Morgunblaðið - 26.02.1999, Page 23

MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
FÖSTUDAGUR 26. FEBRÚAR 1999 23
Líflátinn
eftir 17
ára bið
Phoenix. Reuters.
KARL LaGrand, þýskur rík-
isborgari, var tekinn af lífi í
íyrrakvöld í Ai'izona með ban-
vænni sprautu
og bíða sömu
örlög bróður
hans, Walters.
Voru þeir
dæmdir til
dauða fyrir að
drepa banka-
mann í mis-
heppnuðu ráni
árið 1982 eða
fyrir 17 árum. Lögðu Þjóð-
verjar hart að yfirvöldum í
Arizona að þyrma lífi þeirra
en án árangurs.
Þeir bræðurnir, Karl og
Walters, reyndu að ræna
bankaútibú í litlum bæ fyrir
norðan Tucson í Arizona 7.
janúar 1982. Voru þeir vopn-
aðir leikfangabyssu og neyddi
Karl útibússtjórann, Ken
Hartsock, til að reyna að opna
peningaskápinn. Gat hann það
ekki því að hann var sjálfur
aðeins með helming talnanna,
sem til þurfti, og þá bundu
þeir bræður hann, börðu og
stungu til ólífis með bréfahmf.
Bundu þeir einnig og stungu
annan bankastarfsmann,
konu, en hún lifði það af. Karl
var þá 19 ára gamall og Walt-
er bróðir hans tvítugur.
Þeir, sem dæmdir voru til
dauða í Arizona fyrir 1992,
geta valið um að vera teknir
af lífi í gasklefa eða með
sprautu en fyrmefnt ár var
ákveðið, að upp frá því skyldi
eingöngu beitt sprautunni.
Þeir, sem hafa átt um þetta að
velja, hafa alltaf kosið spraut-
una en Karl kaus gasklefann.
Honum snerist þó hugur á
síðustu stundu og tafði það af-
töku hans um nokkrar
klukkustundir. Stefnt er að
því, að Walter verði tekinn af
lífi 3. mars nk.
Sökuð um brot á
alþjóðalögum
Þetta mál hefur vakið milda
athygli í Þýskalandi og
reyndu stjórnvöld þar árang-
urslaust að fá yfirvöld í
Arizona til að hætta við aftök-
una. Var þeim bræðrum ekki
leyft að hafa samband við
þýska ræðismanninn í
Arizona og segja Þjóðverjar,
að með því hafi verið brotin
alþjóðalög. Joschka Fischer,
utanríkisráðherra Þýska-
lands, harmaði í gær aftöku
Karls LaGrands og bað um
leið bróður hans griða. Sagði
hann, að enginn glæpur rétt-
lætti manndráp.
Karl
LaGrand
Afar mikilvægar sveitarstjórnarkosningar í fran í dag
Geta grafið undan
völdum klerkanna
Teheran. Reuters.
FYRSTU sveitarstjórnarkosning-
arnar í Iran fara fram í dag en þær
eru jafnframt mesta atlagan, sem
gerð hefur verið að miðstjórnarvald-
inu í landinu síðustu 2.500 árin. Eru
kosningamálin af ýmsum toga og oft
kveður þar við annan tón en hjá
klerkunum, sem öllu ráða. Sumir
leggja áherslu á aukið frelsi og siðað
samfélag en aðrir á skolplagnir og
betri símaþjónustu.
Rúmlega 280.000 frambjóðendur
keppa eftir 200.000 sveitarstjórnar-
sætum og eru þeir af ýmsu sauða-
húsi, afkomendur gamla aðalsins,
menn með vestræna menntun,
klerkar og harðlínumenn.
„I 25 alda langri sögu okkar höf-
um við aldrei fengið að hafa nein
áhrif á landsstjórnina,“ sagði Aliza-
deh Tabatabai, stuðningsmaður hins
frjálslynda forseta, Mohammads
Khatamis, í viðtali við dagblaðið
Salam. „Ef fólkið fær og finnur, að
það hefur eitthvað um sitt eigið sam-
félag að segja, þá mun það treysta
yfirvöldunum. Þessar kosningar
gefa okkur tækifæri til þess.“
Teheran skiptir
mestu máli
Kjörstaðir í öllu íran eru 55.000
talsins og hefur 120.000 lögreglu-
mönnum verið falið að halda uppi
lögum og reglu á kjördag. Standa
aðalátökin á milli harðlínumanna og
Reuters
Mohammad Khatami
frjálslyndra og hvergi fremur en í
sjálfri höfuðborginni, Teheran. Von-
ast Khatami forseti og stuðnings-
menn hans til, að með kosningunum
takist að binda enda á ofurvald
klerkastéttarinnar og leggja grunn-
inn að hugsjón hans um siðað samfé-
lag.
Khatami hefur skorað á allt ungt
fólk í landinu, sem átti mestan þátt í
að koma honum í forsetastólinn, að
flykkjast á kjörstað og gera kosn-
ingarnar að sögulegum viðburði.
„Kærleiksríkt íslam"
I höfuðborginni takast annars
vegar á klerkar og harðlínumenn,
sem virðast hafa úr nógu fé að spila,
og hins vegar frjálslyndir menn með
ritstjórann Abdollah Nouri, fyrrver-
andi innanríkisráðherra, í broddi
fylkingar. Fyrr í vikunni kvaðst
hann mundu berjast fyrir hinu
„kærleiksríka íslam“, sem væri and-
staða hins brenglaða trúarskilnings
klerkastéttarinnar.
„Við trúum ekki á íslam og
klerkavald, sem er ávallt tilbúið að
beita andstæðinga sína ofbeldi. Ef
það er inntakið í íslamstrú, þá höfn-
um við henni,“ sagði Nouri.
Yfirlýsingar af þessu tagi gert
harðlínumenn æfa af reiði en þeir
ráða enn öllu þrátt fyrir mikinn sig-
ur Khatamis í forsetakosningunum
fyrir tæpum tveimur árum. Þeir
ráða sérstökum eftirlitsnefndum
með kosningunum og sviptu Nouri
og helstu stuðningsmenn hans kjör-
gengi. Innanríkisráðherra Khatamis
vildi hins vegar ekki fallast á það og
í gær, sólarhring fyrir kjördag, var
þetta mál enn óútkljáð.
Aðrar áherslur á
landsbyggðinni
Búist er við, að úti á landsbyggð-
inni muni kosningarnar snúast mest
um landnýtingu, menntun, heilsu-
gæslu og betri aðgang að vatni, síma
og gasi. Er gert ráð fyrir fyrstu töl-
um frá Teheran fljótlega eftir að
kjörfundi lýkur en í afskekktum
héruðum getur talningin tekið
nokkra daga.
Oformlegur leiðtogafundur ESB fer fram í Þýzkalandi í dag
Ljósi varpað á ágreining
um endurskoðun fjárlaga
Brussel, París. Reuters.
ÓFORMLEGUR fundur leiðtoga
Evrópusambandsins (ESB), sem
hefst nálægt Bonn í dag, mun varpa
ljósi á þann ágreining sem ríkir milli
ríkisstjómanna fímmtán um hvemig
stokka skuli upp fjármál sambandsins
fyrir tímabilið 2000-2006, en þessi
uppstokkun er nauðsynleg vegna
hinnar væntanlegu fjölgunar aðildarríkja.
Þýzka stjórnin, sem fer með formennsku í ráðherra-
ráðinu þetta misserið, kallaði þennan aukafund leiðtog-
anna saman í því skyni að fara yfir stöðuna í samningum
aðildarríkjanna um umbótaáformin sem felast í hinni
svokölluðu „Dagskrá 2000“ (Agenda 2000), og felast í til-
lögum um uppstokkun á fjármögnun fjárlaganna - sem
hljóða upp á um 7000 milljarða króna árlega - og hvern-
ig fénu er ráðstafað. Ríkisstjórnaleiðtogarnir hafa sett
sér það markmið að ná samkomulagi um þessa upp-
stokkun í síðasta lagi hinn 25. marz, en fram að þessu
hefur ágreiningur verið það djúpstæður að sáralítið hef-
ur mjakast í samkomulagsátt.
Vegið að endurgreiðslum Breta
Talið er að Bretar muni standa einir á báti í baráttu
sinni fyrir því að ekki verði hreyft við því kerfi sjálf-
virkra endurgreiðslna úr sambandssjóðnum, sem þeir
hafa notið frá því Margaret Thatcher
samdi um endurgreiðslurnar árið
1984.
Og Frakkar vonast til að Bonn-
fundurinn muni beina athyglinni frá
umræðum sem staðið hafa alla þessa
viku milli landbúnaðarráðherra sam-
bandsins um endurskoðun niður-
greiðslukerfis hinnar sameiginlegu landbúnaðarstefnu,
en franskir bændur hafa mestra hagsmuna að gæta í að
það kerfi breytist sem minnst. Munu Frakkar, að sögn
heimildarmanna Reuters, reyna að notfæra sér tækifær-
ið í Bonn til að auka þrýstinginn á Breta að láta undan
kröfum um að endurgreiðslurnar til þeirra verði teknar
með í uppstokkunarsamningana.
Munu hugmyndir Frakka ganga út á að endurgreiðsl-
urnar til Breta lækki umtalsvert og samtals gæti sú
lækkun - ásamt sparnaði sem Frakkar telja að hægt sé
að ná í landbúnaðar- og byggðasjóðakerfinu - losað um
tvo milljarða evra, að andvirði um 160 milljarða króna.
Með þessu fé sem losnaði væri hægt að koma til móts við
kröfur Þjóðverja um lækkun á greiðslum þeirra í hina
sameiginlegu sjóði. Þjóðverjar greiða miklum mun
meira í þessa sjóði en rennur aftur til þýzkra aðila og
þrýstir ríkisstjórn Gerhards Schröders mjög á um að
létt verði á þessari greiðslubyrði Þjóðverja.
EVRÓPA^,
Reutera
KÍNVERSKUR hermaður
ber í burtu hluta úr far-
þegaþotunni sem fórst í
austurhluta Kína.
Flugslysið í Kína
Orsakir
slyssins
enn óljós
Shanghai.Tangtou. Reuters.
TILDRÖG flugslyssins sem
varð 61 manni að bana í Kína á
miðvikudag, eru enn ókunn.
Sérfræðingar segja tap á
rekstri kínverskra flugfélaga
hafa bitnað á öryggisbúnaði
flugvélaflotans í Kína. Tals-
menn flugfélaganna segja hins
vegar að gæðaefth'lit hafi auk-
ist síðustu ár.
Lögregla og herlið hefur ár-
angurslaust leitað að gögnum á
slysstað sem gætu gefið upp-
lýsingar um tildrög flugslyss-
ins, sem er það mannskæðasta
í Kína s.l. fimm ár.
í fyrstu var talið að farþega-
þotan hefði sprungið er hún
var á flugi, en sjónarvottar
sögðu í gær að sprenging hefði
átt sér stað er hún féll til jarð-
ar. Slysið varð á akri skammt
frá þorpinu Tangtou í austur-
hluta Kína, en vélin var á leið
til hafnarborgarinnar Wenzhou
sem er í 30 km fjarlægð frá
þorpinu. Að sögn þorpsbúa gaf
þotan frá sér einkennileg hljóð
er hún flaug yfir þorpið.
Heiðskírt var og engin sjá-
anleg vandræði er farþegaþot-
an, sem var í eigu fiugfélagsins
China Southwest Airlines,
fórst síðdegis á miðvikudag.
Sérfræðingar segja flugfélög í
Kína hafa þurft að draga úr
áætlaðri endurnýjun flugvéla-
flotans vegna taps á rekstri
síðastliðin ár. Því séu eldri vél-
ar, eins og Túpolev Tú-154, enn
í notkun. Farþegaþotan sem
fórst í vikunni var af þessari
sömu gerð, en annað mann-
skæðasta flugslysið í Kína var
árið 1994, er önnur Túpolev
þota fórst og með henni 160
farþegar.
Talsmenn kínversku flugfé-
laganna segja hins vegar að
tap á rekstri hafi ekki haft þau
áhrif að draga úr öryggi flug-
véla.
Markmið okkar eru að tryggja viðskiptavinum
örugg og áhyggjulaus bílaviðskipti.
<5g> TOYOT
Betri notaði