Morgunblaðið - 17.07.1999, Síða 42

MORGUNBLAÐIÐ
,42 LAUGARDAGUR 17. JÚLÍ 1999
UMRÆÐAN
Hlaðvarpinn
Ásta Hrönn Kristbjörg Sigrún
Maack Kjeld Bjarnadóttir
UNDANFARIÐ hafa íbúar í
Grjótaþorpi vakið athygli á erfið-
leikum sem upp hafa komið vegna
nálægðar næturlífs Reykjavíkur við
þorpið. Hlaðvarpinn, menningar-
miðstöð í eigu kvenna, sem stendur
við Vesturgötu 3 í Reykjavík, hefur
blandast inn í þessa umræðu með
óvæntum hætti.
Stjóm Hlaðvarpans hefur ekki
komið fram opinberlega vegna
þessa máls en vill með þessari grein
varpa ljósi á tilurð Hlaðvarpans og
starfsemina.
Fyrir hartnær fimmtán árum
bundust um tvö þúsund konur,
hvaðanæva af landinu, samtökum
um að kaupa tvær gamlar bygging-
ar í Kvosinni í Reykjavík til að reka
þar menningarmiðstöð íslenskra
kvenna. Húsin voru þá í mikilli nið-
umíðslu en hafa síðan hægt og bít-
andi verið gerð upp, með stuðningi
húsafriðunarsjóða ríkis og borgar,
og æmu framlagi þeirra kvenna
sem að starfseminni hafa staðið, en
áætlað er að endurbyggingu hús-
anna og endanlegum frágangi lóðar
ljúki næstkomandi vor. Verður það
öllum aðstandendum mikið gleðiefni
begar húsin verða loks sú bæjar-
*prýði sem konurnar tvö þúsund
stefndu að í upphafi.
Húsin tvö era nefnd samheitinu
Hlaðvarpinn og starf þar er ekki í
ábataskyni fyrir konumar tvö þús-
und, stjórn eða starfsmenn. I hús-
unum hefur frá upphafi átt heimili
margvísleg starfsemi. Nú er þar að
finna verslunina Fríðu frænku,
Stígamót - samtök kvenna gegn
kynferðislegu ofbeldi, Vera - tíma-
rit um kvenfrelsi, skrifstofu Lista-
háskóla Islands, nuddstofu, vinnu-
stofu leirlistamanna og síðast en
ekki síst Kaffileikhúsið, sem starfað
hefur í fjögur ár við ríkan og vax-
andi orðstír. Undanfama daga hafa
útvarpsviðtöl, sjónvarpsviðtöl,
blaðaskrif og fréttatilkynningar
íbúa í Grjótaþorpi beinst að Kaffi-
leikhúsinu, fyrst og fremst að há-
vaða sem berist frá viðburðum þar
innandyra og haldi vöku fyrir fólki.
Kaffileikhúsið er fyrst og fremst
leikhús. Sem slíkt byggist það upp á
óvenjulegri nálægð leikara við
áhorfendur í sal sem er einstakur í
Reykjavík. Fyrir vikið hefur Kaffi-
leikhúsið orðið vettvangur ýmiss
konar tilraunastarfsemi leiklistar-
fólks sem hefur fagnað tiikomu þess
Grjótaþorp
Stjórn og starfsmenn,
segja þær Asta Hrönn
Maack, Kristbjörg
Kjeid og Sigrún
Bjarnadóttir, vilja
starfa í sátt og sam-
lyndi við góða granna
sína í Grjótaþorpi.
í menningarlíf landsins. Sama má
segja um gagnrýnendur íslenskra
blaða og Ijósvakamiðla sem margoft
hafa mært starfsemi Kaffileikhúss-
ins og veitt því viðurkenningar, t.d.
tilnefningu til menningarverðlauna
DV. Auk leiksýninga hefur Kaffi-
leikhúsið verið vettvangur mann-
fagnaða af ýmsu og ólíku tagi.
Þannig er Hlaðvarpinn skapandi
starfssvið fjölmargi-a listamanna,
þekktra og óþekktra, lifandi vett-
vangur íslenskrar menningar.
I yfirliti yfir starfsemi í Hlað-
varpanum undanfama 22 mánuði,
kemur fram að frá september 1997
hafa verið haldnir tæpir tvö hundr-
uð listviðburðir í Kaffileikhúsinu,
framflutt hafa verið 6 leikrit sem
samtals hafa verið sýnd 89 sinnum,
tónlistardagskrár hafa verið 50 tals-
ins, þar af 30 léttklassískar, vísna-
dagskrár o.þ.h. og 9 djasstónleikar.
Öllum þessum tónlistarviðburðum
lauk kl. 23:30 utan sex viðburða sem
lauk kl. 2 eftir miðnætti aðfaranæt-
ur föstudaga, laugardaga eða frí-
daga. Viðburðir tengdir bókmennt-
um hafa verið um tæplega tíu og öll-
um lokið kl. 23:30. Á umræddum
þessum tæpu tveimur áram hafa
verið haldnir 27 dansleikir eða rúm-
lega mánaðarlega, þar sem Rússí-
banarnir hafa oftast komið fram og
hafa þeir staðið til klukkan tvö eftir
miðnætti. Pá era ótaldir stakir við-
burðir eins og sögukvöld, rímnadag-
skrár og ýmsir gjörningar. Þeim
hefur lokið kl. 23:30.
Dagbók lögreglunnar frá septem-
ber 1997 til dagsins í dag sýnir 21
færslu er tengist vettvangi Hlað-
varpans og í flestum tilfellum er til-
kynnt um hávaða innandyra eða ut-
andyra. Ef borin er saman dagskrá
Kaffileikhússins við þessar færslur
kemur í ljós að í sex tilfellum var
Kaffileikhúsið ekki með viðburði
þegar tilkynningar bárust. Einstak-
ir íbúar í nálægð við Hlaðvarpann
hafa einnig á umræddu tímabili
kvartað beint við forsvarsmenn
Hlaðvarpans og hefur verið bragð-
ist við með ýmsum hætti, í samráði
við lögreglu, til dæmis með því að
setja einangranarhlera í glugga
hússins, setja starfsmönnum og
gestum skýrari reglur um um-
gengni og með sérstakri hljóðein-
angran í veggjum þegar innra byrði
salar Kaffileikhússins var endumýj-
að á vormánuðum. Þá verður sér-
staklega hugað að hljóðeinangran
þegar framkvæmdum á ytra byrði
húsanna verður lokið.
Skv. upplýsingum Heilbrigðis-
eftirlits Reykjavíkur hefur ein
formleg hljóðmæling farið fram til
að mæla hávaða frá starfsemi
Kaffileikhússins, þann 27. júní sl.
Mælt var á tveimur stöðum. Mæl-
ing hjá Mjóstræti 2b sýndi jafn-
gildishljóðstig 50 en skv. upplýs-
ingum eftirlitsins skal hljóð í
blandaðri íbúðabyggð á þessum
tíma sólarhrings ekki mælast um-
fram 40 jafngildishljóðstig. I
skýrslunni segir enn fremur:
„Einnig var mælt í 50 cm fjarlægð
frá húsvegg á sama stað. Saman-
burður hrárra mælinga án leiðrétt-
inga fyrir endurvarpi sýna nánast
sömu gildi. En það er ótvíræður
vitnisburður um að bakgrunnshá-
vaðinn sem kemur víða að er yfir-
gnæfandi en ekki er um ráðandi
hávaða frá einum tilteknum upp-
runastað. Sem dæmi um þetta má
nefna að ekki var alltaf ljóst hvort
hljómsveitin hefði hafið leik að
nýju eftir hlé. Mælir var því ekki
ræstur fyrr en sannfærst hafði ver-
ið um að hljóðfæraleikur væri haf-
inn á ný.“ í þessu sambandi er bent
á að nánast handan götunnar ör-
skammt frá Hlaðvarpanum og íbú-
um Grjótaþorps era veitinga- og
skemmtistaðir sem samtals rúmar
1200 gesti í einu. Kaffileikhúsið
getur tekið á móti 120 gestum. Hin
mælingin var gerð við Fischersund
3 og segir um þá mælingu í skýrsl-
unni: „Mæling var óáreiðanleg
vegna óvæntra truflana (t.a.m.
voru sprengdar púðurkerlingar á
Ingólfstorgi). Ótvíræðar vísbend-
ingar eru þó um verulegan hávaða
frá Hlaðvarpanum á þessum stað.
Auðheyrt var að tónlistin frá Hlað-
varpanum yfirgnæfði umhverfishá-
vaða á staðnum. Er nauðsynlegt að
fá marktæka mælingu síðar.“
Stjórn Hlaðvarpans hefur ákveðið
að gera ráðstafanir til aukinnar
hljóðeinangrunar á þessum stað
eins og fram kemur hér að ofan.
Stjórn og starfsfólk Hlaðvarpans
hefur alla tíð lagt sig fram um að
sýna Grjótaþorpi og íbúum þess
virðingu og tillitssemi. Samstarf
við lögreglu og önnur yfirvöld hef-
ur einnig verið gott og í hvívetna
verið fylgt þeim lögum og reglum
sem um starfsemi Kaffileikhússins
gilda.
Stjórn Hlaðvarpans hefur alltaf
haft það að markmiði að auðga
mannlífið á þessu svæði og í borg-
inni, og það verður einungis gert í
sátt við íbúana. Framundan er öfl-
ugt starf í Hlaðvarpanum, mörg ís-
lensk leikverk verða frumflutt og
ótal áhugaverðir viðburðir aðrir eru
á dagskránni. Stjórn og starfsmenn
vilja starfa í sátt og samlyndi við
góða granna sína í Grjótaþorpi.
Fyrir hönd stjórnai- Hlaðvarpans.
Höfundar eru í stjórn Hlaðvarpans.
Vörn þarf að
skipuleggja
Okkur sem eram miðaldra finnst
‘"’fiestum Island vera besta land í
heimi, einkum og sérílagi ef við höf-
um ferðast mikið um útlönd á eigin
vegum eða búið í þeim. Kveikjan að
þessum skrifum er athyglisverð
grein Stefáns Snævarr í Mbl. 11/7
sl. „Vitið eða stritið". Hún hverfur
svolítið í miklu ritflóði sunnudags-
blaðsins, en mér finnst hún gefa til-
efni til þess að víkka út þá umræðu
sem hann vekur máls á.
Landbúnaður
„Veitum mönnum hér aðlögun og
tíma.“ Þessi setning hefur verið legio
í landbúnaðarstefnu íslands marga
áratugi. Flestir stjómmálamenn
taka sig mjög alvarlega og þar virð-
íst okkar ágæti nýi landbúnaðarráð-
herra með fallegu röddina, ekki vera
nein undantekning. Hann hefur ráð
undir rifi hveiju fyrir bændur um
nýjar og betri leiðir, enda þótt hann
lýsi yfir að miðstýring sé óðum að
hverfa. Eftir stendur að bannað er
að flytja inn nær allar landbúnaðar-
afurðir, nema örfáar við okurtollum.
Kannski skilur það einhver?
Ég bjó fyrir nokkram áram í
Suður-Þýskalandi. Þar keypti ég
auk ódýrrar þýskrar fæðu, vörar
eins og argentískt nautakjöt og
g^ýsjálenskt lambakjöt hvort
tveggja ófryst og bauð ég m.a. nú-
verandi forseta okkar upp á það síð-
amefnda og gátum við báðir vottað
að bragðgæði þess vora frábær.
Verðið var innan við helmingur þess
sem fæst á tilboði í Hagkaupi.
Fyrir u.þ.b. tíu áram fékk ég sem
Iram kvæmdastj óri Armannsfells,
'■Wsk frá þýsku fyrirtæki um að
byggja 100 sumarhús fyrir Þjóð-
verja, sem gjaman vildu eiga sér
sumarbústaði hér. Það var umsvifa-
laust blásið út af borðinu. Útlend-
ingar mega ekki eiga fasteignir eða
land á Islandi. Okkur finnst sjálf-
sagt að kaupa okkur orlofshús út
um heim, en útlendingar skulu ekki
koma hingað. Þetta er eitt lítið
dæmi um miðstýrðu einangranar-
stefnuna. Nú eiga erlendir aðilar að
bjarga byggingu Tónlistarhúss á
einhvern yfimáttúrulegan hátt með
byggingu lúxushótels og ráðstefnu-
Þjóðlíf
Brýn nauðsyn er á því,
/ •• /
segir Armann Orn Ar-
mannsson, að gera ís-
lenzkt atvinnulíf hæft í
nútímanum.
miðstöðvar í miðbænum. Þá virðist
það vera í lagi.
Mér líst vel á okkar nýja landbún-
aðarráðherra og ef hann óskar að-
stoðar minnar við uppbyggingu skal
ekki standa á því, en við verðum að
fara að gera okkur grein fyrir hvar
við eram stödd og landbúnaður á Is-
landi er vamarbarátta. Skarpgreint
skáld, sagði við mig á dögunum að
það væri eiginlega ekki hægt að
skipuleggja sókn, en brýna nauðsyn
bæri til að leggja vöm fyrir sig í
smáatriðum. Annars ætti óvinurinn
allskostar við mann. Eins og oft í
orðum skálda þá felst í
þeim sannleikur. Við
þurfum að viðurkenna
hnattstöðu landsins og
að vart er hægt að bú-
ast við að sauðfjárbú-
skapur sé samkeppnis-
hæf aukabúgrein fyrir
vörabflstjóra, sem
vinna við vegagerð hjá
Rfldnu.
Sjávarútvegur
Vík ég nú að grein
Stefáns Snævarr
heimspekidoktors.
Greinin lætur ekki
mikið yfir sér og gæti
vel verið hvassari, en
mér finnst hún hreyfa
við mikilvægu máli í þjóðfélaginu.
Þó ég hafi skilið kveikju greinar
Stefáns þ.e. orð Guðbergs í sinni
frábæra bók „Eins og hafið fágar“
um sjómennina, sem paródíu, þá
skiptir ekki máli, heldur hitt að
sjávarútvegur og þeir sem að hon-
um starfa hafa undanfarin 30 ár
verið heilagar kýr Islands. Það er
þeim varla hollt né heldur þjóðfé-
laginu að vera yfir aðra hafinn, enda
þótt þeir fái kannski eitthvað fleiri
krónur í vasann til skamms tíma.
Það sést best hvemig ríkustu
byggðir landsins fyrir nokkram ár-
um á Vestfjörðunum era að fara
vegna falskra forsenda og skipu-
lagsleysis undanfarin ár. Þar virðist
manni eins og sé búið að koma öll-
um í björgunarbátana og svo eigi
bara að láta þá sökkva.
Það fer nokkuð í taugamar á Stef-
áni heimspekidoktor hvað íslenskir
sjómenn era hátt launaðir, milljón á
mánuði eða svo. Ég vildi helst sjá að
allir hér á landi væri með slík laun
og það væri sjálfsagt ekki fjarri lagi
ef landinu væri vel stjómað, sem í
mínum huga þýðir sem mest óstjóm-
að af ríkisvaldi. Með áframhaldandi
hagvexti vegna nýrra atvinnugreina
er það kannski ekki jafnfjarlægt
markmið og flestum finnst.
Enda þótt íslensk stjórnvöld séu í
forastu fyrir afnámi
rfkisstyrkja annarra
þjóða til sjávarútvegs
er íslenskur sjávarút-
vegur ríkisstýrður og
styrktur í miklum
mæli. Hvað er skttaaf-
sláttur sjómanna annað
en ríkisstyrkur?
Sértækar og almenn-
ar aðgerðir Byggða-
stofnunar era annað
dæmi og þeir eru und-
anfarna áratugi ffeiri en
nöfnum tjái, styrkimir
til íslensks sjávarút-
vegs, og er þá þjóðar-
gjöfin, kvótinn, ekld
undanskilinn, enda eig-
um við öll að trúa því að
hann haldi lífinu í þjóðinni.
Já, ég tek vissulega ofan fyrir
Stefáni Snævarr fyrir að hafa tfl
þess þor að segja hug sinn og vekja
athygli á einu af hagsmunamálum
þjóðarinnar sem er að losa sig við
ofdýrkun sjávarútvegsins með
þjóðinni. Ég hef mikla trú á ís-
lenskum sjávarútvegi og treysti því
að hann verði ein af okkar sterk-
ustu atvinnugreinum um ókomna
framtíð.
Staða atvinnuveganna
Umræða um stöðu atvinnuvega
okkar sem mér finnst grein Stefáns
vera lofsverð byrjun á, gæti m.a.
orðið tfl þess að önnur mál yrðu
einnig tekin til umræðu eins og
t.a.m. aðfld okkar að Evrópusam-
bandinu, sem stjórnmálaflokkarnir
hafa að mestu verið sammála um að
ekki mætti ræða á Islandi.
Því er þó íslensku frjálsræði fyrir
að þakka, að Evrópuaðildin er mikið
rædd og meira að segja hafa verið
gerðar skoðanakannanir sem sýna
að meirihluti þjóðarinnar er hlynnt-
ur því að hún sé skoðuð í alvöra.
Hvað eigum við að láta stjóm-
málaforingjunum líðast það lengi að
láta okkur missa af lestinni? Hver
vfll að við verðum hér viðbótarríki í
USA?
Ármann Ö.
Ármannsson
Marga undanfarna áratugi hafa
verið gerðar athyglisverðar tilraun-
ir tfl þess að byggja upp útflutn-
ingsiðnað á ýmsum sviðum, en þær
hafa nær undantekningalaust farið
út um þúfur af þeirri einföldu
ástæðu að gengið var ætíð miðað við
þarfír sjávarútvegsins.
Allra síðustu ár, það fyrsta skeið í
nútíma íslandi, sem gengið hefur
verið stöðugt, hafa risið upp margar
sterkar greinar sem byggja fremur
á hugviti en hráefnisútflutningi.
Nægir þar að nefna fyrirtæki eins
og Flugleiðir, Jarðboramir,
Pharmaco, Össur, Marel, Sæplast,
Oz, Atlanta, Islenska erfðagrein-
ingu auk Járnblendis, Isals og
Norðuráls.
Þeir sem hafa starfað í iðnaði
hafa stundum allt að því óskað eftir
því að Island væri enn danskt þegar
þeir hafa séð stuðning danskra yfir-
valda við þeirra útflutningsiðnað.
Auðvitað vfljum við vera sjálfstæð
þjóð og eram stolt af því. Það er aft-
ur á móti brýn nauðsyn á því að
gera íslenskt atvinnulíf hæft í nú-
tímanum. Stjórnvöld mega ekki
komast upp með að mismuna at-
vinnuvegum eins og þau hafa gert,
þjóðinni til stórskaða.
Lokaorð
„Þar sem jökullinn ber við loft
hættir landið að vera jarðneskt, en
jörðin fær hlutdefld í himninum, þar
búa ekki framar neinar sorgir og
þess vegna er gleðin ekki nauðsyn-
leg, þar ríkir fegurðin ein, ofar
hverri kröfu.“ (HKL Heimsljós,
upphaf Fegurðar himinsins).
Við búum hér saman ein minnsta
og hamingjusamasta þjóð í heimi.
Efnahagslíf heimsins er á meiri
fleygiferð en nokkurn tímann áður í
veraldarsögunni. Eigum við ekki
með opin augun að meta stöðu okk-
ar til þess að við höfum áfram
möguleika á að halda okkar frá-
bæra stöðu?
Höfundur er viðskiptafræðingur.