Morgunblaðið - 24.03.1998, Blaðsíða 14

14 ÞRIÐJUDAGUR 24. MARZ 1998
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Finnur Ingólfsson iðnaðarráðherra í ávarpi á ársfundi Orkustofnunar
Morgunblaðið/Kristinn
FJÖLMENNT var á ársfundi Orkustofnunar sem haldinn var á Grand Hótel við Sigtún.
Ný skipan orkumála
auki rannsóknir
Veitt verði leitarleyfí með forgang að nýtingarleyfí
Á ÁRSFUNDI Orkustofnunar
sagði Finnur Ingólfsson, iðnaðar-
og viðskiptaráðherra, að ný skipan
orkumála yrði að fela í sér hvata til
rannsókna á orkulindum og undir-
búning að virkjunum til að mæta
aukinni raforkuþörf. Ein leiðin væri
að veita rannsóknar- og leitarleyfi
og að leyfishafi fengi forgang að
nýtingarleyfi ef rannsóknir sýndu
að um góðan virkjunarkost væri að
ræða. Ónnur leið væri að veita
einkaaðilum, t.d. fjárfestum, leyfi til
rannsókna, sem síðan mætti selja
þeim sem áhuga hefðu á að nýta
þær. „Óháð því hvaða leið verður
farin í þessum efni verður að
tt'yggja nauðsynlegan undirbúning
að nýjum virkjunum til þess að
hægt verði að halda áfram að nýta
orkulindirnar til atvinnusköpunar,"
sagði Finnur.
Næstu skref
Ráðherra sagði að nýting orku-
linda á síðustu misserum væri ein
helsta forsenda þess að tekist hefði
að snúa vörn í sókn í atvinnumálum,
efla hagvöxt og skapa skilyrði til
bættra lífskjara. Sagði hann að þeg-
ar væri verið að huga að næstu
skrefum og minnti á áhuga Norður-
áls á að stækka sína verksmiðju og
hugmyndir íslenska magnesíumfé-
lagsins sem leitar erlendra fjárfesta
til að reisa 50 þús. tonna verk-
smiðju. Jafnframt væru íslensk
stjórnvöld og Landsvirkjun í sam-
vinnu við Hydro Aluminium að
kanna hagkvæmni heildarverkefnis,
þ.e. frá vatni til útflutts áls. ísal
hefði starfsleyfi sem gæfi rétt til að
auka framleiðsluna um tæplega 40
þús. tonn og miðast mat á umhverf-
isáhrifum við framleiðslu á 200 þús.
tonnum á ári. Loks væri gert ráð
fyrir að síðar kæmi til frekari
stækkunar járnblendiverksmiðj-
unnar en áður en tekin yrði ákvörð-
un um það þyrfti að fara fram mat á
umhverfisáhrifum. Auk þess hafi
aðrir minni iðjukostir verið kannað-
ir svo sem verksmiðja til fram-
leiðslu á polyoli, vetnisperoxíði og
slípiefnum.
Flestir kostir
verið nýttir
„Ef ekki kemur til ný erlend fjár-
festing á sviði orkufreks iðnaðar
þegar þeim framkvæmdum lýkur
sem nú eru í gangi, en það mun
verða um aldamót, þá er hætta á að
svipað ástand geti orðið í efnahags-
og atvinnumálum og var á árunum
1991-1995,“ sagði Finnur. Sagði
hann að með þeim virkjanafram-
kvæmdum sem nú stæðu yfir hefðu
flestir virkjanakostir verið nýttir,
sem voru á lokastigi undirbúnings
og heimildir Iágu fyi-ir um. „Það er
því ljóst að efla verður undirbún-
ings- og hönnunarrannsóknir vegna
nýrra orkuvera, ella er hætt við að
ekki verði unnt að mæta orkuþörf
þeirra iðjuvera sem kunna að vera á
næsta leiti,“ sagði ráðherra. Ljóst
væri, sagði hann að erlendir sem
innlendir fjárfestar semdu ekki um
orkukaup langt fram í tímann og
orkuver þyrftu að geta hafið rekst-
ur um leið og iðjuver væru tilbúin.
Því þyrfti að bjóða út framkvæmdii-
við virkjanir um leið og gengið væri
frá samningum eins og þegar samið
var um stækkun ísal, en síðan þá
hafi verulega gengið á tankana og
þá yrði að fylla á ný.
Leikreglur áður en
keppnin hefst
Þorkell Helgason orkumálastjóri
rakti við upphaf fundar ný viðhorf í
orkumálum erlendis og greindi frá
raforkutilskipun Evrópusambands-
ins. I lokin vék hann að fyrirkomu-
lagi raforkumála á Islandi en skip-
an þeirra er í gagngerðri endur-
skoðun. Nefndi hann nokkur atriði,
þar sem ísland hefur sérstöðu en
ekki væri tekið á, að hans mati, í
opinberum skjölum. Það er hvernig
ætti að deila út aðgangi að orku-
auðlindunum þegar framundan
væri samkeppni í raforkufram-
leiðslu og þar með keppni um nýt-
ingarrétt. Og hvort og þá hvaða
gjald ætti að koma fyrir nýtingar-
réttinn? „Hingað til hafa öll meiri-
háttar raforkuver verið í eigu opin-
berra aðila,“ sagði hann. „Fyrir af-
not af auðlindum, vatnsföllum og
jarðgufu hefur ekki verið greitt
sérstaklega, enda hafa auðlindimar
í reynd verið í sameign að mestu
leyti. En landsmenn hafa væntan-
lega notið arðs af þeim í lægra
orkuverði en ella.“
Benti hann á að stefnt væri að
innleiðslu markaðsbúskapar í orku-
málum, sem hefði í för með sér sam-
keppni um aðgang að auðlindum í
eigu eða á forræði hins opinbera.
Brýnt væri að leikreglur yrðu mót-
aðar um aðgengi áður en keppnin
hæfist. Raforkutilskipunin svo og
almenn ákvæði EES-samningsins
hlytu að kalla á fullt jafnræði um
nýtingu á opinberum auðlindum.
Tryggja nægan
undirbúning
Sveinbjörn Björnsson, deildar-
stjöri auðlindadeildar, ræddi um
hlutverk ríkisins í orkurannsóknum
og nefndi helstu þætti svo sem
rannsóknir á náttúrufari, rannsókn-
ir á orkulindum, heildarmat á vatns-
orku og jarðhita, forathugun á
virkjunum og mat á umhverfisáhrif-
um nýrra virkjana. Enn fremur röð-
un virkjunarkosta eftir hagkvæmni
og verndargildi, uppbygging og um-
sjón með gagnabanka, miðlun og
sala gagna um orkulindir, rann-
sóknir á orkubúskap og langtímaá-
ætlanir í orkumálum, eftirlit með
orkuvinnslu og orkunýtingu og út-
hlutun og sala rannsóknarleyfa og
virkjunarleyfa.
Sagði hann að auk grunnrann-
sókna hlyti fyrsta markmið orku-
rannsókna á vegum ríkisins að vera
að tryggja nægan undirbúning
virkjana til að mæta almennum
vexti í orkuþörf en hún er innan við
5% á ári. Þar næst að ljúka forat-
hugun á virkjunarkostum fyrir stór-
iðju.
Aukinn hlutur innlendra
orkugjafa
Sveinbjörn sagði að eitt megin-
verkefni framtíðarinnar í orkurann-
sóknum yrði að auka hlut innlendra
orkugjafa t.d. í farartækjum á sjó
og landi en til þeirra mætti rekja
um 2/3 hluta loftmengandi útblást-
urs hér á landi. „Þótt eldsneyti hafi
nánast verið útrýmt í húshitun eru
enn um 45 þúsund manns sem ekki
njóta jarðhita,“ sagði hann. „Þeir
nýta flestir niðurgreidda raforku en
niðurgreiðslurnar eru 400-500
milljónir á ári eða sem nemur tvö-
földum fjárveitingum til reksturs
Orkustofnunar. Full ástæða er til að
halda áfram leit að nýtanlegum
jarðhita á þeim svæðum sem ekki
njóta hans enn. Slík leit hefur borið
ánægjulegan árangur á undanförn-
um árum.“
Alþjóðlegt skipti-
borð í undirbúningi
FLUGLEIÐIR opnuðu í gær
nýja aðstöðu í Skútuvogi 13a
þar sem aðalskiptiborði og
símasölu félagsins hefur verið
komið fyrir í nýinnréttuðu
húsnæði, sem félagið hefur
fest kaup á. Að sögn Einars
Sigurðssonar, aðstoðarmanns
forstjóra Flugleiða, er í undir-
búningi að komið verði þar
upp alþjóðlegu síma- og sölu-
borði Flugleiða, sem geti
tekið við farmiðapöntunum
frá öðrum löndum, sem ekki
eru afgreiddar á söluskrif-
stofum í hverju Iandi fyrir
sig.
Viðráðanlegri símgjöld
Að sögn Einars hefur þróunin
að undanförnu verið sú að súna-
gjöld væru að verða viðráðan-
legri og mörg fyrirtæki í Evrópu
hefðu sett upp miðstöðvar af
þessu tagi í einstökum löndum
sem þjóni stærri markaðssvæð-
um. „Okkar stærsta símamiðstöð
er hér á landi og við teljum að
það myndi sennilega henta starf-
seminni að þróa þetta hér. Við
erum með það í huga að þessi
stöð verði alþjóðlegt skiptiborð
sem verði opið allan sólarhring-
inn,“ sagði hann.
Skoðanakönnun C&L - Hagvangs hf.
Almennt fylgi við kaup Myll-
unnar á Samsölubakaríi
gegn. Af þeim sem tóku afstöðu
töldu 65,1% að kaupin ættu að fá að
ganga í gegn og 34,9% að ríkisvaldið
ætti að stöðva kaupin.
Ef litið er til allra sem svöruðu
spurningunni töldu 26,5% að ríkis-
valdið ætti að stöðva kaupin, 49,5%
að þau ættu að ganga í gegn og
23,9% tóku ekki afstöðu.
Samkvæmt upplýsingum frá
C&L - Hagvangi var nokkur munur
á afstöðu fólks eftir heimilistekjum
og búsetu. 60% þeirra sem höfðu
heimilistekjur undir 300 þúsund
krónum sögðust hlynntir kaupun-
um, en rúm 70% fólks með tekjur
hærri en 300 þúsund voru sömu
skoðunar. 60% íbúa höfuðborgar-
svæðisins töldu að kaupin ættu að
ganga í gegn en 72% íbúa lands-
byggðarinnar voru sömu skoðunar.
I könnuninni kemur einnig fram
að rúm 64% telja að sameining ís-
lenskra fyrirtækja hafi stuðlað að
auknu hagræði í þjóðarbúskapnum.
Einungis 22,6% töldu hana hafa
orðið til skaða og 13% töldu hana
ekki breyta þjóðarbúskapnum í
þessu tilliti.
Könnunin var framkvæmd í
gegnum síma dagana 10. til 19.
mars sl. og alls svöruðu 796 manns
spurningunum. Þátttakendur voru
af landinu öllu og á aldrinum 18-75
ára.
RÚMLEGA 65% íslendinga telja að
kaup Myllunnar á Samsölubakaríinu
eigi að fá að ganga í gegn samkvæmt
skoðanakönnun sem Coopers & Lyb-
rand - Hagvangur hf. lét gera.
Spurt var um viðhorf fólks til
kaupa Myllunnar á Samsölubakarí-
inu, hvort viðkomandi þætti ríkis-
valdið eiga að stöðva kaupin eða
hvort þau ættu að fá að ganga í
Setið fyrir svörum
ÓLAFUR Örn Haraldsson, einn
þriggja Suðurpólsfara, sat fyrir
svörum í anddyri Morgun-
blaðsins í gær en þar stendur yfir
sýning á þeim búnaði sem nýttur
var á göngunni yfir
Suðurskautslandið. Þeir feðgar
Ólafur Örn og Haraldur Örn
munu vera í anddyrinu á hádegi í
dag og aftur milli kl. 16 og 18 til
viðtals fyrir þá sem skoða
sýninguna.