Morgunblaðið - 30.06.1999, Blaðsíða 26

26 MIÐVIKUDAGUR 30. JÚNÍ 1999
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Nýjar bækur
Kvæði Jóns Helgasonar
• ÚR landsuðri og fleiri kvæði
er eftir Jón Helgason.
Jón Helgason, prófessor í
Kaupmannahöfn, var eitthvert
dáðasta skáld
tuttugustu
aldar á Is-
landi. Þegar
bók hans, Úr
landsuðri, kom
fyrst úr árið
1939 varð hún
í skjótri svip-
an ein vin-
sælasta
kvæðabók sem út hefur komið
hérlendis og margir eru þeir sem
skipa kvæðaflokki hans, Aföng-
um, á bekk með því sem best hef-
ur verið ort á íslenska tungu.
Jón var fæddur árið 1899 og í
tiiefni þess að hundrað ár eru
liðin frá fæðingu hans birtast
fyrri baekur í bókinni í einu
safni: Úr landsuðri, Tuttugu
kvæði og einu betur og Kver
með útlendum kvæðum. Auk
þess eru í bókinni prentuð önnur
kvæði Jóns af ýmsum skeiðum
ævi hans, bæði gamankveðskap-
ur og frá stúdentsárunum og al-
varlegri kvæði undir ævilok.
Sum þeirra hafa aldrei birst fyrr
á prenti.
Kristján Arnason, skáld og
bókmenntafræðingur, ritar eftir-
mála að bókinni þar sem hann
fjallar um frumsamin verk Jóns
ogjjýðingar.
I tengslum við bókina er gef-
inn út hljómdiskur, Afangar og
fleiri kvæði, þar sem Jón Helga-
son les mörg af þekktustu kvæð-
um sínum.
Útgefandi er Mál og menning.
Bókin er 167 bls., unnin íPrent-
smiðjunni Odda hf. Skrípó og
Hið opinbera sáu um útlit bókar-
innar og gerðu kápuna. Bókin er
bók mánaðarins íjúlí og kostar
þá 2.780 kr. en hækkar upp í
2.980 kr. 1. ágúst.
Smásagnasam-
keppni Listahá-
tíðar í Reykjavík
LISTAHÁTÍÐ í Reykjavík efnir
til smásagnasamkeppni á Listahá-
tíð árið 2000 í tilefni 30 ára afmæl-
is hátíðarinnar. Smásagnasam-
keppnin er samstarfsverkefni Rík-
isútvarpsins, Vöku-Helgafells og
Listahátíðar.
Verðlaun verða veitt fyrir bestu
smásögurnar og mun Ríkisút-
varpið í tilefni af 70 ára afmæli
sínu greiða verðlaunahöfum kr.
200.000 í 1. verðlaun, 100.000 í 2.
verðlaun og kr. 50.000 í 3. verð-
laun.
Bókaforlagið Vaka-Helgafell
mun síðar gefa verðlaunasögurn-
ar út á bók ásamt sjö sögum úr
keppninni til viðbótar og annast
greiðslur höfundarlauna, skv.
taxta Rithöfundasambands ís-
lands. Jafnframt verða smásög-
urnar 10, sem bestar þykja, lesn-
ar í útvarpi.
Dómnefnd velur smásögurnar
og þar af þrjár til verðlauna. I
dómnefnd sitja Þorsteinn Þor-
steinsson íyrir hönd Rithöfunda-
sambandsins, Bergljót Kristjáns-
dóttir fyrir hönd Bókmenntafræði-
stofnunar Háskóla Islands og
Sveinn Einarsson fyrir hönd
Listahátíðar í Reykjavík.
Skilafrestur til að senda inn
smásögur er 15. október 1999.
Listahátíð í Reykjavík efndi síð-
ast til smásagnasamkeppni árið
1986 og bárust 370 sö'gur í keppn-
ina þá. Efnt var til ljóðasamkeppni
árið 1996 og gefín út ljóðabók með
völdum ljóðum.
A
Island
með
annarra
augum
MYNPLIST
Anddyri Norræna hússins
L.KÍSM VMMi:
7 SÆNSKIR
I.KÍSM VMmSAIt
Tii 11. júlí. Opið mánudaga til
iaugardaga frá kl. 9-18,
og sunnudaga frá ki. 12-18.
ANDDYRI Norræna hússins
hýsir nú ljósmyndasýningu sjö
ungra Svía frá Norræna ljós-
myndaskólanum á Biskops Ainö,
en eins og kunnugt er Arnarey
biskupsins lítill og undurfagur
hólmi í Málaren, um sextíu og
fímm kílómetra vestur af Stokk-
hólmi. I tengslum við lokaverkefni
sín við skólann bauðst fjórtán nem-
endum skólans að hverfa til mun
stærri eyjar í miðju Norður-Atl-
anshafi og spreyta sig á ýmsu
myndefni tengdu heimildargerð.
Því verða sýningar Svíanna tvær
talsins og hefst sýning síðari
sjömenninganna 12. júlí; daginn
eftir að fyrri sýningunni lýkur.
Það er ekki á hverjum degi að
íslendingar fá tækifæri til að sjá
landið sitt, íbúa þess og umhverfi
með augum gestsins. Slíkt er þó af-
ar hollt því með þeim hætti fá
menn ferska sýn á ýmislegt sem ef
til vill lá ekki í augum uppi þótt það
væri beint fyrir framan nefið á
þeim. Til dæmis eru ljósmyndir
Henry Lundholm af íslensku mót-
orhjólagengi og svarthvítar tökur
Önnu Ericsson af gestum Grand
Rock frábært innlegg í félagslega
listsköpun, en skrásetning af slík-
um toga er sjaldgæf hér, ef til vill
vegna nálægðar okkar við íslenskt
samfélag. Það er mun auðveldara
fyrir utanaðkomandi fólk að gera
sér mat úr félagslegum sérkennum
sem mæta því á framandi slóðum
en hinum sem lifa og hrærast í
námunda við þau. Talað er um að
glöggt sé gests auga.
Sundlaugamyndir Paul Marshall
eru náskyldar áðumefndum flokk-
um. Munurinn er eingöngu sá að
sundlaugar og heitir pottar eru við-
urkenndur þáttur í íslenskri menn-
ingu; eins konar jákvæð ímynd
EIN af ljósmyndunum á sýningunni „Isiand" í anddyri Norræna hússins.
Dýrin elska og drepa
andspænis fremur neikvæðri ásýnd
rokkara og mótorhjólatöffara. Bal-
lettdansarar og leikarar í ljós-
myndum Lindu Jakobsson og
myndir úr kaþólska skólanum eftir
Piu Molin gefa ákveðna hugmynd
um þann margbreytileik sem
smám saman er að taka við af ein-
hæfu þjóðlífi fyrri tíðar, og bland-
aðar myndir Irene Jakobsson og
merkilegar nomarmyndir Önnu
Ivarsson eru verðugar tilraunir til
að skyggnast undir yfirborð hins
augljósa.
Dóttir mánans, eins og óvenju-
leg myndröð Ivarsson nefnist -
byggð á býsna mögnuðu, sam-
nefndu nornakvæði - varpar fram
enn einum ónumdum möguleika
ljósmyndalistarinnar, þeim sem
lýtur að frásögninni. Ölíkt hefð-
bundnari miðlum, sem sitja svo
fastir í hinu formræna farvatni,
gefur ljósmyndatæknin mönnum
tækifæri til að segja frá án þess að
sú frásögn geti með nokkm móti
talist bókmenntaleg. Vonandi
verður þessi látlausa en athyglis-
verða sýning sjömenninganna
sænsku, frá Norræna ljósmynda-
skólanum á Biskops Arnö, til að
stappa stálinu í unga íslenska ljós-
myndara.
Halldór Björn Runólfsson
KVIKMYJYPIR
Háskólabfó
PERDITA DURANGO
★★
Leikstjóri: Álex de la Iglesia. Hand-
rit: Barry Gifford og Jorge Gu-
erricaechevarría. Aðalhlutverk:
Rosie Perez, Javier Bardem, Harley
Cross, Aimee Graham og James
Gandolfini. Sogepaq 1997.
SPÁNVERJINN vill gera kvik-
mynd fyrir stærri markað en
heimalandið, og hvað er þá betur til
fundið en að gera mynd á landa-
mæmm Mexíkó og Bandaríkjanna á
spænskuskotinni ensku?
Álex de la Iglesia fær tvær ansi
skærar spænskumælandi kvik-
myndastjömur til að mynda parið
með dýrseðlið; Perditu og Romeó,
sem telja það best í lífinu að ríða og
drepa. Hinn dagfarsprúði spánski
leikari Javier Bardem er gjörsam-
lega óþekkjanlegur í hlutverki Ró-
meós. Og helvíti magnaður líka. Hin
skemmtilega vúlgar Rosie Perez er
fullkomin í hlutverki Perditu. Aimee
Graham og Harley Cross em líka
sannfærandi í hlutverki hins unga
bandaríska smáborgarapars sem
dýrin tvö ræna og hrella á margan
misógeðslegan hátt. Löggan sem vill
svo hafa uppi á öllu saman er leikin
af honum stórgóða, alveg þmsugóða
James Gandolfini, sem er alltaf pott-
þéttur í þeim smá- og millistóru
hlutverkum sem hann fær.
Annars byggir myndin aðallega á
kaldhæðnum harðhausahúmor;
galdrar, ríðingar, byssukúlur, brjóst
og blóð. Er enginn búinn að fá leiða
á þessu? Galdramir og svarta hliðin
á Mexíkó er reyndar ný hlið á mál-
inu, en þá hefði mátt líka gera eitt-
hvað sannfærandi og frumlegt úr
því, en það heppnast ekki. Hvemig á
svo sem Spánverji að kunna skil á
þessari menningu þótt hann tali
sama tungumál? Söguþráðurinn er
nánast enginn; hálfgerður fyrirslátt-
ur fyrir persónumar til að vera til.
Þær em skemmtilegar en endur-
taka sig fullmikið og ekkert gerist
hjá þeim fyrr en í blálokin og því er
myndin fulllangdregin.
Enn ein myndin í bíó sem segir
manni ekkert, en sem má hafa
sæmilega gaman af.
Hildur Loftsdóttir
Álitleg
handrit
en engin
verðlaun
BÓKMENNTAVERÐLAUN
Halldórs Laxness, sem Vaka-
Helgafell stofnaði til í samráði
við fjölskyldu skáldsins, verða
ekki veitt í ár. Dómnefnd hef-
ur komist að þeirri niðurstöðu
að ekkert þeirra handrita er
send vom til keppni verð-
skuldaði að hljóta verðlaunin.
Efnt var til samkeppni um
besta handritið að skáldsögu
eða safni smásagna og var
skilafrestur til 1. maí 1999.
Alls bámst um tveir tugir
handrita í keppnina. Þau vom
merkt dulnefni en rétt nafn
höfundar látið fylgja með í
lokuðu umslagi. Formaður
dómnefndar var Pétur Már
Ólafsson bókmenntafræðing-
ur og útgáfustjóri Vöku-
Helgafells, en með honum í
nefndinni vora Guðrún Nor-
dal bókmenntafræðingur og
Þorleifur Hauksson íslensku-
fræðingur.
Samkvæmt upplýsingum
frá dómnefnd vom nokkur
handritanna mjög álitleg en
herslumuninn vantaði til að
þau gætu hlotið verðlaunin.
Frestur til að skila inn hand-
ritum næsta árs er til 1. maí
árið 2000.
Sex í sveit á
Suður- og
Austurlandi
GAMANLEIKURINN Sex í
sveit verður sýndur í Þing-
borg í Ölfusi í kvöld, miðviku-
dag, í Sindrabæ á Höfn á
fimmtudag og í Egilsbúð,
Neskaupsstað, föstudaginn 2.
júlí. Með þessum sýningum er
leikferðinni með um landið
lokið.
Leikendur em Bjöm Ingi
Hilmarsson, Edda Björgvins-
dóttir, Ellert A. Ingimundar-
son, Gísli Rúnar Jónsson,
Rósa Guðný Þórsdóttir og
Halldóra Geirharðsdóttir.
Tímarit
• ICELAND Revicw, annað
tölublað 1999, er komið út.
Þetta blað markar ákveðin
tímamót í sögu útgáfunnar
því aldrei hefur stærra tölu-
blað litið dagsins ljós frá því
Iceland Review hóf göngu
sína fyrir 37 ámm.
Meðal greina í blaðinu má
nefna grein Jóns Baldvins
Hannibalssonar, sendiherra
Islands í Bandaríkjunum, The
„Raison d’ ~ etre“ of Iceland-
ers - The First 1.000 Years
(bls. 28), þar sem hann rekur
á sinn hátt sögu þjóðarinnar
frá landnámi til okkar daga.
Einnig er vert að benda á
innlegg Páls Stefánssonar,
ljósmyndara Iceland Review,
í umræðuna um nýtingu há-
lendisins. En í grein sinni
„The River Runs Free“ (bls.
16), fjallar hann í máli og
myndum um Jökulsá á Brú
og nágrenni.
Að lokum má nefna vegleg-
an blaðauka um Reykjavík og
stofnanir borgarinnar (bls.
87), þar sem sérstök áhersla
er lögð á hvað liggur að baki
því að höfuðborgin er ein af
níu menningarborgum Evr-
ópu árið 2000.
Iceland Review kemur út
fjórum sinnum á ári og hefur
áskrifendur í yfir 100 lönd-
um.
Ritstjóri er Jón Kaldal.