Morgunblaðið - 25.10.1996, Blaðsíða 6
6 FÖSTUDAGUR 25. OKTÓBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
f.
FRÉTTIR
Verðlaun afhent í samkeppni Nordia 96
Morgunblaðið/Kristinn
ÞAU hlutu fyrstu verðlaun, frá vinstri: Ásta Bjarndís Bjarnadótt-
ir, Rimaskóla, Ásthildur Gyða Kristjánsdóttir og Tinna Björk
Kristinsdóttir, báðar úr Setbergsskóla, og Anna Sveinbjörnsdótt-
ir, Æfingaskólanum. Á myndina vantar Daníel Inga Þórisson úr
Hamraskóla.
Böm hanna frímerki
VERÐLAUN og viðurkenningar
fyrir þátttöku í myndverkasam-
keppni í tengslum við norrænu
frímerkjasýninguna Nordia 96
voru afhent í gær.
AIls tóku nálægt 3.000 börn á
aldrinum 9-12 ára þátt í sam-
keppninni, sem var í því fólgin
að börnin teiknuðu og lituðu sin
eigin frímerki.
Myndefnið var fjölbreytt en
stór hluti myndanna tengdist þó
náttúrunni. Annað vinsælt mynd-
efni voru manneskjur af öllum
stærðum og gerðum en einna
minnst bar á myndum af tækni-
undrum nútímans, svo sem tölvum
og sjónvörpum.
Alls fengu 43 börn verðlaun og
viðurkenningar og var stór hluti
þeirra viðstaddur afhendinguna á
Kjarvalsstöðum í gær, ásamt
myndlistarkennurum sínum, for-
eldrum og systkinum.
Nordia 96 hefst á Kjarvalsstöð-
um í dag kl. 16.30 og stendur fram
á sunnudag. Þar má m.a sjá hinar
litriku hugmyndir barnanna um
það hvemig þeim finnst að frí-
merki ættu að líta út.
Hæstiréttur staðfestir héraðsdóm
Bifreiðagjöldin sam-
ræmast stjórnarskrá
HÆSTIRÉTTUR hefur staðfest dóm
héraðsdóms og telur að lög um bif-
reiðagjöld standist stjórnarskrá.
Forsaga málsins er sú, að Jónas
Haraldsson lögfræðingur krafðist
endurgreiðslu á bifreiðagjaldi. Hann
átti Chevrolet-bifreið, árgerð 1979,
og var gert að greiða bifreiðagjöld,
sem námu 18 þúsund krónum á ári,
eða 20% af verðmæti bifreiðarinnar.
Til samanburðar benti Jónas á að
eigandi jafnþungrar nýrrar 4 milljóna
króna bifreiðar greiddi sömu upp-
hæð, sem þá næmi 0,5% af verð-
mæti. Jónas sagði að skatt bæri að
leggja á eftir eðlisrökréttum og mál-
efnalegum sjónarmiðum miðað við
verðmæti þess sem skattlagt væri.
Skattháttur þessi samrýmdist ekki
ákvæði stjómarskrárinnar um frið-
helgi eignarréttarins.
Almennur, efnislegur
mælikvarði
Hæstiréttur tekur undir þau sjón-
armið, sem héraðsdómur byggði á,
og segir skattinn lagðan á með lög-
um, eftir almennum, efnislegum
mælikvarða miðað við þyngd bifreiða,
en ekki verðgildi. Nokkur dæmi um
slíka skattheimtu sé að finna.
Islenska ríkið var því sýknað af
kröfum Jónasar um endurgreiðslu
bifreiðagjaldsins og var honum gert
að greiða 80 þúsund krónur í máls-
kostnað.
Reikningar biskups-
embættisins lagðir fram
REKSTRAR- og efnahagsyfirlit
biskups íslands fyrir árið 1995 var
lagt fram í lok kirkjuþings í gær
að ósk séra Geirs Waage, formanns
Prestafélags íslands. Þetta er í
fyrsta sinn sem reikningar biskups-
embættisins eru lagðir fyrir kirkju-
þing.
Tekjur embættisins á síðasta ári
voru samtals 508.109.473 kr. og
gjöld 503.009.932 kr. Þegar fjár-
munatekjur að upphæð 105.280 kr.
og íjármagnsgjöld , 90.217 kr., eru
tekin með í reikninginn verður nið-
urstaðan sú að tekjur umfram gjöld
eru 5.009.541 kr.
Kirkjuþing ræður ekki
yfir embætti biskups
Biskup íslands, herra Ólafur
Skúlason, sagði við lok þingsins að
jafnvel þótt það hefði ekki tíðkast
að reikningar biskupsembættisins
væru lagðir fram á kirkjuþingi
væri ekki þar með sagt að engar
breytingar kæmu til mála eða allar
breytingar væru slæmar. „Reikn-
ingar hafa verið lagðir fram og ég
ætlaði aldrei að liggja á þeim,“
sagði biskupinn. Hann kvaðst þó
vilja leggja á það ríka áherslu að
kirkjuþing hefði ekki forráðarétt
yfir embætti biskups eða biskups-
stofu.
Helgi K. Hjálmsson, formaður
fjárhagsnefndar, gagnrýndi yfirlýs-
ingar Geirs Waage í fjölmiðlum
undanfarið um eftirlitslausa með-
ferð biskups á fjármunum biskups-
stofu og taldi hann einungis hafa
sáð tortryggni með þeim ummæl-
um.
Enginn grunur
um misferli
Séra Geir sagði þessi orð Helga
á misskilningi byggð. „Ég hef
margtekið það fram að mér hefur
aldrei komið til hugar, né heldur
hef ég gefið það á minnsta máta í
skyn, að þarna væri nokkur grunur
um misferli. Það er bara grundvall-
aratriði að kirkjuþingsmennirnir
hafi yfírlit yfir þau fjármál sem
verið er að fjalla um. Allir sjóðir
kirkjunnar meira eða minna gjalda
til biskupsembættisins og þá er
óeðlilegt annað en að við höfum
yfirlit yfir það hvemig biskupsemb-
ættið að öðru leyti hefur fé og ver
fé,“ sagði Geir.
Ástæða til nánari
útskýringa
Hann kvaðst ánægður með að
reikningamir væm loks komnir
fram og sagðist treysta því að sá
háttur yrði hafður á framvegis. Þó
var hann á því að ástæða hefði
verið til nánari útskýringa á hinum
ýmsu liðum reikninganna. „En nú
eru kirkjuþingsmenn með þetta í
höndunum og þeir geta að nokkru
leyti bætt sér það með því að leita
sér að frekari upplýsingum hver og
einn - og ég er ekki í vafa um að
þær verði látnar í té. Ég er eftir
atvikum afar ánægður með þessa
niðurstöðu," sagði séra Geir Waage.
Morgunblaðið/Kristinn
Olvun bílstjóra varð til þess
að farþegi fékk ekki bætur
HÆSTIRÉTTUR hefur sýknað
tryggingafyrirtæki og eiganda bif-
reiðar af kröfum manns, sem slas-
aðist í umferðarslysi árið 1989, þar
sem hann hafi sýnt af sér stórfellt
gáleysi með því að taka sér far með
bifreiðinni, enda með ólíkindum að
hann hafí ekki vitað að ökumaður-
inn var ölvaður. Héraðsdómur hafði
dæmt manninum tæpar 2 milljónir
króna í bætur.
Maðurinn var farþegi í bíl um-
rætt sinn, en ökumaðurinn hafði
fengið bílinn lánaðan. Eftir slysið
var maðurinn metinn 100% öryrki
í 6 mánuði, en varanleg örorka
hans talin 25%, sem hefði áhrif á
tekjuöflunarmöguleika hans.
Maðurinn hafði farið fram á rúm-
ar 4 milljónir í héraði og hafði þá
kröfu einnig uppi fyrir Hæstarétti.
Hæstiréttur vitnar til fyrri dóma í
sambærilegum málum, sem féllu í
tíð eldri umferðarlaga frá 1968. í
þeim dómum hefði verið metið svo,
að sá sem legði sig í hættu með
því að taka sér far með ölvuðum
ökumanni gæti ekki krafið eiganda
bifreiðar eða ábyrgðartryggjanda
hennar um bætur.
Ósvarað hvort breyta
ætti frá fordæmum
Hæstiréttur segir, að í nýjum
umferðarlögum frá 1987 sé svo
fyrir mælt að bætur fyrir líkamstjón
eða vegna missis framfæranda
megi lækka eða fella niður, hafi sá
sem varð fyrir tjóni eða lést verið
meðvaldur að tjóni af ásetningi eða
stórkostlegu gáleysi. Áður hafi
nægt að tjónþoli sýndi af sér svo-
nefnt einfalt gáleysi. Greinargerð
með frumvarpi að umferðarlögum
hafi látið ósvarað hvort breyta ætti
þeim reglum um áhættutöku, sem
dómstólar höfðu mótað.
„í máli þessu reynir á það hvort
fella eigi algjörlega niður bætur til
gagnáfrýjanda vegna þess stór-
fellda gáleysis sem hann sýndi með
því að taka sér far með bifreiðinni
þrátt fyrir ölvun bifreiðarstjórans,
eða hvort við það megi sitja að
færa bætumar niður með hliðsjón
af þeim breytingum sem gerðar
hafa verið á umferðarlögum um
fébætur og vátryggingu. Hefði það
verið ætlun löggjafans að breyta
þeirri dómvenju sem skapast hafði,
hefði það þurft að koma skýrt fram
í lögunum sjálfum eða greinargerð.
Samkvæmt þessu er krafa gagn-
áfrýjanda ekki tekin til greina,"
segir í dómi Hæstaréttar.
Réttmætt að lækka
bætur um helming
Dóminn kváðu upp hæstaréttar-
dómararnir Haraldur Henrysson,
Guðrún Erlendsdóttir, Hjörtur
Torfason, Hrafn Bragason og Pétur
Kr. Hafstein. Hjörtur Torfason skil-
aði sératkvæði. Hann taldi enga
heimild til að hafna bótum handa
farþega í bifreið eða skerða þær,
nema hann teldist meðvaldur að
slysinu af ásetningi eða stórkost-
legu gáleysi. Bótaréttur mannsins
væri ekki háður gáleysi ökumanns-
ins, heldur væri undirstaða hans sú,
að slysið hlaust af notkun bifreiðar-
innar. Maðurinn hafi ekki verið
samvistum við ökumanninn allan
daginn og því yrði ekki fullyrt að
honum hafi verið ljóst að áfengis-
neysla hans hafi verið á borð við
það, sem blóðsýni gaf síðar til
kynna. Taldi Hjörtur nægilegt og
réttmætt, að færa bætur til manns-
ins niður um helming.
Málflutningsmaður Sjóvár-
Almennra var Haraldur Blöndal
hæstaréttarlögmaður og málflutn-
ingsmaður gagnáfrýjanda var Örn
Höskuldsson hæstaréttarlögmaður.
Hættumar
leynast
víða
NÝ hverfi í byggingu geta verið
freistandi og spennandi leik-
svæði, en að sama skapi hættu-
leg.
Lesandi Morgunblaðsins
hafði samband við blaðið og
benti á, að djúpur húsgrunnur
við Dalveg í Kópavogi gæti
reynst börnum að leik skeinu-
hættur. Lögreglan í Kópavogi
leit á aðstæður og vísaði málinu
til byggingafulltrúans í Kópa-
vogi. Að sögn lögreglunnar er
verið að vinna við húsgrunninn
og honum verður því mjög fljót-
lega lokað.
Hins vegar lýsti lögreglan
meiri áhyggjum af því, ef börn
væru á annað borð að leita að
grunninum til leiks, að þau færu
sér að voða á Dalvegi, þar sem
umferðarþungi er mjög mikill.
Rétt væri að foreldrar brýndu
þá hættu mjög fyrir börnum
sínum.