Morgunblaðið - 02.11.1997, Qupperneq 33

32 SUNNUDAGUR 2. NÓVEMBER 1997
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 2. NÓVEMBER 1997 33
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI
FRAMKVÆMDASTJÓRI
RITSTJÓRAR
KIRKJUÞINGI ÞVÍ, SEM er
nýlokið, gerði Ólafur Skúla-
son biskup umfjöllun Qölmiðla um
kirkjuþing að umtalsefni. í frá-
sögn Morgunblaðsins í fyrradag
af orðum biskups sagði m.a.:
„Hann sagði, að áður fyrr hefði
þurft að hafa mikið fyrir því að
vekja áhuga þeirra (þ.e. fjölmiðla,
innskot Mbl.) á þinginu. Nú hefði
áhuginn aukist, einkum vegna
harðra orðaskipta og yfirlýsinga
kirkjuþingsmanna, en ekki vegna
þess, að málefnin væru í sjálfu
sér orðin áhugaverðari. Hann
sagði að sumir þingmanna hefðu
verið duglegir við að koma slíkum
yfirlýsingum að sjónvarpsmynda-
vélum og upptökutækjum blaða-
manna. „Væri slíkt í sjálfu sér
ekki endilega neikvætt, ef þetta
hefði ekki meira borið svip af
hasarfréttamennsku og frétta-
sköpun en einlægri löngun til þess
að efla kirkjuna, sem við eigum
að hafa ofar í huga en nokkuð
annað á kirkjuþingi. Og því bæti
ég við og það strax, að það hefur
líka verið svo, með aðeins örfáum
undantekningum."
Þótt biskupinn tali hér fyrst og
fremst um nýafstaðið kirkjuþing
er það þó staðreynd að kirkjan
og kirkjunnar menn hafa mikið
verið í fjölmiðlum á seinni árum.
Og því miður er það svo, að það
hefur ekki allt orðið þjóðkirkjunni
tii framdráttar.
Menn hafa oft tilhneigingu til
að gagnrýna fjölmiðla fyrir ann-
arra orð og verk, þótt biskupinn
sé ekki að gera það í hinum tilvitn-
uðu ummælum, sem beinast að
kirkjuþingsmönnum sjálfum.
Fjölmiðlar eru fyrst og fremst að
endurspegla það, sem fram fer í
samfélaginu.
Hitt er staðreynd, að almenn-
Árvakur hf., Reykjavík.
Hallgrímur B. Geirsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
ingi hefur ofboðið að fylgjast með
þeim deilum, sem staðið hafa inn-
an kirkjunnar um skeið og þá
ekki sízt vinnubrögð og orðbragð
kirkjunnar manna, þegar þeir taka
til máls utan kirkjunnar sjálfrar.
Kirkjunnar þjónar mega ekki
gleyma því í hita leiksins, að það
er til þeirra , sem fólk leitar í
öngum sínum ekki sízt, þegar erf-
iðleikar steðja að, dauðsföll verða
í fjölskyldum eða alvarleg vanda-
mál koma upp. Vissulega leitar
fólk líka til þeirra á hamingjurík-
ari dögum svo sem vegna hjúskap-
ar, skírnar og fermingar.
Málflutningur presta á almenn-
um vettvangi hefur hins vegar
óhjákvæmilega áhrif á afstöðu
fólks til þeirra sjálfra og þjóðkirkj-
unnar sem slíkrar. Staðreyndin
er sú, hvort sem mönnum líkar
betur eða verr, að aðrar og strang-
ari kröfur eru gerðar til presta
um það, hvernig þeir haga mál-
flutningi sínum í opinberum um-
ræðum, en flestra annarra. Það
er út af fyrir sig jákvætt fyrir
kirkjuna að það skuli gert. Það
sýnir, að almenningur lítur svo
á, að prestar og aðrir kirkjunnar
menn njóti ákveðinnar sérstöðu.
En þeim mun mikilvægara er
að fólk verði ekki fyrir vonbrigð-
um, þegar kirkjunnar menn taka
til máls utan kirkjunnar. Og það
hefur því miður gerzt hvað eftir
annað á undanförnum misserum.
Það er ákaflega mikilvægt að þeim
umræðustíl ljúki. Og það hefði
verið áhugavert, ef þessi málefni
hefðu komið til frekari umræðu á
kirkjuþingi.
Tengsl fólks við Þjóðkirkjuna
eru sterk. Ábyrgð prestanna og
forystumanna kirkjunnar er mikil.
I þessum efnum hefur of margt
farið úrskeiðis á undanförnum
misserum og þess vegna stendur
kirkjan frammi fyrir mikilvægu
endurreisnarstarfi.
Nú á dögum er það skoðun
margra, að öllu máli skipti fyrir
einstaklinga, fyrirtæki, félaga-
samtök og stofnanir að vera mikið
í fjölmiðlum, þannig að það sjáist,
hvað viðkomandi aðilar eru að
gera. Þetta er misskilningur. Mik-
il umfjöllun í fjölmiðlum getur
verið eyðileggjandi eins og dæmin
sanna. Þeir sem njóta velgengni
í fjölmiðlum um skeið skilja stund-
um ekki hvers vegna sú velgengni
getur ekki staðið um aldur og
ævi. En samskipti fjölmiðla og
samfélagsins eru flóknari en svo.
Margt af því, sem fram fer á
ekki heima í fjölmiðlum. Það á við
um margvíslegt starf, sem unnið
er innan kirkjunnar. Og auðvitað
er mikið af því starfi unnið í kyrr-
þey. Reynsla undanfarinna ára
ætti hins vegar að sýna kirkjunn-
ar mönnum, að það er skynsam-
legt að ganga hægt um gleðinnar
dyr, þegar um samskipti við fjöl-
miðla er að ræða.
Sú „hasarfréttamennska" og
„fréttasköpun", sem biskupinn
talaði um á kirkjuþingi á oftar en
ekki upptök sín hjá viðmælendum
ijölmiðlanna sjálfum.
NÝR FOR-
SETIÍR-
LANDS
KONUR hafa fest sig rækilega
í sessi í írskum stjórnmál-
um. Kona er nú kjörin forseti Ir-
lands í annað sinn og meirihluti
frambjóðenda voru konur. Þá vek-
ur það og athygli, að hinn ný-
kjörni forseti írlands, Mary
McAleese, er fædd á Norður-
írlandi og á rætur sínar þar.
Forveri hins nýkjörna forseta
írlands gat sér gott orð eins og
allir vita og því var jafnvel haldið
fram að kjör Vigdísar Finnboga-
dóttur á sínum tímá á forsetastól
hér á landi hefði haft áhrif á kjör
Mary Robinson á sínum tíma.
íbúar Norður-írlands standa nú
á ákveðnum tímamótum. í fyrsta
sinn í áratugi hafa deiluaðilar
setzt að samningaborði. Ríkis-
stjórn Verkamannaflokksins virð-
ist staðráðin í að koma á friði.
Vel má vera, að það geti stuðlað
að sameiningu íra í eitt ríki, að
forseti írska lýðveldisins er fædd
og uppalin á Norður-írlandi.
ÞJOÐKIRKJAN OG
FJÖLMIÐLAR
Halldór Laxness
• hefur öðrum
fremur minnt okkur á
að sá sem lifir ekki í
skáldskap lifir ekki af
hér á jörðinni, einsog
segir í Kristnihaldi
undir Jökli. Þessi orð eru áskorun
vegna þess að við erum ekki sízt
mikilvæg í arfi okkar, tungu, bók-
menntum og öðru því sem okkur
hefur verið trúað fyrir. Þessi arfur
er veruleiki sem við getum ekki
hlaupizt frá ef við ætlum að vera
áfram þjóð, en ekki óþjóð; þjóð sem
man og hefur þrek til að líta um
öxl á leið sinni inní framtíðina. Við
höfum alltof mörg dæmi um þjóðir
sem hafa gleymt sjálfum sér.
Skáldsögur Halldórs Laxness
• fjalla um hversdagslegar hetj-
ur sem eru skrifaðar inní þau verk
sem efni standa til og þær eiga
skilið, ekkert síður en Gunnar á
Hlíðarenda, Egill eða Grettir sterki;
Hektor, Akkilles eða Odysseifur.
Hero í enskri tungu er grískt orð
að uppruna, hérós, og lýsir ofur-
mannlegum hæfileikum eða hug-
rekki, en á að lokum við einskonar
hálfguði. Fyrst um sinn var merk-
ingin hin sama í ensku og í grísku,
en breyttist á 16. öld í hugrakkan
eða aðdáunarverðan mann, án þess
um neina goðsögulega persónu
væri að ræða. En á síðari hluta 17.
aldar tók orðið einnig að merkja
,aðalpersóna í skáld-
sögu“. Þá merkingu
hefur það einnig hlot-
ið á íslenzku og því
getum við talað um
Jón prímus sem eina
af hetjum íslenzkra
bókmennta, þótt ólíkur sé þeim
köppum sem áðurfyr voru lofsungn-
ir í fornum grískum hetjuljóðum og
íslenzkum miðaldaskáldskap.
En athylgisverð er upphafleg
merking orðsins hetja; það er skylt
hata og hettir = fjandmaður. Það
er skýrt svo í íslenskri orðsiíjabók:
kappi, hraustmenni, skylt hata:
bera hatur til, ofsækja; sbr. forn-
ensku hettan = elta, ofsækja; hett-
end = fjandmaður, andstæðingur;
eða víðförull vígamaður. Þessar
merkingar sýna vel hver var upp-
runaleg afstaða til hetjunnar, þótt
frægðarljóminn sýndi hana að lok-
um í allri sinni dýrð einsog í grísk-
um skáldskap. Þar eru hetjurnar
mestar í dauðanum einsog við
þekkjum af íslendinga sögum, ekki-
sízt Gunnars sögu í Njálu. í lífinu
aflar hetjan sér þess sem fomgrikk-
ir kölluðu time (heiður, orðstír), en
í dauðanum frægðar (kleos) og hún
lifir áfram um aldir í eilífum söng
skáldanna. Eitt æðsta takmarkið
er að verða ódauðlegur í orðstír sín-
um einsog segir í Hávamálum og
lifa um aldur og ævi í hetjuljóðum,
eða epískum skáldskap. Helena seg-
ir í Ilíónskviðu að Seifur hafi lagt
þessa þolraun á þau Hektor, eða
öllu heldur álög, svo ,að jafnvel
eftirkomandi menn munu orð á
gera“. (6, 357.)
Þegar hetjan deyr er mikilleiki
hennar sunginn í ljóðum, en venju-
legt fólk geymir frásagnirnar og
afrekin í þessum kveðskap. Æðsta
hlutskiptið er að verða nafn einsog
Odysseifur og lifa í ljóðum og hetju-
söngvum eins og hómerskviðum.
Þetta var einnig æðsta markmið
kappa o g norrænna konunga.
Skáldin áttu að yrkja orðstír þeirra
og hetjulund inní ódauðlegan kveð-
skap. Þannig áttu hirðskáldin að
tryggja arfsögnina. Þau tóku við
hlutverki söngskáldanna í sagna-
kvæðum Hómers.
Forn hetjuskáldskapur íslenzkur
minnir þannig mjög á skáldskap
hómerskvæða, t.a.m. söngva
Demodókusar í Odysseifskviðu, en
þar segir m.a.: ,... en þeim óförum
hafa guðirnir valdið, og látið mönn-
um það tjón að hendi bera, svo slíkt
gæti orðið að yrkisefni fyrir ókomna
menn“, einsog Alkinóus kemst að
orði við Odysseif undir lok 8. þáttar
kviðunnar. Það er þannig enginn
leyndardómur hvar rætur íslend-
inga sagna liggja. Og af þessum
rótum vex enn mikill skáldskapur.
M.
HELGI
spjall
REYKJAVÍKURBRÉF
Laugardagur 1. nóvember
Fyrir nokkrum árum
birti brezka dagblaðið
Financial Times greina-
flokk, sem ekki er of-
mælt að segja, að hafi
vakið heimsathygli. Þar
rakti blaðið hvemig
símafyrirtæki um heim
allan hefðu tekið höndum saman um að
stunda beina okurstarfsemi við verðlagn-
ingu á símtölum á milli landa. Afhjúpun
blaðsins á vinnubrögðum símafýrirtækj-
anna hefur átt mikinn þátt í að verð á
þessum símtölum hefur lækkað smátt og
smátt en eru þó enn alltof há.
Annar þáttur í að draga úr okurstarf-
semi símafyrirtækjanna er starfsemi lítilla
einkafyrirtækja, sem hafa fundið leið til
að lækka verð á símtölum milli landa.
Þeirri aðferð er lýst í brezka blaðinu Ec-
onomist í septembermánuði sl. en hún
byggist á því að til eru lönd, þar sem síma-
fyrirtæki stunda ekki jafn mikla okurstarf-
semi og gert hefur verið bæði hér og ann-
ars staðar á millilandasamtölum. Samtali
á milli tveggja landa, sem búa við ríkisein-
okun, er þá fyrst beint til þriðja lands, þar
sem samkeppni ríkir. Með þeim hætti er
notanda tryggt lægra verð.
Nú hafa bandarísk stjórnvöld hins vegar
ákveðið að þrýsta enn á um lækkun á
verði símtala á milli landa með því að setja
þak á þá upphæð, sem símafyrirtækjum
þar í landi er heimilt að greiða til símafyr-
irtækja i öðrum löndum. Þetta þak verður
að veruleika í ársbyijun 1999.
í septembermánuði sl. birti The Ec-
onomist ítarlega úttekt á stöðu fjarskipta-
mála í heiminum, en höfundur hennar er
merk blaðakona, Frances Cairncross, sem
raunar er sérfræðingur blaðsins í umhverf-
ismálum og kom hingað til lands fyrr á
þessu ári. Hún hefur áður fjallað um ýmsa
þætti fjarskiptamála og nú í nóvember
kemur út bók eftir hana um þessi málefni.
í úttekt Frances Cairncross kemur m.a.
fram, að ný tækni hefur gjörbreytt rekstr-
argrundvelli símafyrirtækja. Fyrir 40 árum
var kostnaður símafyrirtækjanna við að
flytja símtalyfir Atlantshafið 2,44 dollarar
á mínútu. A síðasta ári var þessi sami
kostnaður liðlega eitt sent á mínútu. í
þeirri upphæð er ekki talinn kostnaður við
innheimtu símagjalda, markaðsmál eða
aðgang að símakerfi móttökuríkis.
Þessi gífurlega lækkun kostnaðar við
flutning á símtali á milli landa hefur hins
vegar að sögn tímaritsins ekki endurspegl-
ast í sambærilegri lækkun þeirra gjalda,
sem notandinn greiðir. Sérfræðingar halda
því fram, að samtöl milli landa séu aðeins
um 5% af þeim mínútum í símtölum, sem
bandaríska stórfyrirtækið AT&T flytur en
hins vegar séu þau undirstaða 40% af
hagnaði fyrirtækisins.
Aðstaða símafyrirtækjanna til þess að
halda uppi okurstarfsemi á millilandasam-
tölum byggist á samningum á milli ríkis-
stjórna og símafyrirtækja, sem í flestum
löndum hafa verið ríkisrekin fram á síð-
ustu ár. Ríkisstjórnir hafa séð til þess að
símafyrirtæki í ríkiseign hafa haft einokun
á símaþjónustu. Síðan eru samningar á
milli sambærilegra fyrirtækja, sem tryggja
hag þeirra en ekki neytenda.
Þetta gamla kerfi er hins vegar að sögn
Frances Cairncross að byija að hrynja.
Sum ríki hafa afnumið einokun á milli-
landasamtölum, sem opnar alveg nýja
möguleika á samkeppni og verðlækkun.
■■■■^■■■i STAÐAN í SÍMA-
Aðstaðan má!um hefur
, , venð akaflega svip-
nGÉ uð og í öðrum lönd-
um, sem búið hafa
við ríkiseinokun í símaþjónustu og öllu,
sem henni tilheyrir. Það eru ekki mörg
ár liðin frá því að öðrum fyrirtækjum var
heimilað að flytja inn og selja á eigin veg-
um símatæki! Einokun Pósts og síma á
þeirri þjónustu minnti á annað ríkiseinok-
unarfyrirtækja, sem var til fyrir rúmlega
30 árum, sem var Viðtækjaverzlun ríkis-
ins, sem lengi hafði einokun á innflutningi
útvarpstækja!
Frá því að Financial Times birti fyrr-
nefndan greinaflokk um okurstarfsemina
í millilandasamtölum hefur Morgunblaðið
ítrekað vakið máls á þeim þætti í starf-
semi Pósts og síma. Forráðamenn fyrir-
tækisins hafa forðast það alla tíð að gefa
nokkrar raunverulegar upplýsingar um
kostnað þess af þeirri starfsemi og hagnað
af honum.
Málsvörn þeirra hefur fyrst og fremst
verið sú, að fyrirtækinu væri gert að greiða
svo háar greiðslur í ríkissjóð, að það ætti
ekki annan kost en halda háu verðlagi. í
þessum efnum hafa þeir haft nokkuð til
síns máls. Ríkið hefur í raun og veru stund-
að ákveðna skattheimtu í gegnum Póst
og síma og það hefði að mörgu leyti verið
eðlilegra, að sú skattheimta sæist.
Að þessu er vikið hér vegna þess að í
gær, föstudag, fékkst í fyrsta sinn í sögu
Pósts og síma smávægileg innsýn í starfs-
hætti fyrirtækisins, sem jafnvel hörðustu
gagnrýnendur þessa einokunarfyrirtækis
hefðu tæplega trúað að væru til staðar.
Og sjálfsagt hefur ætlunin ekki verið sú,
að opna þessa litlu sýn inn í verðlagningar-
kerfi Pósts og síma.
Sú ákvörðun Alþingis að gera landið
að einu gjaldsvæði í símamálum er eðlileg
og sjálfsögð. Og tæpast var við öðru að
búast en það mundi leiða til einhverrar
hækkunar hjá sumum símanotendum um
leið og það leiddi til lækkunar hjá öðrum.
En samhliða þessari breytingu tilkynnti
Póstur og sími umtalsverða lækkun á sím-
tölum við útlönd. Þeirri lækkun var al-
mennt fagnað. Hún var sjálfsögð og marg-
falt meiri lækkun er líka sjálfsögð. Með
hvaða rökum er hægt að setja fram slíka
staðhæfingu? Með tilvísun til þeirra upp-
lýsinga, sem fram komu í úttekt Econom-
ist, að sá kostnaður, sem Póstur og sími
og önnur símafyrirtæki í heiminum hafa
af því að flytja símtöl landa í milli hefði
hrunið án þess að það hefði komið fram
að ráði í hruni þeirra símagjalda, sem
notandinn greiðir.
Af þessum sökum datt jafnvel hörðustu
gagnrýnendum Pósts og síma ekki annað
í hug en að Iækkun á símtölum við út-
lönd, sem tilkynnt var á dögunum, væri
bein lækkun vegna þess hvað kostnaður
fyrirtækisins við þessi símtöl hefur lækkað
gífurlega. En hvað kemur í ljós?!
Eftir samráð ráðherra og forráðamanna
Pósts og síma hf. var eftirfarandi skýring
gefin: „Jafnframt var tekin sú ákvörðun
að 22% lækkun á millilandasímtölum verði
greidd af fyrirtækinu sjálfu en komi ekki
til hækkunar á innanlandstaxtanum."
Hvað þýðir þetta? Þetta þýðir, að for-
ráðamenn Pósts og síma ætluðu sér alls
ekki að láta af hendi nokkrar tekjur, þótt
kostnaður fyrirtækisins á þessu tiltekna
sviði hefði hrunið. Úr því að þeir voru
neyddir til að lækka símtöl til útlanda þá
skyldu símnotendur greiða það með öðrum
hætti.
Hvað eiga svona vinnubrögð að þýða?
Og hvað fleira á eftir að koma í Ijós, þeg-
ar fyrirtækið á næstu dögum leggur fram
forsendur sínar fyrir þessum ákvörðunum,
sem það hefur nú verið neytt til að gera?
Póstur og sími hf. er fyrirtæki, sem
starfar á þeim vettvangi atvinnulífsins, þar
sem framtíðin er hvað mest spennandi og
býður upp á ævintýralega möguleika. En
viðskiptahættir fyrirtækisins eru slík forn-
eskja, að með algerum ólíkindum er.
Morgunblaðið hefur hvað eftir annað
gagnrýnt viðskiptahætti Pósts og síma
harðlega og þá ekki sízt tilburði fyrirtækis-
ins til að drepa af sér alla hugsanlega
samkeppni á öllum hugsanlegum sviðum,
sem lítil einkafyrirtæki hafa reynt að halda
uppi. En jafnvel hinum hörðustu gagnrýn-
endum hefði ekki dottið í hug að fyrirtæk-
ið mundi sýna þá ósvífni að ætla að flytja
lækkun á millilandasamtölum yfir á innan-
landsnotkun. í þessu tilviki er nefnilega
ekki hægt að halda því fram, að einhvers
staðar verði að finna tekjur á móti þeim
kostnaði, sem leiði af millilandasamtölum.
Sá kostnaður er löngu horfinn vegna
tækniframfara eins og Frances Cairncross
sýnir fram á.
ÞESSIEINI ÞÁTT-
ur málsins, hvað
sem svo á eftir að
koma í ljós að öðru
leyti, sýnir að
breytingar á stöðu
Pósts og síma hf. eru óhjákvæmilegar. Það
eitt að gera fyrirtækið að hlutafélagi í
eigu ríkisins dugar ekki til. Það mundi
heldur engu breyta, þótt hlutabréf í því
yrðu seld á almennum markaði. Eftir sem
áður mundi fyrirtækið búa að mestu við
einokun og haga sér í samræmi við það.
Einokunarfyrirtæki í einkaeigu eru ekkert
betri en einokunarfyrirtæki í ríkiseigu.
Á næsta ári hefst í fyrsta sinn sam-
keppni i símaþjónustu hér á landi, þegar
erlent fyrirtæki hefur rekstur GSM-síma-
kerfisins. Póstur og sími hf. hefur búið vel
í haginn fyrir það erlenda fyrirtæki. Við-
skiptavinir munu hópast að því vegna þess
að þeir verða svo fegnir að eiga annan
kost en Póst og síma hf. Á næstu árum
Breytingar
óhjákvæmi-
legar
má búast við enn meira fijálsræði og auk-
inni samkeppni. En Póstur og sími hf. mun
beijast af mikilli hörku fyrir því að halda
stöðu sinni.
í fyrrnefndri úttekt Frances Cairncross
bendir hún á, að það sé ekki nóg að opna
fyrir samkeppni í símaþjónustu. Reynslan
sýni, að þau símafyrirtæki, sem fyrir eru^
hafi algera yfirburði í þeirri samkeppni. I
úttektinni metur hún það þannig, að sterkt
eftirlit með rekstri fyrirtækjanna sé nauð-
synlegt til að koma í veg fyrir, að keppi-
nautar gefist hreinlega upp.
Forskot hinna gömlu einokunarfyrir-
tækja á hveijum stað er mikið, að hennar
sögn. Þau byija samkeppnina með allan
markaðinn í sínum höndum. Þau eru þekkt
meðal almennings og hafa sterka fjárhags-
lega stöðu. Þau hafa yfirleitt sterk tengsl
við stjórnvöld. Forráðamenn þeirra eiga
oftast að baki starfsferil hjá hinu opinbera
og þekkja þar allt út og inn. Af þessum
og mörgum öðrum ástæðum þurfi sterkt
eftirlit til að tryggja samkeppni.
í ljósi þeirra miklu umræðna, sem orðið
hafa að undanförnu um viðskiptahætti
Pósts og síma hf., og ekki sízt með hlið-
sjón af þeim litlu upplýsingum, sem nú
þegar liggja fyrir um hvað að baki bjó,
fer ekki á milli mála, að ný stefnumörkun
í síma- og fjarskiptaþjónustu er nauðsyn-
leg.
Ríkisstjórnin þarf að gera grein fyrir
því, hvernig hún hyggst standa að þeim
breytingum, sem framundan eru. Hver
verða næstu skref til aukinnar samkeppni
í símaþjónustu á íslandi? Hvernig verður
staðið að því að tryggja, að samkeppnin
verði raunveruleg? Hver verður framtíð
Pósts og síma hf. frá sjónarhóli ríkis-
stjórnarinnar? Nú þegar hefur verið
ákveðið að skilja að símaþjónustu og póst-
þjónustu en hvað fylgir í kjölfar þess?
Er tilefni til að skipta fyrirtækinu enn
frekar upp eins og Morgunblaðið hefur
áður vakið máls á?
Hér er um að ræða eitt stærsta mál í
atvinnulífi okkar íslendinga um þessar
mundir. Frelsi og samkeppni á þessu sviði
getur átt þátt í því að þessi þáttur við-
skiptalífsins blómstri á næstu árum með
sama hætti og tölvuiðnaðurinn er að gera.
Rangar ákvarðanir geta líka átt þátt í að
svipta okkur þeim möguleikum. Hér er um
að ræða miklu stærra mál en gjaldskrár-
breytingarnar einar.
„En jafnvel hinum
hörðustu gagnrýnend-
um hefði ekki dottið í
hug að fyrirtækið
mundi sýna þá ósvífni
að ætla að flytja lækk-
un á millilandasam-
tölum yfir á inn-
anlandsnotkun. I
þessu tilviki er nefni-
lega ekki hægt að
haida því fram, að ein-
hvers staðar verði að
finna tekjur á móti
þeim kostnaði, sem
leiði af millilandasam-
tölum. Sá kostnaður
er löngu horfinn vegna
tækniframfara eins og
Frances Cairncross
sýnir fram á.“