Morgunblaðið - 25.04.1995, Blaðsíða 31

30 ÞRIÐJUDAGUR 25. APRÍL 1995
MORGUNBLAÐIÐ
+
MORGUNBLAÐIÐ
fHrcjputÞfofeife
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Haraldur Sveinsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
NÝ RÍKISSTJÓRN
HIN NÝJA ríkisstjórn Sjálfstæðisflokks og Framsóknar-
flokks, sem tók við völdum í fyrradag, er að því leyti
til áþekk ríkisstjórn Sjálfstæðisflokks og Alþýðuflokks, að
skipting ráðuneyta á milli núverandi stjórnarflokka er nánast
hin sama og var á síðasta kjörtímabili, að því undanskildu,
að landbúnaðarráðuneytið verður nú í höndum Framsóknar-
manna. Æskilegt hefði verið, að meiri breytingar yrðu gerðar
á skiptingu ráðuneyta. Það hefði veitt þeim fjórum ráðherrum,
sem sátu í ríkisstjórn fyrir Sjálfstæðisflokkinn á síðasta kjör-
tímabili og gegna ráðherrastörfum áfram, tækifæri til að tak-
ast á við ný viðfangsefni.
Síðustu daga voru töluverðar umræður um það, hvort breyt-
ingar yrðu í ráðherraliði Sjálfstæðisflokksins. Niðurstaða þing-
flokksins varð sú, að Ólafur G. Einarsson, menntamálaráð-
herra, vék úr stjórninni og Björn Bjarnason kom í hans stað.
Nokkurrar óánægju hefur gætt meðal Sjálfstæðismanna í
Reykjaneskjördæmi yfir því, að annað stærsta kjördæmi lands-
ins eigi ekki fulltrúa á vegum Sjálfstæðisflokks í ríkisstjórninni.
Á hinn bóginn er ljóst, að þeir fimm þingmenn úr Reykjanes-
kjördæmi, sem sitja á Alþingi fyrir Sjálfstæðisflokkinn, létu
ekki á það reyna í atkvæðagreiðslu í þingflokknum, hvort full-
trúi þeirra hefði fylgi til þess að sitja áfram í ráðherrastól.
Úr því að þingmennirnir voru ekki tilbúnir til þess ristir
óánægja þeirra varla djúpt.
Ólafur G. Einarsson hefur legið undir margvíslegri gagn-
rýni fyrir störf sín í menntamálaráðuneytinu. Þó er hægt að
vísa til þess, að hann hafi náð fram mörgum mikilvægum
málum og verið afkastameiri í þeim efnum, en sumir forverar
hans. Engin spurning er um, að Þjóðarbókhlaðan væri ekki
komin í notkun nema vegna þeirrar forystu, sem hann tók um
að ljúka þeirri framkvæmd. Menntamálaráðuneytið er hins
vegar erfitt ráðuneyti og miklar kröfur m.a. gerðar til ráð-
herra um viðtöl við ýmsa þá aðila, sem heyra undir ráðuneytið.
í einu tilviki stóð nýr menntamálaráðherra frammi fyrir því á
fyrstu dögum í ráðuneytinu, að allir viðtalstímar hans voru
bókaðir tvo mánuði fram í tímann! Það er áleitin spurning,
hvort menntamálaráðherra og einstaka aðrir ráðherrar eins
og t.d. fjármálaráðherra, þurfi ekki á fleiri pólitískum aðstoðar-
mönnum að halda til þess að sinna þeirri gífurlegu ásókn, sem
ráðherra menntamála bersýnilega verður fyrir.
Björn Bjarnason, hinn nýi menntamálaráðherra, er vel und-
ir það búinn að taka að sér þetta vandasama embætti. Hann á
að baki starfsferil í stjórnarráðinu og þekkir þar vel til. Hann
hefur starfað mikið að stjórnmálum, fjallaði í rúman áratug
um stjórnmál hér á síðum Morgunblaðsins og hefur setið á
Alþingi sl. fjögur ár.
Ólafur G. Einarsson tekur nú við embætti forseta Alþingis.
Það er rétt, sem Davíð Oddsson, forsætisráðherra, hefur sagt,
að það embætti er a.m.k. ígildi ráðherraembættis. Hins vegar
hafa menn ekki umgengizt þetta embætti á þann veg en von-
andi verður nú breyting á því.
Þess hefur einnig gætt, að konur í Sjálfstæðisflokknum eru
óánægðar yfir því, að engin úr þeirra hópi situr í ríkisstjórn.
Með sama hætti og varðandi Reyknesinga má færa rök að
því, að úr því að engin kona gaf formlega kost á sér til ráð-
herradóms í þingflokki Sjálfstæðismanna og lét á það reyna
í atkvæðagreiðslu hvaða stuðning hún hefði, sé sú óánægja
varla djúpstæð.
Ráðherraval þingflokks Framsóknarflokksins vekur ekki
athygli utan það eitt, að enginn þeirra forystumanna flokks-
ins, sem hafa umtalsverða reynslu að baki í stjórnmálum eða
stjórnsýslu, tekur að sér það embætti í ríkisstjórninni, sem nú
er augljóslega eitt erfiðasta ráðherraembættið og er þá átt
við embætti heilbrigðis- og trýggingaráðherra.
Hin nýja ríkisstjórn stendur frammi fyrir kröfu um mikinn
niðurskurð ríkisútgjalda, m.a. til þess að koma í veg fyrir
verulega vaxtaþækkun. Opinn fjármagnsmarkaður og afnám
hafta vegna fjármagnsflutninga á milli landa valda því, að
ríkisstjórn hefur afar takmarkaða möguleika á að ráða vaxta-
stiginu. Umtalsverður niðurskurður ríkisútgjalda næst ekki
nema með verulegum niðurskurði í heilbrigðiskerfinu og trygg-
ingakerfinu. Reynslan sýnir hins vegar, að þrýstihóparnir í
heilbrigðiskerfinu rísa upp af mikilli hörku, ef einhverju á að
breyta.
Er sanngjarnt að fela þetta erfiða ráðherraembætti þing-
manni, sem hefur mjög takmarkaða þingreynslu að baki? Guð-
mundur Bjarnason hefur reynslu úr þessu ráðunejdi og Finnur
Ingólfsson hefur reynslu að baki í stjórnkerfinu eftir að hafa
starfað sem aðstoðarmaður ráðherra. Páll Pétursson hefur
áratuga reynslu í stjórnmálum og þingstörfum. Hvað veldur
því, að enginn þessara manna tekur að sér eitt erfiðasta ráðu-
neytið í ríkisstjórninni en leggja það í þess stað á herðar Ingi-
bjargar Pálmadóttur, sem hefur mun minni reynslu en fyrr-
nefndir þrír ráðherrar, að axla þessar þungu byrðar?
Nýrri ríkisstjórn og nýjum ráðherrum fylgja óskir um far-
sæld og árangur i starfi.
Ávöxtunarkrafa á spariskírteinum á Verðbréfaþingi hækkaði um 0,55%
ENGIN útboð hafa farið fram á spariskírteinum siðan í fyrra. Útboð á spariskírteinum til 10 ára fór síðast fram í júli og útboð á 5 ára
spariskírteinum fór síðast fram í september. ECU-bréfin koma að einhverju leyti í staðinn en útboð á þeim fór fyrst fram í október.
Engin við-
skipti með
spariskírteini
*
Akvörðun Seðlabanka Islands að hækka
ávöxtunarkröfu á spariskírteini ríkissjóðs á
■ ■
Verðbréfaþingi Islands um allt að 0,55% á
föstudag er viðurkenning á þeim veruleika sem
ríkt hefur í vaxtamálum hérlendis síðustu
mánuði og tilraun til að hefja þau aftur til
vegs sem grunnviðmiðun fyrir vexti á verð-
tryggðum fjárskuldbindingum. Hjálmar Jóns-
son kynnti sér hvað er á ferðinni.
STAÐAN í vaxtamálum á ís-
lenska fjármagnsmarkaðn-
um er afar athyglisverð í
kjölfar ákvörðunar Seðla-
bankans að hefja öfluga viðskipta-
vakt fyrir spariskírteini á markaðs-
kjörum, en um nokkurra mánaða
skeið hafa kaup hans á spariskírtein-
um einungis verið til málamynda.
Spariskírteini hafa heldur ekki selst
í útboðum við þá 5% kröfu sem stjórn-
völd hafa haft að viðmiði og því hef-
ur sala þessara langtímaverðbréfa
legið niðri. Þess verður greinilega
vart að það ríkir mikil ánægja á fjár-
magnsmarkaðnum með þessa
ákvörðun bankans og menn binda
vonir við að ástandið sé að færast í
eðlilegt horf, þó það kunni að taka
einhvern tíma fyrir spariskírteinin
að vinna sér fyrri sess sem grunviðm-
iðun varðandi vexti á langtímaverð-
bréfum, þar sem trú manna á þau
hafi beðið hnekki í þessum svifting-
um. Hér eftir muni vextirnir endur-
spegla skilyrði á markaðnum og þjóni
þannig því hlutverki í efnahagslífinu
sem þeim sé ætlað.
Spariskírteini hafa ekki selst í út-
boðum frá því í fyrrahaust vegna
þess að stjórnvöld hafa haldið fast í
það viðmið sitt að taka ekki tilboðum
um hærri ávöxtunarkröfu en 5% á
sama tíma og ýmsir aðrir fjárfesting-
arkostir hafa verið fyrir hendi þar
sem hærri ávöxtun var í boði. Þar
má bæði nefna húsbréf og svo,
skuldabréf sveitarfélaga og fyrir-
tækja, sem hafa í auknum mæli leit-
að út á verðbréfamarkað til að afla
sér Ijármuna. Eftirspurnin frá þess-
um aðilum var miklu meiri en ráð
var fyrir gert fyrirfram. Bæði varð
húsbréfaútgáfa meiri á síðari hluta
ársins í fyrra en ráð var fyrir gert
og einnig er talið að lánsfjárþörf
sveitarfélaga hafi verið 5-6 milljarðar
króna á síðasta ári og þess fjár hafi
að stærstum hluta til verið aflað hér
innanlands. Ávöxtunin hefur verið frá
5,7% og upp í hátt á sjöunda prósent
eftir tíma og áhættu og því hafa ijár-
festar snúið sér að þessum kostum
og ríkissjóður setið á hakanum.
Ekki náð að afla sér lánsfjár
Niðurstaðan hefur orðið sú að rík-
issjóður hefur ekki náð að afla sér
lánsfjár á innlendum lánamarkaði og
hefur þurft að treysta í stórauknum
mæli á erlenda lántöku. Þess er hins
vegar að vænta að í útboði á spari-
skírteinum á morgun, miðvikudag,
muni ríkissjóður fylgja í kjölfar
Seðlabankans og verði tilbúin til þess
að taka tilboðum um hærri ávöxtun-
arkröfu en þau 5% sem miðað hefur
verið við. Hver krafan verður að lok-
um er aftur erfíðara að átta sig á,
ekki síst vegna þess að engin við-
skipti áttu sér stað á Verðbréfaþing-
inu í gær með spariskírteini, þrátt
fyrir hækkun ávöxtunarkröfunnar.
Það bendir til þess að ijárfestar telji
að krafan sé í hærra lagi og þeir
muni tapa fé á því að selja spariskír-
teini á henni. Áuk þess ríkir óvissa
um niðurstöðu útboðsins á morgun
og væntanlega vilja menn sjá niður-
stöðuna varðandi það áður en þeir
ákveða framhaldið.
Mikillar óvissu gætir um hver
vaxtaþróunin verður á' næstunni.
Almennt voru viðmælendur Morgun-
blaðsins á íjármagnsmarkaðnum á
því að ekki væru efni til þess að
vænta hér mikilla vaxtahækk'ana
næstu vikurnar. Öllu heldur mætti
búast við lítilsháttar hækkun og sum-
ir töldu að vextir gætu jafnvel lækk-
að við það að markaðsviðmiðun á
vöxtum spariskírteina yrði virk á
nýjan leik. Það hefði verið mjög
óheppilegt að eftirmarkaður spari-
skírteina lagðist niður. Þetta hefði
verið mikilvægasta viðmiðunin um
vexti á langtímaverðbréfum, sem
væri mikilvægasti hluti verðbréfa-
markaðarins. Viðmiðunin hefði færst
yfir á ávöxtunarkröfu húsbréfa, en
þau hentuðu ekki vel til þeirra hluta
vegna þess hvemig þau væru úr
garði gerð. Til dæmis væru bréfín
með útdráttarfyrirkomulagi og
ávöxtunarkrafan sveiflukennd.
Þorgeir Eyjólfsson, forstjóri Líf-
eyrissjóðs verslunarmanna og for-
maður Landssambands lífeyrissjóða,
lýsti í samtali við Morgunblaðið
ánægju sinni með ákvörðun Seðla-
bankans og sagðist hafa fulla trú á
því að fjárfestar muni á nýjan leik
taka af krafti þátt í útboði spariskír-
teina á morgun. Hann sagði að það
hefði verið ljóst að það vaxtastig sem
miðað hefði verið við í útboðum ríkis-
sjóðs hefði ekki haldið lengur.
Ástandið hefði verið orðið slæmt þar
sem markaðasviðskipti hefðu legið
niðri, en spariskírteini ættu að vera
auðseljanleg og mynda vaxtagrunn-
inn á markaðnum. „Þegar Seðla-
bankinn færir ávöxtunarkröfuna upp
og til samræmis við vaxtastigið sem
er í landinu þá er að mínu mati ekki
um vaxtahækkun að ræða, það er
einfaldlega verið að taka mið af stað-
reyndum og veruleika," sagði Þor-
geir.
Hann sagðist aðspurður alls ekki
telja þessa breytingu marka upphaf
vaxtahækkunartímabils með ein-
hverjum hætti. Þvert á móti ætti
þessi ákvörðun að stuðla að stöðug-
leika, gera markaðinn sveigjanlegri
og liðka fyrir að vextir haldist þar
sem þeir eru eða geti hugsanlega
lækkað.
Afkoma banka versnar
Bankar miðuðu kjörvexti sína á
verðtryggðum útlánum við vexti
spariskírteina á eftirmarkaði á með-
an sú viðmiðun var virk. Tilboð Seðla-
bankans í nýjustu flokka 5 og 10 ára
spariskírteina eru 5,80-5,85%, en
kjörvextir á verðtryggðum útlánum
bankanna eru 5,45-5,50%. Valur
Valsson, bankastjóri íslandsbanka,
sagði að hækkun markaðsvaxta að
undanfömu hefði .slæm áhrif á af-
komu banka og sparisjóða. Vaxta-
hækkun ylli því að verð á markaðs-
verðbréfum lækkaði og þannig yrði
tap hjá eigendum slíkra verðbréfa.
Þá hefðu vextír á bankavíxlum
hækkað að undanförnu og það ylli
auknum vaxtagjöldum. „Það er aug-
ljóst að bankar og sparisjóðir verða
að taka tillit til markaðarins ekkert
síður en ríkissjóður og Seðlabankinn.
Við búumst því við vaxtabreytingum
um mánaðamótin og verðum með
okkar vaxtamál til endurskoðunar í
þessari viku,“ sagði Valur. Aðspurð-
ur sagði hann að ekki væri á þessu
stigi hægt að segja til um hver vaxta-
breytingin yrði. Bankinn myndi fylgj-
ast náið með þróuninni í þessari viku
og taka síðan ákvörðun í lok hennar.
Brynjólfur Helgason, aðstoðar-
bankastjóri í Landsbanka íslands,
segir að engar ákvarðanir hafi verið
teknar um breytingar á vöxtum
bankans, en menn fylgist náið með
þróuninni. Það sé hins vegar ekki
rökrétt að kjörvextir verðtryggðra
útlána séu lengi undir þeim vöxtum
sem gildi á eftirmarkaði með spari-
skírteini.
Meðalvextir bankanna
hækkað um 0,7%
Yngvi Örn Kristinsson, fram-
kvæmdastjóri peningamálasviðs
Seðlabanka íslands, sagði aðspurður
að það væri ljóst nú að stefna stjórn-
valda um 5% vaxtaviðmiðun væri
ekki raunhæf ef það ætti að afla fjár
fyrir ríkissjóð á innlendum markaði
og það væri ekki skynsamlegt að
ganga lengra í erlendri lántöku að
svo stöddu. Tilraun Seðlabankans til
að treysta á aðra aðila á markaðnum
til að mynda markaðsverð á spari-
skírteinum hefði. mistekist og það
gæti tekið ákveðinn tíma að endur-
vinna það traust sem spariskírteinin
hefðu notið.
Hann sagði að meðalvextir á verð-
tryggðum útlánum bankanna hefðu
þokast upp á við um 0,7 prósentu-
stig síðustu 12 mánuði, þó bankarnir
hefðu ekki breytt kjörvöxtum sínum.
Þetta hafi gerst með breytingum á
kjörvaxtaflokkunum. Bæði hafi
flokkum fjölgað og einnig í sumum
tilvikum hafi álagið í efri flokkunum
hækkað. Þannig hefðu bankarnir
kannski að nokkru leyti þegar fylgt
eftir hækkun sem orðið hefði á ávöxt-
un húsbréfa. Að hans mati væri því
ekki ástæða fyrir bankanna til að
hækka verðtryggða vexti sína í hlut-
falli við þá hækkun sem hefði orðið
á kauptilboðum í spariskírteini, þó
einhver hækkun á kjörvöxtum ætti
rétt á sér miðað við að ávöxtun hús-
bréfa og spariskírteina yrði svipuð
því sem núværi.
Yngvi Örn sagði aðspurður að það
væri ekki ástæða til að ætla að vext-
ir á skuldbindingum til skamms tíma
hækkuðu vegna hækkunar ávöxtun-
arkröfu spariskírteina. Þvert á móti
benti ýmislegt til að fremur væru
skilyrði til lækkunar vaxta þar en
hækkunar. Vextir á ríkisvíxlum
hefðu verið háir vegna óvissu í
tengslum við kjarasamninga og kosn-
ingar. Verðlagsbreytingar í kjölfar
samningana hefðu verið aðrar og
minni en vænst hefði verið og þetta
samfara batnandi lausafjárstöðu
bankanna gæfi vonir um að vextir
þar gætu lækkað fremur en hitt.
Þórður Friðjónsson, forstjóri Þjóð-
hagsstofnunar, sagði að efnahagsað-
stæður nú væru að ýmsu leyti með
þeim hætti að það væri ekki óeðlilegt
að vextir hneigðust til hækkunar um
tíma. Það væri vaxandi eftirspurn
og umsvif f efnahagslífinu og ákveð-
inn slaki í ríkisfjármálum og með
þessu móti væru vextirnir að gegna
hlutverki sínu sem hagstjórnartæki.
Þessi þrýstingur til vaxtahækkana
yrði fyrir hendi þar til í augsýn yrði
afkomubati í opinberum fjármálum.
Hann teldi vaxtahækkun ekki skaða
efnahagslífið að því tilskyldu að trú-
verðug áætlun um aðgerðir í ríkis-
fjármálum yrði sett fram í haust eins
og stefnt væri að.
~r
ÞRIÐJUDAGUR 25. APRÍL 1995 31
Óvænt úrslit fyrri umferðar frönsku forsetakosninganna
Möguleikar Jospins á
lokasigri takmarkaðir
Það sannaðist enn einu
sinni um helgina í Frakk-
landi, segir Steingrímur
Sigurgeirsson, að þó
skoðanakannanirgefi
vísbendingu um strauma
almenningsálitsins
koma þær ekki í staðinn
fyrir niðurstöður kosn-
inga. Þrátt fyrir að allar
kannanir bentu til yfír-
burðasigurs Jacques
Chiracs í fyrri umferð
forsetakosninganna var
það frambjóðandi sósíal-
ista, Lionel Jospin, sem
öllum að óvörum hlaut
flest atkvæði.
Reuter
JOSPIN sem öllu jafna þykir ekki mjog brosmildur maður gat ekki leynt ánægju sinni með niðurstöðu kosn-
inganna. Hér sést hann flylja ræðu á kosninganóttinni í hópi stuðningsmanna. Lengst til vinstri má sjá Delors.
ÞAÐ ER ávallt mikið líf og dramatík
í kringum kosningar í Frakklandi og
var fyrri umferð forsetakosninganna
um helgina þar engin undantekning.
Um allt Frakkland áttu sér stað uppá-
komur, skipulagðar jafnt sem óvænt-
ar, þegar tugir milljóna Frakka mættu
á kjörstað.
I fyrri umferð kosninganna eru
Frakkar ekki bara að kjósa sér forseta
heldur einnig í mun ríkara mæli en
þeirri síðari, sem fer fram eftir tvær
vikur, að láta sínar eínlægustu, pólit-
ísku hugsjónir ráða ferðinni.
Fjöldi frambjóðenda er ávallt mik-
ill, níu í þetta skipti, þó að vitað sé
að fæstir þeirra eiga einhvern mögu-
leika á að komast áfram í síðari um-
ferðina. Franskir kjósendur geta
venjulega valið á milli nokkurra af-
brigða af kommúnisma og umhverf-
isverndarstefnu (þó að nú hafi „ein-
ungis“ einn græningi verið í fram-
boði) auk mismunandi útfærslu hægri-
öfgastefnu.
Meðal þess sem setti svip sinn á
kjördaginn var yfirlýsing bæjarstjóra
og bæjarfulltrúa þriggja smábæja í
Búrgundarhéraði um verkfall til að
mótmæla áformum um að fækka skóla-
stofum í héraðsskólanum. Vegna „verk-
fallsins" sögðust þeir ekki geta opnað
kjörstaði. A síðustu stundu féllst hins
vegar menntamálaráðherra Frákklands
á að eiga fund með fulltrúum bæjanna
þriggja eftir kosningar og bæjarbúar
gátu gengið að kjörborðinu.
í héraðinu Auvergne féll 71 árs
gamall maður niður örendur er hann
kom út úr kjörklefanum.
Kjörsókn var um 80%, sem er örlít-
ið lægra hlutfall en í síðustu forseta-
kosningum fyrir sjö árum, en þá nýttu
81,5% Frakka kosningarétt sinn.
Hugsanlega kann það að stafa af
því að kjósendur voru pirraðir á helstu
frambjóðendunum og oft keimlíkum,
útþynntum og slagorðakenndum
stefnumálum þeirra. Skoðanakannanir
sýndu fram á að viku fyrir kosningar
voru 34% kjósenda ekki enn búin að
gera upp hug sinn.
Óákveðnir kusu Jospin
Svo virðist sem þessi óákveðni þriðj-
ungur kjósenda hafi í töluverðum
mæli ákveðið að veita hinum trausta
en fremur þurra sósíalista Lionel Josp-
in atkvæði sitt fremur en hægrimann-
inum Jacques Chirac, sem talinn hafði
verið nær öruggur um sigur.
Þegar talið hafði verið upp úr kjör-
kössunum var niðurstaðan sú að Josp-
in sigraði með rúmum 23 prósentum
atkvæða. Næstir á eftir komu þeir
Jacques Chirac með um 20,5 prósent
og Edouard Balladur forsætisráðherra
með um 18,5 prósent atkvæða.
Síðustu vikurnar fyrir kosningar
leit lengi vel út fyrir að hugsanlega
kynnu tveir hægrimenn að eigast við
í síðari umferðinni, þeir Chirac og
Balladur.
Jospin hvatti hins vegar á loka-
spretti kosningabaráttunnar kjósend-
ur á vinstrivængnum ítrekað til að
kasta ekki atkvæði sínu á glæ með
stuðningi við vonlausa vinstrifram-
bjóðendur heldur nýta það til að
tfyggja að vinstrimaður kæmist áfram
í síðari umferðina.
Þá telja sumir fréttaskýrendur að
þessi úrslit sýni að margir þeirra kjós-
enda sem voru orðnir þreyttir á
Frangois Mitterrand og stjórn sósíal-
ista í síðustu þingkosningum hafi þrátt
fyrir það ekki sagt skilið við sósíalis-
mann sem slíkan. Þó að flokkur sósíal-
ista hafi liðið fyrir fjölmörg spillingar-
mál í þingkosningunum dregur enginn
heiðarleika Jospins í efa og hann hef-
ur að auki aldrei tengst Mitterrand
nánum böndum.
Stuðningur Delors mikilvægur
Jospin naut lika ekki síst góðs af
stuðningi Jacques Delors, fyrrverandi
forseta framkvæmdastjórnar Evrópu-
sambandsins. Delors er sá vinstrimað-
ur í Frakklandi sem nýtur mestra vin-
sælda meðal atmennings. Voru það
því mikil vonbrigði fyrir þá er hann
lýsti því yfir í lok síðasta árs, að hann
gæfi ekki kost á sér í forsetakosning-
unum.
Delors hefur hins vegar verið í for-
ystu stuðningsmannaliðs Jospins og
dóttir hans, Martine Aubry, fyrrum
vinnumálaráðherra, skipulagði kosn-
ingabaráttuna. Ganga má út frá því
sem vísu að Aubry verði áberandi í
frönskum stjórnmálum ef Jospin vinn-
ur sigur eftir tvær vikur. Faðir hennar
er jafnvel sagður vera að íhuga að
endurskoða þá ákvörðun sína að hætta
FYRRI UMFERÐ FRÖNSKU
FORSETAKOSNINGANNA
Kosið er á milli þeirra / \
Lionel Jospin og / \
Jacques Chirac, sem fek
hlutu flest atkvæði í
fyrri umferöinni, r, |
í síðari umferð, “
kosninganna r
sunnudaginn
7. mai. m
Flokkar Mkvæðahlutfall
Sósíalistaflokkurinn
Lionel Jospin: 23.21%
RPR - flokkur nýgaullista
Jacques Chirac: 20.47%
RPR - tlokkur nýgaullista
Edouard Balladur: 18.54%
Þjóöarfylkingin
Jean-Marie Le Pen: 15.27%
PCF - Kommúnistaflokkurinn
Robert Hue: 8.73%
Trotkíistar
Arlette Laguiller: 5.37%
Hægriþjóöernissinnar
Philippe de Villiers: 4.80%
Græningjar
Dominique Voynet: 3.35%
Óháðir
Jacques Cheminade: 0.27%
afskiptum af stjórnmálum og gefa
kost á sér sem forsætisráðherra. Hvort
sem áð'fótur er fyrir þeim orðrómi eða
ekki er ljóst að vangaveltur af þessu
tagi spilla ekki fyrir framboði Jospin.
60% kusu hægrimenn
Það á þó eftir að koma í ljós hversu
mikla möguleika hann á á sigri eftir
tvær vikur. Samkvæmt skoðanakönn-
unum, sem framkvæmdar voru strax
á sunnudagskvöldið, ætla 60% Frakka
að kjósa Chirac í síðari umferðinni en
um 40% Jospin. Raunar er það nokk-
urn veginn sama hlutfall og frambjóð-
endur hægri- og vinstrimanna fengu
samtals á sunnudag. Umskipti síðustu
daga, vikna og mánaða í frönskum
stjórnmálum sýna þó fram á að allt
getur gerst. Sigur Jospins mun vafalít-
ið hleypa nýju lífí í kosningabaráttu
vinstrimanna.
Helsta fórnarlamb þessara um-
skipta er Balladur forsætisráðherra.'
Þegar Chirac bað hann um að taka
við forsætisráðherraembættinu fyrir
tveimur árum var það vegna þess að
borgarstjóri Parísar hugðist einbeita
sér að framboði sínu fyrir forsetakosn-
ingarnar í ár. Treysti hann vini sínum
og fyrrum efnahagsmálaráðherra fyrir
því að halda þjóðarskútunni stöðugri
á meðan.
Þá datt engum í hug að hinn virðu-
legi Balladur myndi láta sér detta í
hug að fara sjálfur í framboð. Hann
þótti hins vegar standa sig vel í emb-
ætti á erfiðum tímum og yfírstéttar-
bragur hans vakti upp traust í hugum
Frakka. Þó að hann hefði aldrei orðað
framboð sýndu skoðanakannanir fram
á að hann nyti mun meiri stuðnings
en Chirac og í janúarmánuði greindi
hann frá því að hann byði sig fram.
Ósigur Balladurs á sunnudag mark-
ar eflaust endalok stjómmálaferils
hans. Þó að þeir Chirac hafí áður lýst
því yfir að vinátta þeirra hefði varað
í þijátíu ár eimir lítið eftir af henni
eftir hina harðvítugu kosningabaráttu.
Le Pen sigurreifur
Mikið fylgi þjóðernissinnans Jean-
Marie Le Pen kom nokkuð á óvart en
rúm 15% Frakka greiddu honum at-
kvæði. Hann var að vonum sigurreifur
í gær og lýsti því yfir að hann myndi
greina frá því á mánudag í næstu viku
hvern hann styddi í síðari umferðinni.
Varaði hann Chirac við því að hann^
gæti ekki gengið út frá því sem vísu
að hann hlyti stuðning sinn og tók
fram að hann virti Jospin fyrir heiðar-
leika. Gaf hann í skyn að hægrimenn
yrðu að koma til móts við hann ef
hann ætti að hvetja stuðningsmenn
sína til að kjósa Chirac.
Það er þó ólíklegt að sú verði raun-
in. Þrátt fyrir að Le Pen hafi mýkt
ímynd sína verulega upp á síðkastið
myndi enginn stjómmálamaður með
sjálfsvirðingu bendla sig við hann og
stefnu hans. Má raunar færa sterk rök
fyrir því að stuðningsyfirlýsing frá Le
Pen myndi fæla fleiri kjósendur frá
frambjóðanda en hún myndi afla hon-
um. Kannanir benda að auki til að
fylgismenn Le Pens séu ekki ósjálf-
stæð hjörð er fylgir skipunum leiðtog-
ans. Þannig mun helmingur kjósenda
Le Pens að öllum líkindum kjósa
Chirac óháð yfirlýsingum Le Pens. Þá
er búist við að 20% stuðningsmanna
hans rnuni kjósa sósíalista vegna stétt-
arvitundar sinnar.