Morgunblaðið - 11.04.1999, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 11. APRÍL 1999 25
STÓRÁTAK Zonta nú er að hindra limlestingu á kynfærum 2
miiljóna stúikubarna á ári í heiminum.
stofnaður 1941, með
þeim fyrstu utan Amer-
íku. Og 1949 ýtti hann úr
vör og stofnaði fyrsta
Zonta-klúbbinn á Bret-
landseyjum undir for-
ystu Ellenar Sighvats-
son, sem fór með fleiri
félögum til London.
Pykir þetta ekki svo lítið
frumkvæði. Frá þeim
elsta klúbbi afhenti ég til
upplýsingar í enskri
þýðingu nýlega grein
Erlings Þorsteinssonar,
fyrrv. yfirlæknis Heym-
ar- og talmeinastöðvar
Islands, þar sem hann
segir frá því hvemig
Zonta-konur keyptu tæk-
in svo hægt væri að hefja
á Islandi talmeinastöð í Heilsuvemd-
arstöðinni, veittu starfsmönnum
námsstyrki og studdu síðar tækja-
kaup fyrir nýja heyrnardeild í Borg-
arspítala og er greinin tillegg til
sögu Zonta-hreyfingarinnar, sem er
verið að skrifa. Hinir klúbbarnir sex,
í Reykjavík, Selfossi, Akureyri og
Isafirði, hafa líka allir verið með
merk sérverkefni á Islandi. Auk þess
hafa íslensku konurnar lika í nær
hálfa öld tekið þátt í og lagt til al-
þjóðastarfsins, sem litlar sögur fara
af hér heima. Enda ekki lögð áhersla
á eigin vegsemd.
Janet Halstead upplýsti um helstu
verkefnin sem Zonta Intemational
vinnur að, þar sem verður auðvitað
að stikla á stóru og halda sig við nú-
tímann.
Að bæta stöðu kvenna
Alþjóðastarfið hefur frá upphafi
beinst að því að bæta stöðu kvenna í
heiminum og flest átaksverkefnin
tengst því á einhvern hátt. Hefur
700.000 konum og telpum verið kom-
ið til aðstoðar á undanfómum 10 ár-
um. Til dæmis var snemma stofnað-
ur minningarsjóður Amelíu Earhart
eftir að flugkonan og Zonta-konan
fórst með flugvél sinni í hnattflugi.
Hann hefur veitt 843 konum í fram-
haldsnámi í stærðfræði eða flug-
tengdu verkfræðinámi styrki, enda
hafa konur heims átt þar erfitt upp-
dráttar og verið fáar í slíkri æðri
menntun. Enn era t.d. ekki nema
15% verkfræðinema við Háskóla Is-
lands konur. Hafa íslenskar konur
hlotið slíkan styrk í framhaldsnámi.
í Zonta-húsinu er minningarher-
bergi um Amelíu Earhart þar sem
veggi þekja myndir af henni, afreki
hennar og af starfsemi Zonta og
Zonta-konum á þessum fyrstu árum
félagsins. Og víðar í húsinu era
minjagripir og myndir frá fyrri tím-
um, sem sýna tíðarandann, klæðnað
kvenna úr fyrstu skrúðgöngunum og
fyrstu þingunum o.fl., sem gefur
lýsandi myndir af starfseminni í 80
ár.
Tveir þriðju ólæsra í heiminum
era konur og augljóst að læsi er und-
irstaða þess að auka megi framgang
kvenna. Því var stórt átak Zonta
undanfarin ár aðstoð við stúlkur í
Suður-Afríku til að komast í skóla
eftir að kynþáttaaðskilnaðinum lauk.
Og þar áður brannar á Sri Lanka.
Nú beinist athyglin að öðra verk-
efni og ekki síður mikilvægu, að
koma í veg fyrir að stúlkubörn séu
limlest á kynfæram með umskurði,
eins og tíðkast og líðst víða um lönd,
og erfitt er að stöðva. Er talið að 2
milljónir stúlkubarna sé árlega
sködduð á þennan hátt. Þetta verk-
efni er tengt langtímaverkefni sem
hófst með stórráðstefnu í Washing-
NYKJORINN forseti
Zonta International, Val
Sarah frá Ástralíu,
ton um baráttu Zonta til
að útrýma ofbeldi gegn
konum og börnum í
heiminum, svonefndu
ZISVAW-átaki. Því verð-
ur fram haldið inn í 21.
öldina, bæði með sameig-
inlegu átaki við laga-
breytingar og viðhorfs-
breytingar, m.a. með því
að leita uppi og fá ábend-
ingar frá klúbbunum um
fyrirlesara með sérþekk-
ingu á þessu sviði. Hafa
verið veittir allt upp í 25
þúsund dala styrkir til
Zonta-klúbba til ráð-
stefnuhalds í samvinnu
við sérfræðiaðila í
heimalöndunum. Á lista
má sjá að flestir klúbbar
hafa tekið á málinu á hverjum stað.
Á Islandi efndu Zonta-klúbbarnir
tveir á Akureyri til málþings um of-
beldi gegn konum og létu ágóðann
ganga til neyðarmóttöku fyrir slíkar
konur á sjúkrahúsinu. Og í aðal-
stöðvunum var verið að vinna að
prógrammi til að kenna börnum að
leysa deilur án ofbeldis, til að senda
út á Netinu.
Stúlkubörn í Afríkuríki
Frá 1998 og fram yfir aldamót árið
2000 hafa alþjóðasamtök Zonta sam-
þykkt átak til að koma í veg fyrir
umskurð á stúlkubömum í Afríku-
ríkinu Burkina Faso og er markið
sett við að afla 350 þúsund dollara í
því skyni. í þessu ríki voru 1996 sett
lög sem banna slíka limlestingu á
telpum að viðlagðri fangelsisvist eða
sekt, og mun verða unnið með
stjórnvöldum þar og Zonta-klúbbn-
um í Ougadougou. Markmiðið er vel
skilgreint, að draga úr þessu um
30% í sjö sveitum fyrir árið 2000. Er
það í samhengi við allsherjarátak
Barnahjálparsjóðsins til útrýmingar
á þessum Ola sið, sem felst oftast í að
sarga snípinn af telpum innan við 7
ára og í Burkina Faso oftast einnig
af barma kynfæranna. Þetta er gert
af ófaglærðu fólki og stofnar lífi og
heilsu telpnanna í hættu, því oft
fylgja mOdar blæðingar, alvarlegar
sýkingar, viðvarandi blóðleysi, þvag-
sýkingar og jafnvel alnæmisveira-
sýking. I gegn um þetta ganga
66,36% telpna í Burkina Faso. Það
hvflir eins og í öðram Afríkuríkjum á
félagslegum hefðum. Þótt tilmæli um
slíkt finnist ekki 1 neinum trúar-
brögðum er meira um það í múslíma-
samfélögum eins og þessu. Komst
meira að segja upp nýlega að í slíku
innflytjendasamfélagi í París fór
fram umskurður á telpunum. Sam-
kvæmt tölum SÞ lenda 2 milljónir
kvenna í þessu á hverju ári og hafa
kvennasamtök í heiminum reynt að
beita sér gegn því sem mannrétt-
indabroti. Aðgerð Zonta mun beint
að leiðtogum, höfðingjum, kvenna-
samtökum, foreldram, kennuram og
nemendafélögum í sjö verstu sveita-
héraðunum. Þá að skoðanamyndandi
aðilum, foreldram, öfum og ömmum
o.s.frv. og að því að halda telpum í
skóla og loks að lögsókn gegn þeim
sem fremja brotið. Verður áróðurinn
rekinn gegnum fundi, útvarpsþætti,
sveitahátíðir og jafnvel efnt til sér-
stakt dags gegn þessu. Markmiðið er
að hafa áhrif á alla og gera þá
ábyrga. Til þessa verður að endur-
hæfa og sérhæfa sérfræðinga bæði
menningarlega og fjárhagslega og
mennta nýtt fólk.
Zonta-konur á íslandi hafa þegar
haldið kynningarfund og fjölluðu um
málið á landsfundi sínum á Selfossi
vanrækslu aldraða, sem oft bitnar á
konum, þegar samfélagið ætti
einmitt að nýta reynslu þeirra og
visku mannkyninu og kynslóðunum
til góðs fram á nýja öld. Hafa sumir
klúbbarnir tekið verkefni á því sviði í
sínu landi. Dögg Pálsdóttir, umdæm-
isstjóri 13. svæðis, sem í era klúbb-
arnir í Noregi, Danmörku og Islandi,
lét hvatningu ganga til íslensku
klúbbanna. En stefnumark SÞ er „til
samfélags allra aldurshópa“. Al-
þjóðasamtökin hafa ráðgefandi full-
trúa í mótun átaksins hjá Sameinuðu
þjóðunum.
Með því að staldra við og skoða
þau afrek sem Zonta-klúbbamir
hafa unnið um víða veröld verður
Ijóst hverju þeir hafa og geta áorkað
mannkyninu tO góðs. Um leið hve
drjúgt getur verið framlag tæplega
200 kvenna í fámennu landi sem Is-
landi tO málefna sem skipta máli í
heiminum.
nýlega. Munu íslenskar Zonta-konur
taka sinn þátt í þessu.
Þá hefur nýkosinn formaður sam-
takanna, Val Sarah frá Ástralíu,
minnt alla klúbbana á að Allsherjar-
þing Sameinuðu þjóðanna hafi lýst
árið 1999 alþjóðaár aldraðra og að
einn liðurinn í að bæta stöðu kvenna
sé að hver hafi á sínu svæði auga
með ellitengdu ofbeldi, fátækt og
í ÁRATUGI hafa Amelíu Earhart-styrkir Zonta
stutt konur til æðra verkfræðináms. Enn eru
ekki nema 15% verkfræðinema í HÍ konur.
í ANDDYRINU
er reitur sem
minnir á þá
miklu fjöl-
breytni sem
býr með ólík-
um þjóðum og
menningar-
svæðum
Zonta-
klúbbanna og
er gjöf
frá japönskum
Zonta-konum.
Vinnur þú
VWGOLF?
Þeir farþegar sem staöfesta sumarleyfisferð með leiguflugi SL (þ.m.t. til
Kempervennen í Hollandi) fyrir 16. apríl fá afhentan þátttökumiða þar
sem vinningurinn er glæsilegur VW Golf. Ef þú fullgreiðir ferðina þína fyrir
16. apríl færðu þrjá þátttökumiða og þrefaldar þar með vinningsmöguleikana
þína! Allir þátttökumiðar þurfa að hafa borist til Heklu í síðasta lagi
16.apríl. Dregið verður úr þátttökumiðum á ferða- og bíiakynningu í
Hekluhúsinu 18. apríl kl. 13.00 -17.00.
Staðfestu fyrir
16. apríl!
Austurstræti 12: 569 1010 Hótel Saga viö Hagatorg: 562 2277 Hafnarfjörður: 565
1155 Keflavík: 421 3400 Akranes: 431 3386 Akureyri: 462 7200 Vestmannaeyjar:
4811271 ísafjöröur: 456 5390 Einnig umboösmenn um land allt.
Samvinnuferðir
Landsýn