Morgunblaðið - 23.01.1998, Blaðsíða 38

FÖSTUDAGUR 23. JANÚAR 1998
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ

KRISTJAN
JÓELSSON
+ Kristján Þórar-
inn Jóelsson
byggingarmeistari
fæddist í Reykjavík
7. janúar 1906. Hann
lést á öldrunardeild
Landakotsspítala
hinn 12. janúar síð-
astliðinn. Foreldrar
hans voru Sigríður
Krisijánsdóttir og
Jóel Sumarliði Þor-
leifsson, Kristján
fæddist í Reykjavík
n.t. á Skólavörðustíg
15. og ólst hann þar
upp. Systkini Krist-
jáns voru: Guðbjörg Jóelsdóttir,
f. 8.10. 1904, d. 30.5 1984. Þor-
leifur Jóelsson, f. 5.11. 1908, d.
23.4. 1925. Greta María Jóels-
dóttir/Skaftfell, f. 3.10. 1910, d.
4.7. 1991. Bergþóra Jóelsdóttir,
f. 29.10. 1913, d. 25.3. 1995.
Jónína Jódi's Jóelsdóttir, f. 26.6.
1919, d. 23.3. 1920, og Sveinbjörn
Jóelsson, f. 23.11. 1923, d. 11.9.
1941.
Hinn 3. júlí 1943 gekk Krist-
ján að eiga eftirlifandi eigin-
-^konu sfna Unni Vilhjálmsdóttur
frá Eyrarbakka, f.
14. júlí 1918. Börn
Kristjáns og Unnar:
1) Sveinbörn Krist-
jánsson, byggingar-
meistari, f. 2.9.
1944. maki Arn-
björg Óladóttir að-
stoðarmaður tann-
læknis og eiga þau
ljögur börn og eitt
barnabarn. 2) Elín
Kristjánsdóttir,
skrifstofumaður, f.
27.10. 1947, maki
Teitur Lárussou,
framkvæmdastjóri,
og eiga þau tvö börn og tvö
barnabörn. 3) Hörður Kristjáns-
son, bakarameistari, f. 17.4.
1951. maki Ólöf Antonsdóttir,
flugfreyja, og eiga þau þrjú
börn og eitt barnabarn. 4) Sig-
ríður Kristjánsdóttir, hárskera-
meistari, f. 29.3. 1962. maki
Sveinn Ævarsson, byggingar-
meistari, og eiga þau þrjú börn.
Kristján verður jarðsunginn
frá Dómkirkjunni í Reykjavík í
dag og hefst athöfnin klukkan
13.30.
Kristján tengdafaðir minn er lát-
inn í hárri elli. Þar með hefur kvatt
þessa jarðvist aldraður heiðursmað-
ur, sem var einn af þeim mönnum
sem maður kynnist á lífsleiðinni
sem vegna sérstakrar lífssýnar og
skoðana sinna móta aðra þá ein-
staklinga sem fá að umgangast slíka
menn eins og Kristján var, því
smám saman fer maður ósjálfrátt
Cskilja og tileinka sér sjálfur
eðin lífsgildi sem hann stóð fyrir
alla sína tíð. Hann var fyrst og
fremst mjög vinnusamur og ráð-
deildarsamur maður, sem með
dugnaði sínum og ósérhlífni skapaði
sjálfum sér og fjölskyldu sinni ör-
uggt heimili, þar sem nóg var að
bíta og brenna. Kristján fór oft
ótroðnar slóðir í ýmsu sem hann tók
sér fyrir hendur, eitt var það að
hafa ávallt fyrirhyggju um það hvað
hann borðaði og sérstök ástundun
hans á líkamsrækt o.s.frv. Kristján
var tígulegur og virðulegur maður
sem hafði mikla, sterka og sérstæða
réttlætiskennd og oftar en ekki gu-
staði töluvert í kringum hann, þar
sem hann var hverju sinni. Hann
'Víafði ætíð fastmótaðar hugmyndir
og skoðanir á öllum hlutum og ekki
síður á mönnum og málefnum, enda
var hann ekkert feiminn við að láta
þessar skoðanir sínar í ljósi. Stund-
um þótti hann nokkuð orðhvatur og
allt að því orðhvass því hann þoldi
alls ekki einhvern undirlægjuhátt,
loddaramennsku, hræsni né aum-
ingjaskap. En undir niðri var hann
hið mesta gæðablóð og var ætíð
hinn elskulegasti maður sem hafði
mikið skopskyn, þannig að ávallt
var stutt í brosið og þar til viðbótar
var hann ávallt tilbúinn til að rétta
fram hönd sína, ef hann gat aðstoð-
að einhvern eða hjálpað. Kristján
var fæddur í Reykjavík, n.t. á
HKÓlavörðustíg 15, þai- sem hann
ólst upp í stórum hópi sex systkina
sinna, þar sem hann var næst elst-
ur, en þau eru nú öll látin. Kristján
lærði trésmíðar hjá föður sínum Jó-
el Sumarliða og lauk sveinsprófi í
þeirri iðn í maí 1930. Full meistara-
réttindi fékk hann síðan þann 20.
september 1941. Hann stundaði síð-
an almenn bygginga- og trésmiða-
störf hér í borg og vann meðal ann-
ar á trésmíðaverkstæðum Reykja-
víkurborgar og hjá Vita- og hafna-
málastofnun. Á þessum árum
Blómabwðin
öa^Sskom
v/ Fossvogskirkjugarð
Sími. 554 0500
byggði hann íbúðarhús sitt á
Snorrabraut 71, hér í Reykjavík, í
samstarfi við systur sína og mág. I
þessu sama húsi hóf hann síðan bú-
skap með Unni Vilhjálmsdóttur
ættaðri frá Eyrarbakka. Á þessum
stað bjó hann alla sína tíð eða þar til
hann veiktist, þannig að í raun bjó
hann nánast bara á tveimur stöðum
allt sitt líf. Það var árið 1953 að Kri-
stján hóf byggingu eigin iðnaðar-
húsnæðis í Brautarholti 16 hér í
borg, þar sem hann byggði hús upp
á fjórar hæðir ásamt viðfestu tré-
smíðaverkstæði, þar sem hann hóf
síðan sjálfstæðan rekstur. Á þess-
um stað vann hann síðan öllum
stundum bæði við að byggja áður-
nefnt hús og síðan á verkstæðinu
sjálfu, þar sem hann vann ýmsa tré-
smíða- og handverksvinnu fyrir fjöl-
mörg fyrirtæki, stofnanir og ein-
staklinga. Húsið sjálft var hann að
byggja í 10 ár eða þangað til það var
fullbúið árið 1963. Má með sanni
fullyrða að hann hafi eytt öllum sín-
um tíma og fjármunum á þessum
árum tiil þess að Ijúka byggingu
þessa húss eða „lífeyrissjóðsins"
síns eins og hann oftar en ekki
nefndi þessa húseign sína. Kristján
var ávallt hress og mjög heilsu-
hraustur fram- eftir öllum aldri,
vann t.d. alla daga á verkstæði sínu
eða til þess tíma að hann veiktist í
ágúst 1990, þá 84 ára gamall. Eins
og áður hefur komið fram í þessari
stuttu gi-ein þá var lífsmottó Krist-
jáns um margt öðruvísi en hjá fjöld-
anum, hann hafði t.d. alla tíð mikla
trú á náttúrulækningum og lækn-
ingarmætti líkamans og hélt því
fram að við værum ekkert annað en
það sem við borðuðum. Hann var
því afar vandlátur á það sem hann
setti ofan í sig, neytti t.d. einskis
kjötmetis öll seinni ár ævi sinnar,
notaði áfengi mjög lítið og þá ein-
göngu eins og um meðal væri að
ræða. Þá stundaði hann það til
margra ára að hafa þann háttinn á
að fara í mjög heit böð, ásamt því að
hreinsa líkama sinn alveg með því
að fasta og nánast svelta sig í eina
viku í einu, og taldi sig þannig hafa
betri stjórn á heilsufari sínu og lík-
amsburðum. Kristján var alla tíð
mikill líkamsræktarmaður, stundaði
sund alla sína tíð ásamt því að vera
mjög liðtækur gönguskíðamaður. Á
yngri árum sínum var hann einnig
flinkur skautamaður, t.d. eru til
skráðar heimildir um hann þar sem
segir að Kiddi Jó. sonur Jóels
snikkara hafi oft sýnt listir sínar á
skautum á sjálfri Tjöminni þegar
vel viðraði. Þá má einnig nefna þá
eiginleika hans að vera öðrum
fremri á þessum tíma í þeirri list að
sýna dýfingar á palli, sem var frek-
ar fátítt í þá daga á Islandi og er
raunar enn í dag. Þessa iðju sína
framkvæmdi hann oftar en ekki í
Sundhöllinni og sundlauginni á Ála-
fossi sem þá var og hét. Kristján
var óhemju stæltur maður og vel á
sig kominn líkamlega og fékk aldrei
yfir sig svokallað gamalmannayfir-
bragð. Hann var óhemju sterk-
byggður og heitfengur maður, það
stundum hríslaði um mann að sjá
hann í sínum venjulegu vinnufötum
þ.e. kakíbuxunum sínum (sem oftar
en ekki voru hálfgirtar upp um
hann eins og margt ungt fólk vill
hafa fótin sín í dag) og þunnri
vinnuskyrtu einni saman, þótt úti
væri kuldi og frost. Mér er líka
minnisstætt að þegar við vorum
nokkur saman komin á Mallorca í
stuttu fríi fyrir nokkrum árum,
hann þá kominn á áttræðisaldur, að
við ætluðum okkur að skreppa að-
eins í sjóinn einn daginn, en þannig
háttaði til að fyrir framan þann stað
er við bjuggum á var klettabelti og
engin strönd, þegar við ungu menn-
irnir vorum að þræða járnstigana
niður klettana niður í sjó, og um það
leyti er við vorum að dýfa stóru
tánni í kaldan sjóinn, kemur ekki
Kristján fljúgandi eins og fuglinn
fram af klettunum og stakk sér
þannig til sunds. Mér hefur orðið
tíðrætt um ýmsa sérstaka hætti
Kristjáns, en einn var sá að byrja
aldrei á nýju verld eða verkefni á
mánudegi, þannig að það var svolít-
ið skrýtið að hann skyldi leggja upp
í langferð sína til fyrirheitna lands-
ins á mánudegi, en hann lést mánu-
daginn 12. janúar sl. En skýringin
hlýtur því að vera sú, að hann hafi
litið svo á að hann hafi verið að
ljúka því verkefni sem hann hafði
með höndum hér. Um leið og ég vil
þakka þessum heiðursmanni fyrir
hlýhug og vináttu, þá vil ég votta
Unni tengdamóður minni og öllum
aðstandendum hans mína dýpstu
samúð.
Guð fylgi þér á þinni leið og ég
bið Guð og englana um að gæta þín.
Blessuð sé minning þín.
Teitur Lárusson.
í dag er Kristján afi okkar bor-
inn til grafar. Okkur barnabörnin
langar til að minnast hans í fáein-
um orðum. Líkt og við munum eftir
honum var hann oftast í vinnuföt-
unum, hvort heldur var á verk-
stæðinu sínu við smíðar ellegar
sitjandi í stólnum sínum á Snorra-
brautinni, með trétommustokkinn
milli handa sér. Ekki var pakkinn
með rauða ópalinum heldur langt
undan og fengum við oft ópal hjá
afa. Stundum var það klárað af
okkur, en gjarnan lumaði afi þá á
öðrum pakka.
Afi var mikið fyrir íþróttir frá
unga aldri og stundaði hann dýfing-
ar og skautaíþróttina, ásamt sundi,
skíðum og göngum. Afi var því lík-
amlega mjög vel á sig kominn og
leit út fyrir að vera mun yngri en
árin sögðu til um.
Það er okkur minnisstætt þegar
afi gekk að vinnudegi loknum niður
í kjallara til að fara í sitt daglega
bað. Þetta var samt ekkert venju-
legt bað, því vatnið var frekar heitt.
Hann gerði síðan sínar líkamsæf-
ingar þama. Ekki bara það heldur
eftir baðið skrúbbaði hann sig allan
með mjög grófum bursta. Enda var
húðin á honum eins og á ungabami
alla tíð. Það hefur einnig kannski
hjálpað til að hann vafði sig stund-
um inn í lopateppi til að geta svitnað
meira til að losa óhreinindin úr húð-
inni. Einnig fór hann oft í „Heita
lækinn" í Nauthólsvíkinni meðan
hann var opinn og skipti þá vart
máli hvernig viðraði. Jafnhliða
þessu háttalagi tók hann uppá því
að fasta einu sinni á ári í viku til tíu
daga. Jafnframt borðaði hann ekk-
ert rautt kjöt en í stað þess fisk og
fuglakjöt. I starfi sínu sem húsa-
smíðameistari byrjaði hann aldrei á
nýju verki né skrifaði undir neitt
sem skipti máli á mánudegi.
Eins og svo oft áður komum við í
heimsókn til ömmu og afa á Snorra-
brautinni. Þá stóð afi uppi í fremur
hrörlegum stiga við að mála glugg-
ana á efri hæðinni. Þetta væri ekki í
frásögu færandi nema fyrir þær
sakir að afi var 82 ára og á óreimuð-
um inniskóm. Lítt var amma þó
hrifin af þessu uppátæki hans, eins
og gefur að skilja.
Amma og afi ferðuðust töluvert
erlendis á seinni árum. Á þeim ferð-
um gerði hann ýmislegt sem mönn-
um á hans aldri og jafnvel yngri
hefði ekki dottið í hug að gera. Sjö-
tíu og átta ára gamall stakk hann
sér fram af þverhníptum klettum í
sjó ofan, meðan yngri menn höfðu
ekki hugrekki. Hann lét háan aldur
ekki aftra sér frá að fara á sjóskíði,
seglbretti eða láta draga sig upp í
fallhlíf, sem hann margtoft gerði í
þessum ferðum.
Elsku amma okkar, megi guð
vera með þér og styrkja þig.
Þín
barnabörn.
Elsku afi minn.
Með örfáum orðum vil ég minnast
þín og þakka þér þær góðu stundir
sem við áttum saman.
Þegar ég sit hér ein erlendis og
hugsa til baka, þá rifjast margar
góðar minningar upp í huga mér.
Mér er það minnisstætt þegar við
sátum saman í gamla leðurstólnum
þínum á Snorrabrautinni og sung-
um saman kvæðin um Ólaf liljurós,
og einnig þegar þú nuddaðir hendur
mínar er mér var kalt.
Elsku afi, ég mun ávallt minnast
þín með söknuði en umfram allt,
góðum minningum.
„Og hvað er það að hætta að
draga andann annað en að frelsa
hann frá friðlausum öldum lífsins,
svo að hann geti risið upp í mætti
sínum og ófjötraður leitað á fund
guðs síns?“ (Khalil Gibran.)
Hvíl í friði.
Þín
Hildur Ruth.
Æviþráðurinn þrotinn, lífsbókinni
lokað. Löng ævi að baki hjá vel
þekktum heiðursmanni.
Ungur að árum fór hann í tré-
smíðanám og gerði það að lífsstarfi
sínu. Hann vann bæði við húsasmíð-
ar og á vinnustofum. Að síðustu rak
hann sitt eigið verkstæði og vann
þar meðan heilsan entist.
Hann var hraustur að eðlisfari og
lifði mjög heilbrigðu Iífi. I ágúst-
mánuði 1990 veiktist hann skyndi-
lega, fékk blóðtappa og eftir það var
heilsan þrotin og hnignaði svo ár frá
árijiar til yfir lauk.
Eg sem þessar línur rita hafði
engin kynni af Kristjáni nema í
gegnum aðra, því hann gat aldrei
flutt hingað á Sléttuveg 13 vegna
veikinda sinna, en átti alltaf hér
heima til dauðadags.
Við sem höfum búið í þessu húsi
frá fyrstu tíð fengum afhentar íbúð-
irnar 1. mars 1992. Unnur kona Kri-
stjáns tók við íbúð þeirra hjóna og
hefur búið hér síðan með sæmd og
sóma og áunnið sér traust og virð-
ingu okkar sem búum hér. Hún er
ein af hetjum hversdagslífsins sem
lætur ekki deigan síga þó móti blási.
Unnur er greind, hæglát og hógvær
í fasi en býr yfir reisn og myndar-
skap. Hún vekur athygli í röðum
okkar sem búum hér.
Nú hefur hinn látni öðlast lang-
þráða hvíld og enginn efast um að
hann á greiða leið að musteri allrar
dýrðar, þar sem eilífðin sjálf er al-
ein til.
Fyrir hönd húsfélagsins þakka ég
Unni nær sex ára samfylgd sem
enginn skuggi hefur fallið á.
Ættingjum og vinum sendi ég
samúðarkveðjur. Megi minningin
um hann verða ljós á vegi þeirra.
Jakob Þorsteinsson.
Það vakna í huga mér horfnir
dagar þegar ég ungur að árum
kynntist Kristjáni Jóelssyni húsa-
smíðameistara og við urðum sam-
ferðamenn. Rétt fyrir miðja öldina
hittumst við fyrst, þá báðir nýráðnir
starfsmenn Vita- og hafnamála-
skrifstofunnar. Þrátt fyrir sextán
ára aldursmun tókst fljótt með okk-
ur góð vinátta sem aldrei rofnaði.
Vita- og hafnamálastofnunin var á
þessum tíma nýflutt í nýbyggt hús á
Seljavegi 32. Skrifstofurnar voru á
efstu hæð hússins en þar var minn
vinnustaður. Á næstu hæð fyrir
neðan var trésmíðaverkstæði er
þjónaði vitabyggingunum og bú-
stöðum vitavarða og þar stjórnaði
verki Kristján Jóelsson.
Fljótlega varð Kristján þess var
að ég hafði mikinn áhuga á störfum
hans þó svo að mitt starf væri við
skrifborðið. Ég gerðist tíður gestur
á trésmíðaverkstæðinu og innan tíð-
ar var ég farinn að smíða hjá honum
eftir að skrifstofutíma lauk á daginn
og um helgar. Ég var þá nýgiftur og
búinn að stofna heimili, blásnauður
sveitapiltur, og vantaði flesta innan-
stokksmuni. Það er mér ógleyman-
legt hversu hjálplegur Kristján var
mér. Þetta var ný og skemmtileg
upplifun að fá að kynnast alvöru
smíðatækjum, undir handleiðslu
þessa manns sem var reyndur og
fær í faginu og auk þess eldhress og
hvetjandi. Hann gaf mér tækifæri
til þess að kynnast þessu verksviði,
trésmíðinni, sem mér hafði verið
hugleikið allt frá bernskuárum. Það
var mér mikið lán að fyrirhitta jafn-
frábæran handverksmann og Krist-
ján Jóelsson.
Á meðan við vorum báðir starfs-
menn Vita- og hafnamálastofnunar
byggðum við saman, þrír samstarfs-
menn, íbúðarhús í Blönduhlíð 11 og
var Kristján meistari byggingarinn-
ar. Sá ég þá fyrst hversu harðdug-
legur hann var. Nokkru síðar, er ég
var í hálfs árs leyfi frá skrifstofu-
störfum, var ég hjálparsmiður með
Kristjáni eitt sumar þar sem hann
sá um húsbyggingu á Tómasarhaga
11. Gat ég ekki annað en dáðst að
verksnilld hans og verkhraða. Það
gneistaði af honum þar sem hann
hljóp eftir vinnupöllunum með verk-
færin á lofti, felldi fjöl við fjöl; aldrei
mátti neinu muna, hvergi var horn-
skekkja eða halli, allt varð að vera
hárrétt.
Eftir að Kristján hætti störfum
hjá Vita- og hafnamálastofnun
byggði hann sitt eigið iðnaðarhús í
Brautarholti 16, þar sem hann hafði
síðan trésmíðaverkstæði alla tíð
meðan starfskraftar entust. Sam-
band okkar Kristjáns rofnaði aldrei
þótt við ynnum ekki lengur á sama
vinnustað. Það var mér gleðiefni að
finna að á verkstæði hans í Brautar-
holti var ég ávallt aufúsugestur.
Ailtaf mátti ég koma og nota verk-
færi hans og vélar líkt og ég ætti
það sjálfur og væri hann sjálfur
ekki við, lánaði hann mér lykla svo
ég gæti haft mína hentisemi. Þetta
notfærði ég mér óspart og er ekki
laust við að maður skammist sín
fyrir að hafa þegið alla þessa aðstoð
og hjálpsemi án þess að borga eyri
fyrir en það fékk ég aldrei. Eg varð
þess var að fleiri nutu greiðasemi
Kristjáns þegar þörf var fyrir hag-
leikshönd og fór þá oft lítið fyrir
endurgjaldi. Fannst mér hann oft
vanmeta verk sín, þótt ætíð bæru
þau vott um snilld fagmannsins.
Kristján hlaut í vöggugjöf þessa
ríku hæfni til að vinna skapandi
starf þar sem hagleikur og hug-
kvæmni fengu að njóta sín, enda var
faðir hans, Jóel Þorleifsson, húsa-
smíðameistari og hjá honum lærði
Kristján iðn sína. Hann lauk sveins-
prófi árið 1930, Þá 24 ára gamall, og
meistararéttindi voru honum veitt
1941. Kristján var ekki einungis
góðum hæfileikum gæddur, heldur
var hann einnig afar vandvirkur.
Hann þoldi ekki að sjá illa unnið
verk, það særði smekk hans, og var
hann þá ekkert að skafa utan af
hlutunum. Ég hygg að Kristján hafi
notið mikillar starfsgleði með því að
skila hverju verki svo vel unnu að
ekki varð að því fundið á nokkurn
hátt og það hafi jafnvel verið honum
meira virði en launin sjálf. Það var
lýsandi fyrir Kristján að láta slíkt
hugarfar ráða ferðinni.
Þegar ég kveð þennan vin minn
og velgjörðamann finnst mér ég
standa í mikilli þakkarskuld við
hann og nú er hann horfinn af svið-
inu. Að leiðarlokum vil ég aðeins
færa honum hjartans þakkir fyrir
alla hjálpina, greiðasemi og góðvild
mér til handa. Góðar minningar
geymast um allar okkar samveru-
stundir.
Eftirlifandi eiginkonu, börnum og
öðrum ástvinum sendi ég samúðar-
kveðjur.
Ástvaldur Magnússon