Morgunblaðið - 23.01.1998, Blaðsíða 36

i36 FÖSTUDAGUR 23. JANÚAR 1998
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR/PRÓFKJÖR
Fölsk hlýja
hláturheima
EITT alvarlegasta
þjóðfélagsmein síðari
tíma er vaxandi eitur-
lyfjaneysla ungs fólks.
Nýlegar kannanir
sýna fram á að fíkni-
efnaneysla ungmenna
hefur stóraukist und-
anfarin ár. Rannsókn-
‘áirstofnun uppeldis- og
menntamála gerði á
liðnu ári könnunina
Ung ‘97 í unglinga-
deildum grunnskól-
anna. Niðurstöður
þeirrar könnunar
benda til aukinna
reykinga, áfengis-
neyslu og hassneyslu
nemenda og sem dæmi má nefna
að 13% nemenda í 10. bekk segjast
hafa prófað hass. Unglingar í
Reykjavík og nágrenni skera sig
þar úr og piltar þá sérstaklega þar
sem 17% þeirra segjast hafa próf-
að hass. Samkvæmt hinni sömu
Jsennun hefur aðgengi unglinga að
fíkniefnum aukist mjög og neysla á
alsælu og amfetamíni tekið ógn-
vekjandi stökk fram á við.
Sviðin
jörð
Þetta er að sönnu skelfilegt
ástand og skylda okkar allra að
bregðast við þróuninni og þar eiga
borgaryfirvöld fremst í flokki að
fara. Reykjavík gerðist ein af 20
stofnborgum Evrópskra borga
<pegn eiturlyfjum árið 1994 og síð-
an hafa 200 aðrar borgir fylgt í
kjölfarið. Þannig hefur Reykjavík
undir stjóm Reykjavíkurlistans
skipað sér í flokk þeirra sem vilja
af alefli standa gegn lögleiðingu
eiturlyfja og sjá þessum banvæna
vágesti útrýmt úr lífi okkar. Vá-
gesti sem skilur eftir
sig sviðna jörð í lífi
þúsunda fjölskyldna ár
hvert á Islandi.
I nóvember sam-
þykkti borgarráð að
skipa starfshóp til að
vinna að tillögum um
aðgerðir og stefnumót-
un innan Reykjavíkur
um vímuefnamál. Meg-
inmarkmið hópsins er
að samhæfa störf
stofnana borgarinnar í
vímuefnamálum og
stuðla að auknu sam-
starfi þeirra sem að
málaflokknum vinna.
Auk þess að hvetja til
og hafa frumkvæði að verkefni og
aðgerðum sem skilað geta árangri
í vímuvömum.
Reykjavíkurlistinn steig eitt
Efla þarf úrræði, segir
Sigrún Elsa Smára-
dóttir, sem eru sér-
staklega sniðin að þörf-
um ungra fíkniefna-
neytenda.
stærsta skrefíð sem stíga þurfti
með nefnd þessari því brýn nauð-
syn er á því að samhæfni sé í störf-
um allra sem að fíkniefnamálum
vinna svo kraftar glatist ekki.
Vímuvarnanefnd Reykjavíkur-
borgar hafði svo frumkvæði að því
að fræða kennara í skólum borgar-
innar um vímuefni og vímuvarna-
skólinn var stofnaður í samstarfí
við nokkra aðra aðila og hafið var
Sigrún Elsa
Smáradóttir
samráð við félagsmiðstöðvar með
það að marki að færa forvarnirnar
út í hverfi borgarinnar, sem næst
fólkinu sjálfu.
Aðgangur að samfélaginu á ný
Ljóst er að á síðasta kjörtíma-
bili hefur Reykjavíkurslistinn stig-
ið stór skref fram á við með því að
samræma vímuefnavarnir hinna
ýmsu aðila og ekki síður með því
að færa forvarnirnar nær fólkinu
sjálfu með samráði við einstök
hverfi borgarinnar.
En þrátt fyrir að margt gott
hafi verið gert er vandinn stór og
margt óunnið enn. Það sem stend-
ur mínu hjarta næst er að efla úr-
ræði sem sérstaklega eru sniðin
að þörfum ungra fíkniefnasjúk-
linga. Auk þess er nauðsynlegt að
við sem byggjum þetta samfélag
áttum okkur á því að að fíkniefna-
meðferð lokinni tekur það sjúkling
a.m.k. tvö ár að ná tökum á líkama
sínum og lífi. Því er nauðsynlegt
að búa þannig um hnútana að
þessi ungmenni eigi greiðan að-
gang að samfélaginu, án þess að
ki-afist sé fullrar þátttöku eins og
búast má við af heilbrigðum ein-
staklingum. Þetta má gera með
ákveðnum sveigjanleika í skóla-
kerfinu, annars vegar, og í samn-
ingum við atvinnurekendur hins
vegar. Þá er mikilvægt að tryggja
aðkomu aðstandenda með fræðslu
og fjölskyldumeðferð þar sem vit-
að er að slík vá hefur djúpstæð
áhrif á fjölskyldur og fjöiskyldu-
tengsl. Reykjavíkurborg á að
halda áfram á þeirri sigurbraut
sem Reykjavíkurlistinn hefur
markað í vímuvarnamálum með
því að samræma enn frekar störf
allra þeirra sem að forvörnum
starfa og efla forvarnir í skólum
og borgarinnar. Til þess voru ref-
irnir skornir að koma í veg fyrir
neyslu fíkniefna og fyrr megum
við ekki unna okkur hvíldar en öll
íslensk ungmenni verða komin út
úr falskri hlýju hláturheima.
Höfundur er frambjóðandi ípróf-
kjöri Reykjavíkurlistans.
BORGAR- og bæjar-
málefni falla oft í skugg-
ann af umræðum um
landsmálin. Deilur um
utanríkismál og auð-
lindagjald virðast eiga
meiri hljómgrunn í fjöl-
miðlum en umræður um
okkar nánasta umhverfi.
Þó koma borgarmálin
okkur öllum við. Það
skiptir máli í hvernig
borg við viljum búa,
starfa, mennta okkur,
ala upp börnin okkar og
eldast.
Gegn atvinnuleysi
Atvinnuleysi í borg-
inni hefur ekki verið
minna síðan 1992. Hins vegar er
meirihluti þeirra sem enn eru at-
vinnulausir í dag ungt fólk og konur,
oft með litla menntun. Skólakerfið
býður ekki upp á nægilega fjöl-
breytta kosti fyrir ungt fólk, sérstak-
lega fyrir einstæðar mæður og aðra
hópa sem eiga erfitt um vik að
stunda nám í hefðbundnum fram-
haldsskólum. Atvinnumarkaðurinn
krefst menntunar og reynslu. Þessar
ki-öfur á ungt fólk með litla eða enga
framhaldsskólamenntun eifitt með
að uppfylla. Því þarf að leggja aukna
áherslu á starfsmenntun og fjöl-
breytt úrræði fyrir atvinnulausa. Við
megum aldrei falla í þá gryfju að
segja að ákveðið atvinnuleysi sé eðli-
legt. Það eiga allir rétt á því að nýta
hæfileika sína til fulls og þar á
Reykjavíkurborg að sýna gott for-
dæmi sem einn stærsti atvinnurek-
andi landsins.
Hrein borg, fögur torg
Líklega hlakka flestir til þess að
baða sig í Nauthólsvíkinni þegar
hreinsun strandlengjunnar lýkur en
hvað með umferðarmengunina? ís-
lendingar eiga met í bílaeign og flest
höfum við setið í hægfara umferðar-
hnút á leið í eða úr vinnu, eitt og eitt
í bíl meðan miðstöðin dælir inn á
okkur útblæsti. Þetta er ekki upp-
lífgandi lýsing, en hver
kannast ekki við hana?
Með stóraukinni
áherslu á bættar al-
menningssamgöngur
snúum við vörn í sókn.
Göngu- og hjólastígar
verða að vera órjúfan-
legur hluti af þessari
þróun. Borg sem býður
ibúum sínum upp á
raunhæfa valkosti í
samgöngum er krafa
nýrrar kynslóðar.
Umræðan um endur-
nýjanlega orkugjafa er
áberandi í dag. Loksins
eru að skapast mögu-
leikar til að eiga og reka
slíka farkosti, ekki að-
eins fyrir almenning heldur ekki síð-
ur fyrir opinberar stofnanir. Það er
Borg sem býður íbúum
sínum upp á raunhæfa
valkosti í samgöngum,
segir Sólveig
Jónasdóttir, er krafa
nýrrar kynslóðar.
brýnt að við hefjum endurnýjun á
bílaflota í eigu borgarinnar með vist-
vænum farartækjum.
Hvernig borg viljum
við byggja?
Þetta er spurning sem við ættum
öll að spyrja okkur. Það er mikil-
vægt að við öxlum ábyrgð sem borg-
arbúar. Við getum valið að líta undan
meðan vaninn og steinsteypan gleyp-
ir okkur eða við getum tekið þátt í að
skapa borg þar sem áherslan er
fyrst og fremst á mannleg gildi. Lát-
um rödd okkar heyrast og tökum
þátt í prófkjöri Reykjavíkurlistans.
Höfundur er frambjóðandi <próf-
kjöri Reykjavikuriistans.
• •
Oxlum ábyrgð
Sólveig
Jónasdóttir
Jóla- og líknarmerki 1997
FRIMERKI
Jóla- og
Ifknarfrfm urki
JÓL 1997
Jólamerki Barnauppeldissjóðs
Thorvaldsensfélagsins, Framtíðar-
innar á Akureyri, Rotaryklúbbs
Hafnarfjarðar, Líknarsjóðs Lions-
klúbbsins Þórs, Ungmennasambands
Borgarfjarðar, Kaþólska safnaðar-
ins, Fransiskus systra í Stykkis-
hólmi, Rauða kross Islands, Samtaka
áhugafólks um verndun gamla
vatnstanksins á Höfn.
Sú er orðin föst venja í byrjun
árs að segja frá þeim jóla- og líkn-
armerkjum, sem vitað er um, að
hafi komið út þá um jólin. Hefur
Bolli Davíðsson í Frímerkjahúsinu
tS*að venju látið þættinum flest þess-
ara merkja í té og eins ýmsar upp-
lýsingar um þau. Hér vil ég benda
útgefendum jóla- og líknarmerkja
á, að vel er þegið að fá góðar upp-
lýsingar beint frá þeim um hönn-
un merkja þeirra og eins um
myndefnið sjálft og tilgang útgáf-
unnar. Slíkt kunna þeir, sem safna
þessum merkjum, áreiðanlega vel
að meta. Stjórn Thorvaldsensfé-
lagsins sendi þættinum síðasta
merki sitt með smáupplýsingum,
og færi ég henni þakkir fyrir.
Þótt gera megi ráð fyrir, að
* samkeppnin harðni jafnvel enn
frekar en áður milli jóla- og líkn-
armerkja annars vegar og svo
jólafrímerkja Islandspósts hf. hins
vegar, er sjálfsagt, að þau líknar-
félög, sem hafa haslað sér völl á
þessum vettvangi, láti ekki deigan
síga. Jólamerki hafa sett svip sinn
á jólapóst okkar allar götur síðan
1913, þegar Thorvaldsensfélagið
hóf útgáfu merkja sinna, aðeins
áratug síðar en þessi líknarmerki
hófu fyrst göngu sína í heiminum,
þ.e. í Danmörku 1904.
Nú skal greint frá líknarmerkj-
um einstakra félagasamtaka. Að
þessu sinni komu út níu merki, svo
að vitað sé. Fyrst verður í röðinni
jólamerki Thorvaldsensfélagsins,
enda orðið langelzt þein-a. Er það
eftir Helga Þorgils Friðjónsson og
nefnist „Fæðing“. Næst kemur
merki Kvenfélagsins Framtíðar-
innar á Akureyri, en það hefur
gefið út líknannerki í rúm 60 ár.
Þetta er fallegt merki með mynd
af jólarós. Merki Rotaryklúbbs
Hafnarfjarðar sýnir litla sveita-
kirkju. Merki Lionsklúbbsins
Þórs er með mynd af kirkjunni á
Keldum. A merki Ungmennasam-
bands Borgarfjarðar er mynd af
kirkjunni í Álftártungu á Mýrum.
Þá er jólamerki kaþólska safnað-
arins. Er það eins að gerð og áður,
nema breytt er um ártal. Þá er
merki Rauða krossins. Þau merki
munu eins og í fyrra einkum hafa
verið send félagsmönnum til þess
að styrkja þennan ágæta félags-
skap. Þá kemur jólamerki, sem
Fransiskus-systur í Stykkishólmi
gáfu út og mun einkum ætlað á
þeirra eigin póst. Fyrst munu
systurnar hafa gefið út slíkt merki
1990 og þá samfellt til ársins 1993.
En svo ekki aftur fyrr en um síð-
ustu jól. Er mynd þess hin sama
og á merkinu 1990. Systumar hafa
sjálfar hannað merki sín og prent-
að.
Síðast er svo jólamerki, sem ég
frétti af fyrir hreina tilviljun, en
vakti strax forvitni mína. Verð að
geta þess alveg sérstaklega vegna
þeirra, sem þessum merkjum
safna.
Eg býst við, að fleiri en ég hafi
tekið eftir því í blöðum á liðnu ári,
að Hafnarbúar í Hornafirði eru
ekki allir hrifnir af því, að gamli
vatnstankurinn þeirra hverfi úr
augsýn Hornfirðinga og ferða-
manna, sem þar fara um. Vatns-
geymirinn eða vatnstankurinn,
eins og þeir nefna hann, átti að
víkja, þar sem þörf var fyrir
stærri vatnsgeymi í vaxandi
byggð. Þá kom upp sú hugmynd
að varðveita gamla tankinn sem
eins konar tákn fyrir Höfn. Eg
hef fengið greinargóða sögu um
upphaf þessa jólamerkis frá
Hildigerði Skaftadóttur á Höfn og
eins sýnishorn af merki þeirra.
Sendi ég henni kærar þakkir fyrir
hvort tveggja og þá um leið ekki
sízt frá jólamerkjasöfnurum, sem
verða auðvitað að eiga þetta
merki í söfnum sínum. Saga jóla-
merkis Hafnarbúa er á þessa leið:
Hinn 3. maí sl. voru stofnuð á
Homafirði samtök áhugafólks um
vemdun gamla vatnstanksins á
Fiskhóli. Var gerður samningur
milli bæjarstjórnar Hornafjarðar,
Sýslusafns Austur-Skaftafells-
sýslu og samtakanna Verndum
vatnstankinn þess efnis, að sam-
tökin sjái um fjármögnun og við-
gerð tanksins. „Fjölmargir hafa
sýnt þessu verkefni áhuga,“ segir
Hildigerður, „og telja tankinn
hafa mikið menningar- og sögu-
legt gildi. Fjármögnun er nú vel á
veg komin - og er útgáfa þessa
jólamerkis þáttur í því verkefni.“
Svo segir hún, að ung listakona,
Gunnhildur Jónsdóttir, sem er
Hornfirðingur, hafi verið fengin til
þess að gera glaðlega mynd og
það hafi gengið eftir. Hins vegar
gekk vinnsla merkisins ekki sem
skyldi, svo að „gerð merkjanna er
ekki svo vönduð sem stefnt var að
og frímerkjapappírinn okkar fíni
reyndist ónothæfur í tölvu-
vinnslu," eins og Hildigerður
kemst að orði. „Var þá gripið til
þess ráðs að vinna merkin á „lím-
miðapappir". Takkavél fengum við
lánaða frá Akureyri, gamla og
góða.“
Þannig er sagan um tilurð
þessa sérstaka jólamerkis, og
taldi ég sjálfsagt, að hún birtist
hér, svo að safnarar almennt geti
séð og væntanlega skilið, hvað
menn vilja leggja á sig fyrir hjart-
fólginn málstað.
Því miður verð ég að hryggja
jólamerkjasafnara með því, að
Hildigerður segir, að upplag jóla-
merkis þeirra hafí ekki verið
stórt, en fengið svo góðar viðtök-
ur, að það seldist alveg upp. Er
því ljóst, að safnarar verða þegar
að fara á stúfana til þess að ná í
þetta jólamerki og þá ekki sízt á
heilu umslagi.
Jón Aðalsteinn Jónsson.