Morgunblaðið - 01.03.1997, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 1. MARZ 1997 23
ERLENT
Borís Jeltsín gagnrýnir eigin
ríkisstjórn 1 útvarpsávarpi
Segir fjárlögin
ekkiraunhæf
BORÍS Jeltsín, forseti Rússlands,
gagnrýndi eigin ríkisstjórn harðlega
í útvarpsávarpi sem hann hélt í
gær. Sakaði hann stjórnina um að
hafa látið „slæm ijárlög“ frá sér
fara, og gaf í skyn að hann kynni
að sjá sig knúinn til að taka stjórn
ríkisfjármálanna í eigin hendur.
í ávarpinu lýsti Jeltsín efasemdum
um að fjárlög ársins 1997 væru
raunhæf, en þrátt fyrir efasemdirnar
hefði hann staðfest þau til að koma
í veg fyrir uppnám í stjórnmálum
landsins. Hann lét hins vegar lítið
uppi um hugmyndir um uppstokkun
á ríkisstjórninni, sem búizt er við
að gerðar verði í næstu viku.
Hann forðaðist beina gagnrýni á
Viktor Tsjernomyrdín forsætisráð-
herra, en sumir rússneskir flölmiðlar
spá því að honum verði vikið úr
embætti. Á fimmtudag í næstu viku
mun Jeltsín flytja árlega stefnuræðu
sína í þinginu. Þess er vænzt, að í
ræðunni muni forsetinn tilkynna
breytingar á ríkisstjórninni.
Jeltsín staðfesti þá stefnu sína að
leggja niður herskyldu. „Rússland
mun eignast atvinnumannaher ...
Aðeins þetta mun gera okkur kleift
að viðhalda varnarmætti hersins og
kjarnorkufælingu á 21. öldinni,“
sagði forsetinn.
Hyggst afnema
dauðarefsinu
Jeltsín steig í gær stórt skref í
átt afnáms dauðarefsingar. Hann
fyrirskipaði utanríkisráðuneytinu að
undirrita þá grein alþjóðamannrétt-
indasáttmálans, sem kveður á um
bann við dauðarefsingu. 500 manns,
sem hafa verið dæmdir til dauða,
sitja nú í rússneskum fangelsum.
Þeir geta ekki átt von á að þeim
dómi verði breytt fyrr en rússneska
þingið hefur breytt gildandi lögum
um dauðarefsingu.
Kína
Tilræðis-
menn teknir
Peking. Reuter.
KÍNVERSKA lögreglan hefur
handtekið nokkra menn vegna
þriggja sprengjutilræða í strætis-
vögnum í borginni Urumqi sem urðu
að minnsta kosti fjórum mönnum
að bana á þriðjudag.
Engin hreyfing hefur lýst tilræð-
unum á hendur sér, en talið er að
múslimskir aðskilnaðarsinnar hafi
verið að verki.
Auk þeirra sem biðu bana særð-
ust rúmlega 60 manns þegar þrjár
sprengjur sprungu með nokkurra
mínútna millibili í strætisvögnunum
sama dag og efnt var til minningar-
athafnar í Peking um Deng Xiaop-
ing, fyrrverandi leiðtoga Kína. Til-
ræðin vörpuðu skugga á athöfnina
og komu sér illa fyrir valdhafanna,
sem hafa lagt áherslu á að eining
ríki í landinu eftir andlát Dengs.
Sérfræðingar i málefnum Kína
sögðu að ólgan í Xinjiang væri ekki
fyrirboði þess að Kína liðaðist í
sundur líkt og Sovétríkin og gamla
Júgóslavía. Þeir telja hins vegar lík-
legt að aðskilnaðarsinnarnir haldi
tilræðunum áfram og kínverska
stjómin beiti hörku til að bijóta þá
á bak aftur.
Annar ráðherra
deyr í Norður-Kóreu
Seoul. Reuter.
Bandaríkin
Utlendingum bannað
að kaupa byssur?
Washington. Reuter.
FYRSTI aðstoðarvarnarmálaráð-
herra Norður-Kóreu, Kim Kwang-jin,
er látinn af völdum „ólæknandi"
sjúkdóms, að því er ríkisfjölmiðlar
landsins skýrðu frá í gær. Stjórn-
málaskýrendur sögðu andlátið flýta
fyrir endurnýjun í her landsins þar
sem Kim var næðstæðsti yfirmaður
hans. Fyrir viku lést yfirmaður Kims,
Choe Kwang varnarmálaráðherra,
af völdum hjartveiki.
Kim, sem var 69 ára, átti sæti í
miðstjórn Kommúnistaflokks Norð-
ur-Kóreu, og er einn nokkurra liðs-
manna gamla valdakjarna flokksins
sem dáið hafa undanfarnar vikur og
taldir voru einarðir stuðningsmenn
Kims Jong-il, ókrýnds leiðtoga lands-
ins. Þá var forsætisráðherra landsins
settur af á dögunum og einn helsti
hugmyndafræðingur stjómarinnar,
Hwang Jang-yop, leitaði hælis í
sendiráði Suður-Kóreu í Peking.
Stjómmálaskýrendur segja að ein
skýringin á því hversu hægfara þró-
unin í Norður-Kóreu hafi verið sé
skortur á endurnýjun í æðstu röðum
hersins, þar sem gamli valdakjarninn
hefði hreiðrað um sig. Þessi kjami
hefði í upphafi tryggt Kim Jong-il
völd en síðan snúist gegn honum í
þeirri viðleitni hans að ijúfa einangr-
un landsins og koma á eðlilegu sam-
bandi við Bandaríkin.
Kjarnorku-
úrgangur
fluttur
LEST þriggja sérbúinna vörubif-
reiða, sem flytja kjarnorkuúr-
gang áleiðis til varanlegrar
geymslu í Gorleben austan
Hannover, aka undir lögreglu-
vernd hjá kjarnorkuverinu við
Neckarwestheim hjá Stuttgart í
gær. Um 100 kjamorkuandstæð-
ingar voru handteknir er þeir
reyndu að stöðva flutningana.
Kjarnorkuúrgangi frá kjarnorku-
verum í S-Þýzkalandi og Frakk-
landi var safnað saman á járn-
brautarvagna í gær. Gert er ráð
fyrir að 30.000 lögreglumenn og
landamæraverðir sinni örygg-
isgæzlu með flutningunum.
OLDUNGADEILD Bandaríkja-
þings hefur fengið til afgreiðslu
framvarp um bann við því að er-
lendum ferðamönnum verði seld
skotvopn.
Tveir þingmenn demókrata,
Edward Kennedy og Richard
Durbin, lögðu frumvarpið fram í
kjölfar skotárásarinnar í Empire
State-byggingunni í New York á
sunnudag. Palestínumaðurinn Ali
Abu Kamal varð þá dönskum
ferðamanni að bana og særði sex
til viðbótar áður en hann svipti sig
lífi.
Kamal kom til Bandaríkjanna
aðfangadag jóla og notaði hótel-
kvittun sem sönnun fyrir því að
hann dveldi á Flórida til að fá skil-
ríki, sem hann notaði síðan til að
kaupa morðvopnið í byssuverslun.
Reynt var að kanna sakaskrá
hans áður en hann keypti byssuna
en þar sem hann var nýkominn
til Bandaríkjanna fundust engar
upplýsingar um hann.
Hans van den Broek vísar
hótunum Grikkja á bug
Neitunarvaldi
ekki beitt
Morgunblaðið. Brussel.
Reuter
HANS van den Broek (t.h.), sem fer með utanríkismál í fram-
kvæmdastjórn ESB, hefur í heimsókn sinni á Kýpur undanfarna
daga rætt hugsanlega ESB-aðild við þarlenda ráðamenn. Hér
brosir hann breitt á fundi með Glafcos Clerides, forseta eyríkis-
ins (fyrir miðju), og utanríkisráðherranum Alecos Michaelides.
HANS van den Broek, sem fer með
utanríkismál í framkvæmdastjórn
Evrópusambandsins, vísaði í gær á
bug þeiri hótun Grikkja að beita
neitunarvaldi gegn hugsanlegri aðild
Kýpur að Evrópusambandinu, ef hún
á einnig að ná til hins tyrkneska
hluta eyjarinnar.
Eins og fram hef-
ur komið settu
Grikkir fram
þessa hótun í kjöl-
far fundar Evr-
ópusambandsins
með fulltrúum
Kýpur í Brussel
sl. þriðjudag, þar
sem sambandið sagðist reiðubúið að
semja við bæði þjóðarbrot eyjarinnur
um aðild.
Á fundi sínum með samtökum
ungra viðskiptamanna í tyrkneska
hluta Kýpur í gær, sagði Van den
Broek að slík aðild væri alfarið í
höndum þjóðarbrotanna tveggja.
Evrópusambandið hygðist standa við
tilboð sitt um aðild Kýpur og ekki
myndi koma til þess að einstakt
aðildarríki myndi beita neitunarvaldi
gegn henni.
„Evrópusambandið er sjálfvilj-
ugt samstarf ríkja. Þó okkur kunni
að greina á við samstarfsríki okkar
og veija sérhagsmuni okkar, stönd-
um við að lokum saman þar sem við
vitum að hagsmunum okkar er betur
borgið með samvinnu en sundr-
ungu,“ sagði hann.
Van den Broek ítrekaði að Evr-
ópusambandið
myndi standa við
að hefja aðildar-
viðræður við
Kýpur að lokinni
ríkjarráðstefnu
ESB, sem ráð-
gert er að ljúki í
júní. Sagði hann
hugsanlega aðild
Tyrklands að Evrópusambandinu
óháða aðild tyrkneska hluta Kýpur.
Sættir þjóðarbrotanna
forsenda aðildar
Van den Broek lagði ennfremur
áherslu á þá afstöðu framkvæmda-
stjórnarinnar að nauðsynlegt væri að
ná einhvers konar samkomulagi milli
þjóðarbrotanna tveggja áður en aðild
Kýpur að ESB gæti orðið að raun-
veruleika. Sagði hann Evrópusam-
bandið styðja tilraunir Sameinuðu
þjóðanna til að bæta samskipti tyrk-
nesku og grísku þjóðarbrotanna á
Kýpur og sagðist hann telja að mögu-
leikinn á aðild eyjarinnar að ESB
kynni að flýta fyrir samkomulagi
þeirra á milli, þar sem bæði þjóðar-
brot hefðu mikinn hag þar af. Auk
efnahagslegs ávinnings sagði hann
að aðild að Evrópusambandinu gæti
ýtt undir frekari stöðugleika í sam-
skiptum þjóðarbrotanna.
„Það er undir báðum samfélög-
unum á Kýpur komið að nýta sér
þetta tækifæri til að þokast í átt að
friðsamlegu pólitísku samkomu-
lagi,“ sagði van den Broek. „Evrópu-
sambandið er tilbúið að aðstoða þar
sem aðstoð er velkomin. Af þeim
samræðum sem ég hef átt hér í dag
er ég sannfærður um að mikill meiri-
hluti Kýpurbúa þráir samkomulag
og vill taka réttmætt sæti sitt sem
aðilar að Evrópusambandinu."
NATO beiti sér til að
koma á sáttum
Javier Solana, framkvæmdastjóri
Atlantshafsbandalagsins, sagði eftir
fund með grískum ráðamönnum í
Aþenu í gær, að hann myndi reyna
sitt ítrasta til að koma á sáttum
milli Grikklands og Tyrklands áður
en til leiðtogafundar bandalagsins
kemur í júlí næstkomandi, og leggja
þannig sitt af mörkum til að leysa
Kýpurdeiluna. Bæði Tyrkland og
Grikkland eru aðilar að NATO, en
aðeins Grikkland að ESB.
Nýjar tillög-
ur um flota-
niðurskurð
Brussel. Reuter.
FRAMKVÆMDASTJÓRN Evrópu-
sambandsins, ESB, reynir nú að
ieysa þann hnút sem áætlanir um
að skera niður fiskveiðiflota ESB-
ríkjanna voru komnar í. í maí í fyrra
kynnti Emma Bonino, sem fer með
sjávarútvegsmál í framkvæmda-
stjóminni, róttæka áætlun sem mið-
aði að því að minnka afkastagetu
fískveiðiflotans, svo ná mætti betri
árangri í að vemda fiskistofna.
Fiskveiðiþjóðir sambandins gagn-
rýndu tillögur Bonino harkalega, og
vegna andstöðu þeirra hefur áætlun-
in fram að þessu ekki náð fram að
ganga. En ef sjávarútvegsráðherrum
ESB tekst ekki að komast að mála-
miðlun á fundi sínum í Lúxemborg
15.-16. apríl nk. falla niður allir úr-
eldingarstyrkir til útgerðarmanna.
„Þetta er spuming um að taka því
sem boðið er, eða fá ekkert," hafði
Filippo di Robilant, talsmaður Bon-
ino, eftir henni á fimmtudaginn.
Nýju niðurskurðartillögurnar era
þríþættar. Fyrst verður hveiju aðild-
arlandi falið að smíða eigin áætlan-
ir um flotaniðurskurð. Fram-
kvæmdastjómin ætlar sér ekki að
taka þátt í að semja þær lengur.
Hins vegar ætlar hún sér stærra
hlutverk í öðrum áfanganum, sem
er eftirlit með framkvæmd úrelding-
ar. í þriðja lagi er ætlunin að strangt
eftirlit verði haft með endurnýjun
flotans, þannig að komið verði í veg
fyrir að afkastageta hans vaxi.