Morgunblaðið - 12.12.1998, Page 39

MORGUNBLAÐIÐ
Morgunblaðið/Halldór
ÞAÐ getur verið líf og fjör í spilinu handhæga Leikmeistaranum,
sem rúmast vel í handtöskunni.
Galdrapakki fyrir töframenn
Nú geta menn orðið galdramenn
af því einu að opna jólapakkann sinn.
Það er að segja ef í honum er kassi
með öllum helstu nauðsynjum
galdramannsins frá Arseli. Hægt er
að kaupa tvenns lags kassa, annars
vegar með 30 galdraþrautum og hins
vegar með 70 galdraþrautum. Þar
með taldir eru spilagaldrar, töfra-
brögð með „alvöru" töfrastaf og alls
kyns galdrar með kúlum, glösum,
snærum, teningum og jafnvel fingur-
björgum. Það getur komið sér vel að
hafa „alvöru" galdramann á heimil-
inu. Með spilinu fylgir bók á ensku
með uppskriftum að göldrunum og
er kassinn auðþekktur á heitinu
Hocus Pocus.
Einnig er nýtt „voða flott“ raf-
magnsspil komið á markaðinn frá
Árseli sem nefnist Electro Quizzy og
er það spurningaleikur. Snýst það
um að tengja með ljósapenna myndir
af hlutum og fólki við orðin sem við
eiga. Til dæmis myndatökumann við
manninn bak við myndavélina. Þetta
er veglegt þroskaspil fyrir yngri
kynslóðina. Þá er einnig komið á
markaðinn gamla góða Lúdóið sem
stendur alltaf fyi'ir sínu. Þetta Lúdó
er jafnvel enn betra en þau sem fyrir
voru á markaðnum þvi það er mynd-
skreytt með hundafjölskyldunni úr
101 Dalmatíuhundi.
Að auki er Ársel með fjölmörg
minnisspil og þroskaspil frá Jumbo
og ber \>ar líklega helst að geta Sum
Time sem er nýtt reiknispil. Það er
fyrir börn sem eru að læra að leggja
saman og felst í að leggja saman töl-
ur og beita plús og mínusi og jafnvel
margföldun. Spilið er í smekklegri
tösku og skemmtilega uppsett og
ætti að vera algjör fjársjóður fyrh’
börn á réttum aldri.
Gömlu spilin orðin antík
Gamla útgáfan af Matador er
komin út aftur. Fyrir þá sem sjá
gömlu göturnar í hundrað og einum
Reykjavík í hillingum er þetta alltaf
Þrauta-
ganga Snúðs
í Nangijala
BRÓÐIR minn ljónshjarta er ævin-
týraspil frá Þjóðleikhúsinu fyi'h' alla
fjölskylduna. Þátttakendur í ævin-
týrinu feta í fótspor Snúðs í Nangi-
jala og hefst spilið við dyrnar á Ridd-
aragarði. Ýmsar gamalkunnar per-
sónur koma við sögu á 53 þrepa
þrautagöngunni eins og dúfnadrottn-
ingin Soffía, Jónatan ljónshjarta og
Katla. Þetta er fábrotið en jafnframt
sniðugt og skemmtilegt spil með
kollhnísum og tilheyrandi. Það á sér-
staklega erindi til þein'a sem hafa
séð leikritið eða lesið bókina. Ekki
spillir fyrir að það er svo ódýrt að
það passar ágætlega í skóinn.
tilvalið spil. Enda eru þeir teljandi á
fingi'um annarrar handar sem ekki
hafa spilað Matador og hefur skap-
ast kringum þetta litla samfélag
ákveðinn talsmáti og verðmætamat
sem annars heyrh' sögunni til.
En þótt Matador sé fáanlegt aftur
eru sum spil ófáanleg, að sögn
Magna. „Scrabble, Pictionary, Scatt-
ergories, Fimbulfamb og Trivial
Pursuit eru öll ófáanleg,“ segir hann.
„Mér fannst það kómískt að maður
auglýsti eftir Ti'ivial Pursuit í smá-
auglýsingum. Eg hringdi í hann og
spurði hvernig það hefði gengið.
Hann sagði að vissulega hefði mikið
verið hringt í sig en gallinn hefði
verið sá að allt hefði það verið fólk
sem var líka að leita að spilinu." Þá
er bara að sjá hvert verður spilið í
ár.
Gátur
Fullt hús
matar án
dyra
GÁTUR eru alveg ómissandi yfir
hátíðarnar og alveg bráðnauðsyn-
legt að einhver leggi sig eftir að
búa þær til; spurningakeppnin gef-
ur möndlugrautnum lítið eftir í há-
tíðahaldinu. Þá verður að passa
upp á að spurningar séu fyrir alla
fjölskyldumeðiimi, jafnt unga sem
aldna. Margar skemmtilegar gátur
er að finna bókinni íslenzkar gát-
ur og skemmtanir sem gefin var út
árið 1887 af Hinu íslcnska bók-
menntafélagi. Hér er sýnishorn af
þeim.
1. Hvað er fljótara á ferðinni en
ljósið?
2.
Af höfuðfati hlýt ég nafn
og hættulegri veiki,
þegar ég hitti sveina safn
sumirfaraafkreiki.
3.
Fótalaust um flestar nætur
fær þess oftast á daginn bætur.
4.
Andvana er fljóð eitt fætt,
frjósama átti móðir;
fuglar mai'gir fá hana snætt,
flasa um búkinn óðir.
5.
Fullt hús matar
og fmnast hvergi dyr á.
6. Hver er sá sem bar sál og lík-
ama, gerði eftir guðs vilja, en
varð þó ekki sáluhólpinn?
7.
Anda skil ég oft við hold,
og þó hvorugt hafi,
hamra sprengi, hristi fold
hvellu meður skrafi.
8.
Fer í sjó og sekkur,
fer í eld og stekkur.
9. Hverjir ei'u þeir þrír hlutir, sem
telja má óseðjandi?
10.
Fugl einn veit ég fljúgandi,
fullting vængs sá þarf ei neins,
á himni, jörð og helvíti
hanngatveriðundireins.
■uuunBnH 'oi 'sjpuiæpioj uin[0A!( ju ijppn &
usjj je e_f3jæ>[s '[jtouspp jb unp[g '6 'jou([j3|H '8 'jnpnj
'1 'snupf poui uuuni|S!j[BAH '9 '333 'S 'u?5[snC>(Xui n jn
-3n[3 y 'jpng 'g 'HOsnjPH Z 'uiiiJnSnH 'l iHINSíívi
VIKU
LIK
LAUGARDAGUR 12. DESEMBER 1998 39
Rj úpnaveisla
Það er komin rjúpnatíð
í verslunum og engin
ástæða að bíða til að-
fangadags með að ráð-
ast á þetta góðgæti
segir Steingrímur
Sigurgeirsson sem
fékk matreiðslumeist-
ara Grills og Holts
til að gefa lesendum
uppskriftir.
RJÚPAN er tvímælalaust
eitthvert magnaðasta hrá-
efni sem íslensk náttúra
býður upp á og á mörgum
heimilum getur fólk ekki hugsað sér
jól án þess að rjúpur séu á borðum.
Matreiðsla á rjúpum einkennist hins
vegar oftar en ekki af
íhaldssemi og mai'gir eru
tregir til að bregða út af
venjum er myndast hafa í tímanna
rás. Rjúpan er hins vegar hráefni sem
býður upp á fjölmarga möguleika og
vel þess virði að bregða út af venjum
og elda hana með opnum hug. Vilji
menn halda í kynslóðagamlar hefðir á
aðfangadag ættu menn að reyna eitt-
hvað annað nú í aðdraganda jólanna.
Rjúpan er allt of góð til að snæða
hana einungis einu sinni á ári.
í Grillinu er það Agnar Sverrisson
sem er yfir eldhúsinu og á fimm rétta
jólamatseðli hans (sem kostar 4.900
ki'ónur) er að finna seljurótarfrauð,
humarsalat með stökksteiktri pól-
entu og sítrus-vinaigrette, rjúpu með
sykruðum kartöflum og linsubaun-
um, Créme Brulée og súkkulaðiköku
með kanilís. Agnar, sem m.a. hefur
starfað á veitingastöðunum Piéd á
Terre og Mosimanns Glub í London
segir ekki áberandi eftirsókn í rjúpur
nú í desembermánuði.
„Eg á enga skýrngu á þvi þó ef-
laust sé hluti skýringai'innar að rjúp-
an er vanmetið hráefni. Við bjóðum
raunar einnig upp á villiþrennu, þar
sem m.a. er að finna rjúpu, og gestir
sækja frekar í hana en rjúpuna eina
og sér. Það hefur raunar líka komið
fyrii' að fólk hafi beðið um að fá eitt-
hvað annað en rjúpuna í villiþrenn-
una þar sem að það getur ekki hugs-
að sér að borða rjúpu nema á jólun-
um. Fólk er alið upp við rjúpu sem
jólamat og vill ekki breyta því. Hún
er síðan yfirleitt elduð upp á gamla
mátann. Fólk vill ekki sjá blóð í rjúp-
unni en við viljum helst ekki elda
hana nema að sjá blóð í henni, þannig
að það er misjafnt viðhorfið.“
Morgunblaðið/Kristinn
Hákon Már Orvarsson
Agnar segir að ekki sé áberandi
kynslóðamunur í þessum efnum þótt
vissulega séu yngri viðskiptavinir
opnari fyrir því að borða rjúpu oftar.
Hákon Már Orvarsson,
sem á dögunum tók við
sem yfirkokkur á Hótel
Holti, segist ekki hafa kynnst rjúpum
almennilega fyrr en hann hóf mat-
reiðslunám. „Eg er hins vegar mjög
hrifinn af rjúpu sem hráefni.“ Þeg-
ar hann var beðinn um uppskrift
ákvað hann að veita uppskrift að
rjúpubringum elduðum með confit-
Rjúpubringur
„confit“
Stráið salti á bringur og leggið á
fat í 10-15 mínútur. Skoldð, þerrið og
leggið á kaf í andarfitu eða ólívuolíu í
eldfóstu móti. Bætið við lárviðariauf-
um og ferskum timjangreinum. Eldið
í 10 mínútur í 200 gráða heitum ofni
miðað við 8-10 bringur. Takið úr ofni
og látið liggja í fitunni í 2-30 mínútur.
Bringurnar eru nú tilbúnar til fram-
reiðslu eða til að leggja í sósu. Þær
má hins vegar einnig láta kólna í fit-
unni og borða síðar. í lokuðum
krukkum geymast þær vikum saman
í kæli. Einnig má hita þær upp aftur.
Sósa:
3 dl frosin hindber
1 dl púðursykur
1 dl balsamikedik
3 dl rauðvín
Ber, púðursykur og edik er soðið í
potti niður í síróp, eða þar til vökvinn
er allur gufaðui' upp. Þar næst fer
rauðvínið yfir berjablönduna og soð-
ið líkt og fyri'.
Núna ætti blandan að vera með
Morgunblaðið/Golli
Agnar Sverrisson
aðferðinni, sem er ættuð frá Suðvest-
ur-Frakklandi og var upphaflega
geymsluaðferð. Eru rjúpur á jóla-
matseðli Holtsins eldaðar með þeim
hætti. „Það er ákveðin nýbreitni i
þessu og þetta er afbragðs mat-
reiðsluaðferð fyrir rjúpu ef menn
vilja reyna eitthvað sem byggir ekki
á sérvisku eða hefðum,“ segir Hákon.
„Áferðin verður allt öðruvísi á sjálfu
kjötinu, það verður meyi'ara og tónn-
inn í bragðinu öðruvísi en með steik-
ingu. Blóðið er ekki ríkjandi lengui
heldur aðrir tónar.“
súrum og sætum keim í jafnvægi og
tilbúin út í sósui' eftir eigin smekk.
En atriði er að leyfa henni að sjóða
með sósunni í allnokkra stund og
gott er að bæta við 1 msk af smjöri til
að mýkja bragðið og þá sigta hana.
Kremað kartöflu-
og blödrukáls-
ragout
Sneiðar eða teningar eru skornir úi
soðnum kai’töflum, einnig blöðrukál-
ið. I smjöri er kartöflum og blöðrukáli
velt um á heitri pönnu í 2-3 mín. Þai
næst er hellt yfir þær ögn af ijóma og
soðið upp, smakkað til með salti og
pipar og smjörklípu bætt við. Soðié
þar til hæfileg og viðunandi þykkt er
á rjómasósunni. Borið fram.
Steikt jólasalat
Salatið er hlutað niður í lauf. Það
er steikt á heitri pönnu upp úi
smjöri, (kryddað salti og sykri) i
u.þ.b. 2 mín. á hvorri hlið þar til gyllt
og nægilega meyrt. Þetta væri hægt
að gera stuttu fyrir matreiðslu og
hita upp í ofni.
Sælkerinn
Blöðrukálsvafin
rjúpa
í þennan rétt þarf 4 rjúpur,
rjúpnalifrarfars, 1 haus af grænu
blöðrukáli, netju, braserað blöðrukál,
ostakartöflur, þuirkað blöðmkál og
portvínssósu.
Ystu blöðin af blöðrukálinu eru
tekin af og blanseruð, hin skorin í
strimla. Á bakka er settur 1 renning-
ur af forsoðnu blöðrukáli. Smurt
með rjúpulifrarfarsinu. 2 bringur
settar á miðjuna á hverjum renningi,
kryddað og rúllað upp. Vafið með
netju í 3 hringi. Bundið með 4 spott-
um af bindigarni. Steikt „medium
rare“ og látið hvíla í 10 mín. Netjan
og bindigarnið klippt af og skorið í 3
bita. Berið fram með tilheyrandi
meðlæti.
„Braserad"
blöðrukál
Savoykál, hvítt og grænt
gulrótastrimlar
sellerírótarstrimlar
100 g beikon í strimlum
80 ml brædd andaiita
200 ml rjómi
salt og pipar
Byrjið að steikja beikonið í hluta
andafitunnar. Bætið í gi'ænmetis-
strimlunum. Takið svo og þemið og
geymið til frami'eiðslu. Forsteikið sal-
atið á sama hátt. Klárið rétt fyrir
framreiðslu, blandið saman og krydd-
ið. Bætið í rjóma og sjóðið niður.
- :.'■■■:■■■■■■■ ........... ........ .
Ostakartöflur
800 g skrældar kartöflur
2 rif hvitlaukur
salt og pipar
120 g ostur
2 eggjarauða
60 g parmigiano-ostur
Steikið kartöflm'nar upp úr
smjöri, kryddið. Þegar þær eru
brúnaðar er hitinn lækkaður, lok
sett á og mauksteikt. Kaiföflumauk-
ið er sett á smjörpappír og svo annað
lag af smjörpappír ofan á það, flatt
út með kökukefli, fryst. Ostamauk
gert í múlínex, rifinn ostur, eggjar-
auður, parmigiano-ostur. Maukinu
smurt á frosnar kartöfluplöturnar
þunnt báðum megin, skorið með út-
stungujárni, forsteikt á teflonpönnu.
Portvínssósa:
____________100 ml portvín__________
2 sqxaðir skarlottulaukar
'/2 lórviðarlauf
2 greinar timjan
V: I r úpusoð
1 msk kalt smjör
salt og pipar.
Laukur svitaður í olíu með lárvið-
ai'laufi og timjan. Portvín látið út í.
soðið niður í síróp. Rjúpusoði bætt út
í og soðið niður um helming. Smjöri
hrært út í sósuna og kryddað.
Rjúpnalifrarfars
Va kjúklingabringa
'/2 eggjahvíta,
20 g heimalöguð gæsalifur
(mó sleppa)
10 g myrkilsveppir
15 ml af hverju - madeira -
púrtvini - brandí
1 msk blandaðar saxaðar kryddjurtir
'A tsk nitritsalt
pipar úr myllu
4-ó rjúpulifrar
Blandið saman í matvinnsluvél.