Morgunblaðið - 28.05.1999, Qupperneq 26

26 FÖSTUDAGUR 28. MAÍ 1999
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
ÚR VERINU
Istún samdi við Huangpu í Kína
FRÁ undirritun nýsmíðasamnings í Kína á hvítasunnudag við skipa-
smíðastöðina HuangPu í S-Kína um smíði á nýju 52ja m. fullkomnu
túnfiskveiðiskipi fyrir ístún h.f. í Vestmannaeyjum. Á myndinni eru
frá vinstri; Dong Chi Zheng framkvæmdastjóri HP Shipard, Cui Jian
Ping fulitrúi IceMac ehf í Kína, Reynir Arngrímsson, framkvæmda-
stjóri IceMac ehf, Bergsteinn Gunuarssou skipatæknifræðingur,
verkfræðistofunni Fengur ehf. Kristján Þorsteinsson stjórnarfor-
maður ístúns h.f. og Hrafnkell Gunnarsson stjómarmaður Istúns h.f.
TEIKNING af nýja línu- og túnfiskveiðiskipinu.
Fullkomnasta og
stærsta línuskip
á N-Atlantshafí
ÍSTÚN hf. í Vestmannaeyjum hefur
samið við Huangpu skipasmíðastöð-
ina í Guangzhou í Kína um smíði
línu- og túnfiskveiðiskips sem verður
afhent um miðjan júní á næsta ári.
Til greina kemur að semja um smíði
annars sambærilegs skips og verður
ákvörðun þess efnis tekin innan átta
mánaða en að sögn Guðjóns Rögn-
valdssonar, framkvæmdastjóra Is-
túns, verður nýja skipið stærsta og
öflugasta línuskipið á Norður-Atl-
antshafi.
Eins og Morgunblaðið hefur greint
frá var Istún stofnað að frumkvæði
Sæhamars í Vestmannaeyjum í þeim
tilgangi að láta smíða skip með tún-
fisk- og línuveiðar í huga. Auk Sæ-
hamars standa sterk fyrirtæki að
nýja fyrirtækinu en þar á meðal eru
Burðarás, Skeljungur, Sjóvá-Al-
mennar og Hekla. Undanfamar vikur
hafa staðið yfir viðræður við fulltrúa
tveggja skipasmíðastöðva í Kína og á
sunnudag var skrifað undir samninga
við Huangpu.
Verkfræðistofan
Fengur hannaði skipið
Verkfræðistofan Fengur ehf. í
Hafnarfirði hannaði skipið I samráði
við útgerðarfélagið en það verður 52
metrar að lengd og 12,20 metrar á
breidd. „Gert er ráð fyrir klefum fyr-
ir 24 manna áhöfn og aðbúnaður
verður eins og hann gerist bestur,“
segir Guðjón. „Þama verða til dæmis
líkamsræktar- og þreksalur, gufubað
og heitur pottur. Fullkominn frysti-
búnaður verður um borð. Frystiget-
an í bolfiski verður 20 tonn á sólar-
hring en 5 til 7 tonn í túnfiski. Vél-
búnaðurinn verður frá Caterpillar og
ganghraðinn um 15 mílur miðað við
eðlilegar aðstæður. Skipið verður um
1.300 brúttótonn og eftir því sem ég
best veit verður þetta eitt af stærstu
og fullkomnustu línuveiðiskipum á
Norður-Atlantshafi, ef ekki það
stærsta og fullkomnasta.“
Þetta er fjórða skipið sem skipa-
smíðastöðin í Suðaustur-Kina semur
um smíði á fyrir Islendinga en
Icemac ehf. er með einkaumboð fyrir
kínversku skipasmíðastöðina hér á
landi. Fyrst var samið við útgerð
Amar Erlingssonar um smíði tog- og
nótaskips en síðan kúfiskveiðiskip
fyrir Islenskan kúfisk hf., sem er
dótturfyrirtæki Hraðfrystistöðvar
Þórshafnar hf., og togveiðiskip fyrir
Stíganda í Vestmannaeyjum sem
hyggur á túnfiskveiðar.
Gert ráð fyrir öðru
sambærilegu skipi
„í samningi okkar er gert ráð fyr-
ir öðru sambærilegu skipi á sama
verði en við verðum að taka ákvörð-
un um það innan átta mánaða. Við
horfum mikið til línuveiðanna þvi þar
hefur árangur verið góður við Island
og hjá Norðmönnum í úthafinu en
með þessu skipi opnast nýir mögu-
leikar. Túnfiskurinn er við bæjar-
dymar hjá okkur og Japanir hafa
verið að gera það gott í honum héma
rétt fyrir sunnan þrjá til fjóra mán-
uði á ári. Auk þess hafa aðrir sótt
mjög stíft á sjávarútvegsráðuneytið
að fá að koma héma inn en við lítum
á túnfiskveiðisvæðið sem mikla auð-
lind fyrir okkur,“ segir Guðjón.
Rekstur ístúns verður algerlega
aðskilinn rekstri Sæhamars og að
sögn Guðjóns verður um viðbót í at-
vinnumálum í Vestmannaeyjum að
ræða. „Ekkert starf verður lagt nið-
ur heldur skapast ný störf, sem er af
hinu góða.“
Milosevic
Sainovic
Od^janic
Stojiykovic
Milutinovic
Stríðsglæpadómstóll SÞ ákærir Milosevic fyrir stríðsglæpi
Flækir ákæran lausn
Kosovo-deilunnar?
Reuters
LOUISE Arbour, aðalsaksóknari stríðsglæpadómstóls Sameinuðu
þjóðanna, les úr opinberri ákæru dómstólsins á hendur Slobodan
Milosevic Júgóslavíuforseta.
Haag. Reuters, Al’.
STRÍÐSGLÆPADÓMSTOLL
Sameinuðu þjóðanna í Haag stað-
festi í gær ákæm sína á hendur
Slobodan Milosevic Júgóslavíufor-
seta fyrir stríðsglæpi. Ákæmatrið-
in em glæpir gegn mannkyninu,
þ.á.m. staðfest morð á 340 almenn-
um borgumm í Kosovo-héraði og
þáttur Milosevics í nauðungarflutn-
ingum 740.000 Kosovo-Albana.
Louise Arbour, aðalsaksóknari
stríðsglæpadómstólsins, sagði á
blaðamannafundi í Haag í gær að
dómstóllinn hefði gefið út formlega
ákæm á hendur fjómm öðmm ein-
staklingum auk Milosevics, þeim
Milan Milutinovic, forseta Serbíu,
Nikola Sainovic, aðstoðarforsætis-
ráðherra Júgóslavíu, Aragoljub
Ojdanic, forseta sameinaðs herafla
Júgóslavíuhers og Vlajko
Stojiljkovic, innanríkisráðherra
Serbíu. Akærarnar, sem innihalda
handtökuskipanir á hendur ein-
staklingunum fimm, era hinar
fyrstu sem varða óhæfuverk þau
sem framin hafa verið í Kosovo. Er
Slobodan Milosevic fyrsti sitjandi
valdhafí ríkis sem hlýtur slíka
kæru.
,Ákæran mun breyta þeim
möguleikum sem sitjandi valdhafar
telja sig hafa,“ sagði Arbour í Haag
í gær, en Arbour hefur undanfarna
tólf mánuði rannsakað stríðsglæp-
ina sem framdfr hafa verið í
Kosovo. Þá sagði hún að dómstóll-
inn hefði farið fram á réttartilskip-
un sem gæfi færi á að leita að og
frysta allar bankainnistæður sem
hinir ákærðu kunni að eiga erlend-
is. Fulltrúar stríðsglæpadómstóls-
ins sögðu í gær að dómstóllinn
hefði nú um nokkurra mánaða
skeið safnað miklum upplýsingum
um meinta stríðsglæpi Serba í
Kosovo, sem séu mjög trúverðug-
ar. Akærur dómstólsins eru byggð-
ar á frásögnum þúsunda Kosovo-
Albana sem flúið hafa Kosovo und-
anfarnar vikur. Þá sagði Paddy As-
hdown, leiðtogi breska Frjálslynda
flokksins, í viðtali við BBC í gær,
að hann væri sjálfur einn þeirra
sem gefið hafa dómstólnum vitnis-
burð um óhæfuverkin í héraðinu og
kvaðst vera reiðubúinn til að bera
vitni í málinu gegn Milosevic. Þá
staðfestu fulltrúar mannréttinda-
samtakanna Society for Threa-
tened People, að þeir hefðu nýlega
skilað stríðsglæpadómstólnum
skýrslu um gríðarlegan fjölda
nauðgana, barsmíða og morða sem
Serbar hafi framið á Kosovo-Al-
bönum. Fulltrúar dómstólsins
sögðu í gær að auk ákæraatriðanna
sem varði Kosovo, sé verið að
kanna möguleika þess að Milosevic
verði kallaður til ábyrgðar fyrir
óhæfuverk Serba í Bosníu og Króa-
tíu í Bosníustríðinu sem stóð frá
1992 til 1995.
Einangrun Milosevics
hefur aukist
Akærurnar sem formlega var til-
kynnt um í gær era ekki taldar
munu leiða til handtöku Milosevics
í náinni framtíð. Hins vegar þykir
víst að einangran hans hafí aukist,
þar eð hann geti ekki yfirgefíð
serbneska grand án þess að eiga á
hættu að verða handtekinn og
leiddur fyrir rétt í Hollandi.
Margir telja að ákæran á hendur
Milosevic kunni að flækja allt
framkvæði að friðsamlegri lausn
mála í átökunum á Balkanskaga.
Jonathan Eyal, fréttaskýrandi
BBC, telur t.d. að þrátt fyrir að
vestrænir valdhafar hafi mestallan
áratuginn ítrekað hótað leiðtogum
ríkja á Balkanskaga réttarhöldum
vegna hugsanlegra stríðsglæpa, þá
hafi þeir ávallt reynt að forðast að
eyrnamerkja Milosevic sem stríðs-
glæpamann með beinum hætti.
Telur hann að leiðtogar NATO-
ríkja hafi vitað frá upphafi loft-
árásanna 24. mars sl. að þörf yrði á
að semja við Milosevic. Ekki hafi
komið fram nein breyting á stefnu
NATO hvað Júgóslavíu varði - rík-
inu verði ekki skipt í smærri ein-
ingar og ef Milosevic féllist á al-
þjóðlegt friðargæslulið í Kosovo
væri ekkert því til fyrirstöðu að
hann héldi embætti sínu.
Jafnvel þótt stríðsglæpadómstóll
Sameinuðu þjóðanna sé sjálfstæður
dómstóll, sem lúti eigin lögmálum,
hafi NATO veitt fulltrúum hans
viðamiklar upplýsingar um óhæfu-
verk þau sem framin hafa verið á
Balkanskaga á undanförnum mán-
uðum. Telur Eyal það því ekki eiga
að koma leiðtogum aðildarríkja
NATO á óvart að ákæramar hafi
nú komið fram. Erfitt sé að halda
alþjóðlegum lagabókstaf á lofti og
jafnframt vonast til að fella hann að
tilteknum hernaðarlegum mark-
miðum.
Því mætti ætla að NATO geti,
nokkuð auðveldlega, komist yfir þá
nýju og óvæntu hindrun sem ákær-
an á hendur Milosevic er. Fulltrúar
bandalagsins hafa hingað til forðast
að semja beint við Milosevic, bæði
vegna almenningsálitsins, sem hef-
ur snúist alfarið gegn málstað
Serba, en ekki síður vegna þess að
NATO hefur viljað forðast að eiga
hlut í sáttatilraunum sem ærin
hætta er á að muni mistakast. Til
að bregðast við þessu hefur NATO
leitað eftir dyggri þjónustu þeirra
Viktors Tsjémómýrdíns, sérlegs
erindreka Rússlands í Kosovo-deil-
unni, og Martthi Ahtisaari, forseta
Finnlands og erindreka Evrópu-
sambandsins. Talið er að þessir
ötulu sáttasemjarar kunni að ná
fram friðsamlegri lausn mála sem
hægt verði að bera á borð fyrir ör-
yggisráð Sameinuðu þjóðanna - án
tillits til afdrifa Milosevics.
Griðastöðum hefur fækkað
Telja má nær öraggt að valda-
staða Milosevics sé í besta falli
brothætt. Fregnir af brotthvarfi
hermanna, aukinni andstöðu
serbnesks almennings gegn stríðs-
rekstrinum í Kosovo og mikilli neyð
meðal serbneskra borgara, era allt
þættir sem grafa undan valdastóli
forsetans. Þá hafa líkurnar á innrás
landhersveita NATO inn í Kosovo
aukist til muna undanfarna daga
eftir ákvörðun bandalagsins um að
fjölga hermönnum á Balkanskaga í
50.000. Ahrifa ákæra stríðsglæpa-
dómstólsins á hendur Milosevic
mun e.t.v. ekki gæta strax í Jú-
góslavíu, en ljóst er að griðastöðum
hans hefur fækkað og samnings-
stöðu hans er því þröngur stakkur
skorinn.
Staða Milosevics hefur því versn-
að mjög. Bæði hvað varðar tök
hans á serbneskum almenningi, og
ekki síst vegna þróunar sem hann
getur ekki haft nein áhrif á - þar
með er talin ákæra stríðsglæpa-
dómstólsins. En að sama skapi hafa
„skyldur" NATO aukist. Bandalag-
ið stendur nú í vopnuðum átökum
við yffrlýstan stríðsglæpamann og
víst þykir að almenningur á Vestur-
löndum muni ekki sætta sig við að
samið verði við slíkan einstakling.
Til skemmri tíma litið virðist sem
ákvörðun stríðsglæpadómstóls
Sameinuðu þjóðanna um að kæra
Milosevic fyrir stríðsglæpi hafi leitt
til þess að nú sé meira í húfi - bæði
fyrir Júgóslavíuforseta og Atlants-
hafsbandalagið.