Morgunblaðið - 25.04.1995, Blaðsíða 20

20 ÞRIÐJUDAGUR 25. APRÍL 1995
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
Clinton forseti hvetur til baráttu gegn
hermdarverkamönnum
Vararvið
ofstækisfull-
um andróðri
Oklahomaborg, Washington. Reuter, The Daily Telegraph.
Reuter
CLINTON forseti og eiginkona hans, Hillary, við minningarathöfnina. Forsetinn heldur um hönd
manns sem átti eiginkonu sína í stjórnsýsluhúsinu, hún hefur ekki fundist enn.
LEIT var haldið áfram í rústum
stjómsýsluhússins í Oklahomaborg í
gær en talið er nær vonlaust að fleiri
finnist á lífí. Staðfest er að 81 fórst
en óttast er að fómarlömbin séu yfír
200. Hjúkrunarfræðingur úr röðum
björgunarfólksins lést á sunnudag
en brak féll á hana fyrr í vikunni.
Bill Clinton forseti tók þátt í minn-
ingarathöfn um fómarlömbin á
sunnudag í Oklahomaborg og hvatti
hann í ávarpi sínu Bandaríkjamenn
til að beijast gegn hinum „myrku
öflum“ sem staðið Kefðu að tilræðinu.
Um 12.000 manns tóku þátt í
minningarathöfninni á sunnudag,
grátandi ættingjar vom á fremstu
bekkjum í salnum. Björgunarmenn
við stjómsýsluhúsið gerðu stutt hlé
á störfum sínum en héldu síðan
áfram leitinni. Margir þeirra segjast
vera að bugast vegna tilfínninga-
álagsins, þeir lýsa því m.a. hvemig
þeir finna örlitlar líkamsleifar af
bömum sem sprengingin hefur
sundrað. Enn hefur ekki tekist að
komast inn í sjálft dagheimilið og
þar er talið að mörg barnslík leynist.
Alríkislögreglumenn réðust inn í
hús í San Bemardino í Kalifomíu á
sunnudag og handtóku þar liðhlaupa
úr hemum, David Iniguez, sem yfír-
völd töldu að tengdist tilræðinu. Eft-
ir nokkurra stunda yfírheyrslur var
gefíð í skyn að þær grunsemdir hefðu
ekki reynst á rökum reistar.
Timothy McVeigh, fyrrverandi
hermaður, er barðist í Persaflóastríð-
inu, er í haldi og talið ljóst að hann
hafí átt þátt í hermdarverkinu en
stjómvöld gera ráð fyrir að hann
hafí ekki verið einn að verki. Að
sögn The New York Times er líklegt
að tveir bræður frá Michigan, Terry
og James Nichols, sem báðir tengd-
ust herskáum öfgahreyfingum eins
og McVeigh, verði ákærðir fyrir
minniháttar afbrot til að hægt verði
að hafa þá áfram í varðhaldi en þeir
liggja báðir undir grun um aðild.
Komið hefur ljós að yfirlýsing á
tölvuneti, sem sögð var frá McVeigh
komin, var fölsun. Hún var send út
eftir að hann var handtekinn. í yfír-
lýsingunni var hvatt til stjórnarbylt-
ingar.
Deilt um ástæður
Clinton forseti sagði í viðtali við
CBS-sjónvarpsstöðina á sunnudag
að hann vildi fá þingið til að sam-
þykkja að stofnuð yrði ný deild innan
alríkislögreglunnar FBI sem ætti að
beijast gegn hryðjuverkum er ættu
rætur að rekja innanlands. Einnig
yrði að samþykkja framvarp sem
lægi fyrir og veitti stjómvöldum
meira vald til slíkra aðgerða.
FBI, sem var með útibú í húsinu
í Oklahomaborg, telur að hryðjuverk-
ið hafí verið liður í herferð gegn alrík-
isstofnunum og stjómvöldum í Was-
hington. Clinton hvatti til þess að
menn reyndu að gæta þess að egna
ekki til óhæfuverka með öfgafullum
áróðri gegn ríkisvaldinu en eitt helsta
markmið nýs meirihluta repúblikana
á þingi er einmitt að draga úr ríkisaf-
skiptum.
Newt Gingrich, forseti fulltrúa-
deildarinnar, segir „hryllilegt" að
gefa í skyn að árásir hans á skrif-
ræði stjómvalda hafi átt þátt í að
skapa jarðveg fyrir hermdarverkið í
Oklahoma. Talsmaður Clintons sagði
að forsetinn hefði ekki haft neinn
ákveðinn aðila í huga er hann hvatti
til varúðar í orðavali.
Hyggjast
kæra Alan
Boesak
Kaupmannahðfn, Höfðaborg. Reuter.
KIRKJUFÉLÖG á Norðurlöndum
ætla að höfða mál á hendur suður-
afríska blökkumanninum og prest-
inum Allan Boesak.
Vísa þau á bug yfirlýsingum Suð-
ur-Afríkustjómar um, að hann hafí
ekki dregið sér fé úr hjálparsjóðum.
Boesak sjálfur krefst þess á móti,
að kærar verði látnar niður falla og
hann beðinn afsökunar.
Christian Balslev-Olesen, fram-
kvæmdastjóri DanChurch Aid, hjálp-
arstofnunar dönsku kirkjunnar,
sagði, að norrænu kirkjufélögin ætl-
uðu að stefna Boesak til að end-
urheimta féð, sem hann hefði dregið
sér, 20 til 30 milljónir fsl. kr. Sagði
hann, að rannsókn Suður-Afríku-
stjómar hefði aðeins tekið til lítils
hluta málsins.
-----» ♦ »-----
Vaxandi umsvif hópa sem æfa vopnaburð og boða þjóðrækni
Gegn ofríki en sakaðir um
öfgar og ofbeldisdýrkun
Washington, New York. The Daily Telegraph.
LEIÐTOGAR þjóðemissinnaðra
samtaka er nefna sig Varalið Mic-
higan komu saman í aðalstöðvum
sínum, John Williams-virki, í grennd
við bæinn Bratus á sunnudag og
sögðust óttast að stjómvöld myndu
láta ráðast á staðinn vegna meintra
tengsla tilræðismannanna frá Okla-
homaborg við samtökin. Hópar af
þessu tagi era dæmi um ólgu og
vaxandi uppreisnaranda meðal
bandarísks almennings gegn Was-
hington-valdinu, ráðandi stéttum og
gildismati þeirra. Þeir virðast einnig
vera gróðrarstía vopnadýrkunar, of-
beldisáráttu og ofsóknarbrjálæðis.
Leiðtogamir vísa því á bug að
meintir hryðjuverkamenn hafí verið
félagar í samtökunum, segja að þeir
hafi þó ef til vill sótt einhveija fundi.
Félagar í Varaliði Michigans, er
leggja áherslu á þjálfun óbreyttra
borgara í vopnaburði og rétt þeirra
til eiga og bera vopn, eru taldir vera
um 30.000 í Michigan sjálfu og sams
konar hópar eru í flestum sambands-
ríkjum Bandaríkjanna, minnst er um
þá í strandhéruðunum.
Gömul gildi
Umsvifin hafa vaxið hratt undan-
farin ár og forsendurnar fyrir þátt-
töku eru ólíkar, sumir era einfald-
lega helteknir af ást á hver skyns
drápstólum og stríðsleikjum. Flestir
félagarnir eiga það sameiginlegt að
þeir era mjög andvígir afskiptum
opinberra yfirvalda af málefnum ein-
stakra borgara sem þeim finnst
keyra úr hófí. Helstu leiðtogar eru
yfirleitt fyrrverandi foringjar úr
hemum, af lægstu gráðum, en al-
mennir félagar eru ekki síst úr röð-
um eigenda smáfyrirtækja, iðnaðar-
manna og ófaglærðra verkamanna.
Þetta er fólk sem telur sig reyna
að halda fast við þau gömlu gildi
Reuter
KEITH Cameron, stjórnandi einnar deildar Varaliðs Michigan, sýnir rúmlega fimmtugri konu hvern-
ig fara skuli með skotvopn. Á litlu myndinni er Norm Olson, yfirmaður Varaliðs Michigan, sem er
fyrrverandi liðsforingi í flughernum.
frelsis og einstaklingsframtaks sem
gert hafi Bandaríkin svo öflug, fólk
sem er sannfært um að frá Washing-
ton og heimsborgurunum á aust-
urströndinni komi fátt gott og mikið
illt.
Margir eru sanntrúaðir og kirkju-
ræknir, oft baptistar eða meþódist-
ar, eru á móti fóstureyðingum, þeir
hafa andstyggð á kaldrana mennta-
manna í fjölmiðlum og víðar. Þeim
finnst afskipti stjómvalda í Wash-
ington af mennta- og menningar-
málum vera endalaus flaumur af
andlegu eitri og afsiðun.
Sumir hópamir eru tiltölulega
hófsamir, með gott samband við lög-
reglustjóra í sýslum sínum og reiðu-
búnir að gegna hlutverki raunveru-
legs varaliðs þegar þörf er á, þrátt
fyrir andúð á Washington-valdinu.
Þeir vísa á bug öllum tengslum við
kynþáttahatara.
Stjórnandi þeirrar deildar Varal-
iðs Oklahoma sem nær yfír Okla-
homaborg er af pakistönskum ætt-
um. Hann barði að dyram hjá fulltrú-
um alríkislögreglunnar, FBI, í ríkinu
á fímmtudag, klæddur einkennis-
búningi sínum og bauð aðstoð sinna
manna við björgunarstarfið í borg-
inni. í Texas bauð annar hópur að-
stoð við leita að tilræðismönnunum.
Eigin framleiðsla
En einnig eru til ofstækissam-
stök. Fyrrverandi kapteinn í banda-
ríska hernum, Mark Koernke,
stjórnar öfgahóp í Michigan. Hann
fullyrðir að Bandaríkjastjórn sé að
láta reisa fangabúðir fyrir stjórnar-
andstæðinga, stefnt sé að því að
láta sjálfstæðið af hendi en við taki
alheimsstjórn Sameinuðu þjóðanna.
Þegar sé búið að senda Gúrka-her-
menn til Montana með leynd og
eigi þeir að gæta lögregluliðs SÞ.
Það hefur verið reiðarslag fyrir
marga Bandaríkjamenn að þurfa
að horfast í augu við að hryðju-
verkamennirnir eru að þessu sinni
þeirra eigin landar. Ekki hafa frá-
sagnir af starfí og hugmyndum
vopnuðu hópanna orðið til að draga
úr óttanum.
Hvenær hætta þjóðerniskennd og
andúð á afskiptasömu ríkisvaldi að
vera eðlileg fyrirbrigði, hvenær er
farið yfir mörkin? Víða bregður fyr-
ir ofsóknarbijálæði í skoðunum
Varaliðsmanna og annarra slíkra
hópa. Sumir þeirra segja að FBI
hafi komið fyrir sinni eigin
sprengju, mun öflugri en þeirri sem
var í bílnum, fyrir í stjórnsýsluhús-
inu í Oklahomaborg og hafi í reynd
staðið fyrir tilræðinu. Einn af leið-
togum hóps í Texas telur að FBI
hafi vitað um tilræðið og viljað nota
það sem yfirvarp í nornaveiðum
gegn samtökum þjóðrækinna
Bandaríkjamanna.
Mock úr
ráðherra-
stóli
Vínarborg. Reuter.
ALOIS Mock, utanríkisráðherra
Austurríkis, sagðist á sunnudag
ætla draga sig í hlé og hverfa úr
starfi á næstu tveimur vikum.
Mock stendur á sextugu og hefur
gegnt starfi utanríkisráðherra frá
1987. Verður hann kunnasti ráð-
herrann sem hverfur úr starfi við
breytingar sem búist er við að gerð-
ar verði á ríkisstjórn Austurríkis.
Stjórnmálaskýrendur undrast reynd-
ar hversu lengi hann hefur haldið
starfí vegna lítilla vinsælda sem
hann hefur notið, samkvæmt skoð-
anakönnunum.
-----» ♦ ♦-----
Rússar með
nýtt vopn
RÚSSNESKI herinn hefur smíðað
afar hraðskreitt neðansjávarskeyti,
sem líkt er við eldingu og kallað
„Hviðan“. Fer það svo hratt, að skip
eða önnur skotmörk eiga ekki að
hafa mikla möguleika á að forðast
það.
Ekkert sambærilegt vopn er til á
Vesturlöndum en sérfræðingar þar
telja, að fyrst og fremst sé um að
ræða varnarvopn gegn tundurskeyt-
um. Unnt væri að búa það lítilli
kjarnahleðslu til að tortíma kafbát-
um og tundurskeytum frá þeim.
„Hviðan" er ekki búin stýrikerfi en
búist er við, að svo verði.