Morgunblaðið - 30.06.1999, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 30. JÚNÍ 1999 37-
UMRÆÐAN
sterkari böndum meðan á náms-
tímanum stendur.
Á stofnfundinum fór fram
skráning stofnfélaga. Settar voru
upp nokkrar tölvur þar sem fund-
argestir gátu skráð sig og nem-
endur skólans aðstoðuðu við
skráninguna. Hún tókst með ágæt-
um og að loknum fundinum var fé-
lagatal tilbúið. I lok fundarins
flutti Haraldur Sumarliðason, for-
maður Samtaka iðnaðarins, ávarp
og að loknum stofnfundinum fór
fram móttaka þar sem nemendur
skólans báru fram veitingar.
Gunnar Gunnarsson, organisti í
Laugarneskirkju, og Jón Rafnsson
bassaleikari spiluðu hugljúfa tón-
list á meðan fundargestir spjölluðu
saman.
Það mun verða eitt af markmið-
um félagsins að vekja áhuga ein-
stakhnga og fyrirtækja á starfi
skólans. Metnaðarfullt innra starf
hefur farið fram innan skólans síð-
astliðna mánuði. Afrakstur þess er
m.a. ný stefnuskrá skólans sem
mun verða leiðarvísir inn í nýja
öld. Þar er lögð áhersla á að náms-
framboð verði í takt við kröfur og
þarfir atvinnulífsins. I framhaldi af
því hefur verið sett á laggirnar ný
námsbraut í tæknifræði en það er
upplýsingatæknifræði. Vaxtar-
broddur þess upplýsingasamfélags
sem við lifum nú í er upplýsinga-
tækni og þeir sem búa yfir slíkri
þekkingu eru nú þegar eftirsóttur
starfskraftur og fyrirsjáanlegt að
eftirspurn eftir menntuðu fólki á
þessu sviði muni stóraukast í
framtíðinni.
Tækniskóli skipar mikilvægan
sess í íslensku menntakerfi og
mun sem fyrr leggja áherslu á
samstarf við íslenskt atvinnulíf.
Þeir nemendur sem útskrifast frá
Tækniskólanum bera orðstír skól-
ans áfram og eru þeir eftirsóttir í
íslensku atvinnulífi. Með stofnun
hollvinafélags verður reynt á
markvissan hátt að halda tengsl-
um við fyrri nemendur og aðra vel-
unnara skólans, efla þá í starfi og
miðla upplýsingum um þá til sam-
félagsins.
Höfundur er kynningarstjóri
ojr námsráðgjafi við Tækniskóla
íslands.
Fréttatími Sjdn-
varps úr takt
við þjdðlífíð
ÞAÐ varð mikil
breyting í landinu þeg-
ar sjónvarpið var orðið
almenningseign.
Fréttir sem fólk
heyrði í útvarpi og las
í blöðum urðu allt í
einu ljóslifandi og
þeim fylgdu myndir
frá stund og stað sem
gerðu hlutina eftir-
minnilega og áhrifa-
mikla.
Fréttatíminn varð
eftirsóknarverður og
að vinnudegi loknum
varð það kærkomin
stund að setjast niður
og fylgjast með þjóð-
lífinu og atburðum úti í heimi um
leið og þeir voru að gerast.
Þrátt fyrir fjölmiðlabyltinguna í
landinu er kvöldfréttatími Sjón-
varpsins eftirsóknaiverðara efni
en annað sjónvarpsefni þar sem
um vandaðar fréttir er að ræða.
Lifandi fréttir að vinnudegi lokn-
um hefur jafnan verið eitthvað til
þess að hlakka til.
Nú er öldin önnur og hefur
tímasetningu fréttanna verið
breytt mjög til hins verra.
Kvöldfréttatími sem byrjar kl.
19 nær nú til mun færri áhorfenda
en áður og sá möguleiki að horfa á
fréttirnar hefur verið tekinn af
fólki í hinum ýmsu starfsgreinum.
Um margar stéttir er að ræða
t.d. iðnaðarmenn, verkafólk, versl-
unarfólk og ekki síst bændafólk.
Á það einkum við um kúabænd-
ur sem fæstir geta komið þvi svo
fyrir að sjá kvöldfréttir þar sem
þær skarast á við mjaltatíma. I
sveitum landsins er það jafnan svo
að dagblöðin berast seinna en í
þéttbýlinu og því hafa sjónvarps-
fréttir verið bænda-
fólki mikilvægt efni að
horfa á.
Þá má ekki gleyma
öllu því fjölmarga
fólki sem að vinnu-
degi loknum þarf að
sinna börnum og
heimilishaldi og hefur
ekki tóm til þess að
horfa á fréttir fyrr en
kl. 8.
Þess ber að geta að
fólk er skyldugt að
greiða afnotagjöld af
Sjónvarpinu og því
eru það mikil von-
brigði margra að geta
ekki lengur horft á
þetta efni, sérstaklega þeirra sem
horfa ekki á margt annað.
Sjónvarpsfréttir
Sá möguleiki að horfa á
fréttirnar, segir Atli
Vigfússon, hefur verið
tekinn af fólki í hinum
ýmsu starfsgreinum.
Það gegnir furðu að þeir sem
þarna ráða ferðinni skuli ekki vera
betur í takt við þjóðlífið en raun
ber vitni og súrt er í broti að ein-
ungis sé miðað við fólk sem hættir
vinnu snemma dags.
Breytingar þurfa ekki alltaf að
vera slæmar, en í þessu tilfelli hafa
menn gert mistök sem einungis
verða bætt með því að breyta
fréttatíma Sjónvarps í fyrra horf.
Höfundur stundar landbúnað.
Atli
Vigfússon
hlutverkum skipt frá því venju-
lega: nú er það „Landsbyggðin“
sem laðar til sín listamenn frá
höfuðstaðnum, og þó það sé að-
eins tímabundið getur það haft
margvísleg áhrif. Fyrir Austfirð-
inga er það auðvitað mikilvægast,
að þeir hafa sýnt hvers þeir eru
megnugir á menningarsviðinu og
engir eftirbátar annarra. Vissu-
lega hafa þeir sýnt það og sannað
áður, og má t.d. nefna sýningu
Leikfélags Héraðs á söngleiknum
„My fair lady“ sl. vetur, og hina
árlegu djasshátíð á Egilsstöðum,
sem Árni Isleifsson hefur staðið
fyrir. Það er nú loks orðið al-
mennt viðurkennt, að hvers konar
menningarstarfsemi er mikilvæg-
ur þáttur í því að viðhalda jafn-
vægi í byggð landsins, bæði á
huglæga sviðinu og því verklega,
því að menning er líka atvinnu-
skapandi, t.d. í sambandi við
ferðaþjónustu.
Eiðar sem menningarsetur

Eiðar hafa nú sannað gildi sitt
sem menningarsetur, svo ekki
verður um villst. Forstöðumenn
Óperustúdíósins hafa látið í ljós þá
von, að sýning Töfraflautunnar
geti orðið upphaf að árlegum óp-
eruflutningi eða samsvarandi tón-
listamðburðum á staðnum. Þó að
hátíðarsalur Eiðaskóla hafi reynst
hæfa þessu -nýja hlutverki furðu
vel, er samt Ijóst að hann er of lít-
ill, og þarf að leita leiða til að
stækka hann.
Ymis önnur listastarfsemi og
handverk ætti að geta rúmast í
húsakynnum Eiðaskóla. Rætt hef-
ur verið um að koma þar upp
kennslu í listrænni handiðn og
hönnun, og mun það vera í undir-
búningi. Hátíðarsalur og skólastof-
ur ættu að geta notast til myndlist-
arsýninga þegar þær eru ekki í
annarri notkun. Þá er skólinn til-
valið aðsetur fyrir hvers konar
námskeiðshald, fundi og ráðstefn-
ur.
Akademía eða háskóli
Tillaga hefur komið fram um að
gera Eiðaskóla að Háskólamiðstöð
Austurlands, og að koma þar upp
háskólakennslu, sem í fyrstu yrði
líklega tengd Fræðsluneti Austur-
lands og fjarkennslu frá Háskólan-
um á Akureyri, sem komið var á
fót sl. haust, en myndi síðan þróast
í sjálfstæðan skóla, sem gæti orðið
mikil lyftistöng fyrir mannlíf á
Austurlandi. Tveir þingmenn
Austurlands, þeir Hjörleifur Gutt-
ormsson og Jón Kristjánsson,
fluttu þingsályktun þessa efnis á
Alþingi sl. vetur.
Það er hins vegar ekki nóg að
miðla þekkingu, heldur þarf líka
að afla hennar, einkum hvað varð-
ar Austurland, náttúru þess, sögu
og þjóðlíf. Það hlýtur að vera
metnaðarmál okkar, að afla hald-
bærrar vitneskju á þessum svið-
um, og líka er það mikilvægt efna-
hagslega og atvinnulega. Eins og
stendur er aðeins eitt stöðugildi í
náttúrurannsóknum á Austur-
landi, þ.e. á Náttúrustofunni í
Neskaupstað, en á öðrum sviðum
er engin rannsóknastaða í fjórð-
ungnum.
Ofáir Austfirðingar fást við
ýmiss konar grúsk í tómstundum,
en hafa hvergi neina boðlega að-
stöðu til að sinna því, og ekkert
alhliða fræðibókasafn er til í
fjórðungnum. Það minnsta sem
ríki eða sveitarfélög gætu gert
fyrir þessa menn, sem oft leggja
fram mikla ólaunaða vinnu í þágu
þjóðfélagsins, væri að útvega
þeim þokkalegt húsnæði, þar sem
þeir gætu unnið og geymt gögn
sín og gripi.
„Reykjavíkurakademían“ svo-
kallaða, sem er lausleg samtök
sjálfstætt starfandi fræðimanna,
stofnuð fyrir fáum árum, gæti ver-
ið fyrirmynd á þessu sviði. Síðast-
liðið haust fékk hún til afnota all-
gott húsnæði í eigu ríkisins, við
Hringbraut í Reykjavík, sem leigt
er fræði- og vísindamönnum á lág-
marksverði, og hafa fjölmargir
notað sér það. Þarna er sameigin-
leg skrifstofuþjónusta, og vísir að
handbókasafni. Má vel hugsa sér
að boðið yrði upp á svipaða að-
stöðu í einhverju skólahúsi á Eið-
um, og þá jafnframt möguleika á
ódýrri gistingu fyrir aðkomna
fræðimenn.
Hlutverk hins hefðbundna há-
skóla er ekki síður að afla þekking-
ar en að miðla henni, en það vill
stundum gleymast í ákafa manna
við að stofna nýja háskóla. Háskóli
án rannsókna stendur ekki undir
nafni. Þetta vissu Færeyingar er
þeir stofnuðu sitt Fróðskaparsetur
um 1970, en það var í áratugi að-
eins rannsóknastofnun áður en
kennsla hófst þar á háskólastigi.
Eiðavinir - Eiðamót
Samtök Eiðavina voru stofnuð á
Eiðum fyrir rúmu ári síðan. Hlut-
verk þeirra er að „stuðla að endur-
reisn Eiðastaðar i þágu menningar
og athafnalífs á Austurlandi". For-
maður er Vilhjálmur Einarsson,
fv. skólameistari.
Höfundur er líffræðingur
og býr á Egilsstöðum
Viðbótarlaun fyr-
ir viðbótarvinnu
UM ÞAÐ bil 330
kennarar í Reykjavík
hafa, þegar þetta er
skrifað, sagt upp störf-
um frá og með næsta
hausti. Og hvers vegna
hafa þeir gert það?
kann einhver að
spyrja. Svarið er ein-
falt. Þeir vilja fá greitt
fyrir vinnu sem er um-
fram þær vinnulýsing-
ar sem núverandi
kjarasamningur bygg-
ir á. Allflest sveitarfé-
lög á landinu viður-
kenna þetta og hafa Lilja M.
gert sérsamninga við Jónsdóttir
kennara sína til að
koma til móts við þessa viðbótar-
vinnu. Svona einfalt er þetta: Við-
bótarlaun íyrir viðbótarvinnu.
Þetta er ekkert einsdæmi. Allir at-
vinnurekendur vita að þegar störf-
in breytast og krefjast aukinnar
vinnu verða þeir að greiða fyrir
hana. Þá þarf að gera (sér)samn-
inga við starfsmenn sem taka mið
af breyttum aðstæðum. Það hvarfl-
ar ekki einu sinni að atvinnurek-
endum að starfsmenn þeirra
bregðist við breytingunum án þess
að greiðsla komi fyrir. Kennsla og
skólastarf er þess eðlis að breyt-
ingarnar eru ekki alltaf ljósar. Þær
gerast smátt og smátt og koma
nánast aftan að kennurum. Oft
reyna menn að leysa málin um leið
og þau koma upp og leiða þá ekki
hugann að því að við eru að bætast
störf án þess að nokkur umræða
um það hafi farið fram, hvað þá að
laun hafi komið þar á móti. Við
verðum jú að hugsa um börnin sem
eru í umsjá okkar, vinna í málun-
um svo nám geti farið fram.
Uppsagnir kennara í Reykjavík
snúast einfaldlega um það að þeir
vilja fá greitt fyrir vinnu sem þeir
hafa nú þegar unnið, á skólaárinu
sem er að líða, og er hvergi að
finna í vinnulýsingum sem núver-
andi kjarasamningur þeirra er
byggður á. Kennarar í Reykjavík
vilja fá það sama og kennarar ann-
ars staðar á landinu hafa fengið.
Um leið eru þeir að segja að það sé
orðið tímabært að ræða breytingar
á þessari vinnulýsingu, þar á meðal
útreikningi vinnutímans og ganga
síðan út frá því í NÆSTU kjara-
samningum. Sú umræða verður að
fara fram meðal kennara úti í skól-
unum og í þeim nefndum og ráðum
kennarafélaganna sem eru kosnar
til að fara með mál af þessu tagi.
Sú umræða leysir ekki núverandi
deilu kennara í Reykjavík og
stjómenda borgai’innar. Hún snýst
um að fá greitt fýrir vinnu sem
þegar hefur verið unnin.
Borgarstjóri ætlar nú að leysa
þetta mál með því að afhenda
skólastjóram í Reykjavík ákveðna
peningaupphæð sem þeir eiga síð-
an að deila út til kennara sinna. Sú
upphæð er um það bil helmingur af
því sem kennarar í Reykjavík fara
fram á. Skólastjórar hafa aldrei
verið launagreiðendur og þetta er
ekki rétti tíminn til að gera þá að
slíkum. Eftir hverju eiga þeir að
fara í þessu sambandi? Jú, gefin
var út viðmiðun sem fara skyldi
eftir. Við skulum líta nánar á hana:
1) Innleiða nýja starfshætti, m.a.
huga að breytingum á vinnutíma-
kerfi kennara og starfstíma skóla.
2) Efla samvinnu kennara.
3) Efla foreldrasamstarf.
4) Efla sjálfstæð vinnubrögð nem-
enda.
Gert er ráð fyrir að þessi viðbót-
arfjárveiting skiptist á milli grunn-
skólanna eftir fjölda stöðugilda
kennara og skólastjómenda í
hverjum skóla.
Allir hljóta að geta séð að skóla-
stjóram er nokkur vandi á hönd-
um. í fyrsta lagi: Er það virkilega
vilji stjómenda borgarinnar að
greiða kennuram í
Reykjavík sérstaklega
fyrir að undirbúa
næstu kjarasamninga?
í öðra lagi: Aukin
samvinna kennara er
orðin staðreynd sem
kennarar í Reykjavík
vilja fá viðurkennda
með fyrrgreindum
kröfum sínum eins og
kennarar víðast ann-J
ars staðar hafa nú
þegar fengið. I þriðja
lagi: Breyttir samfé-
lagshættir undanfar-
inn áratug hafa kallað
á eflingu foreldrasam-
starfsins. Kennarar
vilja einnig fá það viðurkennt með
fyrrgreindum kröfum sínum eins
og kennarai- víðast annars staðar
hafa nú þegar fengið. í fjórða lagi:
Kennarar
Uppsagnir kennara
í Reykjavík snúast ein- í
faldlega um það, segir
Lilja M. Jónsddttir, að
þeir vilja fá greitt fyrir
vinnu sem þeir hafa
nú þegar unnið.
Að kenna nemendum sjálfstæð
vinnubrögð hefur verið hluti af
kröfum sem aðalnámskrár undan-
farin 25 ár gera til kennara. Á nú‘
að fara að borga kennuram sér-
staklega fyrir eitthvað sem er sjálf-
sagður hluti af starfi þeirra?
Af þessu má sjá að stjórnendur
borgarinnar hafa ekki unnið
heimavinnuna sína þegar þeir
settu saman „lausn“ á þessari
sjálfsögðu kröfu kennara í Reykja-
vík. Aukin samvinna kennara, efl-
ing foreldrasamstarfsins, aukið
samstarf við alls konar meðferðar-
aðila, íjölskrúðugri nemendahópur
sem kennarar verða að koma til
móts við í undirbúningi kennslunn-
ar, auknar kröfur um fjölbreyttari
námsgögn (sem kennarar verða að
útbúa sjálfir vegna þess að ekkii
hefur verið komið til móts við þær
af hálfu þeirra sem veita fjármagn
til útgáfu námsefnis fyrir grunn-
skólana), - svo eingöngu fátt eitt
sé nefnt, er viðbótarvinnan sem
kennarar vilja fá viðbótargreiðslu
fyrir.
Almenningur segir að kennarar,
eins og aðrir launþegar, eigi að
sætta sig við gildandi kjarasamn-
ing og bíða með kröfugerðina þar
til kemur að henni í samningavið-
ræðunum fyrir næstu kjarasamn-
inga. Almenningur hefur nokkuð til
síns máls; kennarar ættu auðvitað
að gera það EF ekki hefði komið til
þetta misræmi milli vinnulýsingar
og gildandi kjarasamnings sem’
fjallað hefur verið um hér að ofan.
Það má því segja að það sé sann-
girniskrafa af hálfu kennara að
þiðja almenning um að líta í eigin
barm og athuga hvort ekki hafi
komið til viðbótargreiðsla fyrir við-
bótarvinnu á þeirra vinnustað.
Borgaryfírvöld geta leyst þennan
hnút ef þau vilja. En þá verða þau
að gæta þess að blanda ekki saman
því að fá greitt fyrir vinnu sem
þegar hefur verið unnin, og löngu
tímabærri umræðu um breytingar
á vinnutímakerfi kennara o&i
starfstíma skóla.
Höfundur er kennari.
Heldur þú að
B-vítamín sé rióg ?
NATEN
- er nóg I