Morgunblaðið - 26.02.1999, Síða 31

MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
FÖSTUDAGUR 26. FEBRÚAR 1999 31
í BÓK sinni, Farvel
til Jugoslavien, sem
kom út árið 1992,
komst danski blaða-
maðurinn Peter Dal-
hoff-Nielsen svo að
orði: „Bitrar minning-
ar úr fortíðinni voru
færðar til nútímans.
Serbarnir vissu að evr-
ópsku stórveldin á 19.
öld - Rússland, Þýska-
land, Austurríki-Ung-
verjaland, Frakkland,
Italía og England -
létu þjóðlega hags-
muni Balkanlandanna
víkja fyrir eigin valda-
tafli.“
Mikilvægasta rót
vandamálanna, sem nú er við að
kljást í Kosovo, má kannski, eins og
víða annars staðar, rekja til þess að
stórveldin settu landamæri án sam-
ráðs við íbúana. íbúar Kosovo voru
einskis spurðir þegar landamæri
Serbíu og Albaníu voru ákveðin á
Lundúnaráðstefnunni 1912 eftir tog-
streitu milli Rússlands annars vegar
og Austurríkis og Italíu hins vegai'.
Vissulega er málið flóknara en svo
og ekki skal horft framhjá ábyrgð
serbneskra þjóðernissinna í fortíð
og nútíð eða því að Milosevic fleytti
sér til valda á þjóðrembuæsingum
varðandi Kosovo.
En hvorki það né voðaverk Serba
gagnvart Kosovo-Albönum breyta
neinu um það að framkoma Banda-
ríkjanna og NATO gagnvart Ser-
bum við friðarviðræð-
urnar hefur verið
hreint með ólíkindum.
Er við öðru að búast en
Serbar þæfist við, þeg-
ar þeim eru settir þeir
afarkostir að skrifa fyr-
ir ákveðinn tíma undir
samkomulag, sem felur
í sér hersetu'30 þúsund
manna herliðs frá
NATO, eða að öðrum
kosti geri sama herlið
loftárásir á landið? Er
við þvi að búast að Ser-
bar geti litið á herlið
NATO sem óháð friðar-
gæslulið? Það er ekki
bara að þetta „friðar-
gæslulið" hóti loftárás-
um meðan á samningaviðræðum
stendur. Við verðum líka að líta til
hinna pólitísku póla í Evrópu. Þótt
margt hafi breyst frá lokum kalda
stríðsins fer því fjarri að NATO sé
óháð friðarbandalag. NATO er
hernaðarbandalag vesturveldanna
með Bandaríkin í fararbroddi.
Milosevie og margir ráðhen'a hans
eiga rætur að rekja til gamla komm-
únistaflokksins í Júgóslavíu og enn
er togstreita milli Rússlands og
NATO, en Rússar eru aldagamlir
bandamenn Serba og verja nú hags-
muni þeirra þótt á ýmsu hafi gengið
á undanfórnum áratugum. Það er
því afskaplega hæpið að NATO og
Bandaríkin séu best til þess fallin að
annast friðargæslu í Kosovo og sú
spurning hlýtur að vakna hvort frið-
arsamningar sem gerðir eru við
þessar aðstæður geti orðið annað en
bráðabirgðalausn sem byggist á
hernámi Serbíu.
Það er líka mjög einkennilegt að
ætla að ganga frá samningum um
svo erfitt, svo margþætt og alda-
gamalt vandamál sem þetta undir
tímapressu og hótunum um vald-
beitingu. Það kviknuðu vissulega
vonir um að menn vildu í raun
semja þegar fresturinn var fram-
lengdur á laugardaginn, en það
vekur þó athygli að það var gert
gegn vilja Bandaríkjamanna og
sjálfur forseti Bandaríkjanna lýsti
Friðarviðræður
Það er einkennilegt,
segir Einar Olafsson,
að ætla að ganga frá
samningum um svo
margþætt og alda-
gamalt vandamál sem
þetta undir tíma-
pressu og hótunum
um valdbeitingu.
opinberlega yfir andstöðu sinni við
að fresturinn yrði lengdur. Hvað
vakir fyrir Bandaríkjastjórn? Hef-
ur hún fyrst og fremst áhuga á
lausn deilunnar og varanlegum friði
eða er hún að plotta í eiginhags-
munaskyni eins og stórveldin hafa
löngum gert? Eru íbúar Kosovo
enn leiksoppur stórveldanna, snýst
málið frekar um hina nýju heim-
skipan stórveldanna og stöðu
NATO en hagsmuni íbúanna í
Kosovo og Serbíu?
Höfundur er bókuvörður
og rithöfundur.
Eru íbúar Kosovo
leiksoppur
stórveldanna?
Einar
Ólafsson
Meingallað
kvótakerfí
SÍFELLT verða þær
raddir háværari, sem
segja núverandi físk-
veiðistjómarkerfi
óhæft. En hvað er að
þessu kerfi? Svarið felst
m.a. í því, að misvísandi
hugtök eru notuð þegar
rætt er um það. Orðið
kvótakerfi er mis-
vísandi vegna þess að
það felur í sér tvö hug-
tök, annars vegar
kvótasetningu og hins
vegar kvótaúthlutun.
Kvótasetning er til þess
gerð að vemda fiskimið
okkar og fiskistofna, og
er tahn hafa reynst vel,
en kvótaúthlutunin, sem ræður
hverjir fá að veiða fiskinn, er mein-
Kvóti
Kvótasetning er til
þess gerð að vernda
fiskimið okkar og fiski-
stofna, segir Margrét
Sverrisdóttir, en kvóta-
úthlutunin, sem ræður
hverjir fá að veiða fisk-
inn, er meingölluð.
gölluð. Frjálslyndi flokkurinn hefur
greint 5 höfuðgalla núverandi kvóta-
úthlutunar:
1. Brottkast fisks í hafi.
2. Aðstöðumunur milli hinna smáu í
útgerð (sjávarbyggða) og hinna
stóru, stórútgerðunum í
hag.
3. Nýliðun í greininni
er engin.
4. Utfall fjármagns úr
greininni.
5. Afleiðingin - geng-
isfelling, almenningur
situr uppi með byrðar
útgerðarinnar.
Hver og einn þessara
galla er ærin ástæða til
að kerfinu verði umtum-
að. Frjálslyndi flokkur-
inn berst gegn því að út-
gerðarfyrirtæki fái
kvóta úthlutað án endur-
gjalds til að stunda við-
skipti með hann sín á
milli, selja og veðsetja líkt og um eign
sé að ræða. Fiskimiðin eru sameign
íslensku þjóðarinnar og það er fráleitt
að úthluta þessum verðmætum end-
urgjaldslaust til fámenns hóps sem
síðan getur braskað með þau að vild. í
þessu kerfi felst mesta eignatilfærsla í
allri sögu íslensku þjóðarinnar.
Samkvæmt skoðanakönnunum
finnst 75% þjóðarinnar kerfið
ómögulegt og óréttlátt. En hvað ætla
þessi 75% að kjósa í vor? Stjórnar-
flokkana, sem hafa heitið því að
starfa áfram saman ef kostur er, eða
kannski Samfylkingu krata sem lýsti
sig nýverið tilbúna til að starfa með
Framsókn eftir kosningar ef svo
bæri undir? Frjálslyndi flokkurinn
vill kvótabraskið burt þegar í stað.
Kjósendur verða að gera upp hug
sinn og beita atkvæði sínu til breyt-
inga. Öbreytt fiskveiðikerfi: Já eða
nei.
Höfundur er framkvæmdastjóri
Ftjálslynda flokksins.
Margrét Sverrisddttir
H3 Electrolux
Sænsk gæðnvura
• 240 Mtra
• 85 Ktra frystir
• HxBxD:
200x60x60
• 2 pressur
• Sjálfvirk aíþýðing á
• Viðvörunarkerfi
fyrir frysti
• 3ja ára ábyrgð
HÚSASMIÐJAN
Sími 525 3000
Kæli- ou
frystiskápur