Morgunblaðið - 25.04.1995, Blaðsíða 38

38 ÞRIÐJUDAGUR 25. APRÍL 1995
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
+ Guðni Guðjóns-
son var fæddur
11. júní 1898 á
Brekkum í Hvol-
hreppi í Rang-
árvallasýsiu. Hann
lést á fostudaginn
langa, 14. apríl
1995 á St Jósefssp-
ítala í Hafnarfirði.
Guðni var annar í
röðinni af níu börn-
um hjónanna Guð-
jóns Jóngeirssonar,
f. 29.5. 1863, d. 2.2.
1943, og Guðbjarg-
ar Guðnadóttur, f.
25.3. 1871, d. 6.8. 1961. Fjögur
systkini Guðna iifa hann en þau
eru: Anna, f. 13.3. 1907, Björg-
vin Kristinn, f. 26.12. 1910,
Guðrún, f. 16.3. 1913, og Bogi
Pétur, f. 5.11. 1919. Fjögur
sytkini Guðna eru látin, en þau
voru: Ingigerður, Katrín Jón-
ína, Guðjón og Guðný. Guðni
kvæntist árið 1922 í Breiðaból-
staðarkirkju, Jónínu Guð-
mundu Jónsdóttur, f. 5.6. 1902,
d. 23.6.1969, frá Austur-Búðar-
hólshjáleigu (nú Hólavatn) í
Austur-Landeyjum. Guðni og
Jónína eignuðust 12 börn. Þau
eru: Valgerður, f. 14.6. 1923,
Ingólfur, f. 21.2. 1925, Guðni
Björgvin, f. 1.4. 1926, Ágústa,
f. 20.8. 1927, d. 5.2. 1980, Har-
aldur, f. 14.12. 1928, Gunnar,
f. 7.3. 1930, Hafsteinn, f. 22.10.
1932, d. 19.2. 1995, Júiíus, f.
16.10. 1933, d.30.10. 1968, Guð-
ÞEGAR ég sest niður til að skrifa
nokkrar línur um hann Guðna afa
fhinn frá Brekkum, þá reikar
hugurinn til baka og ég sé fallega
bæinn fyrir neðan brekkuna. Afi
fæddist á Brekkum 11. júní 1898
og þar ólst hann upp hjá foreldrum
sínum. Hann hóf síðan búskap þar
ásamt ömmu minni Jónínu. Hann
missti hana 1969 eftir langvarandi
veikindi og var það mikið áfail. Þau
eignuðustu 12 börn, einn dreng
misstu þau í æsku. Afi sagði mér
að oft hefði lífsbaráttan verið erfið,
þar sem marga þurfti að fæða og
klæða, en aldrei hefði skort mat
né eldivið og allt hefði þetta nú
bjargast. Afi var sérlega fróður
maður og sagði oft að hann öfund-
aði unga fólkið í dag sem hefði
tækifæri til að læra og það myndi
hann gera ef hann væri ungur
maður í dag. Afi var sérstaklega
handlaginn og mikill smiður í sér,
enda smíðaði hann Brekkurnar að
mestu leyti sjálfur, einnig var hann
góður söðlasmiður og vann við það
eins lengi og hann gat. Afi hafði
fallega rithönd og skrifaði oft í
blöðin á meðan hann gat og þótti
honum það verst þegar höndin gaf
sig og hann gat ekki skrifað leng-
ur. Ættfróður var hann og gat tal-
ið upp ættir manna vítt og breitt
um landið. Hann var ákaflega dug-
legur, sterkur og vel gerður mað-
ur, en ákveðinn og fastur fyrir ef
svo bar undir svo maður bar virð-
ingu fyrir honum. Heiðarleiki, trú-
mennska og snyrtimennska var
hans aðalsmerki og þær kröfur
gerði hann einnig til bama sinna.
A svo langri ævi er eitt víst að
ekki kemst neinn hjá því að sjá á
eftir ástvinum sínum, en dauðinn
er ekki það versta sem Kemur fyrir
og er hann oft bestur fyrir þann
sem þjáist, en stundum er hann svo
grimmur og sár að sárin gróa seint
í hjartanu. Það þurfti afi að reyna
þegar börnin hans fóru hvert af
öðru undanfarin ár og á þann hátt
sem maður óskar síst. Um þetta
ræddi hann við mig seinast þegar
ég heimsótti hann. Hann sagði mér
einnig að sorgin hefði verið mikil
þegar Anna systir mín sem oft var
í sveitinni hjá þeim hefði dáið í
bílslysi aðeins þriggja ára og væri
það hans heitasta ósk að þurfa
eRki að fylgja fleirum af sínum
jón Sverrir, f. 30.5.
1935, óskírður son-
ur, f. 30.5. 1935, d.
1935, Dagbjört
Jóna, f. 1.9. 1939,
Þorsteinn, f. 19.6.
1942, d. 25.4. 1990.
Barnabörnin voru
30 talsins og eru 3
þeirra látin. Alls
eru afkomendur
hans 82. Guðni og
Jónína bjuggu
fyrsta árið á Brekk-
um en hófu síðan
búskap á Skækli í
Austur-Landeyjum
árið 1923 og bjuggu þar til árs-
ins 1926. Guðni breytti nafni
jarðarinnar í Guðnastaðir, sem
hún heitir í dag. Árið 1926
fluttu þau Jónína til Vest-
mannaeyja og bjuggu þar um
eins árs skeið í Bergholti. Árið
1927 fluttu þau að Brekkum og
hófu búskap með foreldrum
Guðna og síðar Björgvini bróð-
ur Guðna. Er Björgvin flutti að
Dufþaksholti í sömu sveit, bjó
Guðni á jörðinni næsta óslitið
til ársins 1971. Flutti hann þá
til dóttur sinnar í Kópavogi og
vann í trésmiðjunni Víði í
Reykjavík. Árið 1973 flutti
Guðni á Selfoss og vann þar við
söðlasmíði uns hann flutti á
Hrafnistu í Hafnarfirði árið
1991.
Utför Guðna fer fram frá
Fossvogskirkju í dag, 25. apríl,
og hefst athöfnin kl. 13.30.
nánustu ættingjum til grafar og
er ég þakklát fyrir að svo verður
ekki.
Ég var svo lánsöm að alast upp
hjá afa og ömmu minni fyrstu tíu
árin og síðan öll sumur þar til ég
var 14 ára. Hjá afa og ömmu lærði
ég það er ég tel öllum hollt að
læra til að geta farið nokkurn veg-
inn með góðu móti í gegnum lífið.
Mitt veganesti var að ég skyldi
bera virðingu fyrir sjálfum mér
ásamt þeim er á vegi mínum yrðu
og hvaða starf sem ég myndi taka
mér fyrir hendur skyldi unnið af
trúmennsku, heiðarleika, snyrti-
mennsku og ekki síst að vera alltaf
jákvæður. Sýna öðrum ekki yfir-
gang eða frekju, en láta samt ekki
ganga á sér. Trúin var stór þáttur
í uppeldi mínu og hefur það reynst
mér oft ljósið í lífinu. Blótsyrði
heyrði ég sjaldan og friður ró ríkti
ætíð í kringum mig. Amma sagði
stundum við mig að barnssálin
væri eins og lítil perla, sem auð-
velt væri að skemma ef ekki væri
hlúð að henni, því perlan myndi
vaxa og dafna og þurfa að hlúa
að öðrum litlum perlum. Ég er
þakklát fyrir að hafa verið ein af
þeim períum sem hlúð var að á
Brekkum og fékk að vaxa og dafna.
Eins og hjá svo mörgum hefur leið
mín um veginn í lífinu oft verið
erfíð og þungbær, en þar sem allt-
af hafði verið hlúð vel að perlunni
þá hefur verið svo auðvelt að láta
ljósið loga í hjartanu. Afí minn, nú
veit ég að þér líður vel að vera
kominn til hennar ömmu.
Ég lcveð ykkur bæði með þökk
fyrir mig. Þar sem gott fólk geng-
ur, þar er guð.
Hvíl í friði.
Anna.
í fáeinum orðum langar mig að
minnast afa míns, sem lést að
morgni föstudagsins langa á St.
Jósefsspítala í Hafnarfirði eftir
stutta sjúkrahúslegu.
Afí var að upplagi vel gerður,
jákvæður og jafnlyndur. Hann
sýndi ávallt æðruleysi og átti auð-
velt með að aðlagast breytingum
eða mæta áföllum. Hann var ótrú-
lega minnisgóður og hélt andlegri
reisn til þess síðasta. Hann var
félagslyndur, fylgdist vel með at-
burðum líðandi stundar og þótti
vænt um fréttir af vinum og ætt-
ingjum. Það var þroskandi að vera
í návist hans. Sjónin dapraðist hratt
síðustu æviárin. Það hlutskipti
fannst honum erfítt að sætta sig
við, en hann kvartaði ekki.
Afi var fyrst og fremst bóndi og
var búskapur ævistarf hans til 70
ára aldurs. Hann sagði þó stundum,
að helst hefði hann kosið að verða
dýralæknir, en peningaleysi hefði
gert slík áform ókleif. Búskapurinn
einn dugði ekki alltaf til þess að
framfieyta stórri fjölskyldu. Hann
fór því nokkrum sinnum á vertíð í
Vestmannaeyjum. Þær ferðir tóku
oft langan tíma og gátu verið erfið-
ar.
Draumurinn um dýralækningar
rættist á vissan hátt í ævistarfi
hans, þar sem tækifæri gafst til
þess að aðstoða skepnur í nauðum,
eins og eflaust margir bændur urðu
að gera á þessum tíma. Þekking
fyrri kynslóða kom þá að miklu
gagni, auk þess nýttist vel sú
reynsla, sem menn áunnu sér.
Afi byggði að mestu leyti sjálfur
sín hús, eins og tíðkaðist jafnan á
þessum tíma. Honum hugkvæmdist
einnig að nýta lind í landi Brekkna
fyrir neysluvatn. Allir hlutir voru
í föstum skorðum á Brekkum og
allir höfðu sitt hlutverk. Þessu
kynntist ég vel, þegar ég dvaldi
þar meðal annars einu sinni sumar-
langt. Það var gengið rösklega til
verks og hvert verkefni leyst sam-
kvæmt ákveðnu skipulagi. Ég man
ekki eftir öðru en natni við skepn-
ur, vélar og búnað. Hús og vélar
voru ávallt vel hirt og séð til þess
að allir hlutir væru í góðu lagi sem
ganga mátti að á vísum stað. í
heimatúninu var staður, sem aldrei
var sleginn. Þar var höfð í heiðri
gömul trú, sem ekki þótti ástæða
til að rengja. Brekkurnar eru land-
námsjörð og hétu áður Sumarliða-
bær. Fyrsti ábúandinn var Hetjólf-
ur. Afi nefndi minjar um búsetu og
í brekkunni ofan við bæinn væri
jafnvel merki um munna að helli.
Hann vildi þó aldrei rjúfa friðhelgi
staðarins og fá úr því skorið hvort
rétt væri.
Eftir að afi brá búi fluttist hann
til dóttur sinnar í Kópavogi og hóf
störf hjá Guðmundi í Trésmiðjunni
Víði. Honum líkaði vel að vinna þar
og talaði ávallt hlýlega um Guð-
mund. Árið 1973 keypti hann íbúð
á Selfossi og settist þar að. Við
Jóhanna bjuggum þar fyrstu mán-
uðina með honum. Á Selfossi vann
hann við söðlasmíðar, fyrst hjá
öðrum, en síðar stundaði hann eig-
in rekstur allt til 90 ára aldurs.
Þá var sjónin farin að daprast og
margvíslegt slit gerði vart við sig.
Hann fór meðal annars í aðgerð á
báðum 'mjöðmum á þessum tíma.
Fyrri aðgerðin tókst mjög vel en
sú síðari miður og þurfti að endur-
taka hana þrisvar.
Af þeirri skynsemi, sem ein-
kenndi afa varð honum ljóst um
þetta leyti, að hann átti erfitt með
að búa einn. Hann hafði því frum-
kvæði að því að reyna að fá inni,
þar sem hann nyti aðstoðar. Um
vorið 1991 fluttist hann inn á
Hrafnistu í Hafnarfirði og taldi hag
sínum vel borgið með allt við hend-
ina og nauðsynlega þjónustu. Þetta
var nákvæmlega í hans anda að
sætta sig við orðinn hlut og óumf-
lýjanlegar breytingar samfara
hækkandi aldri. Afi kynntist á
Hrafnistu ýmsu mætu fólki og naut
samvistar við það að því marki, sem
aðstæður leyfðu. Hann var sáttur
við sinn hlut þau ár, sem hann bjó
þar.
„Römm er sú taug er rekka
dregur föðurtúna til“. (S.E.) Þau
orð komu stundum í hugann, þeg-
ar landbúnaðarmál og afkomu
bænda bar á góma. Hann bar hag
þeirra fyrir brjósti og taldi fráleitt
að þjóðin gæti verið án eigin fram-
leiðslu í landbúnaði, eins og honum
fannst sumir álíta. Þess vegna var
hann ekki alltaf ánægður með af-
skipti stjórnvalda af þeim málum.
í eina tíð hvöttu þau bændur til
þess að stækka bú og búa stórt,
þá var ekki velt fyrir sér framhald-
inu um sölu afurða. Síðar komu
ráðin um loðdýraræktina, sem
leiddi til þess að ýmsir breyttu
samsetningu búa og nýir bændur
bættust í hópinn og hófu loðdýra-
rækt. Afi hélt sínu striki, hafið
meðalstórt bú og tók þátt í tækni-
breytingum í landbúnaðí af vark-
árni fremur en kappi. Hann réðst
ekki í fjárfestingar nema að vel
athuguðu máli.
Afi var alla tíð áhugamaður um
þjóðlegan fróðleik og ættfræði stóð
honum nærri. Ég missti oftast
þráðinn, þegar þessi mál voru rædd
og eldmóðurinn við að rekja ættir
og söguna náði tökum á honum.
Ýmsar tilvitnanir, fleyg orð og
setningar íslendingasagna voru
höfð eftir. Það eru engar ýkjur að'
þær sögur kunni hann mjög vel,
Njálu þó sýnu best.
Afi átti að flestu leyti góða ævi.
Hann var alla tíð heilsuhraustur á
sál og líkama. Hann sagði mér þó
fyrir stuttu síðan, að hann hefði
verið mjög veikburða nýfæddur og
móðir hans hefði haft mjög mikið
fyrir honum. Hann bar þess þó aldr-
ei merki að ég best vissi.
Síðustu fjóra sólarhringana lá
afí á St. Jósefsspítala í Hafnar-
fírði, þar sem hann fékk góða
umönnun lækna og hjúkrunarfólks.
Ég vil þakka þá alúð, sem honum
var auðsýnd.
Afi var sáttur við sinn hlut og
taldi sig að flestu leyti heppinn,
þegar hann leit til baka yfir farinn
veg. Ég bið Guð að blessa minning-
una um afa minn.
Guðjón Skúlason.
Nú hefur afi okkar Guðni Guð-
jónsson kvatt þennan heim eftir
stutt en erfið veikindi og langar
okkur að minnast hans með nokkr-
um orðum. Á slíkri stund reika um
hugann allar þær góðu minningar
sem við eigum um afa okkar. Efst
í huga okkar eru ferðir sem við
fórum með hann í sumarhús for-
eldra okkar austur í Fljótshlíð, en
sú sveit var honum ákaflega kær,
enda skrifaði hann ferðasögu sem
bar heitið „Fögur er hlíðin“ og lýs-
ir þar vel öllum staðháttum. Afi
sagði oft í samtölum við okkur, að
hann teldi að Fljótshlíðin og Hvol-
hreppur frá ásnum væri ein sveit.
Guðni afi var mjög fróður um
gamla tímann og sagði okkur sögur
frá sínum yngri árum í sveitinni.
Hann sagði okkur frá búskapar-
háttum fyrri tíma, enda hafði hann
svarað ýmsum fyrirspurnum frá
Þjóðminjasafni íslands um það.
Eftir afa liggja nokkur skrif, m.a.
um hella á Suðurlandi og ferðasög-
ur. Hann var mjög ættfróður og
gat þulið ættir manna langt aftur
í fornöld. Hann hafði mjög gaman
af að segja frá íslendingasögum
og var Brennu-Njálssaga í uppá-
haldi.
Afi rakti sína eigin ætt til Egils
Skallagrímssonar og var mjög
hreykinn af, en hann var tuttug-
asti og níundi ættliður. Minnisstætt
er hvað afi var mikið snyrtimenni.
Hann vildi alltaf vera hreinn og vel
til fara og ekki mátti gleyma að
greiða sér.
Guðni afí var fæddur á Brekkum
í Hvolhreppi og ólst þar upp og bjó
þar um tíma á móti foreldrum sín-
um. Hann giftist ömmu okkar, Jón-
ínu G. Jónsdóttur, og bjuggu þau
lengst af á Brekkum. Afi og amma
eignuðust tólf börn og eru sjö á
lífi nú þegar hann kveður. Elsku
afi, það var mikið á þig lagt. Þú
misstir ömmu, fimm börn og þijú
barnabörn. Afí bjó um tíma á Sel-
fossi og vann við söðlasmíði. Síð-
ustu árin bjó hann á Hrafnistu í
Hafnarfirði. Alltaf voru heimsóknir
til þín á Hrafnistu ánægjulegar og
hvað þú gast fylgst vel með öllu
sem var að gerast í þjóðfélaginu.
í síðustu heimsókninni minntumst
við á að fara í Fljótshlíðina í sumar
og þá lifnaði yfir afa og hann svar-
aði að svo fremur sem heilsan leyfði
kæmi hann með. En nú er hann
farinn í ferðina löngu.
Nú þegar við kveðjum þig, elsku
afí, langar okkur til þess að þakka
GUÐNI
GUÐJÓNSSON
þér fyrir þær samverustundir, sem
við áttum með þér. Guð blessi þig.
Hvíl þú í friði.
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
Gekkst þú með Guði,
Guð þér nú fylgi,
hans dýrðarhnoss þú hljóta skalt.
(V. Briem.)
Hin langa þraut er liðin,
nú loksins hlaustu friðinn,
og allt er orðið rótt,
nú sæll er sigur unninn
og sólin björt upp runnin
á bak við dimma dauðans nótt.
(V. Briem.)
Gunnar og Páll Haraldssynir.
Þegar Gunnar á Hlíðarenda
mælti hin fleygu orð „Fögur er
Hlíðin .. .“ átti hann örugglega
einnig við Hvolhreppinn, sem að
áliti okkar bræðra er fallegasti hluti
þessarar myndar. Sérstaklega átti
þetta við þegar horft var heim að
Brekkum á hvít og snyrtileg húsin
með reisulegum rauðum þökum og
garðinn hennar ömmu í forgrunni,
Tryggur hlaupandi í túninu og
„Moskvitsinn“ hans Sverris gljá-
fægður í hlaðinu. Þetta var sveita-
bær eins og sveitabæir áttu að
vera. Nú er búið að mála þökin
græn.
Afi var sjálfsagt búinn að fyrir-
gefa Gunnari fyrir að minnast ekki
á Hvolhreppinn í þessum ummæl-
um sínum, enda var Njála hans
uppáhaldsbók, sem hann kunni
nánast utanbókar, en íslendinga-
sögurnar voru honum sérlega hjart-
fólgnar.
Með þessi orð fyrrum sveitunga
hans í huga viljum við bræðurnir
minnast afa okkar frá Brekkum í
Hvolþreppi sem féll frá á föstudag-
inn langa á nítugasta og sjöunda
aldursári, eftir fjögurra sólarhringa
legu á St. Jósefsspítala í Hafnar-
firði.
Þó aldurinn væri hár og sjón og
hreyfigeta skert, kom okkur fráfall
hans á óvart, því lífsorka og and-
legt atgervi ásamt unglegu yfir-
bragði fékk mann til að gleyma að
þar færi maður tæplega aldar gam-
all.
Hann fylgdist vel með fram á
síðustu stundu, hvort sem það var
pólitíkin eða fréttir af ættingjum
og vinum og gott var að leita frétta
hjá honum eða ræða við hann um
landsins gagn og nauðsynjar. Þeg-
ar landbúnaðarmálin bar á góma
gat honum hitnað í hamsi er hann
viðraði skoðanir sínar, en um þau
mál skrifaði hann ágæta blaða-
grein.
Þrátt fyrir ýmis áföll á langri
og strangri ævi sá hann ávallt já-
kvæðu hliðar hlutanna og ef til
vill var þessi jákvæðni lykillinn að
löngum og farsælum starfsdegi.
Hann talaði oft um hversu lán-
samur hann hefði verið í lífínu og
hversu vel væri hugsað um hann
síðustu árin á Hrafnistu. Þar naut
hann einnig góðrar umhyggju Dag-
bjartar dóttur sinnar og fjölskyldu
hennar sem býr þar í næsta ná-
grenni.
Að leiðarlokum viljum við bræð-
urnir þakka fyrir allar góðu minn-
ingarnar, og kveðjum kæran afa
okkar með síðasta erindi úr Sona-
torreki Egils.
Nú er mér torvelt.
Tveggja bága
njörva nift
á nesi stendr.
Skal eg þó glaðr
með góðan vilja
og óhryggr
heljar bíða.
Gunnar, Þórólfur og Guðni.
I dag kveðjum við hinstu kveðju
afa okkar Guðna Guðjónsson, fyrr-
um bónda frá Brekkum í Hvol-
hreppi.
Fyrstu minningar okkar um afa
eru frá því við tvíburasysturnar
urðum þeirrar gæfu njótandi að fá