Morgunblaðið - 11.04.1999, Síða 50

50 SUNNUDAGUR 11. APRÍL 1999
MORGUNBLAÐIÐ
HUGVEKJA
í DAG
Heilbrigð
sál í hraust-
um líkama
Sóknarkirkjan þín er aldrei langt und-
an. Þú þarft ekki að leita langt yfír
skammt, segir Stefán Friðbjarnarson,
að hollri leiðsögn á lífsleiðinni.
ÖLL þekkjum við spakmælið:
Hver er sinnar gæfu smiður.
Staðhæfíngin er rétt, svo langt
sem hún nær. Sérhver einstak-
lingur hannar eigin velferð að
drjúgum hluta. Spakyrðin segja
samt sem áður ekki söguna alla.
Það skiptir verulegu máli
inn í hvers konar samfélag
barn fæðist.
Lífslíkur barns
sem fæðist á Is-
landi eru mörgum
áratugum meiri
en þess sem fæð-
ist í vanþróuðu
ríki. Möguleikar
þess til menntun-
ar eru aðrir og
meiri, sem skiptir
meginmáli, þar eð
menntun og þekk-
ing eru árangurs-
ríkustu vopnin í
lífsbaráttu ein-
staklinga og
þjóða. Heilbrigð-
isþjónusta, hús-
næði, atvinna og
aðrir ráðandi
þættir um lífskjör
og velferð fólks
eru og mjög mis-
munandi eftir
heimshlutum og
þjóðfélagsgerð.
Það skiptir ekki
síður máli inn í hvers konar
fjölskyldu barn fæðist; við
hvers konar aðstæður það elst
upp og þroskast. Barn, sem elst
upp við ást og öryggi, samhliða
hóflegum aga, lærir farsælli
leikreglur og lísvenjur á fram-
tíðarvegferð en barn sem er
vanrækt. Það er stundum talað
um börn á mótunaraldri, jafnvel
„viðkvæmum mótunaraldri". Sá
sem mótar er uppalandinn,
fyrst og fremst foreldrar. Fleiri
áhrifaaðilar koma við sögu,
einkum kennarar og raunar
nánasta umhverfi allt. Og lengi
býr að fyrstu gerð.
Þrátt fyrir þessa fyrirvara,
sem byggðir eru á mismunandi
ytri aðstæðum einstakling-
anna, felur spakmælið, hver er
sinnar gæfu smiður, drjúg
sannindi í sér. Sérhver einstak-
lingur hefur, svo dæmi sé tek-
ið, ríkuleg áhrif á eigið heil-
brigði með lífsmáta sínum,
hreyfingu og mataræði, en
heilsan er dýrmætasta eign
sérhvers manns. Með aukinni
menntun og þekkingu kunnum
við betri skil á mikilvægi holl-
metis og líkamsræktar. Meðal-
ævi Islendinga á seinni hluta
20. aldar er áratugum lengri en
hún var fyrir aðeins 100 árum.
Það er vel. Breytt aldurssam-
setning þjóðarinnar, ört vax-
andi fylking „eldri borgara“
kallar hinsvegar á stóraukna
félags- og heilbrigðisþjónustu.
Samfélagið verður að laga sig
að þegar orðinni og fyrirsjáan-
legri framvindu í þessum efn-
um.
Okkur gleymist hins vegar á
stundum að við höfum einnig
og engu síður þörf á að rækta
innri mann okkar, hug og sál,
en líkamann. Hamingja okkar
og velferð byggist ekkert síður
á andlegu heilbrigði en líkam-
legu. Þess vegna tölum við
gjarnan um heilbrigða sál í
hraustum líkama. Mannrækt
má stunda með margvíslegum
hætti; námi og þekkingarleit,
lestri góðra bóka, hlustun á
fagra tónlist, heimsóknum í
leikhús og á myndlistarsýning-
ar - og glímu við margs konar
leiki og viðfangsefni sem reyna
á hugann með einum eða öðr-
um hætti. Síðast en ekki sízt
felst sönn mannrækt í trúar-
legri ástundun, viðleitni til að
nálgast hann sem er ljós heims-
ins, vegurinn, sannleikurinn og
lífið.
Það þarf ekki að leita langt
yfir skammt að samastað til
trúarlegrar ástundunar. Sókn-
arkirkjan þín er sjaldan langt
undan. Hún er vin í „eyðimörk"
hraða og streitu, sem setja
mark sitt á samfélög fólks á
okkar dögum. Hver sá sem
þangað leitar - og tekur þátt í
því sem þar fer fram með já-
kvæðum og opnum huga - öðl-
ast hugarró og sálarfrið; verður
skárri maður eftir en áður. Það
er óþarfi að fara yfir lækinn til
að sækja vatnið.
Skrifandi um sóknarkirkjuna,
sem við öll eigum eða getum átt
ríkulega hlutdeild í, fer vel á því
að staldra við ljóðbrot eftir Stef-
án frá Hvítadal, en hann lofsöng
fagurlega höfuðsmið himins og
jarðar í kvæðum sínum:
Kirkjan ómar öll,
býður hjálp og hlíf,
þessi klukknaköll
boða ljós og líf.
Heyrir málmsins mál.
Lofið Guð, sem gaf.
Og mín sjúka sál
verður hljómahaf.
Höfundur er fyrrverandi blaðu■
maður við Morgvnblaðið.
Félagsvanda-
mál fanga
MIG hefur langað til að fá
umræðu í loftið er vai'ðar
fanga og félagsvanda
þeirra, bæði innan veggja
fangelsisins og eins hvað
tekur við þeim að lokinni
refsivist, sem er í raun
uppgjör þeiira við það
þjóðfélag sem við Islend-
ingai' nú byggjum.
Eg spyi' sjálfan mig
hvað sé hægt að gera fyrir
unga menn sem lenda í
vítahring afbrota og vímu-
efnaneyslu sem leiðir til
fangelsisvistar þar sem
mai'gir ungir menn hafa í
raun vaxið og orðið full-
orðnir menn á stað eins og
Litla-Hrauni og eru nú í
dag þess mörg dæmi.
Er ekki komið nóg af
þeirri vitleysu er ríkir á
Litla-Hrauni? Það er þörf
á meiri umræðu og jafnvel
breytingu á lögum um að
fangelsi verði refsi- og
betrunarvist í stað ein-
göngu refsivistar eins og
lög okkar Islendinga kveða
á um í dag. Það er kominn
timi til að vaxa upp úr
þeirri miðaldahugsun er
virðist ríkja hjá ráðamönn-
um þessarar þjóðar og
horfast í augu við þann fé-
lagslega vanda sem steðjar
að ungum mönnum og
þeirri köldu staðreynd að
þjóðfélagið þarf að taka við
þeim að lokinni vist þeirra.
Því spyr ég hvort ekki sé
kominn tími til að huga að
fleiri möguleikum til að
VELVAKAJVDI
Svarað í síma 569 1100 frá 10-12 og 13-15
frá mánudegi til föstudags
Við Smáraskóla.
Mogrnublaðið/Kristinn
betrumbæta þessa ungu
menn og bæta við fleiri
möguleikum fyrir fanga.
Til dæmis með meiri fé-
lagslegri aðstoð og jafnvel
að hleypa öðrum möguleik-
um inn í umræðuna í sam-
bandi við nám. Mjög lítil
prósenta af föngum á þess
kost og hefur það sem til
þarf til að ganga í mennta-
skóla sem er það nám sem
á Litla-Hrauni býðst. Auk
þess er starfsnám í
rafsuðu sem fjórir menn af
þeim sjötíu til áttatíu föng-
um sem hér eru eiga kost á
á ári hverju (þar að auki er
starfsnámið ekki metið til
réttinda lengur).
Nú er þjóðfélagið að
breytast og margar nýjar
leiðir í atvinnulífi þess, þá
spyr ég; væri ekki mögu-
leiki að hefja einhverslags
stai'fsnám í fleiri geirum
atvinnulífsins fyrir þá sem
vilja og hafa löngun til að
verða hagnýtir þegnar
þessa þjóðfélags, því ekki
eru þetta nú allt vondir
menn og kannski hægt að
nýta þá sem skattgreið-
endur í stað þess kostnað-
ar er fylgir því að hýsa þá,
og ef vel er að gáð er sá
kostnaður mikill og hugs-
anlega óþarfur í tilvikum
þegar um er að ræða end-
urkomur og dvöl í fangelsi
jafnvel svo áratugum
skiptir.
Tapað/fundið
Gullkross tapaðist
GULLKROSS tapaðist í
eða við sundlaug Akureyr-
ar fimmtudaginn 8. aprfl.
Krossinn er eiganda sínum
mjög dýrmætur. Finnandi
vinasmlega hringi í síma
462 2529. Fundarlaun.
Skíðapoki tekinn
í misgripum
SVARTUR og gulur skíða-
poki var tekinn í misgi'ip-
um úr rútu sem fór úr Blá-
fjöllum laugardaginn 3.
april ld. 18. Ef einhver veit
um pokann þá hringi hann
í síma 5611139,
SKÁK
llnisjón Margeii'
l’élursson
Kgl - De3+ 29. Kg2 -
De2+ 30. Kh3 - Rf2+ og
Van Wely gafst upp, því
hann tapar báðum hrókum
sínum og verður mát stuttu
síðar.
Staðan kom upp
á árlega Melody
Amber atskák- og
blindskákmótinu í
Mónakó. Staðan
kom upp í blind-
skák. Loek Van
Wely (2.632),
Hollandi, var með
hvítt, en Anatólí
Karpov (2.710),
FIDE-heimsmeist-
ari, hafði svart og
átti leik.
26. - Bxf2+! 27.
Kxf2 - Rg4+ 28.
SVARTUR leikur og vinnur
Yíkveiji skrifar...
VÍKVERJA hefur borist eftir-
farandi bréf frá Gunnari Pórð-
arsyni, formanni Skíðafélags Isfirð-
inga:
„Isafirði 8. apríl, 1999. Vegna
skrifa Víkverja 7. apríl sl. um fjöl-
miðlagleði forseta Islands, vil ég
taka eftirfarandi fram. Skíðafélag
Isfirðinga stóð fyrir skíðaviku og
skíðalandsmóti íslands í páskavik-
unni sl. Mikið var vandað til þessa
og allt lagt undir til að gera hátíðina
sem glæsilegasta. Samið var við
Sjónvarpið um útsendingu á efni frá
skíðalandsmóti, til að vekja á því at-
hygli, sem er forsenda þess að fyrir-
tæki sjái sér hag í að styrkja fram-
tak sem þetta með auglýsingum.
Ásamt Ríkisútvarpinu sendi Morg-
unblaðið fréttaritara sinn til að
fylgjast með mótinu, sem undanfar-
in ár hefur vakið litla athygli lands-
manna. Markmiðið var að gera
skíðaíþróttinni hærra undir höfði,
enda um bæjaríþrótt Isfirðinga að
ræða. Vinsamlegast var farið fram á
það við forseta Islands, verndara
íþróttahreyfingarinnar á Islandi, að
setja skíðalandsmótið ásamt skíða-
viku okkar Isfirðinga, enda Olafur
Ragnai' Gímsson ávallt aufúsugest-
ur í heimabæ sínum Isafirði.
Af einstakri vinsemd þáði forset-
inn boð Skíðafélagsins og dvaldi hér
í tæpan sólarhring en gaf sér þó
góðan tíma til að skoða sig um og
minnast gamalla tíma þegar skíða-
vikan átti sér, eins og í dag, drjúgan
sess í hjörtum bæjarbúa. Það er
óhætt að segja að heimsókn forset-
ans hafi vakið upp allt það besta hjá
ísfirðingum þennan tíma ásamt
bjartsýni á ft-amtíðina.
Isfirðingar eru ákaflega þakklátir
forseta sínum fyrir að gefa sér tíma
• í miklum önnum fyrir hans framlag í
þessari miklu hátíð sem skíðavikan
er. Undirrituðum finnst það hrein-
lega fáránlegt að láta sér detta í hug
að Ólafur Ragnar Grímsson hafi
heimsótt sveitunga sína í þeim til-
gangi að vekja athygli fjölmiðla á
sér, enda úr mörgu öðru betra að
moða í þeim efnum. Sú gleði og
bjartsýni sem forsetinn flutti okkur
hingað var mikil og tel ég það verð-
ugt hlutverk forseta lýðveldisins, að
gefa sér tíma til þess að stappa stáli
í íbúa byggðarlags sem orðið hefur
fyrir miklum áföllum undanfarið og
hefur meðal annars komið illa við
skíðaíþróttina."
xxx
SVO mörg voru þau orð og ekki
lítið hjartnæm. Væri Víkverji
ekki það hjartalausa hörkutól sem
hann er, hefði hann allt eins getað
tárast yfir bréfi formanns Skíðafé-
lags ísfirðinga. Annars, að öllu
gamni slepptu, þá finnst Víkverja
sem það sé ekkert annað en ofurvið-
kvæmni þegar brugðist er við á
þann hátt sem formaður Skíðafélags
Isfirðinga gerir, þótt Víkverji leyfi
sér að hafa þá skoðun að forsetinn
sé fullfjölmiðlaglaður fyrir hans
smekk. Víkverji ætlar áfram að
leyfa sér að hafa þá skoðun, en
þakkar formanni Skíðafélagsins að
sjálfsögðu fyrir hans innlegg, sem
hefði ekki verið hjartnæmara þótt
það hefði komið beint frá skrifstofu
sjálfs forseta Islands!