Morgunblaðið - 30.06.1999, Blaðsíða 58

jé8 MIÐVIKUDAGUR 30. JÚNÍ 1999
MORGUNBLADIÐ
FÓLK í FRÉTTUM
Frumlegar bækur

Tim McCarver's
Launhelg-
ar hafna-
boltans
BASEBALL for Brain Surgeons
and other fans eftir Tim McCar-
ver. Villard Books gefur út 1998.
330 bls. Kostaði $12,96 í Borders
í New York.
Hafnabolti er mestu launhelgar
bandarísks íþróttalífs og er þá
mörgu sérkennilegu til jafnað.
Hafnaboltaleikur er með öllu
óskiljanlegur fyrir þá sem sjá í
fyrsta sinn, ólíkt til að mynda
knattspyrnu sem menn eru fljótir
að átta sig á í höfuðatriðum (þótt
það hafi reyndar vafist fyrir
Bandaríkjamönnum alla tíð).
Hafnabolti í senn liðsíþrótt en þó
keppni einstaklinga; þegar kastar-
inn stendur frammi íyrir mannin-
um með knatttréð snýst allt um
baráttu þeirra tveggja. Hefst síð-
an glíman, kastarinn reynir að
koma knatttrésmanninum úr jafn-
vægi en knatttrésmaðurinn að
þrengja að kastaranum. Víst eru
þetta mikil vísindi, og ekki lækkar
flækjustigið þegar hafa þarf í huga
hvað allir hinir eru að gera á vell-
inum.
Síðustu ár hefur hafnabolti
mjög sótt í sig veðrið vestan hafs
og skipar nú álíka sess og forðum
þegar hann var tvímælalaust vin-
/^, sælust íþrótta. Tók steininnn úr
er þeir Mark McGwire og Sammy
Sosa kepptust um það síðustu
leiktíð hvor gæti slegið fleiri
heimaskeiðshögg á leiktíðinni
(McGwire náði 70 og Sosa 66, ef
einhverjir skyldu ekki vita það).
Kunningjar mínir vestan hafs
stóðu margir á öndinni þegar
þetta barst í tal undir lok leiktíð-
arinnar og meira að segja lands-
frægur tónlistarblaðamaður,
pönk- og rokkunnandi, játaði fyr-
ir mér að hann óskaði þess helst
að komast oftar á völlinn. Það er
reyndar mikið mál að fara á
hafnaboltaleik, ekki fyrir torleiði
eða aðrar ógnir, heldur vegna
þess að leikur stendur að minnsta
kosti í fjóra tíma og stundum
lengur og oft þarf marga leiki til
að skera úr um sigurvegara í
keppninni sem menn kalla í lítil-
læti sínu heimsmeistarakeppni
vestan hafs. Þannig þurfti sjö
leiki til að knýja fram úrslit fyrir
tveimur árum og lokaleikurinn
teygðist von úr viti og lauk svo á
sekúndubroti.
Tim McCarver var snjall leik-
maður á sinni tíð, eins og hann
minnir lesandann oft á, og lýsir nú
| leikjum í sjónvarpi. Hann gefur
skemmtilega innsýn í heim hafna-
boltans og þau flóknu atferlisfræði
sem menn verða að leggja stund á
vilji þeir ná árangri í íþróttinni.
Ekki er gott að lesa þessa bók
samfellt, en ágætt að grípa niður í
hana hér og þar.
Árni Matthíasson
BLAÐAMAÐURINN GABRIEL GARCIA MARQUES
Færir nýj an kraft
í fréttamennskuna
N ÓBELS VERÐL AUN AHAFINN
kólombíski Gabriel Garcia
Marquez hefur ákveðið að snúa
sér aftur að gömlu atvinnugrein-
inni sinni, blaðamennsku.
Marquez sem er 72 ára hafði
lengi dreymt um að stofna eigið
fréttablað fyrir Nóbelsverðlauna-
féð sitt. Þegar hópur ungra rit-
stjóra og blaðamanna leitaði til
hans með þá hugmynd að kaupa
og taka við stjórn vikulega frétta-
blaðsins Cambio, sem var á mik-
illi niðurleið, lét hann þvi slag
standa.
Hluti af fréttaliði
„Blaðamennska er eina atvinnu-
greinin sem mér líkar og ég hef
alltaf litið á sjálfan mig sem blaða-
mann“ segir Marquez en hann
vann fyrir sér sem blaða- og
fréttamaður áður en hann skrifaði
tímamótaverk sitt Hundrað ára
einsemd, árið 1967. „En enginn
vildi ráða mig því það hefði verið
svo dýrt. Svo nú borga ég sjálfur
fyrir að vera gefinn út,“ segir
Marquez hlæjandi.
Marquez er stjómarformaður sjö
manna stjómar Cambio og stærsti
hlutabréfahafi þess og er hann ekki
vanur að vera í slíkri stöðu. Hann
vill þó ekki vera skrifstofublók og
kýs að vera á meðal blaðamann-
anna. I janúar síðastliðnum fór
hann sem hluti af fréttaliði blaðsins
þangað sem friðarviðræður vom
haldnar milli stjórnvalda og öfga-
vinstrimanna. Þar starfaði hann
sem óbreyttur blaðamaður og var
klausum sem hann skrifaði skeytt
inn í stærri fréttir blaðsins um mál-
ið án þess að nafns hans væri getið.
Ég er kollegi, ekki fréttaefni
Mauricio Vargas sem situr í rit-
sljóm blaðsins segir að einn af
mestu kostum þess að hafa
Marquez starfandi við blaðið sé
sá að honum standa svo margar
dyr opnar og að hann kunni jafn-
framt að biðja um að þær verði
opnaðar. Það hefur verið auðvelt
að fá einkaviðtöl við æðstu ráða-
menn og mikilvægustu viðskipta-
jöfra landsins - en Marques við-
urkennir að það fylgi því líka
gallar að vera í sinni stöðu.
„Mig langar að upplifa
stemmninguna sem fylgir því að
vera blaðamaður en ég á við
vandamál að stríða,“ segir
Marquez og vísar til uppnámsins
sem varð þegar hann birtist í
hópi blaðamanna við friðarvið-
ræðumar í janúar. „Mér fannst
aðrir blaðamenn koma fram við
mig eins og að ég væri fréttaefni
en ekki sam-
starfsmaður og
ég hef beðið
kollega mina um
að virða rétt
minn til að
stunda starf okk-
ar.“
Varði kvenna-
far Clintons
Blaðið Cambio
veitir Marquez
tækifæri til að
viðra skoðanir
sínar um málefni
líðandi stundar
bæði í heima-
landi sínu og á
alþjóðavettvangi.
Nokkrar af
greinum hans
hafa einnig verið
birtar í öðmm
blöðum í Suður-
Ameríku og í
Evrópu og hefur
það átt þátt í að
auka virðingu
blaðsins.
Sú grein hans
sem hefur vakið
mesta athygli hingað til og birst
hvað víðast, er grein þar sem
hann ver samband Clintons
Bandaríkjaforseta og Monicu
Lewinski en það hefur valdið
suður-amerískum femínistum
mikilli gremju. Hann lýsir því í
greininni hvað hann hafi hrifist
af Clinton þegar þeir vom saman
í kvöldverðarboði í sumarhúsi
Clintons á eyjunni Martha’s Vin-
eyard í Bandaríkjunum. Þar
þuldi Clinton meðal annars langa
kafla úr skáldsögunni The Sound
and the Fury eftir William
Faulkner utanbókar.
í greininni ræðst Marquez síð-
an á það sem hann kallar óheil-
brigða siðvendni í lífi Banda-
ríkjamanna. „Forsetann langaði
bara til þess að gera það sem
venjulegir menn hafa gert á bak
við konumar sínar frá upphafi
heimsins. Þessi sljóvgandi hrein-
trúarstefna sem ríkir í Banda-
rikjunum hindraði ekki aðeins að
hann gæti gert það, heldur neit-
aði honum um réttinn til þess að
neita því að hafa gert það. Það er
eitt að ljúga og blekkja, en það er
annað að fela sannleikann til að
varðveita þann leyndardóm sem
einkalíf mannsins er.“
Nýr kraftur og nýtt líf
Síðan Marques tók við Cambio
hefur orðið bylting á gengi
NÓBELSVERÐLAUNAHAFINN og blaðamað-
urinn Gabriel Garcia Marquez var viðstaddur
friðarviðræður sem haldnar vom milli stjórn-
valda og öfgavinstrimanna í Kólombiu.
blaðsins. Sala þess tvöfaldaðist á
fyrstu vikunum og sala á auglýs-
ingum fimmfaldaðist. Miguel
Silva, forstjóri Semana sem er
stærsta fréttablað Kólombíu og
keppinautur Cambio, fagnar
þátttöku Marquez í fréttablaða-
bransanum og segir að hún hafí
fært nýjan kraft og líf í frétta-
mennskuna í Kólombíu og það
komi bæði blaðamönnum og les-
endum til góða.
Marquez segist líta á blaða-
mennsku sem ákveðna tegund rit-
listar og segir lesendur vilja að
blaðamaðurinn segi þeim sögu.
Að hann færi þá með sér til þeirr-
ar stundar og þess staðar sem um
er fjallað svo að þeim finnist sem
þeir hafi verið þar sjálfir.
I það minnsta er Marquez
mjög ánægður í nýja starfínu og
segja má að hann hafi snúið sér
aftur að fyrstu ástinni sinni.
Hann rifjar upp kvöld eitt í janú-
ar þar sem haldin var veisla til
að fagna endurfæðingu Cambio.
Hann var þar til miðnættis og
heilsaði öllum þeim 2000 gestum
sem þangað komu. Svo fór hann
aftur á skrifstofuna sína og vann
alla nóttina að grein um nýkjör-
inn forseta Venezuela, Hugo
Chavez, og rétt náði að klára
hana við sólarupprás. „Það eru
40 ár síðan ég hef gert svona
lagað, það var alveg dásamlegt!"
Frumlegar bækur
Eg vil
vera hund-
urinn þinn
„PLEASE Kill Me - The
Uncensored Oral History of
Punk“, Legs McNeil og Gillian
McCain. 525 bls. Abacus,
London, 1997. Eymundsson,
1.975 krónur.
MARQUEZ ásamt portúgalska nóbelsverðlaunahafanum Jose Saramago.
HUNDAÓL um hálsinn. Pönkið.
Þetta er saga þess. Þó í raun saga
pönksins áður en pönkið varð
pönk ... Það byrjaði og blómstr-
aði í iðrum Bandaríkjanna, úr-
kynjaðist fljótt og varð að ung-
linga-Spice Girls-æði í Bretlandi.
En hér fáum við sögu frumpönks-
ins.
Höfundarnir hafa safnað
minningabrotum sem mynda
söguna. Allir hafa frá einhverju
að segja. Iggy Pop, einn hinna
bandarísku upphafsmanna,
minnist þess að hafa hugsað:
„Fyrst þessi getur ekkert, en er
samt stjarna, þá hlýt ég að geta
orðið það líka.“ Allir fá tækifæri
til að segja frá: grúppíurnar sem
hárreittu hvor aðra, hórurnar,
kynskiptingarnir og meira að
segja rótararnir. Aftast í bókinni
eru svo útskýringar á hver er
hvað. Þessi var með þessum og
þessi reyndi að drepa þennan.
Flott sápuópera.
En allt sannar sögur. Bókin
gæti í raun verið sagnfræðibók.
Nema hvað hér eru engar sögu-
skýringar eða skoðanir höfunda
að þvælast fyrir. Bara beinar
frumheimildir. Við fáum allt eitrið
beint í æð. Það er ekkert verið að
fegra eða nota neitt spariorðalag.
Bara fólk að segja frá lífi sínu af
einskærri gleði og án eftirsjár; við
vorum fífl en sjáum ekki eftir
neinu.
Sögurnar eru fallega krassandi.
Allt svæsið og sætt. 14 ára stelpur
og undirgefnir
strákar. Lítil
villidýr. Hávaði
og meiri hávaði,
hamborgarar,
hakakrossar. . .
leður og
glimmer. Svo
komu Bretarnir
og stálu pönkinu
- umbreyttu því
og sumir segja
eyðilögðu. Bylgj-
an reis og bylgj-
an hneig og allir
fóru að deyja. En
pönkið dó ekki,
þótt það yrði
ómerkilegt og
þýðingarlítið að
vera með hunda-
ól um hálsinn.
Pönkið lifir. í
hjörtum okkar.
Silja Björk
Baldursdóttir