Morgunblaðið - 12.11.1998, Blaðsíða 20

20 FIMMTUDAGUR 12. NÓVEMBER 1998
MORGUNBLAÐIÐ
AKUREYRI
Fjölmargir gestir tóku þátt í „þjóðhátíðardegi“ Grímseyinga sem var haldinn hátíðlegur í gær
Minnisvarði um
Willard Fiske
afhjúpaður
Grímseyingar og góðir gestir þeirra, alls
um 100 manns, gerðu sér dagamun í gær,
en árlega hafa þeir haldið nokkurs konar
„þjóðhátíðardag“ 11. nóvember, á fæðing-
ardegi Willards Fiske, mikils velgjörðar-
manns eyjarskeggja. Meðal gesta voru
þeir Halldór Blöndal samgönguráðherra
og Day Olin Mount sendiherra Bandaríkj-
—
anna á Islandi.
GRÍMSEYINGAR voru í hátíðar-
skapi þegar þeir tóku þátt í hátíðar-
dagskrá í tilefni dagsins. Hún hófst
með því að afhjúpaður var minnis-
varði um Willard Fiske, en það
gerðu bræðumir Jöhannes og
Bjarni Magnússynir. Báðir eru þeir
á meðal stofnenda Kiwanisklúbbs-
ins Gríms í Grímsey sem gaf minn-
isvarðann en klúbburinn átti 20 ára
afmæli fyrr á þessu ári. Gunnar
Arnason myndhöggvari gerði minn-
ismerkið en texta sem á því er og
hljóðar svo gerði Hreiðar E. Geir-
dal:
Willard Fiske í röðulrúnum
réði sérhvern staf.
Ærinn hlut af auði sínum
eyjarbúum gaf.
Minning hans skal ávallt eiga
æðsta sæti hér,
meðan ægir örmum vefur
okkar litla sker.
Donald Jóhannesson, skólastjóri
Grunnskólans í Grímsey, stjómaði
athöfn í félagsheimilinu Múla og
nefndi m.a. að veðrið léki við eyjar-
skeggja á þessum hátíðisdegi, en
daginn áður höfðu allt að 9 vindstig
mælst í eyjunni. Pá nefndi hann þá
rausnarlegu gjöf sem Fiske færði
Grímseyingum, en í erfðaskrá hans
vora íbúum ánafnaðir 12.000 dollar-
ar sem að núvirði era um 20,4 millj-
ónir króna. Fyrir peningagjöfina
reistu Grímseyingar m.a. skóla, sem
reyndar er nú búið að rífa, og bættu
við bókasafn sitt. „Þetta var þó
fyrst og fremst stuðningur við bætt
mannlíf í Grímsey,“ sagði Donald.
Kom aldrei
til Grímseyjar
Willard Fiske var Band-
aríkjamaður, fæddur 1831 en hann
lést árið 1904. Fiske kom aldrei til
Grímseyjar. Hann kom fyrst til
Húsavíkur og sá hann Grímsey
aðeins af hafi er hann sigldi framhjá
eyjunni. Hann ferðaðist vítt og
breytt um Island og talaði jafnan ís-
lensku er hann dvaldi hér á landi.
Til er foss í Öxarfírði sem nefndur
er eftir honum, Wiilardsfoss. Fyrir
tilstuðlan hans fengu íslendingar
stóra bókagjöf árið 1874 og sendi
hann bókagjafir til Islands í 25 ár
samfleytt. Þá bjó hann til skákbóka-
safn í Landsbókasafninu, stofnaði
fyrsta skákblaðið sem gefið var út á
Islandi og í Bandaríkjunum og stóð
að fyrstu heimsmeistarakeppni í
skák. Gaf hann einnig tafl á hvert
heimili í Grímsey. Síðustu æviár sín
bjó hann í Flórens á Ítalíu, en hann
lést sem fyrr segir árið 1904.
Kristján Karlsson, fiutti ávarp í
Grímsey í gær en hann var bóka-
vörður við Fiske-safnið í Cornell í
New York fylki í Bandaríkjunum í
eterna
—EXCELLENT—
Morgunblaðið/Kristján
BRÆÐURNIR Bjarni og Jóhannes Magnússynir t.v. afhjúpuðu í gær minnisvarða um Willard Fiske, velgjörð-
armann Grímseyinga. Með þeim á myndinni er Þorlákur Sigurðsson, oddviti.
ferra
GARÐURINN
-klæðirþigvel
GÓBIR gestir á flugvellinum í Grímsey. Fremst standa Day Olin
Mount, sendiherra Bandaríkanna á íslandi, og Guðný Guðmundsdóttir
fiðluleikari en þau tóku bæði virkan þátt í hátíðardagskránni.
nokkur ár í kringum 1950. Aldrei
var skrifuð ævisaga Fiske og
sagðist Kristján hafa byggt sína
umfjöllun á sögusögnum, bréfasafni
og greinum sem um hann vora
skrifaðar.
Merkilegur maður
„Fiske var mjög merkilegur og
jafnframt sjálfstæður maður. Hann
festi hvergi rætur og fór mjög víða.
Fiske rækti sín áhugamál af
dugnaði og krafti sem kom m.a.
fram í áhuga hans á Islandi og þá
sérstaklega Grímsey. Hann sá
Grímsey sem ísland í hnotskurn og
hreifst mjög af dugnaði og menn-
ingaráhuga eyjarskeggja, sem hon-
um fannst skrýtið að færi saman
þ.e. þessi mikla þörf fyrir æðra
menningarlífi,“ sagði Kristján.
Við athöfn í félagsheimilinu Múla
léku Guðný Guðmundsdóttir fiðlu-
leikari og Gerrit Schuil píanóleikari
fyrir gesti, m.a. lag eftir Atla Heimi
Sveinsson, tónskáld, sem var
viðstaddur. Guðný er barnabarn sr.
Matthíasar Eggertssonar sem eitt
Minjasafnið á Akureyri
Útboð
Minjasafnið á Akureyri auglýsir útboð vegna breytinga í
sýningarsölum í norðurálmu safnhússins.
I verkinu felst m.a. smíði og uppsetning handriða, frágangur á
loft-um og góflum, endurnýjun giers, málun o.fl.
Utboðsgögn verða afhent gegn 10 þús. kr. skilatryggingu á skrif-
stofu Minjasafnsins, Aðalstræti 58, Akureyri, á skrifstofutíma frá
og með fimmtudeginum 12. nóvember 1998.
Tilboð verða opnuð þriðjudaginn 24. nóvember 1998 kl. 14.00.
HALLDÓR Blöndal samgöngn-
ráðherra flytur ávarp í félags-
heimilinu Múla í Grímsey.
sinn var prestur í Grímsey og bjó
þar í 43 ár. Afi hennar var einn
þeirra sem fékk manntafl að gjöf
frá Fiske, en hann gaf á sínum tíma
tafl á hvert heimili í eyjunni. Hélt
sr. Matthías minningu Fiske ávallt
á lofti.
Gagnkvæm virðing
og samvinna
Day Olin Mount, sendiherra
Bandaríkjanna á Islandi, tók einnig
þátt í hátíðarhöldunum, ásamt konu
sinni og fulltrúum Fiske-stofnunar-
innar í Reykjavík. í máli sendiherr-
ans kom m.a. fram að nítjándu aldar
maðurinn Willard Fiske hefði
hvorki ráðið yfir tölvupósti né far-
sítna en með þeim takmörkuðu sam-
göngum sem þá stóðu til boða hefði
honum tekist að mynda samband
við íslendinga sem stóð hjarta hans
næst til æviloka.
„Samband hans við ykkur
Grímseyinga er einkar ánægjulegt
og alveg sérstakur þáttur í sam-
skiptum hans við íslendinga og mér
er mikill heiður að standa hér á eyj-
unni sem honum var svo hjartfólgin
en auðnaðist aldrei að sækja. Sam-
band Fiske við land ykkar og þjóð
hefur að vissu leyti endurspeglast í
samskiptum þjóða okkar undan-
fama áratugi. Þau hafa einkennst af
gagnkvæmri virðingu, samvinnu á
mörgum sviðum og af mikilli ein-
lægni og vináttu. Samband íslands
og Bandaríkjanna er til eftirbreytni
í viðsjálum heimi og ég vona að í
framtíðinni muni öðrum þjóðum
famast eins vel og okkur," sagði
Day Olin Mount.
Grímseyingum bárast gjafir frá
sendiráði Bandaríkjanna og Fiske-
stofnuninni í Reykjavík, 500 dollara
peningagjöf og kassi af bókum frá
Bandaríkjunum.
KRISTJÁN Karlsson, sem
starfaði við Fiske-safnið í Corn-
ell, flutti fróðlegt erindi um
Willard Fiske.
Halldór Blöndal samgöng-
uráðherra hefur áður tekið þátt í
hátíðarhöldum með Grímseyingum
á þessum degi. Sagði Halldór 11.
nóvember þjóðhátíðardag Grímsey-
inga, þar sem ungir sem aldnir
kæmu saman til að minnast
velgjörðarmanns síns og væri það
sérstök upplifun að taka þátt í
þeirri hógværa gleði sem efnt væri
til, en hún lýsti samheldni og þraut-
seigju eyjarskeggja. Var samgöng-
uráðherra ekki í vafa um að minn-
ing Fiske væri heilög í hugum
Grímseyinga, hvatning og áminning
um samheldni og kjark. „Það er
gaman að vera hér á þessum degi,“
sagði Halldór.
Tveir af þekktustu skákmeistur-
um landsins, Jóhann Hjartarson og
Friðrik Ólafsson, settust að tafli,
auk þess sem Friðrik flutti ávarp.
Fram kom í máli Friðriks að fram-
lag Fiske til skáklistarinnar á Is-
landi væri ómetanlegt. í raun hefði
Fiske lagt granninn að þeirri skák-
mennt sem við búum við nú.
Skólabörn í eynni fluttu einnig
dagskrá, sungu nokkur lög og fluttu
fróðleik um Fiske. Þá stóð Kven-
félagið Baugur fyrh' kaffisamsæti,
þar sem gestum var boðið upp á
glæsilegar veitingar.