Morgunblaðið - 28.05.1999, Blaðsíða 50

MORGUNBLAÐIÐ
0 FÖSTUDAGUR 28. MAÍ 1999
SIG URBJÖRG
LÁR USDÓTTIR
+ Sigurbjörg Lár-
usdóttir fæddist
á Breiðabólstað á
Skógarströnd 12.
janúar 1909. Hún
lést á Landspítalan-
um 20. maí síðast-
liðinn. Foreldrar
Sigurbjargar voru
séra Lárus Hall-
dórsson, sóknar-
prestur á Breiða-
bólstað á Skógar-
•wpp- strönd, f. 19.8. 1875,
d. 17.11. 1918, og
kona hans, Am-
björg Einarsdóttir,
f. 11.7. 1879, d. 30.11. 1945. Lár-
us Halldórsson var sonur Hall-
dórs Guðmundssonar, bónda á
Fáskrúðarbakka í Miklaholts-
hreppi, og konu hans Elínar
Bárðardóttur frá Flesjustöðum
í Kolbeinsstaðahreppi. Ara-
björg var dóttir Einars Áraa-
sonar, sjómanns í Garði, og
konu hans Sigríðar Halldórs-
dóttur. Sigurbjörg átti fimm
systkini sem nú eru öll látin.
Þau voru: Bárður, f. 7.5. 1902,
sjómaður í Reykjavík, fórst með
—*• togaranum Ólafi 1938; Rósa, f.
3.2. 1904, húsmóðir og hann-
yrðakona, d. 1987; Einar, f.
11.9. 1910, verkamaður, d.
1941; Halldór, f. 9.10. 1911, vél-
stjóri, fórst með togaranum
Ólafi 1938; og Svanur, f. 28.5.
1913, verkamaður í Reykjavík,
d. 1995.
Hinn 15. ágúst 1937 giftist
Sigurbjörg Braga Matthíasi
Steingrímssyni dýralækni, f. á
Akureyri 3. ágúst 1907, d. 11.
nóvember 1971. Bragi var son-
ur Steingríms Matthíassonar,
læknis á Akureyri, og konu
hans Kristínar Thoroddsen.
Dóttir Sigurbjargar frá því íyr-
ir hjónaband er Angela Bald-
vins, f. 1931, tækni-
teiknari og fyrrver-
andi starfsmaður hjá
Pósti og síma, gift
Stefáni V. Pálssyni,
starfsmanni Ljós-
myndasafns Reykja-
víkur, og eiga þau
þrjár dætur. Angela
er dóttir Baldvins
Einarssonar, fulltrúa
hjá Eimskip, sem nú
er látinn. Börn Sigur-
bjargar og Braga
eru: Grímhildur, f.
1937, BA og bóka-
safnsfræðingur, gift
Hauki Guðlaugssyni, söngmála-
stjóra þjóðkirkjunnar, og eiga
þau þrjú böm; Baldur Bárður, f.
1939, tannlæknir í Noregi. Maki
1: Anna Maggý Pálsdóttir og eiga
þau þijá syni. Maki 2: Esmat
Paimani og eiga þau einn son;
Halldór, f. 1941, fyrrverandi
bankastarfsmaður í Ósló. Maki 1:
Hilmari Frich og eiga þau fjögur
börn. Maki 2: Grethe Larsen d.
1999. Steingrímur Lárus, f. 1942,
BA og kennari á Akranesi,
kvæntur Kristínu Sesse(ju Ein-
arsdóttur, fulltrúa hjá Sements-
verksmiðjum ríkisins, og eiga
þau Qögur börn; Kormákur, f.
1944, pípulagningameistari í
Reyýavík. Maki 1: Guðrún Nellý
Sigurðardóttir og eiga þau þijú
börn. Maki 2: Þórdís Pálsdóttir
Ieikskólakennari; Matthías, f.
1945, pípulagningameistari í
Reykjavík, kvæntur Ragnheiði
Sigurlaugu Helgadóttur kennara
og eiga þau fjórar dætur; Þor-
valdur, f. 1948, BA og rannsókn-
arlögreglumaður í Reykjavík,
kvæntur Ólöfu Sighvatsdóttur
kennara og eiga þau tvo syni; og
Kristín, f. 1949, skrifstofumaður í
Reykjavík.
Sigurbjörg stundaði teikninám
MINNINGAR
í skóla Muggs en eftir fermingu
fór hún í hárgreiðslunám og
stundaði nám í ensku, þýsku,
frönsku og spænsku. Hún starf-
aði hjá Pósti og síma í þijú ár,
var við nám og störf í San Di-
ego í Kaliforníu í önnur þijú ár
og starfaði á skrifstofum eftir
heimkomuna, lengst af hjá út-
gerðarfyrirtækinu Alliance.
Sigurbjörg helgaði sig húsmóð-
urstörfunum meðan börnin
voru að vaxa úr grasi en eftir
að fjölskyldan fluttist til
Reykjavíkur 1964 hóf hún störf
hjá Gunnari Ásgeirssyni hf. Frá
1970 vann hún hjá Pósti og
síma og var þar til 67 ára ald-
urs.
Sigurbjörg stundaði nám við
öldungadeild MH frá 1972-78,
en auk þess sótti hún nokkur
námskeið í Myndlistaskóla
Reykjavíkur, námskeið í með-
ferð vatnslita við Fort Collins í
Colorado og var í Tréskurðar-
skóla Hannesar Flosasonar í
nokkur ár. Sigurbjörg sýndi ol-
íu- og vatnslitamyndir auk tré-
skurðarmynda á Mokka á átt-
ræðisafmæli sínu fyrir tíu ár-
um.
Sigurbjörg var einn af stofn-
endum kvenfélagsins Bláklukku
á Egilsstöðum á Héraði fyrst
eftir að hún fluttist þangað. Þá
var hún formaður kvenfélags-
ins í Biskupstungum um skeið,
fyrsti formaður Sjálfstæð-
iskvenfélags Árnessýslu og
kjörin heiðursfélagi þess 1983.
Þá var hún fulitrúi Kvenrétt-
indafélags íslands á heimsmót-
um á ftalíu, írlandi, Þýskalandi
og víðar.
Sigurbjörg og Bragi bjuggu
fyrstu hjúskaparár sín í Reylqa-
vik og svo á Isafirði 1939-1941,
austur á Fljótsdalshéraði frá
1941-1958 og í Biskupstungum
frá 1958-1964, en þá fiuttu þau
til Reykjavíkur.
Sigurbjörg verður jarðsungin
frá Fríkirlg'unni í Reykjavík í
dag og hefst athöfnin klukkan
13.30.
Ég kynntist Sigurbjörgu Lárus-
dóttur fyrir u.þ.b. 25 árum, er við
Þorvaldur sonur hennar rugluðum
saman reytum okkar. Þegar litið er
yfir farinn veg uppgötvar maður að
þessi tími hefur liðið eins og ör-
skotsstund eða eins og segir í kvæð-
inu: „Sjá, Tíminn, það er fugl sem
flýgur hratt / hann flýgur máske úr
augsýn þér í kveld!“ Á þessum tíma-
mótum þegar Sigurbjörg kveður
"^ttta ég mig á hversu dýrmætar
stundir ég átti með henni.
Lífsreynsla og viðhorf Sigur-
bjargar höfðu æ meiri áhrif á mig,
eftir því sem ég kynntist henni bet-
ur, og fljótlega áttaði ég mig á því að
lífsreynsla hennar spannaði vítt
svið. Margt af því sem hún upplifði
hefur orðið mér umhugsunarefni:
það að missa föður sinn ung úr
spænsku veikinni og alast upp við
kröpp kjör, löngun hennar til náms,
þrátt fyrir erfiðar aðstæður, þátt-
taka í fegurðarsamkeppni og að
vinna þar til verðlauna, en myndir af
henni sem ég hef séð frá þessum
tíma bera vott um mikinn glæsileik.
Hugrökk hlýtur hún að hafa verið að
“*fara rétt rúmlega tvítug yfir hálfan
hnöttinn til Kalifomíu, til náms og
starfa. Líklega hefði verið einfaldast
að ílendast þar ytra eftir þau þrjú
ár, sem hún hafði dvalið þar, en hún
ákvað að snúa aftur heim.
Þegar heim kom kynntist hún
Braga Steingrímssyni dýralækni
sem varð eiginmaður hennar. Þau
bjuggu víða úti á landi en lengst af á
Egilsstöðum.
Á þeim tíma komu bömin hvert af
öðm og urðu alls níu. Þrátt fyrir þá
miklu vinnu sem bamauppeldi fylgir
^ar Sigurbjörg mjög virk í félags-
*nálum. Kvenréttindamál vom henni
mjög hugleikin. Hún var ein af fáum
konum hér á landi sem gáfu sig að
þeim málum ásamt vinkonu sinni
Ónnu Sigurðardóttur sem á þessum
áram bjó á Eskifirði. Má eflaust
ætla að margt hafi þær stöllur haft
að segja hvor annarri þegar þær
'jtittust. Árið 1952 fór Sigurbjörg
fyrir hönd Islands á heimsþing
kvenréttindasamtaka sem haldið var
á Ítalíu. Aftur fór hún á sams konar
þing á Irlandi árið 1961 og svo til
Þýskalands árið 1970. Ég hygg að á
ámnum í kringum 1950 hafi fáar
konur þorað eða gefið sér tíma í bar-
áttumál sem þessi.
Þegar ég kynntist Sigurbjörgu
fyrst var hún komin á sjötugsaldur
og var þá við nám í öldungadeild
MH. Þetta þótti mér merkilegt af
konu á hennar aldri. Námið átti hug
hennar allan og margar námsgrein-
ar þóttu henni einstaklega skemmti-
legar. Efstar á blaði vom enska og
enskar bókmenntir og mun hún hafa
lokið öllum þeim áföngum sem í boði
vom á þeim vettvangi.
Þegar aldurinn færðist yfir Sigur-
björgu sneri hún sér meira að því að
mála og skera út í tré. Hún var í
Tréskurðarskóla Hannesar Flosa-
sonar og lauk þar margri meistara-
smíðinni. Samhliða því málaði hún
fjölda verka, sem hún gaf meira og
minna frá sér. Allt var þetta unnið af
mikilli alúð og listfengi.
En það vom fleiri þættir sem ég
kynntist vel í fari Sigurbjargar og
minnist með hlýhug og þakklæti.
Það var hin létta lund hennar, elsk-
an tO lífsins og ótrúleg lífsgleði fram
á síðustu æviár. Ég minnist með
þakklæti hversu mikið hún gaf son-
um okkar Þorvalds af ást og um-
hyggju á þeim áram sem þeir vom
að vaxa úr grasi og allt fram á síð-
asta dag. Þótt hún væri sífellt að
hafði hún ávallt tíma til að sinna
sínu fólki og þá sérstaklega bama-
bömunum. Eldri drengurinn okkar
var einkar hændur að ömmu sinni,
enda mikið hjá henni, og allur sá
tími sem hún gaf honum er ómetan-
legur. Það var spOað og lesið og
teiknað og leikið á aOa lund, en hjá
ömmu og drengnum skipti tíminn
engu máli. Þegar drengurinn var
sex ára gamall fór amma hans tO
Ameríku, en hún hafði miklar taug-
ar tO hinna fomu slóða frá því hún
var þar á sínum yngri ámm. í þetta
sinn fór í hún í heimsókn til skyld-
fólks sem dvaldi þar við nám. Hún
fór í upphafi vetrar 1984 og dvaldi
þar í þrjá mánuði. Mikið saknaði
drengurinn ömmu sinnar þann tíma
sem hún var í burtu. Dagarnir þang-
að til amma kæmi heim vom taldir
niður hægt og bítandi á sama hátt
og bömin telja niður dagana tO jóla.
Já, það vom alltaf góðar stundir
með ömmu á Baldó.
Þær vom ófáar ferðirnar sem
tengdamóðir mín fór með okkur fjöl-
skyldunni, bæði stuttar og langar,
innanlands og utan og alltaf var hún
aufúsugestur hvenær og hvar sem
var. Og þar sem ég rita þetta á
hvítasunnudagsmorgni hugsa ég tO
þess, að sennOega væri hún rétt
ókomin í matinn tO okkar í dag, þar
sem hún segði frá lífinu í gamla
daga og rifjaði upp viðburðaríka ævi
sína, sem hún hafði svo mikla unun
af að segja frá.
Blessuð sé minning Sigurbjargar
Lárasdóttur.
Ólöf Sighvatsdóttir.
í dag verður jarðsungin tengda-
móðir mín, Sigurbjörg Lámsdóttir.
Kynni okkar hófust fyrir tæpum 33
árum. Þau Bragi bjuggu þá á Oldu-
götunni, hún vann í Frímerkjasöl-
unni en hann var heima, sá um inn-
kaup og eldaði hádegismatinn. Hann
var þá hættur að starfa sem dýra-
læknir vegna þess að heilsan hafði
bragðist. Sigurbjörg var fríð kona
og jafnan vel tO höfð. Hún var vel
greind og víðlesin. Þau hjónin tóku
vel á móti mér í fjölskylduna og mér
þótti gaman að ræða við þau. Hans
uppáhaldsumræðuefni tengdust sög-
unni og ræddu þeir feðgar gjaman
um „stríðið" eins og það kallaðist í
fjölskyldunni. Að tala um stríðið var
nú reyndar nokkuð vítt og gat
spannað sögu Evrópu milli stríða, á
stríðsámnum og eftir stríð, en sner-
ist oft um Þýskaland á námsámm
Braga.
Ég komst fljótt að því að Sigur-
björg var mikOl fagurkeri. Sem ég
nú sit hér koma mér í hug fuglar úr
fiskibeinum sem hún bjó tO austur á
Héraði fyrir son sinn ungan. Svona
fuglar vora líka tálgaðir fyrir mig
þegar ég var barn vestur í Súðavík.
Mínir fuglar vora klunnalegir eins
og mávar, tálgaðir í flýti í önn dags-
ins til að bamið hefði eitthvað að
leika sér með. Fuglamir, sem hún
Sigurbjörg bjó til, vom tigulegir
svanir, fagurmótaðir og fágaðir með
langan háls og fíngert höfuð. Þannig
vann hún hvert verk af alúð og natni
og gaf sér allan þann tíma fyrir það
sem tO þurfti.
Hún var komin vel yfir miðjan
aldur þegar hún tók til við myndlist-
amám að nýju, en því hafði hún eitt-
hvað kynnst þegar hún var ung.
Fyrst lærði hún að mála og síðan
nam hún tréskurð og náði góðum ár-
angri svo sem víða má sjá á heimO-
um bama hennar. Hún hélt sýningu
á verkum sínum á Mokkakaffi þegar
hún varð áttræð og glöddumst við
eftirminnilega með henni þegar
þeim áfanga var náð. Sigurbjörg
hafði ánægju af myndlistinni og líka
af tónlist. Hún spilaði dálítið á píanó
og sagði mér að hún hefði lært söng
á yngri áram. Þessum lífsins gæðum
hefur hún miðlað bömum sínum og
laðað þau til að njóta fegurðar í list-
um og ánægju af listsköpun.
Það var henni þungbært er hún
fyrir um sex árum fékk blóðtappa og
lamaðist á vinstri hendi og fæti, eftir
það gat hún lítið unnið að listsköpun
en málaði þó smávegis eftir að hún
kom á hjúkranarheimilið Skjól. Hún
vOdi geta farið heim á Baldursgötu
og sætti sig illa við sitt hlutskipti.
Hún var samt glaðleg og oft stutt í
grínið þegar við heimsóttum hana
og hafði gaman af að rifja upp ýmis-
legt að austan með börnum sínum.
Við voram ólíkar um margt og
sennOega lærist mér seint að meta
hana sem skyldi. Á fyrstu hjúskap-
arárum okkar Steingríms vOdi ég
gjaman leggja mitt af mörkum tO
þess að haga jólaundirbúningi eitt-
hvað í líkingu við það sem hann
hafði vanist. Heima hjá mér keppt-
ust allir við að þrífa, pússa, baka og
sauma svo allt væri tO reiðu þegar
hátíðin rynni upp. Ég fann fljótt að
það var ekki honum að skapi. Ég
togaði loks upp úr honum að heima
hjá honum hefðu verið gerðar máls-
háttakökur og ,jólabakstur“ og svo
hefðu þau líka fléttað jólapoka.
Þessar kökur þekkti ég ekki. Máls-
háttakökur era úr hvítu hnoðuðu
deigi, mótaðar eins og umslög og
innan í þeim er smjörpappír sem á
er vélritaður málsháttur. Það er
seinlegt verk að búa tO svona kökur
og þær era ekkert sérlega góðar en
málshættimir vekja oft hlátur.
„Jólabakstur" rejmdist vera hefð-
bundnar myndakökur með glassúr
sem sprautað er eða smurt ofan á.
Krakkamir mínir höfðu gaman af
svona bakstri, en ég skOdi það ekki
fyrr en ég hafði látið mig hafa það
að baka þessar sortir áram saman,
að það var ekki útkoman sem var
aðalatriðið heldur það að læra að
hafa ánægju af að vinna verkið vel
og af alúð. Við eigum ekki að vera
svo upptekin af að klára verkið fljótt
að sköpunargleðin týnist. Þetta vissi
tengdamóðir mín manna best.
Sigurbjörg hafði kennt syni sínum
að flétta jólapoka sem hann er lag-
inn við og hefur miðlað áfram til
bama sinna. Mér þótti vænt um að
sjá dóttur okkar kenna nemendum
sínum þessa list fyrir síðustu jól á
föndurdegi í skólanum, en þann dag
fengu foreldrar, ömmur og afar að
vera með nemendunum.
Ég þakka tengdamóður minni af
hedum huga fyrir leiðsögnina og
samfylgdina og bið Guð að blessa
minningu hennar.
Sesselja Einarsdóttir.
„Hinn vitri hefur sig ekki í
frammi og er engum fráhverfur.
Menn missa hvorki heymar né sjón-
ar á honum og hann reynist öllum
eins og börnum sínum.“ (Lao-Tse.)
Þessi orð Lao-Tse koma upp í
huga minn þegar ég minnist elsku-
legrar tengdamóður minnar, Sigur-
bjargar Lárasdóttur, sem lést hinn
20. maí síðastliðinn.
Sigurbjörg var vitur og bar ekki
kala tO nokkurs manns. Hún var
kona sem gott var að leita til og
hlusta á. Hún reyndist öllum vel, var
boðin og búin tO hjálpar hverjum
sem þurfti, hvort sem það voru
börnin hennar mörgu, tengdabörn,
eða barnabörnin. Aldrei heyrði ég
hana kvarta og aUtaf sá hún já-
kvæðu hliðamar á öllum hlutum.
Ég gekk alltaf ríkari frá Sigur-
björgu tengdamóður minni hvert
sinn er ég heimsótti hana. Hún hafði
ótal margt að gefa og miðla af langri
ævi og mikilli reynslu. Hún var
alltaf að miðla fróðleik. Hún hafði
gaman af að segja frá liðnum dög-
um, var víðlesin og mikil tungumála-
manneskja. Hún var listræn og
skemmtOeg og hún var glæsileg.
Þrátt fyrir erfiðleika hin síðari ár
vegna lömunar held ég að lífið hafi
alltaf hedlað hana tengdamóður
mína. Hún gafst aldrei upp, horfði
alltaf fram á við og fannst lífið alltaf
hafa eitthvað gott að bjóða. Hún
naut alls sem var faUegt, myndlist-
ar, góðra bóka, ferðalaga og návist-
ar við gott fólk.
Þrátt fyrir að hún gæti ekki notið
aUs þessa hin síðari ár vegna veik-
inda, talaði hún um það sem hún
hafði upplifað áður og endurlifði í
minningunni með því að miðla okkur
hinum. Hún var óþreytandi við að
fræða og sífeUt að gefa von og bæta
þann heim sem er að mörgu leyti
svo harður við bömin sín.
Elsku Sigurbjörg amma, við fjöl-
skyldan söknum þín mikið. Þú áttir
svo mikið af innri ró og gæsku. 011
verkin þín vora unnin af einlægni,
alúð og kærleika, sem börn og
barnabörn búa nú að.
Þú skilur eftir svo stórt skarð í
fjölskyldunni. Við þökkum þér fyrir
allar góðu stundimar í gegnum árin,
góðu stundirnar á Baldursgötunni,
stundimar sem við áttum saman í
Noregi og á SnæfeUsnesi. Það var
svo gaman að ferðast með þér, því
þú varst svo fróð um aUa þá staði
sem við komum á.
Einnig þökkum við góðu stundirn-
ar með þér á SkjóU.
Hafðu þökk fyrir allt, elsku góða
tengdamóðir mín.
Hvfl þú í friði.
Ragnheiður S. Helgadóttir.
Þá er hún amma á Baldó dáin.
Þótt hún væri nýlega orðin níutíu
ára var hún samt ekkert á því „að fá
sér að deyja“ eins og hún orðaði það.
Daginn áður en hún dó, þar sem hún
lá lærbrotin og kvalin á bráðamót-
töku, vitnaði hún í gamla lækninn
sinn sem sagði alltaf við sjúklingana:
„Þetta lagast.“ Því miður reyndust
það ekki orð að sönnu í þetta sinn og
rúmum sólarhring síðar var hún
komin yfir móðuna miklu. Hún lifði
mjög viðburðaríku og fjölbreyttu
lífi, var jákvæð og lífsglöð og tók
áföllum með jafnaðargeði. Árið 1930
fór hún í opnum bfl þvert yfir
Bandaríkin til Kalifomíu. Það var
bæði skemmtilegt og fróðlegt að
heyra hana rifja upp þennan tíma. I
San Diego lagðist hún inn á spítala
sem Hjálpræðisherinn rak og eign-
aðist þar sitt fyrsta bam, Angelu.
Hjúkrunarkonumar vora henni
mjög þakklátar fyrir að vera sátt við
að liggja á stofu með blökkukonu!
Nokkra eftir að hún kom af spítal-
anum hitti hún þessa konu aftur og
þær gengu um götur og spjölluðu
saman. Einhver sem kannaðist við
Sigurbjörgu sá tfl þeirra og veitti
henni tiltal síðar með þeim orðum að
svona gerði fólk ekki, þ.e. að blanda
geði við blökkumenn. Ég verð að
játa að ég hafði ekki gert mér grein
fyrir að fordómamir hefðu verið
svona miklir á þessum árum.
Heim til íslands kom hún þremur
árum síðar og kynntist síðan afa
mínum, Braga Steingrímssyni dýra-
lækni, og giftist honum og átti með
honum átta böm tO viðbótar. Það
var ekki slegið slöku við í þá daga.
Þau bjuggu víða á landinu, en fluttu
að lokum tfl Reykjavíkur þar sem afi
minn lést eftir erfiða sjúkdómslegu
árið 1971, aðeins 64 ára gamall.
Fljótlega í framhaldi af því tók
amma að sinna ýmsum hugðarefn-
um sínum sem lítOl tími hafði gefist
tíl. Hún fór í öldungadeildina í
Hamrahlíð ásamt yngsta syni sín-
um. Þar vora hennar bestu fóg
tungumálin. Hún las alla tíð mjög
mikið, á mörgum tungumálum,