Morgunblaðið - 02.08.1997, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ
STÖÐUGT berast Sfldarminjasafninu nýir munir; bátar, vélar og hús.
í tækja- og vélasalnum er hægt að skoða ferlið sem sfldin fór í gegnum
frá þvf hún kom að landi og þar til hún yfirgaf það í tunnum.
sett að maður getur gengið í gegnum
síldarsöguna, frá upphafi til enda.
„Fyrsti básinn er forsaga," segir Or-
lygur. „Síðan er þætti Norðmanna
gerð skil, vegna þess að þeir voru
mesta síldveiðiþjóðin og þeir kenndu
okkur síldveiðar. Við lærðum hins
vegar togaraútgerðina af Englend-
ingum. Þeir stunduðu veiðar hér um
aldamótin, áður en við fórum að veiða
sjálfir. Það voru ekki Danir sem ken-
ndu okkur vélmenninguna, þótt þeir
væru hér fyrir. Hér var alger stöðnun
undir þeirra veldi. Þetta var alveg
VIKU
LM
sorglegt. En eftir að Englendingar
komu, hófst vélmenningin hér - og ef
þú skoðar Vesturfarasafnið á Hofsósi,
geturðu séð að eftir að vélmenningin
og þessir nútíma atvinnuhættir
hófust hér, hætti fólt að flytjast í
Vesturheim. Það flutti hingað til
Siglufjarðar í staðinn."
HÚSIÐ stendur í sinni upp-
runalegu mynd á Roalds-
bakka. Miðhæðin, sem er
stóri sýningarsalurinn, hefur verið
innréttuð með gamaldags panel, þótt
hann hafi ekki verið þannig í upphafi.
Þá var hér geymsla fyrir veiðarfæri
og kryddvörur til söltunar. „Það
sagði okkur til dæmis gamall maður
frá stórum bing af lárviðarlaufum
sem lá alltaf hér úti í horni,“ segir Ör-
lygur. „Húsið var mjög illa farið þeg-
ar við tókum við því. Við þurftum að
byrja á þvi að skipta um klæðningar
utan á því og setja nýtt gólf hér inni.
En við reyndum að láta það halda
upprunalegu útliti.“
„Það eru mjög mörg hús hér í bænum
sem eiga sér sögu,“ segja þeir Örlyg-
ur og Hafþór. „Hérna rétt utar í bæn-
um er grænt hús frá Óla Tynes. Það
var útgerðarmaður sem settist hér að
og bjó hér lengi. Þau eru í einkaeign
og við getum ekkert gert við þau. En
okkur langar til þess því þau má nýta
til margra hluta.“
Gestum Síldarminjasafnsins fjölg-
ar jafnt og þétt. Sumarið 1986 komu
8.000 gestir í safnið og það ár varð
það 3. eða 4. í röðinni í söfnum lands-
ins, hvað gestafjölda áhrærir. „Þetta
hefur verið stígandi i gegnum árin,“
segir Hafþór, „og maður verður
óneitanlega var við að það þykir mjög
sérstakt hvernig að þessu hefur verið
staðið."
En er uppbyggingunni stjórnað
hér á staðnum?
„Já. Við stofnuðum áhugamannafé-
lag og höfum haft alla uppbyggingu
og rekstur safnsins í okkar höndum."
„Hverjir eru í áhugamannafélag-
inu?
„Við, þetta venjulega fólk í bænum.
Við vorum auðvitað eins og nátttröll
til að byrja með - og vorum nánast
litnir hornauga. Við vorum álitnir
LAUGARDAGUR 2. ÁGÚST 1997 29
sérvitringar með fúaspýtur og ryðgað
drasl. En það hefur breyst. Margir
sem vinna við önnur opinber söfn,
undrast kraftinn sem hefur verið í
þessu. Við höfum byggt safnið upp á
tiltölulega stuttum tíma. En við höf-
um líka unnið feykilegt starf í sjálf-
boðavinnu og notið stuðnings fjöl-
margra aðila.“
Hvað hefur uppbyggingin tekið
langan tíma?
„Það eru átta ár frá því að við
stofnuðum áhugamannafélagið en
endurbyggingin hefur tekið mun
skemmri tima. Við fluttum inn á
neðstu hæðina um leið og við gátum
og opnuðum safnið upphaflega þar. I
dag er þar sýning sem segir til um
veiðar og vinnslu; hvernig síldin var
verkuð, þar til kom að útflutningi.
Þannig tengist hún sýningunni hér á
efri hæðinni."
FYRIR utan safnið standa mjög
fallegir trébátar og ég spyr þá
Örlyg og Hafþór hvort þetta
séu bátar úr sögu síldveiða á Siglu-
firði. „Nei, þetta eru bátar sem við
ákváðum að bjarga, þegar trébátar
voru úreltir. Stæni báturinn er sýnd-
ur sem reknetabátur. Svona bátar
voru notaðir til reknetaveiða á síld.“
Hvert verður svo framhaldið hjá
ykkur?
„Við ætlum okkur að koma upp
tveimur til þremur húsum til viðbótar
hér fyrir árið 2003,“ segir Hafþór.
„Við erum rólegir menn, en það lítur
út fyrir að áætlanir okkar muni
standast. Menntamálaráðuneytið hef-
ur lofað að styrkja okkur í uppbygg-
ingunni og vonandi verður gengið frá
samningi wum það á næstunni. Þá er-
um við búnir að byggja upp þriðjung
af þvi sem við ætlum okkur. Það hef-
ur líka sýnt sig að þegar menn eru
byrjaðir, er auðveldara að afla fjár-
magns til að halda áfram. Við höfum
verið að reyna að gera þetta á þann
hátt að setja okkur ekki í stórskuldir.
Safnið skuldar mjög lítið í því sem er
búið að gera, enda hefur áhuga-
mannafélag ekki efni á að skulda mik-
ið.
Við höfum hug á að koma hingað
hluta af Hafliðaplaninu, gömlum
brakka sem stendur hér enn. Við eig-
um hann að vísu ekki ennþá en höfum
vilyrði fyrir því að eignast hann.“
Hvenær?
„Hann er inni í áætluninni eftir
2003. Síðan ætlum við að endurreisa
bræðsluskemmuna. Við eigum upp-
haflegu stoðirnar og þær eru allar
merktar, þannig að það er tiltölulega
einfalt að koma henni upp. Þar ætlum
við að hafa vélasafn. Við eigum mikið
af vélum, auk þess sem það er mikið
til af þeim á Hjalteyri. Hjalteyringar
vilja allt fyrir okkur gera og við fáum
eitthvað af vélum frá þeim. Síðan
stendur nánast óskert síldarverk-
smiðja á Ingólfsfirði á Ströndum. Við
erum þegar búnir að fara þangað að
sækja sex tonn af járnarusli og eigum
örugglega eftir að eiga meiri góð við-
skipti við þá Ingólfsfjarðarmenn. Svo
eru það burðargrindumar í báta-
geymsluna sem við ætlum að koma
upp. Þær eru í gamla mjölhúsinu.
S.R. mjöl á það hús núna, en það
stendur til að rífa það. Við vonumst til
þess að fá burðargrindurnar úr því.
Okkur er meinilla við að fara að nota
stálgrindur og annað nýtískulegt efni,
sérstaklega þegar við vitum að annað
er til. Þetta er í sjálfu sér óendanlegt
starf og sem betur fer er fólk að átta
sig á því að fortíðin er einhvers virði.
Við höfum verið undarlega sofandi
fyrir því. Hér hafa verið fjölmargar
síldarverksmiðjur á öldinni, en við er-
um að skrapa þetta saman út um allt.
Það sem hefur verið sérstakt við upp-
byggingu safnsins, er sá velvilji sem
við höfm alls staðar mætt. Ef við sjá-
um eitthvað sem okkur langar í, höf-
um við nær undantekningarlaust
fengið það.“
EFTIR að ég kveð þá Örlyg og
Hafþór, skoða ég safnið einu
sinni enn. Fer upp á efstu
hæðina, sem hefur verið innréttuð
eins og brakki. Þar er eldhús með
gömlum munum. Þar eru pottar og
pönnur og diskar og bollar, herbergi
með kojum, þar sem kápur, kjólar og
skór og nælonsokkar og aðrir per-
sónulegir munir hanga á veggjum.
Allar sögurnar sem ég hef alist upp
við verða áþreifanlegar, öðlast líf.
semja tónlist með hljómsveit og
ná beint til áheyrenda, en mér
þykir líka mjög gaman að segja
sögu á sviði með öðrum leikurum;
mér finnst afskaplega skemmti-
legt að þykjast vera einhver ann-
ar, sem er yfirleitt í óvenjulegum
kringumstæðum."
Anne segist helst vilja einbeita
sér að sólóferlinum um sinn, hana
langi til að kynna plötuna sem
best og ekki síður að hefjast
handa við næstu plötu. „Ef frá-
bæra sýningu með frábært hlut-
verk ræki á fjörur mínar myndi
ég vitanlega taka mér umhugsun-
arfrest, en sem stendur legg ég
aðaláherslu á tónleikahald, plöt-
una nýútkomnu og upptökur á
næstu plötu.
Samhentur hápur
Anne segir að Broadway-lista-
menn séu ekki fjölmennir og hóp-
urinn haldi yfirleitt vel saman.
„Við höldum reglulega skemmt-
anir þar sem allir leggjast á eitt
um að safna fé til góðgerðarmála
og fátt fmnst mér skemmtilegra
en taka þátt í þeim skemmtunum,
ekki síst vegna þess að áheyrend-
ur eru hvergi eins fjörugir og kát-
ir.“
Þó Anne Runsólfsson hafi alist
upp vestur í Bandaríkjunum seg-
ist hún ævinlega líta á sig sem Is-
lending; „því Island er svo snar
þáttur í fjölskyldu minni og ekki
síður í mér“. Hún segist eiga
fjölda ættingja á íslandi sem hún
þekki vel til, enda hafi hún komið
oft hingað til lands, meðal annars
eytt heilu sumri hér ijórtán ára
gömul. „Mér finnst alltaf eins og
ég sé að koma heim þegar ég kem
til íslands og mig langar til að
koma þanngað mun oí'tar en ég á
kost vegna vinnunnar,“ segir hún
og bætir við að hún geti varla
beðið þess að deila landinu með
eiginmanni sínum.
Wmí'
Frá John Grisham
höfundi The Firm
The Client og
A Time to Kill.
HASKOLABIO
R LOGFRÆÐINGUR
EYNIR AÐ BJARGA
AFA SÍNUM FRÁ
GASKLEFANUM.
Er það þess VIRÐI?
[;l| T TjiiTj
1 | J|1
I
MÉiMÍHÍ8ÍiÍÍS