fóru í 15 af 20 sýslum
Ítalíu á sunnudag, var ekki lokið
í gærkvöldi, en samkvæmt tölvu-
spám, sem byggjast á upplýsing-
um úr atkvæðatalningu í 950 kjör-
deildum, benti allt til þess að
Frelsisbandalagið, kosninga-
bandalag þriggja mið- og hægri-
flokka, fengi 42,3% atkvæða.
Stjórnmálaskýrendur töldu ólík-
legt, að Oscar Luigi Scalfaro for-
seti tæki kröfur um skjótar þing-
kosningar til greina en Berlusconi
hefur óskað eftir fundi með forset-
anum í vikunni til að knýja á um
kosningar í júní.
Flest benti til þess, að Frelsis-
bandalagið færi með sigur af hólmi
í sjö eða átta sýslum af 15. Kosn-
ingabandalag fímm mið- og
vinstriflokka fengi 40,6% at-
kvæða, samkvæmt tölvuspánni, og
sigraði í þeim sýslum sem Frelsis-
bandalagið næði ekki meirihluta.
Samkvæmt tölvuspám um úrslit
kosninga til ítölsku héraðsstjórn-
anna er gamli kommúnista-
flokkurinn, Lýðræðislegi vinstri-
flokkurinn, orðinn stærsti flokkur
landsins með 25% atkvæða. Flokk-
ur Berlusconis, Áfram Ítalía, fékk
23% atkvæða.
Utanríkisráðherra Rússlands varar við stækkun Atlantshafsbandalagsins
Einangi'iin Rúss-
lands vatn á myllu
þjóðemissinna
Kaupmannahöfn. Morgnnblaðið.
ANDREJ Kozyrev utanrík-
isráðherra Rússlands lík-
ar ekki við að þurfa inn-
an skamms að skrifa um
glötuð tækifæri í endurminningar
sínar, sem hann að eigin sögn myndi
vísast skrifa frá fanganýlendu í
Síberíu. Á þennan hátt lýsti hann
þeim aðstæðum sem gætu skapast,
ef þrýst væri á um útvíkkun Atl-
antshafsbandalagsins, áður en frið-
arsamstarf þess fengi að þróast.
Þessu sagði hann frá í tilfínninga-
ríkri ræðu á fundi sérfræðinga og
frammámanna í stjórnmálum og
viðskiptalífínu frá Bandaríkjunum,
Japan og Evrópu, sem funduðu í
Kaupmannahöfn um helgina. Eitt
helsta umræðuefnið var þróunin í
Rússlandi.
Kozyrev kom til fundarins með
prentaða ræðu, sem síðan átti að
dreifa til viðstaddra, en hann las
aðéins upp úr ræðunni á stöku stað
og talaði þess í stað til fundar-
manna. Hann hóf tölu sína með því
að rifja upp að þó fjögur ár væru
síðan Sovétríkin liðuðust í sundur
og kommúnisminn féll vantaði enn
nýjar stofnanir, sem svöruðu nú-
tímaaðstæðum. í staðinn fyrir kalda
stríðið væri kominn kaldur friður,
sem væri gróðrarstía fyrir alls kyns
misskilning, er gæti haft ófyrirsjá-
anlegar afleiðingar.
Sem dæmi um misskilninginn
nefndi hann viðbrögð við ummælum
sínum í síðustu viku um að Rússar
gætu neyðst til að grípa til vopna
til að veija hagsmuni Rússa utan
landamæra Rússlands. Þegar hann
hefði gengið í salinn áðan, hefði
Lennart Meri forsætisráðherra
Eistlands, sem var á fundinum,
hnippt í sig og spurt hvers vegna
hann væri að hóta Eistlandi. „Hið
rétta er,“ sagði Kozyrev, „að ég var
hvorki að hóta Eistlandi né öðrum,"
en aðstæður væru þannig að þessi
ummæli væru umsvifalaust lögð út
á versta veg. Það sem hann hefði
átt við væri að rétt eins og Frakkar
hefðu notað hersveitir í Afríku til
að bjarga frönskum þegnum á stríð-
andi svæðum undanfarið, þá vildu
Rússar geta gert hið sama. Þegar
átök brutust út í Dagestan, hefði
hann sjálfur verið staddur þar og
þá um nóttina hefðu margir vest-
rænir starfsbræður hringt í sig og
beðið sig að gæta hagsmuna er-
lends sendifólks, fréttamanna og
annarra þegna og það hefðu Rússar
gert með hersveitum sínum.
Nýjar aðstæður kalla
á nýjar stofnanir
Um leið og Kozyrev minntist
þess að fímmtíu ár væru liðin frá
lokum seinni heimsstyijaldarinnar
sagði hann að upp úr henni hefðu
framsýnir menn lagt grundvöllinn
að nýrri þróun, eins og sést hefði
með Marshall-hjálpinni, Sameinuðu
þjóðunum, Atlantshafsbandalaginu
og Efnahagsbandalaginu. Nú vant-
aði sömu framsýnina.
Kozyrev áréttaði að rétt eins og
önnur lýðræðisríki yrðu rússnesk
stjórnvöld að taka tillit til vilja al-
mennings. Þjóðernissinnar ættu
uppgang sinn að þakka óánægju
með hve litlu samstarfið við vestur-
veldin hefði skilað. Þessi óánægja
hefti ekki endilega sjálfar endur-
bæturnar, en gerði lífíð erfítt fyrir
endurbótasinna. I Ijósi þess að fyrir
nokkrum árum hefðu þúsundir
manna setið í fanganýlendum fyrir
það eitt að láta sig dreyma um
einkavætt atvinnulíf, væri það ekki
slæmur árangur að 62 prósent at-
vinnulífsins væri nú einkavætt, sem
væri hærra hlutfall en til dæmis á
Ítalíu.
Á þessu ári, þegar kosningar
færu í hönd í Rússlandi, væri var-
hugavert að leggja þjóðernissinnum
vopn í hönd með því að einangra
Rússland. Atlantshafsbandalagið
væri ekki lengur óvinur í hugum
Rússa, nema kannski ólæknandi
kommúnista, en það væri fjarlægt
og óþekkt. Þar sem það hefði verið
byggt upp gegn kommúnisma
spyrðu Rússar sig gegn hveijum
það beindist nú. Ef svarið væri að
það beindist meðal annars gegn
hryðjuverkahópum, þá væri spurn-
ingin hvers vegna Rússar mættu
ekki taka þátt í því. Friðarsamstarf-
ið mætti einmitt nota til að efla
öryggi í heiminum. Sjálfur fengi
hann iðulega að heyra frá löndum
sínum að hann væri heimskur að
halda að breyttar aðstæður í Rúss-
landi breyttu áliti umheimsins, sem
héldi áfram að líta Rússland sömu
augum og fyrr. Um þetta snerust
kosningarnar meðal annars.
Útfærsla í þágu
sérhagsmuna
Niðurstaða sín væri því að hann
væri hlynntur friðarsamstarfínu, en
á móti skyndilegri og fljótfærnis-
legri útfærslu Atlantshafsbanda-
lagsins. Áhersla á hana hefði ekk-
ert í för með sér annað en sálarkval-
ir fyrir Rússa, sagði- Kozyrev, og
auglýsti eftir skynsemi og skiln-
ingi. Rússar væru ekki að fara fram
á að beita neitunarvaldi gegn út-
færslunni. Þeir vildu ekki útiloka
neitt og orð Jeltsíns frá 1991 um
að ekki væri hægt að útiloka aðild
eftir að friðarsamstarfið hefði verið
reynt, stæðu enn. Síðustu orð utan-
ríkisráðherrans voru að hann mætti
ekki til þess hugsa að glata góðu
tækifæri bara vegna þess að ein-
hveijir þyrftu á útvíkkun Atlants-
hafsbandalagsins að halda í þágu
sérhagsmuna.