Morgunblaðið - 17.07.1999, Side 22

22 LAUGARDAGUR 17. JÚLÍ 1999
MORGUNBLAÐIÐ
ÚR VERINU
Svanur Guðmundsson, framkvæmdastjóri Básafells, segir mikla möguleika á Vestfjörðum
„Við verðum
að bjarga
okkur sjálf“
Básafell á ísafirði hefur verið mikið í um-
ræðunni að undanförnu. Fyrirtækið hefur
tekið ákvörðun um sölu frystitogarans
-------j, . ... -- - ■■
Sléttaness IS með töluverðum afiaheimild-
um. Hjörtur Gíslason ræddi við fram-
kvæmdastjórann Svan Guðmundsson. Hjá
honum kom fram að hann telur aðstæður til
útgerðar og fískvinnslu á Vestfjörðum góð-
ar og er bjartsýnn á framtíð fyrirtækisins.
Morgunblaðið/Magnús Hávarðsson
SALTFISKVINNSLA Básafells á Flateyri hefiir gengið vel.
„VIÐ EIGUM góða
möguleika í framtíðinni.
Það er vissulega margt
sem þarf að laga. Sumt
mun vafalaust ekki ger-
ast eins og ég helzt
vildi. Stundum þarf að
fara bil beggja. Fyrir-
tækið er með gríðarleg-
ar aflaheimildir. Miðað
við þær eignir sem ég
er með í höndunum, er
ekkert því til fyrirstöðu
að Básafell geri jafnvel
og önnur sjávarútvegs-
íyrirtæki, sem eru með
svipaða kvótastöðu og
vinnslustöðu. Að sumu
leyti á ég að vera með
betri stöðu, öðru leyti
verri. Það verður ekki afsökun mín,
takist mér ekki ætlunarverk mitt,
að ekki sé hægt að reka fyrirtæki á
Vestfjörðum. Slíka afsökun tæki ég
ekki gilda, hvorki frá sjálfum mér
né öðrum. Ég sé ekkert því til fyrir-
stöðu að þetta muni takast,“ segir
Svanur Guðmundsson, fram-
kvæmdastjóri Básafells, í samtali
við Morgunblaði.
Svanur hefur verið framkvæmda-
stjóri Básafells í rúman mánuð og á
þeim tíma hefur hann þegar þurft
að taka umdeildar ákvarðanir, eins
og um sölu á frystitogaranum
Sléttanesi með töluverðum afla-
heimildum og sagt upp tveimur
stjómendum. Morgunblaðið innti
Svan fyrst eftir því hvemig þessi
mál hefðu gengið fyrir sig:
„Ég byrjaði að vinna í þessu fyr-
irtæki 10. júní og byrjaði á því að
kynnast starfsfólki fyrirtækisins.
Síðan hef ég unnið að því að finna
leiðir til að laga reksturinn. Skulda-
staðan er slæm eins og sést á milli-
uppgjöri, sem birt hefur verið á
Verðbréfaþingi. Reksturinn hefur
ekki skilað nægilega miklu. Það hef-
ur verið taprekstur að undanfömu
og stjómunin í fyrirtækinu var í
upplausn. Það var búið að fara í
gríðarlegar fjárfestingar í skipum
og ýmsum búnaði, sem ég þurfti að
finna út hvemig ætti að nýta sem
bezt í þágu fyrirtækisins. Þar var
um að ræða bolfiskvinnslu á Flat-
eyri og Suðureyri, rækjuvinnslu á
Isafirði, þrjá frystitogara og nokkra
báta. Þá hef ég einnig reynt að meta
möguleikana sem felast í þessu
mikla magni af fiski, sem kemur inn
á svæðið en fer burtu óunnið.
Þegar ég var búinn að skoða
þessa þætti alla saman kom ég með
ákveðnar tillögur á stjómarfundi
28. júní. Þar útskýrði ég fyrir
stjóminni hvemig ég sæi möguleika
fyrirtækisins, hvemig laga mætti
skuldastöðuna, áherzlur í rekstri og
hvert stefna bæri með fyrirtækið.
Þar lagði ég fram
margar hugmyndir og
tillögur og við veltum
upp mörgum leiðum.
Mér kom það mjög á
óvart hvað það var
skýrt í reiknilíkani,
sem ég hef sett upp
fyrir rekstur fyrirtæk-
isins, að útgerð Slétta-
nessins var ekki inni í
myndinni. Lfkanið
skoðar alla þætti í
rekstrinum og kannar
alla möguleika og
kemur með tillögur um
hvað eigi að vera inni
og hvað úti. Líkanið
lagði Sléttanesinu að
hluta til. Með þessar
forsendur sá ég skynsemina í því að
reka landvinnsluna, bæði út frá
framtíðarmöguleikum, afkomu, fjár-
bindingu og fleiru.
Enginn á Vestfjörðum
vildi kaupa Sléttanesið
Á þessum stjómarfundi var
ákveðið að við myndum selja eignir
fyrir einn og hálfan milljarð, það er
Sléttanesið með ákveðnum afla-
heimildum. Það var sú upphæð sem
að minnsta kosti þurfti til að laga
efnahagsrreikninginn. Þá leituðum
við eftir bezta tilboðinu í skipið og
heimildimar. Við fengum viðunandi
tilboð frá Ingimundi hf. og Látmm
ehf., sem féll mjög vel inn í þá
mynd, sem við vomm búnir að setja
upp. Því var ákveðið að taka því tO-
boði.
Áður vomm við búnir að leita eft-
ir því hvort einhveijir aðilar á Vest-
fjörðum væm tilbúnir í kaupin. Því
miður treysti enginn sér til að fjár-
festa í þessum pakka og því neydd-
umst við til að selja skipið og heim-
ildimar frá okkur. Við fáum að
nokkm greitt fyrir með rækjukvóta
og ég held ég geti fullyrt það, að nú
séum við með mestan rækjukvóta
íslenzkra fyrirtækja.
Aðrar eignir seldar
Einnig verður nú leitað leiða til
að selja aðrar eignir, sem nýtast
okkur ekki í rekstrinum. Þar er um
að ræða síldarkvóta, sem við nýtum
okkur ekki og hlutabréf í rækju-
verksmiðju í Kanada. Ég vil selja
þessi hlutbréf vegna þess að það
dregur úr einbeitingu að eigin
rekstri auk þess að vera áhættufjár-
festing, sem við höfum ekki efni á.
Svo er um að ræða húseignir sem
við nýtum ekki.
Við gerðum ráð fyrir að með sölu
allra þessara eigna, fyrst og fremst
Sléttanessins, væmm við búnir að
lækka skuldir um fjórðung. Við höf-
um því lagað skuldastöðuna mikið,
en þurfum engu að síður endurfjár-
mögnun að hluta, en við höfum ein-
göngu látið frá okkur 4,5% afla-
heimilda í þorskígildum talið.
Að þessu loknu þarf ég að leggj-
ast yfir rekstrarhæfi fyrirtækisins.
Það em margir þættir í rekstrinum,
sem ég þarf að skoða. Þetta er gríð-
ariega stórt fyrirtæki með mörgum
skipum og þetta þarf allt saman að
skoða, lið fyrir lið og í heild sinni.
Hvemig við ætlum að nýta okkur
húseignir, aflaheimildir, mannafla,
skip, dótturfélög, viðsldptaaðila,
þjónustuaðila og svo framvegis. Það
mun taka mig nokkra mánuði að
lagfæra alla þessa þætti. Það er
margt hægt að laga og margt sem
ég mundi hafa gert öðmvísi.
Smugukvóti líklega seldur
Nú er staðan sú að við emm með
tvö góð nýuppgerð rækjuskip, Orra
og Skutul, og eigum vemlegar veiði-
heimildir fyrir þau. Við höfum
heimildir á Flæmska hattinum og
höfum möguleika á rækjuveiðum í
Smugunni. Með sókn þangað emm
við að sækja okkur réttindi til fram-
tíðar, því það er alveg ljóst að þær
veiðar verða settar í kvóta eins og
allt annað. Við búumst við úthlutun
í Smugukvótanum, en eftir sölu
Sléttanessins er líklegast að við
seljum þann kvóta eða skiptum út
fyrir veiðiheimildir hér heima.
Síðan emm við með Gylli, sem er
línubátur, eigum helming í snurvoð-
arbátnum Bjarma, eigum Guðmund
Péturs, sem er rækjutogari og Júlla
Dan, gamlan nótabát. Annaðhvort
seljum við hann og fáum annan í
staðinn eða breytum honum í línu-
bát. Loks eigum við lítinn bát, Súg-
firðing, sem ég geri ráð fyrir að við
seljum, eða fáum einhvem aðila til
að gera hann út með okkur. Það em
margir aðilar á Vestfjörðum sem
vilja vinna með fyrirtæki eins og
Básafelli.
Gríðarlegir möguleikar
Það em gríðarlegir möguleikar á
þessu svæði. Það kemur mikið af
fiski inn á Vestfjarðahafnimar, en
menn nýta sér ekki þá möguleika
því mikið af fiskinum fer burt til
vinnslu annars staðar. Það er ekki
kvótakerfinu að kenna eða einhverj-
um öðmm. Þetta fer einfaldlega
burt og það þarf ekkert að vera að
leita að einhveijum sökudólg vegna
þess.
Ef menn em alltaf að bíða eftir
því að einhverjir utanaðkomandi að-
ilar komi og breyti því, sem er að
gerast fyrir framan nefið á mönn-
um, breyti leikreglum eða komi með
einhverja peninga, gengur dæmið
einfaldlega ekki upp. Þegar fiskur-
inn fer er einhver annar að kaupa
hann. Af hverju vinna Vestfirðingar
ekki þennan fisk sjálfir? Það er dýr-
ara fyrir kaupendur úr öðmm
landshlutum að sækja fiskinn vest-
ur, því flutningskostnaðurinn á eftir
að leggjast á hann. Samt geta þeir
unnið hann. Því er samkeppnisstaða
Vestfirðinga betri en annarra í
þessu tilfelli.“
Ekki hægt að kenna
kvótakerfinu um
Af hverju er staða margra sjávar-
útvegsfyrirtækja jafn slæm og raun
ber vitni? Er við kvótakerfið að
sakast?
„Það em margar ástæður, engin
ein meginástæða og alls ekki kvóta-
kerfið. Menn hafa fjárfest í skipum,
í stað aflaheimilda. Víðast annars
staðar var lögð áherzla á að auka
veiðiheimildir og fyrir vikið em þeir
aðilar með rýmri aflaheimildir og
ódýrari skip til að sækja þær. Við-
horf manna sums staðar á Vest-
fjörðum hefur verið það að bíða eft-
ir því að fá einhveijar bjargir. Þeg-
ar þingmenn Vestfjarða og margir
aðrir segja að það eigi að koma ein-
hveijum peningum til Vestfjarða
einna, fara margir að trúa því. Þeir
hugsa þá sem svo að því verri sem
staðan er þeim mun meiri peningar
komi. Þeim finnst því ekki borga sig
að gera eitthvað í sínum málum,
þeim verði bjargað. Að mínu mati
em þetta gylhboð stjómmálamanna
sem standast ekki og ég trúi ekki að
verði framkvæmd. Því gera gylli-
boðin illt vera.
Við verðum að bjarga okkur sjálf
á eigin forsendum. Við verðum að
vinna okkur út úr vandanum. Það er
BÁSAFELL er eitthvert öflugasta fyrirtæki landsins í veiðum og vinnslu á rækju.
Svanur
Guðmundsson