Morgunblaðið - 22.12.1998, Page 31

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 22. DESEMBER 1998 31
LISTIR
Niðjatal frá
Flatatungn
BÆKUR
Æ ttí'ræð i
NIÐJATAL GÍSLA
STEFÁNSSONAR OG ÖNNU
JÓNSDÓTTUR FRÁ
FLATATUNGU
Útgefandi og hðfundur Gísli Pálsson,
Hofi, Vatnsdal, 1997, 304 bls.
ENDA þótt útgáfuár þessarar
bókar sé 1997, var hún að berast
mér í hendur nú og gat því umsögn
um hana ekki komið fyrr en nú. Þá
hef ég tekið mér það
bessaleyfí að telja
Gísla Pálsson höfund
niðjatalsins, þó að
hann sé ekki skráður
svo á titilblaði. Af for-
málsorðum þykist ég
sjá, að hann hafi samið
niðjatalið.
Ættforeldrar þessa
niðjatals teljast Gísli
Stefánsson (f. 1800, d.
1881) og Anna Jóns-
dóttir (f. 1813, d. 1880).
Þau hjón bjuggu allan
sinn búskap í Flata-
tungu í Skagafirði, en
þar höfðu foreldrar
Gísla búið á undan.
Gísli og Anna eignuðust fjórtán
börn. Einungis sex þeirra komust
til aldurs. Einn sonur þeirra, Stef-
án, drukknaði ungur maður. Niðjar
eru frá fimm systkinum og eru þeir
taldir í þessu riti. Þá átti Gísli son
fyrir hjónaband, en hann dó rúm-
lega tvítugur og eignaðist ekki af-
komendur.
Mjög er misjafnt hversu niðjarík
þessi fimm systkini hafa orðið.
Langflestir eru niðjar Helgu Gísla-
dóttur og manns hennar Jóns
Jónssonar, en þau bjuggu í Sauða-
nesi í Húnavatnssýslu. Niðjar
þeirra ná yfir um helming bókar-
innar.
Þar sem þessi ætt er lengst fram
gengin, er hún á sjöunda ættlið.
Allmargir af eldri kynslóðunum
fluttust til Vesturheims og eru
upplýsingar um niðja þeirra að
vonum gloppóttar, eins og í lang-
flestum niðjatölum.
Niðjatal þetta fylgir í öllum aðal-
atriðum hefðbundinni uppsetningu.
Ættliðh- eru merktir með tölustaf,
en systkinaröð með bókstaf. Verður
þetta skýrt og greinar-
gott. Frábrugðið
mörgum niðjatölum er,
að hér er mun meira
sagt frá niðjum en
tíðkanlegt er og er það
vissulega til bóta. Ævi-
ferill er einatt rakinn,
greint frá störfum, við-
fangsefnum og áhuga-
málum. Lesandinn fær
því oft góða mynd af
viðkomandi einstak-
ling.
Bókin er prentuð á
góðan pappír, svo að
myndir njóta sín vel,
en þær eru fjölmarg-
ar. Sérstaklega tel ég
verðmætar myndir af gömlum bæj-
um. Nafnaskrá er í lok bókar.
Ekki er ég þess umkominn að
benda á staðreyndavillur við fljótan
lestur. Villulaus er hún þó ekki. A
einum stað sá ég, að nöfn vantaði
undir myndir, á öðrum var rangt
farið með fóðumafn undir mynd og
á fáeinum stöðum sá ég, að dánar-
dag vantaði hjá fólki, sem ég vissi
látið.
Sigurjón Björnsson
Gísli Pálsson á Hofi
í Vatnsdal
Samúræinn og fiðlan
BÆKUR
Upplýsingarit
SUZUKI, TÓNLISTARUPPELDI
Eftir Kristin Örn Kristinsson. Höf-
undur gefur sjálfur út. Bókin er
prentuð í Odda.
MÓÐURMÁLSAÐFERÐIN er
inntak tónlistarskóla sem kenndur
er við japanska fiðluleikarann Sin-
ichi Suzuki. I bókinni Suzuki, tón-
listaruppeldi, kynnir Kristinn Örn
Kristinsson píanóleikari þessa að-
ferð og höfund hennar. Bókinni er
ætlað að vera handbók eða upplýs-
ingarit fyrir kennara, foreldra og
aðra uppalendur. Að baki móður-
málsaðferðinni í tónlistarkennslu
stendur sú hugmynd Suzukis að
börn læri móðurmálið áreynslulaust
og án nokkurra erfiðleika því það er
fyrir þeim haft, og það er eðlilegur
hluti umhverfis þeirra. Hann hefur
sýnt fram á að hægt sé að skapa
þær aðstæður að barnið geti lært
tónlist á sama hátt. Suzuki taldi
best að börnin byrjuðu mjög ung,
vegna þess að þá væri næmi þeirra
og hæfileiki til náms meiri. Hlut-
verk foreldra í Suzuki-tónlistarupp-
eldinu er mjög mikilvægt. Foreldr-
um ber að mæta með börnum sínum
í tíma, vera heimakennarar þeirra
og sjá um að þau hlusti á námsefnið
og æfi sig. Aðferðin felst í því að
nemandinn hlustar á valið hlustun-
arefni; lög, sem hann smám saman
fer að kannast við, þekkja og kunna.
Þegar að því kemur að nemandan-
um er sett fyrir að spila þetta lag,
þá veit hann hvernig það á að
hljóma. Þar með hefur nemandinn
ákveðið forskot á tónlistina; hann
hefur meira svigrúm til að einbeita
sér að því að ná fallegum tóni og
góðri líkamsstöðu. Fyrstu árin er
tónlistin að mestu lærð utanað, en
nótnalestur er kenndur jöfnum
höndum er á líður. Mikil áhersla er
lögð á endurtekningu og upprifjun,
jákvæða hvatningu og það að örva
barnið með því að vekja
eftirvæntingu þess.
Aðferð Suzukis hefur
marga ótvíræða kosti,
og þann helstan að gefa
ungum bömum tæki-
færi til að læra tónlist á
þann hátt sem þeim er
eðlilegur, - með eftir-
hermu, og með ungum
byrjunaraldri er þeim
gefið forskot á aðra tón-
listarnemendur. Hún er
hins vegar langt frá því
að vera gallalaus og
gæti allt eins talist um-
deild. Námsefni er
staðlað, bæði hlustunar-
efni og þau lög sem á að
æfa. Þar er megináhersla á barrokk
og klassík, lítil rómantísk tónlist og
engin samtímatónlist að því er fram
kemur í bókinni. I því felst líka ann-
ar gagnrýnispunktur. Hvemig ætti
svosum að vera hægt að æfa nýja
músík ef verkefnin þurfa öll að vera
nemendum kunn og töm? Lítið svig-
rúm virðist vera til einstaklings-
bundinna frávika frá stöðluðu náms-
efni og lítil áhersla sýnist lögð á hinn
nauðsynlega sköpunarþátt í tónlist-
arkennslu. Það er heldur ekkert
fjallað um þann grundvallarmun sem
er á tónlist og tungumáli sem mun
ætíð gera tónlistamám öðra vísi en
móðurmálsnám, þann mun sem felst
í merkingarskorti táknmáls tónlist-
arinnar. Orðið snuð hefur ákveðna
merkingu í huga bamsins, það er
tákn fyrir tiltekinn hlut og við það
era tengdar ýmiss konar tilfinning-
ar. En hver er meridng tvístrikaðs
Ges?
Þrátt fyrir þessa gagnrýni á að-
ferð Suzukis, þá er hún sannarlega
þess verð að hún sé gaumgæfð, þvi
þar er ýmislegt sem allir tónlistar-
kennrar og tónlistamemendur ættu
að tileinka sér. Þátttaka foreldra
eða annarra uppalenda í tónlistar-
náminu er til fyrirmyndar, og sú al-
úð og hlýja sem lögð er í samskipti
milli nemanda og kennara er til eft-
irbreytni. Markmið
suzuki-kennslunnar að
styðja einstaklinginn
til þroska hlýtur að
vera markmið með
allri kennslu, en ei-fitt
er að sjá hvernig bein-
línis er hægt að læra
„göfgi og manngæsku"
af tónlist meistaranna,
eins og Suzuki mun
hafa tahð um tónlist
Mozarts. Það sem
skiptir kannski mestu
hvað varðar aðferð
Suzukis er það mark-
mið að ala upp einstak-
linga sem hafa nautn
af því að iðka tónlist,
hvort sem þeir verða tónlistarmenn
eða ekki.
Það er ekki á hverjum degi að út
kemur íslensk bók um tónlist.
Suzuki-bók Kristins Arnar er lipur-
lega rituð, og af þekkingu og ást a
viðfangsefninu og er fjársjóður þeg-
ar litið er til fátæktar í íslenskri
tónlistarbókaútgáfu. Þetta er bók
sem allir tónlistarkennarar ættu að
kynna sér. Stórmerk saga Suzukis
er rakin, og leið hans að þeim niður-
stöðum sem hann byggði kennslu-
aðferðir sínar á. Hugmyndafræði
Suzukis er kynnt ítarlega og út-
breiðsla aðferða hans, en auk þess
rekur Kristinn Örn ýmsar hugleið-
ingar sínar byggðar á eigin reynslu
við kennslu með þessari aðferð. Um
þessar mundir er öld liðin frá fæð-
ingu Sinichis Suzukis, en hann lést í
ársbyrjun.
Bergþóra Jónsdóttir
Aðsendar greinar á Netinu
ýj>mbl.is
_ALUTAf^ e!TTH\SA£J HÝTT
Kristinn Örn
Kristinsson
ÞRÁ
TONLIST
llljómdiskar
í HJARTA ÞÉR
Rós Ingadóttir. Við hljóðfærið Jó-
hannes Andreasen. Upptökustjóri
Hjalmar Hvítklet. 1998.
RÓS Ingadóttir stundaði nám í
söng hjá Maríu Mai-kan í tvo vetur,
en gerði hlé á því námi á meðan hún
gekk í menntaskóla og nam uppeld-
isfræði í Dan-
mörku og stund-
aði síðan nám í
Kennaraháskóla
Islands. Hún hóf
söngnám á nýjan
leik, m.a. í Nýja
tónlistai’skólanum
og Tónlistarskóla
FÍH. Hún hefur
einnig sótt einka-
tíma og námskeið
í útlöndum, t.a.m. hjá Susanne Eken
og Rino Malatrasi, og síðastliðin ár
hefur hún sótt einkatíma hjá bassa-
söngvaranum JrAlexanderkennaran-
um“ og Englendingnum Malcolm
King, sem búsettur er á Italíu.
Söngskráin á hljómdiskinum er
blönduð, en eitt lag, Þrá, er eftir hana
sjálfa. Það verður að segjast eins og
er að söngkonan er engan veginn til-
búinn að halda konsert, og allra síst á
hljómdiski til að selja á tónlistarmark-
aði. Flest er fallega meint í þessu, en
bransinn er kröfuharður - a.m.k. í
þeim geira sem hún hefur valið sér.
Hún hefur „náttúrarödd", sem er enn
spumingarmerki, þrátt íyrir alla
kennsluna.. Ef ég væri hún myndi ég
halda áfram í uppeldisfræðinni.
Oddur Björnsson
Rós Ingaddttir
Ljóðasafn Hannesar
Péturssonar
• HANNES Péturs-
son - Ljóðasafn er ný
heildarútgáfa á ljóðum
skáldsins.
í kynningu segir:
„Hannes Pétursson er
eitt helsta skáld Is-
lendinga á þessari öld
og hefur verið í farar-
broddi þeirra skálda
sem staðið hafa að
formbyltingu og end-
urnýjun ljóðhefðar og
ljóðmáls þjóðarinnar
og leitt hana til nú-
tíma. Hér er komið
nýtt heildarsafn ljóða
Hannesar, frá fyrstu
bók hans, Kvæðabók,
þar sem hann kom fram sem full-
mótað skáld, vonarstjarnan í ís-
lenskri ljóðlist, til nýj-
ustu bókar hans, Eld-
hyls, sem hann hlaut
Islensku bókmennta-
verðlaunin fyrir. Þar á
milli komu út bækurn-
ar í sumardölum,
Stund og staðir, Inn-
lönd; Rímblöð, Öður
um Island, Kvæðasafn,
Heimkynni við sjó og
36 ljóð.“
Njörður P. Njarðvík
ritar formála að ljóða-
safninu en Haukur
Hannesson sá um út-
gáfuna.
Útgefkndi er Iðunn.
Bókin er 461 bls. og er
prentuð í Prisma-Prentbæ ehf.
Verð: 5.980 kr.
Nýjar bækur
Ilannes
Pétursson
VEGLEG
JÓLAGJÖF
,FRÁ BALLY
k FYLGIR
i HVERJU
1 PARI
KOUERSLUN
ÓPAUOGS
^AMRABORG 3
Tank Franvaise úr1*
lÖkt.QUll
sjólfvincla

'eencwd
KRINGLUNNI 8-12 SIMI: 588 7230
WWW.LEONARD.IS