Morgunblaðið - 30.03.1996, Qupperneq 28

28 LAUGARDAGUR 30. MARZ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
Aukin miðstýring
- minna lýðræði
FÖGNUÐUR sam-
taka vinnuveitenda yfir
frumvarpi félagsmála-
ráðherra um breytingar
á vinnulöggjöfinni er
mikill. Ráðherrann seg-
ist m.a. vilja koma í veg
fyrir miðstýringu og
jafnframt auka lýðræði
og áhrif hins almenna
félaga í verkalýðsfélög-
um.
Hveiju fagna samtök
atvinnurekenda og
hvert er stefnt með
frumvarpinu?
Dregið úr áhrifum
félagsmanna -
aukin miðstýring
Staðreyndin er sú að nái frum-
varpið fram að ganga eykur það
miðstýringu í stéttarfélögum, sem
þó hefur verið mjög gagnrýnd. Það
eykur verulega vald stjómar og
samninganefndar og dregur úr valdi
hins almenna félagsmanns. Sem
dæmi má nefna, að samkvæmt frum-
varpinu teljast samningar, sem
samninganefnd VR hefur undirritað,
samþykktir þó að enginn félagsmað-
ur utan samninganefndar greiði þeim
atkvæði, ef ekki fæst næg þátttaka.
Þá segir í frumvarpinu, að samninga-
nefnd, sem t.d. gæti verið skipuð
þrem mönnum, hafi heimild til af
aflýsa vinnustöðvun, þó allir félags-
menn hafi einróma samþykkt vinnu-
stöðvunina. Er þetta að færa valdið
til félagsmanna?
Fólki mismunað
eftir skoðunum
Einn grundvallarþátt-
ur lýðræðis er atkvæðis-
réttur og jafnt vægi at-
kvæða. Það hefur
þekkst hér, og hefur
verið harðlega gagn-
týnt, að atkvæði fólks
vega mismikið við kjör
til Alþingis eftir því hvar
fólk býr á landinu. T.d.
vega atkvæði í kjördæmi
félagsmálaráðherra
miklu meira en atkvæði
í Reykjavík. Með þessu
frumvarpi félagsmála-
ráðherra er fólki ekki
mismunað eftir búsetu,
því er hins vegar stórlega mismunað
eftir skoðunum, sem er sýnu verra.
Að sitja heima vegnr þyngra
en að greiða atkvæði
Ef tekið er dæmi af atkvæða-
greiðslu í Verzlunarmannafélagi
Reykjavíkur um sáttatillögu, þá telst
hún samþykkt þótt rúmlega 4.000
félagsmenn greiði atkvæði á móti en
enginn greiði atkvæði með, vegna
skilyrða um fjölda mótatkvæða. Með
öðrum orðum, þeir sem eru hlynntir
sáttatillögunni þurfa ekki einu sinni
að að mæta á kjörstað og greiða at-
kvæði. Heimaseta þeirra, þátttöku-
leysi, vegur þyngra en atkvæði rúm-
lega 4.000 manna, sem fara á kjör-
stað, af því að þeir eru á móti! Þann-
ig er atkvæðavægið metið eftir skoð-
VR hefur t.d. ítrekað
boðið Flugleiðum að
vinna að gerð fyrir-
tækjasamnings hjá
fiirirtækinu, segir
Magnús L. Sveinsson,
en þeir hafa ekki einu
sinni séð ástæðu til að
svara því boði.
unum fólks. Þeir sem sitja heima og
taka ekki afstöðu ráða því meiru en
þeir sem fara á kjörstað og greiða
atkvæði. Þátttökuleysi getur vegið
4.000 falt meira en þeirra sem greiða
atkvæði! Þetta er alvarleg afskræm-
ing á lýðræðinu og auðsjáanlega út-
hugsuð leið til að gera félagsmönnum
sem erfiðast fyrir að fella sáttatil-
lögu, sem ríkissáttasemjari, sem gert
er ráð fyrir að fái stóraukið vald,
setur fram þó enginn fulltrúi launþega
treysti sér til að mæla með henni.
Engan skyldi undra þótt vinnuveit-
endur fagni þessu ákvæði. Þeir, sem
halda því fram, að þetta fyrirkomulag
sé til þess fallið að auka þátttöku
félagsfólks í afgreiðslu samninga og
auðvelda því að vinna að bættum kjör-
um, vaða í mikilli villu eða beita vísvit-
andi blekkingum. Þetta fýrirkomulag
er beinlínis til þess fallið að hvetja
Magnús L.
Sveinsson.
fólk sem er meðmælt sáttatillögu, til
að sitja heima og taka ekki þátt í
atkvæðagreiðslunni.
Eðlilegra er að einfaldur meirihluti
þeirra sem greiða atkvæði ráði burt
séð frá skoðunum þeirra, en setja
kröfur um lágmarkskosningaþátt-
töku.
Stuðlar að fjölgun
stéttarfélaga
Frumvarpið gerir ráð fyrir öðrum
og minni skilyrðum um kosningaþátt-
töku í minni stéttarfélögum en stærri.
Það gerir einnig ráð fyrir heimild til
að stofna sérstök stéttarfélög í fyrir-
tækjum með 250 manns. Það er ein-
kennilegt að gerðar skuli mismunandi
kröfur um kosningaþátttöku eftir
stærð stéttarfélaga. Engin skiljanleg
rök virðast liggja að baki því frekar
en mörgu öðru í þessu frumvarpi.
Ásetningur stjómvalda virðist vera
sá einn að hafa afskipti af innra skipu-
lagi stéttarfélaga, sem er auðvitað
mjög alvarlegt, ekki síst þegar það
er gert með þeim ásetningi að veikja
þau.
Ólafur G. Einarsson, forseti Al-
þingis, sagði í Morgunblaðinu 25.
febr. sl. vegna áforma um frumvarp
um breytingu á lífeyrisréttindum
þingmanna: „Ég myndi verða mjög
óánægður ef ríkisstjómin færi að
koma með frumvarp er varðaði al-
þingismenn." Það er auðséð að það
er ekki sama Jón og séra Jón. Ef
þetta verður að lögum, gæti það leitt
til þess að stéttarfélögum fjölgaði
verulega frá því sem nú er. Það stríð-
ir gegn þeirri þróun sem verkalýðs-
hreyfmgin hefur verið að vinna að,
með sameiningu og stækkun félaga
til að stuðla að aukinni hagræðingu
í rekstri.
í þessu sambandi er rétt að benda
á, að ekki hefur staðið á stéttarfélög-
um að gera fyrirtækjasamninga, sam-
anber í Álverinu, Áburðarverksmiðj-
unni og víðar. VR hefur t.d. ítrekað
boðið Flugleiðum að vinna að gerð
Afsal forngripanna
1965 og ný viðhorf
í GREIN minni um
íslenska forngripi í
Þjóðminjasafni Dana,
sem birt var í Lesbók
Morgunblaðsins sl.
laugardag, kemur fram
það álit að forngripa-
málið hafí ekki verið til
lykta leitt af hálfu ís-
lenska ríkisins.
Nú hefur athygli mín
verið vakin á því að i
6. gr. Sáttmála Dan-
merkur og íslands frá
1965 um lausn hand-
ritamálsins séu tekin af
öll tvímæli um það að
fomgripamálinu sé lok-
ið. Orðrétt segir þar:
„Samningsaðiljar eru
Guðmundur
Magnússon
sammála um það, að
með þeirri skipan, sem
hér er gerð, sé viður-
kennt, að fullkomlega
og endanlega sé útkljáð
um allar óskir af ís-
lenskri hálfu varðandi
afhendingu hvers konar
íslenskra þjóðlegra
minja sem f Danmörku
eru. Samkvæmt því skal
af hálfu íslenska ríkis-
ins eigi unnt í framtíð-
inni að hefja né styðja
kröfur eða óskir um af-
hendingu slíkra minja
úr dönskum skjalasöfn-
um eða söfnum, opin-
berum jafnt sem í
einkaeign."
Þótt íslenska ríkið
kunni að hafa afsalað
sér fornffripum okkar
í Kaupmannahöfn
árið 1965 telur Guð-
mundur Magnússon
ástæðulaust að láta
málið niður f alla.
Mér var ekki kuiinugt um þetta
afdráttarlausa orðalag sáttmálans
þegar ég setti Lesbókargreinina
saman. Svo virðist líka sem fæstir
sérfræðingar okkar um fornar minj-
ar þjóðarinnar hafi áttað sig á því
að með þessu ákvæði væri fallið frá
ítrekuðum kröfum Alþingis um end-
urheimt íslensku forngripanna í
Danmörku. Hvorki ég né aðrir þeir,
sem skoðað hafa sögu forngripa-
málsins, kannast við að fram hafi
farið neinar umræður um íslensku
forngripina i danska Þjóðminjasafn-
inu sérstaklega í tengslum við gerð
handritasáttmálans á sjöunda ára-
tugnum.
Leitt er ef Danir hafa svo um
hnútana búið við skil handritanna
að ekki yrði framar hægt að hreyfa
forngripamálinu af hálfu íslenska
ríkisins. í mínum huga fer því þó
víðsfjarri að lfta beri svo á að málið
sé endanlega tapað. Nýjar kynslóðir
danskra stjómmálamanna og safna-
manna kunna að líta öðmvísi á end-
urvakinn áhuga á íslensku forngrip-
unum en gert var fyrir þijátíu árum.
Þess vegna er æskilegt að málið verði
opnað með einhveijum hætti, en við-
urkenna ber að þar eiga íslensk
stjómvöld óhægt um vik.
Höfundur er sagnfræðingur.
fýrirtækjasamnings hjá Flugleiðum
en þeir hafa ekki einu sinni séð
ástæðu til svara því boði.
Eiga önnur lögmái að gilda um
atkvæðagreiðsiur um
kjarasamninga en önnur mál?
Þegar litið er til mikils mismunar
á rétti manna við atkvæðagreiðslur
eftir skoðunum þeirra, samkvæmt
fmmvarpinu, er eðlilegt að spyija af
hveiju stjórnvöld telja að allt önnur
lögmál eigi að gilda um atkvæða-
greiðslur við gerð kjarasamninga, en
tíðkast í öðmm atkvæðagreiðslum í
landinu. í stórmálum sem vísað er til
þjóðaratkvæðagreiðslu ræður einfald-
ur meirihluti greiddra atkvæða. For-
setakosningar em á næsta leyti.
Fræðilega getur forseti verið kosinn
með 10% atkvæða eða minna. Stjóm-
málamenn hafa ekki séð neina ástæðu
til að breyta þeim lögum og tryggja
að æðsti þjóðhöfðingi landsins hefði
á> bak við sig meirihluta greiddra at-
kvæða.
Þingmenn sem samþykkja
frumvarpið leggjast á sveif
með þeim sem vilja viðhalda
láglaunastefnunni
Skýringin á þessu fmmvarpi fé-
lagsmálaráðherra getur ekki verið
önnur en að stjómvöld vilji veikja
verkalýðshreyfinguna og takmarka
með löggjöf möguleika hennar til að
beijast fyrir bættum kjömm félags-
manna. Þetta fmmvarp gengur enn
lengra í þá átt en áður hefur verið
og hefur verkalýðshreyfingin þó átt
nógu erfítt um vik að beijast fyrir
bættum kjömm félagsmanna sinna
eins og allir vita og er varla á þætandi.
Verði þetta fmmvarp að lögum,
em þeir sem það samþykkja að leggj-
ast á sveif með samtökum vinnuveit-
enda, sem hafa fagnað þessu fmm-
varpi, og stuðla að því að festa í sessi
þá láglaunastefnu, sem leitt hefur til
þess að laun á íslandi em með því
lægsta sem þekkist í allri Evrópu.
Frumvarpið er því alvarleg atlaga að
verkalýðshreyfingunni og launakjör-
um fólks.
Ýmislegt horfir til betri vegar
Þótt ýmislegt sé í frumvarpinu sem
horfir til betri vegar og er í samræmi
við það sem aðilar vinnumarkaðarins
höfðu rætt um og ekki var mikill
ágreiningur um, em þau atriði sem
hér hefur verið bent á svo alvarlegs
eðlis og stríða svo gróflega gegn þeim
markmiðum sem talsmenn fmm-
varpsins hafa haldið fram, að við það
verður ekki unað. Nauðsynlegt er að
fmmvarpið verði „sa!tað“ og aðilum
vinnumarkaðarins gefið tækifæri til
að halda áfram þeirri vinnu sem var
vel á veg komin um samskiptareglur
við gerð kjarasamninga, þegar félags-
málaráðherra tók málið illu heilli frá
þeim og henti fram þessu fmmvarpi.
Það er hins vegar viðbúið að vinnu-
veitendur verði tregir til slíks, eftir
að ráðherra hefur lagt fram þetta
óskafrumvarp þeirra, sem gengur svo
langt til móts við óskir vinnuveitenda
en gegn hagsmunum launþega.
Höfundur er formaður Verzlunar-
mannafélags Reykjavíkur.
fróðleg og spennandi sýníng um þœr heimsfrœ
íslensk/dönsku boranir í GrœnlandsjökU.
Leyndardómar íssins: Nöttúruviðburðir fortíðarinn
eldgos og skögareldar.
Kvikmyndasýning frö Grœnlandi ö ktukkutíma fresti
Sýningin er opin daglega fró kl. 1
um helgar fró kl. 11—18.

Miðaverð 200 kr., ökeypis fyrir börn yndir 12 öra aldri.