Morgunblaðið - 01.03.1997, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 1. MARZ1997 39
ÁGÚST
VALMUNDSSON
Ágúst Val-
mundsson fædd-
ist í Galtaholti á
Rangárvöllum 30.
ágúst 1918. Hann
lést á Kumbaravogi
21. febrúar síðast-
liðinn. Foreldrar
hans voru hjónin
Vilborg Helgadóttir
og Valmundur Páls-
son. Ágúst ólst upp
í foreldrahúsum,
elstur átta systkina.
Af þeim dó ein
stúlka í æsku en hin
sex lifa bróður sinn.
Hann fluttist með
fjölskyldu sinni að Móeiðarhvoli
í Hvolhreppi árið 1944. Ágúst
vann að búi foreldra sinna ásamt
systkinum sínum og öðru heimil-
isfólki. Einnig stundaði hann
ýmis störf utan heimilisins.
Vorið 1951 hóf hann búskap
á Selfossi með Sigríði Guðjóns-
dóttur og gengu þau í hjónaband
28. júlí það sama sumar. Þau
eignuðust eina dóttur, Sigrúnu,
f. 15. september 1952. Sambýlis-
maður hennar er Magnús Flosi
Jónsson og synir hennar frá
fyrra hjónabandi
eru Jóhann Grétars-
son, í sambúð með
Heiðrúnu Þorsteins-
dóttur, og Ágúst
Örn Grétarsson, í
sambúð með Ragn-
heiði Maríu Hannes-
dóttur. Þau eiga
soninn Davíð Arnar.
Vorið 1959 flutt-
ust Ágúst og Sigríð-
ur að Búiandi í Aust-
ur-Landeyjum og
bjuggu þar sveitabúi
uns heilsa Ágústar
fór að gefa sig. Þau
brugðu búi vorið
1974 og fluttust til Þorlákshafn-
ar þar sem þau hafa búið síðan.
Ágpúst var verkamaður hjá Ölf-
ushreppi þar til haustið 1981 að
hann fékk heilablóðfail og var
upp frá því óvinnufær en dvald-
ist þó heima þar til í marsbyrjun
1996. Síðustu mánuðina dvaldist
hann á Kumbaravogi þar sem
hann lést.
Útför Ágústar fer fram frá
Þorlákskirkju í Þorlákshöfn í
dag hefst athfönin klukkan
13.30.
Kallið er komið,
komin er nú stundin,
vinaskilnaðar viðkvæm stund.
Vinimir kveðja
vininn sinn látna,
er sefur hér hinn siðsta blund.
Margs er að minnast,
margt er hér að þakka.
Guði sé lof fyrir liðna tíð.
Margs er að minnast,
margs er að sakna.
Guð þerri tregatárin stríð.
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þðkk fyrir allt og allt.
Gekkst þú með Guði,
Guð þér nú fylgi,
hans dýrðarhnoss þú hljóta skalt.
(V. Briem.)
Já, elsku pabbi, kallið er komið
og „kennslustund“ þinni lokið, því
líf þitt hefur verið mér og vonandi
okkur öllum er þig þekktu sem
dýrmæt kennslustund. Það var ekki
verið að æsa sig yfir hlutunum, þú
hafðir það alltaf ágætt værirðu
spurður. Ég heyrði þig aldrei kvarta
yfir þínu hlutskipti.
Það er svo margs að minnast og
margt að þakka. Við eigum eftir
gildan og dýrmætan minningasjóð
sem við, hvert og eitt, höfum að-
gang að og enginn getur tekið frá
okkur.
Elsku pabbi, þakka þér fyrir allt
og allt. Fyrir drengina mína sem
áttu þig ekki aðeins fyrir afa heldur
varstu líka þeirra besti vinur sem
alltaf hafðir tíma. Þú fórst með þá
með þér í hesthúsið, sagðir þeim
sögur og gerðir svo ótal margt með
þeim og fyrir þá og okkur öll. Guð
veri með þér og blessi minningu
þína.
Mig langar líka að þakka öllum
þeim sem gerðu pabba kleift að
njóta lífsins og þeim sem önnuðust
hann eftir að hann varð hjálpar
þurfi og er þá elsku mamma efst á
blaði. Guð blessi ykkur öll.
Sigrún.
MINNINGAR
Vorið 1959 hófu hjónin Ágúst
Valmundsson og Sigríður Guðjóns-
dóttir búskap á Búlandi í Austur-
Landeyjum. Þau komu frá Selfossi
en þar höfðu þau búið frá því þau
stofnuðu heimiii og Ágúst unnið við
bifreiðaviðgerðir á verkstæði Kaup-
félags Árnesinga. Áður hafði hann
eins og aðrir ungir menn stundað
ýmsa vinnu sem til féll; sveitastörf
hjá foreldrum sínum í Galtarholti
og á Móeiðarhvoli, vinnumennsku á
öðrum bæjum fjær og nær, verka-
mannavinnu í verstöðvum og víðar,
og fýrst minnist ég hans við vega-
vinnu á jarðýtu langt uppi á Rang-
árvöllum.
Búland hét áður Voðmúlastaða-
Austurhjáleiga og er einn fjögurra
bæja í Voðmúlastaðahverfi. Stutt
er á milli bæjanna og samskipti
fólksins í hverfínu jafnan mikil.
Margar voru ferðirnar sem ég átti
að Búlandi, stundum var erindið
ekki annað en að drekka kaffí við
eldhúsborðið hjá Gústa og Siggu,
en oft unnum við saman að ýmsum
verkum og margoft hljóp Gústi
undir bagga ef ég þurfti einhvers
með. Minningamar hrannast upp
frá þeim þrettán ámm sem við vor-
um nágrannar í hverfínu: Um
smalamennsku inni á Hólma, út-
reiðartúa út á Bakkana eða annan
stuttan spöl út í buskann, eða ein-
hvem spotta í Landeyjunum í hópi
glaðra félaga; lengri ferðir austur
undir Fjöll og á hestamót Geysis á
Hellu. Stundum gripum við til bíl-
anna og fómm saman í Landréttir,
inn á Þórsmörk, inn undir Heklu
að skoða eldgos. Oft var glatt á
hjalla í þessum ferðum og á öðrum
samverustundum með Gústa. Hann
sleppti ekki þeim tækifærum sem
gáfust til þess að taka lagið enda
var hann ágætur söngmaður. Hann
kunni fjöldann allan af ljóðum og
lögum og var minnugur í betra lagi,
lesinn í góðum bókum og kunni frá
mörgu að segja. Oft kallaði það
fram bros eða léttan hlátur að heyra
hann segja með lágri og eilítið hik-
andi röddu frá einhveijum sérstæð-
um atvikum eða kúnstugum tilsvör-
um sem hann hafði orðið vitni að
á lífsleiðinni. Hann naut sín best í
fárra manna hópi og var ekki fýrir
það gefinn að láta mikið á sér bera,
en tal hans og allt fas einkenndist
af einhvers konar hóglátri kímni
og ljúfri lund. Því leið öllum vel í
návist hans.
Gústi undi sér vel við búskapinn.
Hann var hneigður fyrir að um-
gangast skepnur, einkar glöggur á
fé, og sinnti bústörfum öllum af
alúð. Vegna versnandi heilsufars lét
hann af búskap vorið 1974 og flutti
til Þorlákshafnar með konu og dótt-
ur. Þar vann hann í mörg ár hjá
Ölfushreppi. Hesta átti hann áfram,
fór á bak og sinnti þeim meðan
heilsa leyfði og veitti það honum
áreiðanlega marga ánægjustund.
En heilsunni hrakaði hægt og hægt
og í mars í fyrra var honum orðið
ófært að dvelja á heimili sínu og
var hann eftir það á sjúkrastofnun-
um, síðast á vistheimilinu á Kumb-
aravogi. Þar hitti ég hann síðast
fýrir u.þ.b. tveim mánuðum. Þá var
þrek hans mjög þorrið en ljúflyndið
það sama og fýirum.
Svo kveð ég minn gamla og góða
granna með kærri þökk fyrir sam-
veruna. Siggu og Sigrúnu, sonum
hennar og venslafólki öllu sendi ég
samúðarkveðjur. Minninguna um
Gústa á Búlandi er gott að geyma.
Ragnar Böðvarsson.
Það er föstudagur. Ég er á leið-
inni heim úr skólanum á Selfossi.
Afí hafði lánað mér nýja bílinn sinn
til þess að ég þyrfti ekki að bíða
eftir rútunni sem ég annars fór með
enda lauk skólanum hjá mér þennan
dag nokkru áður en rútan lagði af
stað. Augnabliks klaufaskapur og
ógætni leiða til þess að ég verð
valdur að árekstri og skemmi bílinn
nokkuð og nú er ég að hugsa hvem-
ig ég eigi að segja afa tíðindin.
Reyndar hafði ég ekki mjög miklar
áhyggjur af því þar sem ég þekkti
hann vel og vissi að hann myndi
varla setja allt á annan endann.
Þrátt fyrir skemmdimar er bíllinn
ökufær og ég legg honum fyrir
utan bílskúrinn við húsið okkar.
Geng inn.
Afí er að skoða Sigmund í Mogg-
anum. Ég sest við eldhúsborðið hjá
honum. „Afi, það varð smáóhapp
með bflinn. Ég keyrði á og skemmdi
hann.“ Hann lítur upp rétt sem
snöggvast og segir: „Til hvurs er
það?“ en lítur svo aftur niður og
bætir við: „Heldurðu að við getum
farið og sótt ömmu í vinnuna á
honum?“
Samband okkar bræðranna við
afa og ömmu var ekki bara „bijóst-
sykur um helgar“ samband. Við
bjuggum í tvíbýlishúsi, við og
mamma í annarri íbúðinni og afí
og amma í hinni. Þannig höfðum
við dagleg samskipti og vörðum
stórum hluta af æsku- og unglings-
árum okkar hjá þeim. Því var afí
okkur mjög náinn, var allt í senn
vinur, faðir og afí.
+ Hrólfur Árna-
son frá Þverá í
Reykjahverfi, S-
Þing. fæddist 12.
júní 1903 á Þverá.
Hann andaðist á
Sjúkrahúsi Húsa-
víkur 23. febrúar
síðastliðinn. Hann
var sonur Áma Júl-
íusar Jónssonar
bónda og konu hans
Rebekku Sigur-
veigar Jónasdóttur.
Hann var yngsta
barn í níu systkina
hópi en fjögur
þeirra dóu í frumbernsku. Þau
sem upp komust auk Hrólfs
voru: Sigrún, f. 20. júní 1886,
Páll, f. 6. september 1888, Ing-
ólfur, f. 24. júlí 1895 (lést 21
árs), Jón, f. 23. apríl 1900.
Hrólfur vann í foreldrahús-
um og bjó með móður sinni og
bræðmm frá árinu 1938 er fað-
ir hans lést. Hrólfur kvæntist
30. júlí 1949 Helgu Bjömsdótt-
ur frá Ytritungu, f. 22. júní
1901, d. 23. júlí
1957. Hrólfur hætti
búskap 1960 en
flutti til Húsavíkur
og vann lengi hjá
Húsavíkurbæ.
Hrólfur hlaut
uppfræðslu eins og
gerðist í sveitum á
þeim tíma og stund-
aði búnaðarnám á
Hvanneyri í tvö ár.
Hann var deildar-
sljóri Kaupfélags
Þingeyinga í
Reykjadeild um
árabil, mikill sam-
vinnumaður og var í hálfa öld
(1935-1985) formaður stjórn-
ar Garðræktarfélags Reyk-
hverfinga. Hann var listaskrif-
ari og bera bréf hans og fund-
argerðir vott um það. Síðustu
árin var hann vistmaður á
Dvalarheimilinu Hvammi á
Húsavík.
Útför Hrólfs fer fram frá
Húsavíkurkirkju í dag og hefst
athöfnin klukkan 14.
eftir komum, eigum þessari kynslóð
ómælda þökk að gjalda. Hrólfur
Árnason fyrrum bóndi á Þverá í
Reykjahverfi, sem nú er látinn í
hárri elli, var dæmigerður fulltrúi
þessarar kynslóðar, enda alinn upp
í ströngum aga og við mikla vinnu.
Hrólfur var fríðieiksmaður og
góðu atgervi gæddur til sálar og lík-
ama, enda af styrkum stofnum kom-
inn beggja megin í ættir fram.
Ungur að árum stundaði hann nám
í Hvanneyrarskóla og útskrifaðist
þaðan sem búfræðingur. Hann hafði
skarpa greind og var námsmaður
góður. Námið á Hvanneyri nýttist
honum því vel, er hann gerðist for-
sjármaður búskaparins á Þverá við
andlát föður síns árið 1938, en auk
þessa náms var hann búinn góðu
faramesti úr foreldrahúsum, sem vel
reyndist á lífsins leið.
Búskapinn stundaði hann af
áhuga og trúmennsku eins og allt
annað sem hann tókst hendur. Hann
var raunar hneigður til búskapar og
jafnan hollur bændastéttinni. Sjálfur
hefði hann kosið að stunda búskap
meðan kraftar leyfðu, en örlög réðu
að svo varð ekki, því árið 1957 varð
hann fyrir þeirri þungbæm lífs-
reynslu að missa konu sína eftir
aðeins átta ára sambúð. Það fór því
svo, að þrem ámm síðar brá hann
búi og lá leið hans þá til Húsavíkur
og átti hann þar dvalarstað æ síðan.
Á Húsavík starfaði Hrólfur jafnan
á vegum bæjarfélagsins og naut allt-
af mikils trausts og trúnaðar í sam-
bandi við allt, sem honum var falið.
Löngum stjórnaði hann hópum ung-
. menna og fórst það vel úr hendi,
enda var hann maður barngóður og
hafði gott lag á börnum og ungling-
um. Óll börn og ungmenni, sem hjá
honum dvöldust á Þverá, bundust
honum ævilöngum vináttuböndum
og var það honum til gæfu og mikill-
ar ánægju er á ævina leið.
Hrólfur var maður glaðsinna og
oft skemmtilegur þótt varlega beitti
hann skopskyninu, því engan vildi
hann meiða. Heiðríkjan hvarf aldrei
úr svip hans, enda trúmennska og
strangur heiðarleiki hans aðalsmerki
frá vöggu til grafar.
Ég þori að fullyrða að allir, sem
hann þekktu að einhverju marki,
hefðu óttalausir trúað honum fyrir
aleigu sinni og velferð, ef þurft hefði.
Slíkir menn eru ekki á hveiju strái
og því minnisstæðir.
í eðli sínu var hann maður félags-
lyndur og naut sín vel innan um fólk,
en skyldurækni hans við heimili sitt
og búannir olli því, að hann blandaði
sér minna í félagsmál en hann og
margir aðrir hefðu kosið. Eigi að síð-
ur var honum margs konar trúnaður
falinn af sveitungum og samferða-
mönnum. Hann var m.a. deildarstjóri
KÞ deildar Reykjahrepps um árarað-
ir og gegndi því af alúð og fór ekki
dult með, að samvinnumaður var
hann af hugsjón. Þá var hann
stjómarformaður Garðræktarfélags
Reykhverfínga í hálfa öld og segir
það nokkuð um það traust, sem til
hans var borið. Félag þetta bar hann
nýög fyrir bijósti og vann því vel,
því öll sín hlutverk tók hann alvar-
lega.
Þegar kraftar þvarr hætti Hrólfur
störfum og vistaði sig á heimili aldr-
Sú kynslóð, sem kennd er við alda- Þessi kynslóð átti hugsjónir, sem hún
mótin síðustu, er nú nær horfín af barðist fyrir af fórnfysi og dug og
vettvangi lífsins, en hefur skilið eft- gerði fyrst og fremst kröfur til sjálfr-
ir sig dijúp spor í sögu landsins. ar sin, en ekki annarra. Við, sem á
HROLFUR
ÁRNASON
Það hvemig afí brást við þegar
ég skemmdi bílinn hans er alveg
lýsandi fyrir þann mann sem hann
hafði að geyma. Fullkomið æðm-
leysi og ró yfir orðnum hlut en um
leið ásetningur og kjarkur til þess
að framkvæma það sem bauð að
gert yrði. Hann sá að mig hafði
ekki sakað við áreksturinn, vissi að
bíllinn væri dauður hlutur sem
hægt væri að gera við en var um
leið farinn að huga að ráðstöfunum
til þess að geta sótt ömmu í vinn-
una, enda tók hann fátt jafnnærri
sér og vera ekki mættur til að sækja
hana á réttum tíma.
Þessi sterku persónueinkenni
urðu allir varir við sem hann
þekktu og settu þau svip sinn á
allt hans líf sem ég varð vitni að.
Þessa sáust gleggst dæmi þegar
hann fékk heilablóðfallið árið 1981
og Iamaðist alveg vinstra megin.
Ekki kvartaði hann yfír hlutskipti
sínu heldur einbeitti sér að því að
fínna úrræði til að geta stundað
áfram það sem gaf honum mesta
gleði, hestamennskuna. Til þess
smíðaði hann sérstakt áhald sem
hann kallaði „viðhaldið" og gerði
honum kleift að hafa taumhald á
hesti, einn og óstuddur. Þannig
stundaði hann hestamennskuna og
útreiðarnar allt fram á síðustu ár.
Helsta vandamálið var á fá hest
sem hafði þolinmæði til að standa
kyrr meðan hann var að brölta á
bak. Þetta gekk þó vel meðan hest-
anna naut við sem hann hafði sjálf-
ur tamið.
Sál okkar er eins og hraun. Þeg-
ar við erum ung er það nýrunnið
og hefur ekki stöðvast. Sumt brýtur
það undir sig en rennur þó eftir
farvegi. Síðan stöðvast það, storkn-
ar og tekur á sig mynd. Loks mynd-
ast á þvf jarðvegur og þar vex
stundum gróður. I hrauninu hans
afa var mikið af blómum. Vonandi
ná græðlingar þeirra að spretta í
okkur sjálfum.
Látum minninguna um afa okk-
ar, Ágúst Valmundsson, vera lofi
betra.
Kastið ekki steinum
í kyrra tjöm.
Vekið ekki öldur
óvita böm.
Gárið ekki vatnið
en gleðjist af því
að himininn speglast
hafinu í.
(Gunnar Dal. 1977.)
Jóhann Grétarsson og
Ágúst Om Grétarsson.
aðra í Hvammi í Húsavík þar sem
hann átti friðsælt ævikvöld sáttur við
lífið og óttalaus við komu dauðans.
„Dauðinn er bara lögmál," sagði
hann eitt sinn við mig.
Hrólfur var maður bókhneigður
og fylgdist alltaf vel með öllu, sem
fram fór í umhverfinu og utan þess.
Hann var ótrúlega harðfylginn að
fylgjast með fjölmiðlum, þótt sjón
og heym dvínuðu mjög, en það var
hans mesta fötlun á seinni ámm.
Sú fötlun hafði þó ekki áhrif á skap-
lyndi hans, því alltaf var hann glað-
ur og reifur, er hann fékk heimsókn-
ir vina og kunningja í Hvamm. Mér
varð stundum hugsað til þess á
seinni árum, hver væri hans gleði-
gjafí, en það er ef til vill gömlum
mönnum nóg til gleði að hafa aldrei
sagt ósatt orð né nokkuð gert, sem
striðir gegn samviskunni og eiga sér
enga óvini, heldur aðeins vini.
1 hinni helgu bók Biblíunni stend-
ur eitthvað á þessa leið: „Gott, þú
dyggi og góði þjónn, yfír litlu varst
þú trúr og yfír mikið mun ég setja
þig. Gakk inn til fagnaðar herra
þíns.“
Þessar setningar koma mér í hug,
er ég minnist Hrólfs. Hann var trúr
yfír smáu og stóm og slíkir menn
hljóta að eiga góð fararefni til hinstu
farar. Um leið og ég þakka Hrólfí
kærar stundir og kynni góð óska ég
honum yndis á ókunnri strönd hand-
an hins mikla djúps, sem aðskilur
lifendur og dauða.
Ég og kona mín Sigríður Atladótt-
ir sendum vinum hans og vanda-
mönnum hugheilar samúðarkveðjur.
Vigfús B. Jónsson.