Morgunblaðið - 11.04.1999, Blaðsíða 6

6 SUNNUDAGUR 11. APRÍL 1999
MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Viðbrögð í Þýzkalandi við stríðsaðgerðum Atlantshafsbandalagsins í Júgóslavíu
Ný þolraun
fyrir „rauð-
græna“ stjórn-
arsamstarfið
W''\
^' BAKSVIÐ
Með árásum NATO á Júgóslavíu tekur her
þýzka Sambandslýðveldisins í fyrsta sinn
beinan þátt í hernaði í 50 ára sögu þess.
Þjóðverjar virðast almennt hafa brugðizt
við þessum atburðum með jafnaðargeði,
sem að sögn Auðuns Arnórssonar vekur
athygli, ekki sízt í ljósi sterkrar hefðar
friðarhreyfíngarinnar í landinu og þeirrar
staðreyndar, að fulltrúar hennar eru nú
meðal „stríðsherranna“.
GREININGUR innan
þýzku stjómarflokkanna,
Jafnaðarmannaflokksins
(SPD) og græningja, um
loftárásir Atlantshafsbandalagsins á
Júgóslavíu og þátttöku Þjóðverja í
þeim, hefur farið vaxandi allt frá því
árásirnar hófust iyrir hálfum mán-
uði. Fer ekki hjá því að innanflokks-
gagnrýnin í báðum stjórnarflokkum
er enn ein þolraunin sem þetta
stjómarsamstarf lendir í á því tæpa
hálfa ári sem liðið er frá því það
hófst. í eldlínunni eru utanríkisráð-
herrann Josehka Fischer, sem er
einn leiðtogi græningja, vamarmála-
ráðherrann Rudolf Scharping, sem
um skeið var formaður SPD, og
kanzlarinn Gerhard Schröder.
Innan raða Græningjaflokksins,
sem er sprottinn upp úr hreyfingu
róttækra umhverfísvemdar- og frið-
arsinna í Vestur-Þýzkalandi, hafa óá-
nægjuraddir gerzt æ háværari. Gagn-
rýnin úr þeirri áttinni hefur ekki sízt
beinzt gegn utanríkisráðherranum
Joschka Fischer. Fischer hefur vísað
þessari gagmýni á bug. Hann beri
mikla virðingu fyrir skoðunum þeirra
sem hafni allri valdbeitingu, en vegna
grimmdarstefnu Slobodans Milos-
evics Júgóslavíuforseta hafi NATO
ekki átt neins annars úrkosti en að
grípa til hemaðaraðgerða.
Sem dæmi má nefna að í mót-
mælaskyni við þátttöku þýzka hers-
ins í aðgerðum NATO hófu í vikunni
nokkrir tugir róttæklinga mótmæla-
setu á tröppum höfuðstöðva græn-
ingja í Bonn. í yfii’lýsingu frá mót-
mælendunum sagði: „Velkomin í
klúbb stríðsæsingamanna“. Og Antje
Radcke, einn talsmanna flokks-
stjórnar græningja, gagnrýndi að
vopnahléstilboði Júgóslavíustjórnar
skyldi hafa verið vísað á bug. Hún
„harmaði, að þetta tækifæri skyldi
ekki hafa verið gi’ipið til að reyna
einu sinni enn að snúa aftur að
samningaborðinu“.
Gagnrýniradda hefur einnig orðið
vart í röðum jafnaðarmanna, og virð-
ast þær hafa færzt í aukana í aðdrag-
anda aukaflokksþings sem boðað
hefur verið næstkomandi mánudag,
þar sem ræða á stöðuna í Kosovo-
deilunni. Flokksdeild SPD í Bremen
hefur nú þegar, íyrst allra flokks-
deilda í landinu, samþykkt yfirlýs-
ingu þar sem þess er krafizt að loft-
árásum NATO verði tafarlaust hætt.
I yfirlýsingunni er ríkisstjómin
hvött til að beita sér af alvöru fyrir
því að aftur verði teknai- upp frið-
samlegar samningaumleitanii- til
lausnar deilunni.
Vai’narmálaráðhen-ann, Rudolf
Scharping, sem var kanzlaraefni
SPD 1994, vildi að sögn Siiddeutsche
Zeitung lítið gera úr innanflokks-
gagnrýni á stefnu og ákvarðanir
stjórnai’innar. Þar væri aðeins um
stöku óánægjuraddir að ræða. I
helztu bandalagsríkjum Þýzkalands
Laugavegi 18 • Sfmi 515 2500 • Síðumúla 7 • Simi 510 2500
Itt
Mál og menning
Saga listarinnar eftir E.H.
Gombrich er vinsælasta
listasaga allra tíma og
hefur verið þýdd á um
30 tungumál.
„Þarf helstað veratil
á hverju heimili."
Morgunblaðið
Reuters
RUDOLF Scharping vamarmálaráðherra, Gerhard Schröder kanzlari og Joschka Fischer utanríkisráðherra
sitja fyrir svömm á blaðamannafundi um Kosovo-átökin í kanzlarahöllinni í Bonn. Þremenningarair, sem all-
ir eiga pólitískar rætur í friðarhreyfingu „68-kynslóðarinnar“ í V-Þýzkalandi, bera nú hitann og þungann af
hinni daglegu ákvarðanatöku á bak við stríðsrekstur NATO í Júgóslavíu, að því er Þýzkaland varðar.
innan NATO hefur rinnulag Scharp-
ings hlotið lof. Einkum hafa Banda-
ríkjamenn kunnað að meta hvernig
hann hefur fram að þessu kunnað
lagið á að kveða niður innanflokks-
gagnrýni og þannig hjálpað til við að
tryggja samstöðu stærstu NATO-
ríkjanna í afstöðunni til framgöng-
unnar í Júgóslavíu.
Stjórnarandstaðan sýnir sam-
stöðu með stjóminni
Stjórnarandstöðuflokkarnir,
kristilegir demókratar (CDU) og
frjálsir demókratar (FDP), hafa lýst
fullum stuðningi við ákvarðanir
stjórnarinnar í Kosovo-málinu. Að
sögn Die Welt gera forystumenn
stjórnarandstöðunnar sér grein fyr-
ir, að stríðstímar eru ekki hennar
tími. Wolfgang Scháble, formaður
CDU, Michael Glos, þingflokksfor-
maður CSU, bæversks systurflokks
CDU, Wolfgang Gerhardt, fomaður
FDP, og Volker Rúhe, fyrrverandi
varnarmálaráðherra og varaformað-
ur CDU, segjast standa við bakið á
ríkisstjóminni.
Eina stjómmálaaflið í Þýzkalandi
sem strax fordæmdi aðgerðir NATO
og heldur uppi harðri gagnrýni á þær
er PDS, flokkur íyrrverandi komm-
únista Austur-Þýzkalands. „PDS
þykist vera samsafnshreyfing friðar-
sinna,“ skrifar Die Weit, og reynir að
setja sig í spor græningjans í utanrík-
isráðherrastólnum. „Vinstrimenn
kalla hann „stríðsæsingamann". (...)
Það er greinilegt, að [undir þessum
kringumstæðum] fellur honum ekki
létt að votta friðarsinnunum í röðum
græningja virðingu sína opinberlega.
(...) Það er því ekki að undra, að
Fischer vísar vopnahléstilboði Milos-
evics á bug með tilfinningaþrungnum
undirtóni. Tilboðið sé „innihalds-
laust“, svo lengi sem enn sé haldið
áfi-am að myrða og reka fólk á flótta í
Kosovo."
„Við lærum stríð“ skrifa
leiðarahöfundar
Forystugreinar þýzkra fjölmiðla
hafa frá því árásir NATO hófust ein-
kennzt af vangaveltum um hvers
vegna almenningur og ekki sízt
vinstrisinnaðir menntamenn - sem
hafa löngum gert tilkall til þess að
vera „samvizka þjóðarinnar" og hafa
í gegnum tíðina ekki hikað við að
segja stjómvöldum til syndanna ef
eitthvert stríðsbrölt hefur verið á
dagskrá - hafa haft hljótt um sig og
virðast taka atburðarásinni af meira
jafnaðargeði en búast hefði mátt við.
„Þegjandi heyr Þýzkaland stríð,“
skrifar leiðarahöfundm’ vikublaðsins
Die Zeit og í dagblaðinu Die Welt
stendur: „Það er stríð. Og það er
hljótt í Þýzkalandi. Hvar eru
áhyggjufullu prófessoramir okkar,
rithöfundarnir? Virki hins æðri sið-
ferðisboðskapar em tóm.“
Bent er á, að með hina „rauð-
grænu“ stjóm við stjómvölinn hafi
málsvörn friðarhyggju og her-
mennskuafneitunar færzt yfir til
PDS, arftaka austur-þýzku komm-
únistanna, sem talar aðeins fyrir
hönd lítils minnihluta landsmanna.
Mönnum á borð við Joschka Fischer,
sem á sínar pólitísku rætur í friðar-
hreyfingu „68-kynslóðarinnar“ í
Vestur-Þýzkalandi, finnst mönnum
sem áður stóðu með hlaðnar byssur
við Berlínarmúrinn og ræktuðu
hernaðaranda af kappi í uppeldi
austur-þýzkrar æsku, ekki fara vel
að setja sig í siðferðilegt dómarasæti
yfir aðgerðum NATO, sem gripið var
til í nafni mannréttinda og mannúðar
gegn glæpsamlegu athæfi gerræðis-
legrar einræðisstjórnar.
Leiðarahöfundur Zeit segir þetta
mjög athyglisvert með tilliti til hálfr-
ar aldar hefðar valdbeitingarlausrar
utanríkisstefnu Sambandslýðveldis-
ins og ekki síður með þá útbreiddu
friðarhyggju sem flestir álitu hafa
skotið föstum rótum í hinu þýzka
lýðræðisþjóðfélagi nútímans, sem
ávallt er sér meðvitandi um skugga
hinnar nazísku fortíðar.
Lærdómar þýzkra vinstri- og
menntamanna
Spurt er hvort þetta sé merki um
að Þýzkaland sé loks að verða „eðli-
legt“ fullvalda ríki, í jákvæðum
skilningi þess orðs. Þegar
Persaflóastríðið stóð yflr árið 1991
tóku Þjóðverjar engan þátt í hern-
aðaraðgerðum bandamanna, þótt
ríkisstjórnin „skrifaði ávísanir" fyr-
ir allnokkrum hluta kostnaðarins af
þeim. En jafnvel þótt þýzk hernað-
arþátttaka hefði verið engin, vett-
vangur átakanna lá langt frá Evr-
ópu, aðgerðirnar voru framkvæmd-
ar með fullu umboði öryggisráðs
Sameinuðu þjóðanna og stjórnvöld í
Kreml hefðu ekki talið sér troðið
um tær með nándar nærri eins af-
gerandi hætti og tilfellið er í Jú-
góslavíu, ætlaði t.d. meðal þýzkra
háskólanáma og vinstrisinnaðra
menntamanna almennt allt af göfl-
unum að ganga í mótmælaaðgerðum
gegn hemaðinum gegn Irak. Frið-
arhreyftngin tók af öll tvímæli um
að hún væri afl sem ráðamenn yrðu
að taka með í reikninginn. Nú, átta
árum síðar, þegar flokkur friðar-
sinna er í stjórn, víkur öðru við.
Hvað veldur? Bent er á að í milli-
tíðinni hafa geisað skelfileg borgara-
stríð innan iandamæra gömlu Jú-
góslavíu, sem ekki tókst að stöðva
fyrr en NATO hóf bein afskipti. I
seinasta lagi eftir fjöldamorð Bosníu-
Serba á múslímum í Srebrenica í
Bosníu hafi þýzkir vinstrimenn reynt
að gera það upp við sig, hver sé hin
rétta sögulega ályktun af yfirgangi og
þjóðannorði nazistanna: ,Aldrei aftm’
stríð!“ eða: ,Aldrei aftur þjóðarmorð í
Evrópu".
Mannskæð-
ir skýstrók-
ar í Ohio
AÐ minnsta kosti sex manns létu
lifið í miðríkjum Bandarfkjanna
þegar skýstrókar gengu þar yfir
á fimmtudag og föstudag. Rúm-
lega 30 manns slösuðust og hund-
mð húsa eyðilögðust eða
skemmdust í óveðrinu.
68 íbúðarhús skemmdust í
þorpinu Montgomery, nálægt
Cincinatti í Ohio, og um þriðjung-
ur þeirra var talinn ónýtur. Tjón-
ið í þorpinu nam 14 milljónum
dala, andvirði milljarðs króna.
Vindhraðinn var áætlaður um
320 km á klukkustund. Um 400
hús í þremur sýslum Ohio
skemmdust eða eyðilögðust og
40.000 hús og fyrirtæki vom enn
án rafmagns á svæðinu á föstu-
dagskvöld. Bob Taft, ríkisstjóri
Ohio, lýsti sýslurnar þrjár ham-
farasvæði. Óveðrið olli fjómm
dauðsföllum í Ohio og tveimur í
Illinois.
fbúi Montgomery virðir hér fyr-
ir sér rústir heimilis síns.