Morgunblaðið - 12.11.1998, Blaðsíða 57

MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
FIMMTUDAGUR 12. NÓVEMBER 1998 5 7
Konur og ís-
lensk stjórnmál
Á NÆSTU vikum og
mánuðum munu stjórn-
málaflokkarnir ákveða
framboðslista sína fyrir
kosningarnar 8. maí
næstkomandi. Nú verð-
ur sú breyting á að það
aðhald sem Kvennalist-
inn hefur veitt frá árinu
1983 hvað varðar hlut
kvenna á Alþingi mun
hverfa. Hefðbundnu
stj órnmálaflokkarnir
standa nú einir eftir á
sviðinu. Nú reynir á
hvort raunverulega hef-
ur tekist að breyta við-
horfum í þá veru að það
sé bæði eðlilegt og sjálf-
sagt að konur skipi „ör-
ugg“ sæti til jafns við karla á fram-
Kristín
Ástgeirsdóttir
vera mun eríiðara fyrir
konur en karla úti á
landi að taka sig upp
með börn og bú til að
setjast á þing, en þar
eru líka færri sæti til
skiptanna og kettir
margir í bóli bjarnar.
Þegar Kvennalistinn
bauð fram í fyi-sta sinn
árið 1983 voru konur
aðeins 5% þingmanna.
Kvennalistinn hafði
sti’ax mikil áhrif og
hefur konum fjölgað
jafnt og þétt við hverj-
ar kosningar frá 1983
og á milli þeirra við að
varamenn hafa tekið
sæti aðalmanna. Konur
boðslistum, eða hvort enn er verk að
vinna.
Meðan Rauðsokkahreyfmgin var
upp á sitt besta á áttunda áratugn-
um snerist íslensk kvennabarátta
A einkum um aðstæður kvenna á
! vinnumarkaðnum, þótt margt fleira
| kæmi við sögu. Eftir 1980 beindust
sjónir að fulltrúahlutverkum kvenna
í sveitarstjórnum og á Alþingi og má
segja að sú áhersla sé enn ríkjandi.
Aftur var gripið til sérframboða
kvenna til að fjölga konum og til að
raddir þeirra heyrðust, hvað sem
þær svo höfðu að segja.
Þrátt fyrir verulega bættan hlut
kvenna meðal kjörinna fulltrúa og
þrátt fyrir miklar umræður um
3 stöðu þeirra, heyrast enn þau sjón-
armið að það skipti ekki máli hvort
ijj karl eða kona sitji sem fulltrúi á
þjóðþingum eða í sveitarstjórnum.
Þetta er rangt, enda er það yfirlýst
stefna Sameinuðu þjóðanna, Evr-
ópuráðsins og annarra alþjóðlegra
stofnana sem fjalla um mannrétt-
indamál að vinna að auknum hlut
kvenna í stjórnmálum. Rannsóknir
sýna að þrátt fyrir að konur hafi
misjafnar lífsskoðanir og búi við ólík
kjör eru áherslur þeirra oft á tíðum
aðrar en karla, þær setja fram önn-
ur sjónarmið byggð á eigin kvenlegu
reynslu (góð og vond, rétt eða röng)
og þær forgangsraða öðruvísi en
karlar, þótt það sé reyndar að breyt-
ast í þá veru að karlar leggja æ
meiri áherslu á fjölskyldulíf og
skyldur sínar við heimili og börn. Sú
áherslubreyting og breytt gildismat
kvenna og karla er reyndar að leiða
til þess að á Norðurlöndunum og í
Þýskalandi hættir fólk fyrr í stjórn-
málum en áður, eða að mun erfiðara
er að fá fólk í framboð. Fólk vill ekki
fórna fjölskyldu sinni á altari valda-
baráttu og fundalífs.
Þjóðþing og sveitarstjórnir eiga
að endurspegla samfélagið, hvað
varðar mismunandi skoðanir og
reynslu, störf og stéttir, sem og
bæði kyn. Annað er einfaldlega ólýð-
ræðislegt. Hvort konur telja sig
feminista og leggja áherslu á kven-
Éj frelsissjónarmið í sínu fulltrúahlut-
verki er svo önnur saga, en þvi fleiri
því betra. Ég verð þó að viðurkenna,
* í ljósi aðferða, átaka og yfirlýsinga á
kratavængnum að undanförnu, að
mér finnst nöturlegt að sjá hugtak-
inu kvenfrelsissjónarmiðum veifað í
þeim ömurlega darraðardansi og
væri fróðlegt að vita hvað viðkom-
andi eiga við með þeim frasa, sem
búið er að gera algjörlega innantóm-
an.
Konum fjölgar
statt og stöðugt
Nýleg skoðanakönnun Skrifstofu
jafnréttismála sýnir að mikill meiri-
hluti þjóðarinnar er á þeirri skoðun
að fjölga þurfi konum á þingi. Það er
nú í höndum stjórnmálaflokkanna,
uppstillingarnefnda og kjósenda í
prófkjörum að sýna vilja sinn í verki
og styðja konur. Það stendur ekki á
konum að gefa kost á sér, eftir því
sem ég fæ best séð, nema ef vera
kynni í einstaka landsbyggðarkjör-
dæmum, en það er mál sem þarf að
skoða sérstaklega. Það virðist enn
j
á Alþingi eru nú 28,6% þingmanna.
Þegar við horfum á heiminn allan
megum við sæmilega við una, en ís-
lendingar vora í 8. sæti 1995 sam-
Meirihluti þjóðarinnar
er á þeirri skoðun, seg-
ir Kristín Astgeirsdótt-
ir, að fjölga þurfi kon-
um á þingi.
kvæmt könnun Alþjóða þingmanna-
sambandsins. Meðaltal kvenna á
þjóðþingum á heimsvísu er um 10%.
Þegar við skoðum aðrar Norður-
landaþjóðir, sem við viljum bera
okkur saman við, versnar staðan.
Svíþjóð á heimsmetið, en þar eru
konur nú 42,7% þingmanna. Næst
kemur Danmörk með 37,4%, Noreg-
ur með 36,4% og Finnland með
33,5%. Konum fækkaði nokkuð í síð-
ustu þingkosningum í Finnlandi en
þar ræður persónukjör miklu.
Það hallar á
landsbyggðarkonur
Þegar við skoðum hvaðan þær 18
konur sem nú sitja á Alþingi koma,
kemur sitthvað athyglisvert í ljós.
Af konunum 18 eru 8 úr Reykjavík,
5 af Reykjanesi, 2 af Norðurlandi
eystra, en ein úr Suðurlands-, Aust-
urlands- og Vesturlandskjördæmi.
Þingmenn Reykjavíkur og Reykja-
ness eru samtals 31 eða 49,2% þing-
manna. Konur í þessum kjördæmum
eru 13, eða 72,2% kvenna á þingi.
Þessar tölur sýna hve mjög hallar á
konur á landsbyggðinni sem eru að-
eins 5 af 32 þingmönnum sex kjör-
dæma. Þessi staða vekur upp spurn-
ingar um hvernig hægt verði að
rétta hlut landsbyggðarkvenna,
jafnframt því að konur í þéttbýlinu
haldi áfram að sækja fram.
Kannanir á kosningakerfum víða
um heim sýna að því fjölmennari
sem kjördæmin eru og því fleiri
þingsæti sem eru til skiptanna þeim
mun meiri möguleika eiga konur á
að komast að. Þar sem kjördæmi
eru fámenn eins og t.d. á Vestfjörð-
um og margir flokkar slást um örfá
sæti verða aðrar skoðanir en þær að
auka jafm'éttið ofan á og karlarnir
ráða áfram för.
Erfitt er um
slíkt að spá
Sem fyrr segir dregur nú til tíð-
inda hvað varðar skipan á framboðs-
lista. Sjálfstæðisflokkurinn og
Framsókn ríða á vaðið. Sunnlenskir
framsóknarmenn era samir við sig
og tefla fram sitjandi þingmönnum,
tveimur körlum, svo engin breyting
verður þar. I Reykjaneskjördæmi
stefnir Sigi'íður Anna hvergi bangin
á fyrsta sætið. Ég spái því að Siv
Friðleifsdóttir haldi fyrsta sætinu
hjá Framsókn og afar líklegt er að
Rannveig Guðmundsdóttir leiði lista
„samfylkingarinnar". Ekkert er enn
vitað um vinstri-græna kostinn. Það
gæti því farið svo að konur leiði þrjá
stærstu flokkana í þessu næstfjöi-
mennasta kjördæmi landsins, sem
væri heldur betur tíðindi til næsta
bæjar.
Erfitt er að spá um stöðuna í
Reykjavík, en ekkert bendir til ann-
ars en að fjöldi kvenna verði þar í
framboði. Þar getur skipt máli hvort
breytingar verða hjá Framsókn og
hvernig röðin verður hjá krata-
bandalaginu. í höfuðborginni telst
það helst til tíðinda ef Sólveig Pét-
ursdóttir býður sig fram til varafor-
manns Sjálfstæðisflokksins. Kosn-
ing hennar myndi án efa breyta
ásýnd þess gamla flokks, sem höfðar
mun meira til karla en kvenna, en
það hlýtur að vera forystu hans
áhyggjuefni. Arnbjörg Sveinsdóttir
á möguleika á fyrsta sæti Sjálfstæð-
isflokksins á Austurlandi, en eftir
því sem ég fæ best séð yrði það í
fyrsta sinn sem kona leiddi lista ein-
hvers gömlu flokkanna í því kjör-
dæmi. Drífa Hjartardóttir er sjóð-
SflMSKIPTI 0G SAMIŒPPNISFORSKOT )
Leiðin að viðskiptum
við ólíkar þjóðir
Námstefnan fjallar um eiginleika samskiptasérfræðing-
anna og veitir þátttakendum innsýn í eigin veikleika og
styrkleika í samskiptum við aðra menningarheima.
Kynnt er einfalt kerfi sem getur grunnprófað hæfileika
þína og 5-D módelið sem eflir þátttakendur í samskiptum
af þessu tagi.
Um leiðbeinanda:
Vijay P. Jain, Danmörku erfæddur á
Indlandi. Hann er viðskiptamenntaður í
Þýskalandi, Austurríki og Kanada og hefur
27 ára reynslu af samstarfi við ólíka
menningarheima. Vijay býr nú og starfar
í Danmörku. Hann hefur sérhæft sig á
sviði samskipta ólíkra þjóða tengdum
viðskiptum og er sérfræðingur Danska
útflutningsskólans á sviði Intercultural
Management. Hann er einn af höfundum
bókarinnar „Eksport-handbog í
international markedsföring og salg" útg.
Börsen. Vijay þykir einkar skemmtilegur
fyrirlesari og tekur góð og áhugaverð
vinnudæmi fyrir.
Staður: Hótel Loftleiðir
Tími: Þriðjudagur 17. nóv.
Kl: 09:00 -13:00 Stjórpunarfélag
Islands
Skráning í síma 533 4567 og á heimasíðu á Netinu: www.stjornun.is
heit á Suðurlandi í sæti Þorsteins
eða Ái'na enda löngu tímabært að
Margrét Frímannsdóttir fái kven-
legan félagsskap í kjördæminu. Á
Norðausturiandi er Valgerður
Sverrisdóttr líklegust til að taka við
forystu Framsóknar og Ingibjörg
Pálmadóttir heldur eflaust sínum
hlut á Vesturlandi. Framboð sam-
fylkingarsinna og Vinstri hreyfing-
arinnar - græna framboðsins um
land allt mun svo ráða miklu um
endanlegan hlut kvenna, en þau tvö
framboð era enn óskrifað blað.
Nú reynir á
kjósendur
Af þessari yfirferð dreg ég þá
ályktun að töluverðar líkur séu á að
konum muni enn fjölga á þingi, sem
er vel. Verði gerð breyting á kjör-
dæmaskipan með fjölgun þingsæta í
þéttbýlinu og stærri og öflugri
landsbyggðarkjördæmi mun það að
mínum dómi bæta möguleika •
kvenna. Framtíðin mun leiða í ljós
hvort sú fjölgun verðui' varanleg eða
hvort sagan endurtekur sig þannig .
að enn á ný verði að grípa til sér-
stakra ráða til að tryggja að raddir
kvenna hljómi sterkt í íslenskum
stjórnmálum. Þar til það kemur í
ljós óska ég öllum konum góðs geng-
is í prófkjörum og kosningum. Nú er
það kjósenda að veita konum öflug-
an stuðning. Þrátt fyrii' ýmiss konar
skoðanamun og mismunandi lífssýn
hvet ég allar konur til að standa
vörð um réttindi kvenna, auka hlut
þeirra og beita sér í þágu betra sam-
félags, þar sem konur og karlar sitja
við sama borð og börnum er búið ör-
yggi og gott líf._______________ <
Höfundur er þingkona óháðra.
Við styðjum Holmfríði
Skarphéðinsdóttur í prófkjön
Sjálfstæðisflokksins í Reykjanes-
kjördæmi laugardaginn 14. nóv. 1998
Hjalti Ástþór Sigurósson, sjómaóur, Keflavík
ÓLína Alda Karlsdóttir, húsmóðir, Sandgerói
Bergþór Baldvinsson, framkvæmdastjóri, Garði
Sævar Ólafsson, sjómaður, Sandgerði
Hafdís Jóhannsdóttir, verkakona, Sandgerði
Alma Jónsdóttir, læknafulltrúi, Sandgerði
Sveinn Hjörtur Hjartarson, hagfræðingur, Kópavogi
Tómas Tómasson, fyrrv. sparisjóðsstjóri, Keflavik
Ólafía Þórey Erlingsdóttir, húsmóðir, Hafnarfirði
Salome Þorkelsdóttir, fyrrv. forseti Alþingis, Mosfellsbæ
ELLen Ingvadóttip formaóur Landssambands Sjálfstæðiskvenna
Magnús Daðason, málari, Keflavík
Berta Grétarsdóttir, heimahjúkrun, Grindavík
Jón A. Jóhannsson, læknir, Keflavík
Guólaugur H. Guðlaugsson, sölumaður, Keflavik
Rafn A, Sigurðsson, framkvæmdastjóri, Garóabæ
Páll Gestsson, Seltjarnarnesi
Höróur Felixson, Seltjarnarnesi
María Anna Eiríksdóttir, Garði
Þórarinn S. Guðbergsson, Keflavik
: Prófkjör Sjálfstæðismanna í Reykjaneskjördæmi 14. nóv. 1998