Morgunblaðið - 04.08.1999, Síða 14

14 MIÐVIKUDAGUR 4. ÁGÚST 1999
FRETTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Sauðfjárafurðir
Nefnd
skoðar
markaðs-
málin
GUÐNI Ágústsson, landbún-
aðarráðherra, hefur ákveðið
að skipa sérstaka nefnd um
markaðsmál sauðfjárafurða
með það fyrir augum að sala
þeirra erlendis skili sem
hæstu verði til bænda. Er
skipun nefndarinnar liður í
átaki í alþjóðlegri markaðs-
færslu og sölu á íslenskum
landbúnaðarvörum.
í samtali við Morgunblaðið
sagði Guðni að íslenskir
bændur fengju nú of lítið fyr-
ir útflutning á lambakjöti eða
um 150-180 krónur fyrir kíló-
ið. Því hafi verið ráðist i að
skipa nefnd sem gera eigi út-
tekt og meta markaðsmögu-
leika og markaðssetningu
lambakjöts á mörkuðum er-
lendis til að fá sem hæst
verð.
Horfa til framtíðar
í markaðsþróun
Á nefndin í starfi sínu m.a.
að horfa til þeirra möguleika
sem kunna að vera fólgnir í
hollustu og hreinleika afurð-
arinnar til að skila bændum
viðunandi verði, taka afstöðu
til þess hvort það markaðsfyr-
irkomulag sem ríkt hefur skili
heildinni bestri markaðs-
færslu með skilaverð til
bænda í huga og horfa til
framtíðar um markaðsþróun
dilkakjöts með hliðsjón af
samkeppni við aðrar búgrein-
ar og af þeim ramma sem al-
þjóðlegir viðskiptasamningar
mynda.
Formaður nefndarinnar
verður Einar Oddur Krist-
jánsson, en í henni sitja einnig
aðilar afurðastöðva.
Bólusetningar vegna dvalar íslenskra ferðalanga erlendis
Margir sleppa þeim
vegna kostnaðarins
Margir íslenskir ferðalangar láta
ekki bólusetja sig vegna ferða til fjarlægra
landa, þar sem mikið er um hættulega
---------------7------------------------
smitsjúkdóma. Astæðan er oftast þekking-
arskortur, en einnig í mörgum tilvikum
_____kostnaðurinn, sem getur orðið á
bilinu 7-15 þúsund krónur.
HELGI Guðbergsson, læknir á
Heilsuverndarstöð Reykjavíkur,
segir að vandinn sé meiri en áður
vegna aukinna ferðalaga Islendinga
á fjarlægar slóðir og langdvala, oft í
tengslum við starfsemi íslenskra
fyrirtækja á fjarlægum slóðum, eða
vinnu Islendinga hjá erlendum fyr-
irtækjum.
Einnig segir hann að það færist í
vöxt að fólk sem þurfi að sýna sér-
staka aðgæslu, til dæmis vanfærar
konur, foreldrar með ungaböm, og
fólk haldið krónískum sjúkdómum,
fari í langferðir til landa þar sem
hættulegir sjúkdómar eru landlæg-
ir.
íslendingar hafa dáið
úr smitsjúkdómum erlendis
Helgi segir að mörg dæmi séu um
að íslendingar hafi veikst alvarlega
í fjarlægum löndum. „Oft er þetta
fólk sem er ekki venjulegir túristar,
en er að fara til að dvelja um lengri
tíma í útlöndum. Það hefur komið
fyrir að Islendingar hafi dáið af
smitsjúkdómum í slíkum ferðum, til
dæmis úr malaríu eða svæsnum
matareitrunum.
Áhættan er mest í þeim löndum
sem eru næst miðbaug, í Suður- og
Suðaustur-Asíu, Afríku og Mið-
Ameríku. Minnst er hættan í Vest-
Flugleiðir hyggjast færa út kvíarnar
í fraktflugi með haustinu
Sérstakt frakt-
flug til Banda-
ríkjanna
ur-Evrópu, Bandaríkjunum,
Kanada, Ástralíu, Nýja-Sjálandi og
Japan. Hún er líka breytileg eftir
landshlutum í stórum löndum, til
dæmis í Kína og Rússlandi," segir
Helgi.
Helgi segir að í Austur-Evrópu sé
hættan minni en víðast annars stað-
ar, og ekki sé nauðsynlegt að fara í
bólusetningar vegna stuttra ferða
til borga þar.
Hann segir að algengast sé að
fólk veikist vegna þess að það hafi
ekki fengið ráðleggingar um hvem-
ig það eigi að verja sig gegn sjúk-
dómum, eða ekki farið eftir ráðlegg-
ingum sem það hafi fengið. „Að
fylgja þeim ráðum sem eiga við á
hverjum stað er í raun mikilvægara
heldur en bólusetningamar. Bólu-
setningin er samt einföld og tiltölu-
lega ódýr aðferð til að verjast alvar-
legum sjúkdómum.“
Nokkrar meginreglur segir
Helgi að gildi hvert sem farið er,
utan vestrænna landa. „Það verður
alltaf að fara varlega varðandi mat
og drykk. Aldrei á að borða mat
sem ekki hefur verið soðinn eða
steiktur, og ekki drekka vatn eða
aðra drykki sem er einhver hætta á
að geti verið mengaðir. Þýðingar-
mest er að borða ekki mat sem er
seldur úti á götu, hrásalat á veit-
ingastöðum og ís úr ísvögnum eða
ísbúðum, drekka ekki kranavatn og
nota ekki klaka.“
Helgi segir að lítill vandi sé að
venja sig á þessar öryggisreglur. í
sumum löndum þurfí þó að sýna
sérstaka aðgætni. „Það er til dæmis
ekki alls staðar óhætt að drekka
vatn úr flöskum nema menn hafi
Helgi Guðbergsson
fengið það á tryggum stað. Á Ind-
landi er til dæmis 40% flöskuvatns
mengað.“
Oft verið að endurnýja
barnabólusetningar
Algengustu bólusetningarnar
fyrir ferðamenn, og aðra sem
hyggja á dvöl í löndum utan hins
vestræna heims, eru endumýjanir
á bólusetningu gegn mænusótt,
stífkrampa og bamaveiki, sem
bömum eru að jafnaði gefnar hér á
landi, og gegn lifrarbólgu a og
taugaveiki.
„Oft eram við að gefa fólki bólu-
setningar sem það hefur vanrækt
að endumýja. Það er mælt með því
að bólusetningar við mænusótt, stíf-
krampa og barnaveiki séu endur-
nýjaðar á tíu ára fresti, en það er
ekki rekinn mikinn áróður fyrir því,
og flestir gera það því ekki. Vörn-
inni gegn mænusótt er til dæmis oft
orðið ábótavant, sérstaklega í full-
orðnu fólki.“
Helgi segir að kostnaðurinn við
bólusetningu sé breytilegur eftir því
hver áfangastaðurinn er, og mis-
munandi sé einnig hvað menn kjósa
að verja sig gegn mörgum sjúkdóm-
um. „Algengustu bólusetningarnar
era allt frá því að vera ókeypis, eins
og mænusóttarbólusetning, og upp í
það að kosta 3.500 krónur skammt-
urinn. Það er algengt að þeir sem
eru að fara til að dvelja í til dæmis
Afríku eða Suður-Ameríku í hálft til
eitt ár, borgi 10-15 þúsund krónur.
Þeir sem era að fara í skemmri
ferðalög borga oft 2-7.000, og er það
breytilegt eftir því hvað þeir velja
að taka mikið, hvað þeir ætla að
vera lengi og svo framvegis. Sumir
setja þennan kostnað fyrir sig, og
taka fæm bólusetningar en ella,
vegna þess að þeir telja sig ekki
hafa efni á þeim, eða vilja heldur
verja peningunum í annað.“
Bóiusetning er trygging
Helgi segir að bólusetningar-
kostnaðurinn vaxi mönnum í augum
meðal annars vegna þess að annar
ferðakostnaður hefur farið mjög
lækkandi. „Ef menn era til dæmis
að fá ferðir til Kenýa fyrir 26.000,
eins og stóð til boða í fyrra, þá
skella menn sér bara, og era ekki
tilbúnir að borga 7.000, eða um
fjórðung ferðakostnaðarins, fyrir
bólusetningar. En það má líta á
bólusetningamar sem tryggingar.
Þegar menn tryggja eignir sínar
reikna þeir ekki beinlínis með því að
það gerist neitt, en þeir vita að ef
eitthvað gerist er mjög slæmt að
hafa ekki trygginguna."
Helgi segir að stundum verði
hann þess var að fólk sé hrætt við
bólusetningar, og telji bóluefnin
varasöm. „En bóluefnin sem er
verið að nota nú til dags eru ekki
með litlum aukaverkunum. Bólu-
efnin hafa tekið miklum framför-
um, þau endast miklu lengur en áð-
ur og hafa minni óþægindi í för
með sér.“
Helgi segir að flestar bólusetn-
inganna sé hægt að fá á heilsu-
gæslustöðvum. Hann segir að best
sé að fá bólusetningamar um 3-6
vikum fyrir ferðalag, því þær þurfi
tíma til að ná upp ónæmi.
Upplýsingar um bólusetningar og
aðrar heilbrigðisupplýsingar fyrir
ferðamenn, er að finna á vef Land-
læknisembættisins, www.landlaekn-
ir.is/sottv.htm, og einnig mælir
Helgi með vef á vegum bandarískra
heilbrigðisyfirvalda, Center for
Disease Control and Prevention,
www.cdc.gov/travel.
Endurbætur á Borgarfjarðarvegi um Vatnsskarð eystra
Skipulagsstj óri fellst
FLUGLEIÐIR vinna nú að undir-
búningi þess að taka í notkun
Boeing 757-200-fraktvél sem koma
á í stað 737-300-þotu félagsins sem
nú annast fraktflug milli íslands
og Belgíu. Með 757-þotunni, sem
ber meira og hefur lengra flug-
drægi, er ætlunin að bæta við
Evrópuflugið sérstökum frakt-
ferðum milli íslands og Bandaríkj-
anna.
Undanfarin ár hefur 737-300-
fraktþota Flugleiða flogið að næt-
urlagi milli Islands og Kölnar í
Þýskalandi og Liége í Belgíu og
m.a. með samningum við alþjóða
flutningafyrirtækið TNT. í ráði
er að færa út kvíarnar í fraktflug-
inu og hafa forráðamenn félagsins
nú fundið fraktvél sem hentug
þykir fyrir slíkt og er af gerðinni
757-200 og sérstaklega ætluð til
fraktflugs.
Verður hún leigð frá Ástralíu.
Er sú þota sömu gerðar og flestar
þotur Flugleiða i dag en félagið
stefnir að því að vera eingöngu
með þotur af gerðunum 757-200
og -300 í rekstri næstu árin og
skiptir 737-þotunum út fyrir þær
smám saman. Nærri tvö ár eru
eftir af leigutíma 737-300-frakt-
vélarinnar hjá Flugleiðum og er
nú verið að leita að öðrum verk-
efnum fyrir hana.
Fraktferðir milli
Bandaríkjanna og Belgíu
Hugmyndin er að taka upp sér-
stakt fraktflug milli íslands og
Bandaríkjanna. Yrði það einnig í
samstarfí við TNT og er ætlunin að
fara fimm ferðir í viku. Verður þá
boðið sérstakt fraktflug frá næsta
hausti milli Bandaríkjanna og
Belgíu með viðkomu á Islandi.
Fluginu til Kölnar verður hætt. Til
þessa hefur félagið ílutt frakt eftir
því sem unnt hefur verið með far-
þegaþotum sínum á Ameríkuleið-
unum. Er hugmyndin að komið
verði til New York að morgni dags
með t.d. fisk frá íslandi og komið á
ný til íslands að kvöldlagi og fljúga
eftir það til Belgíu að næturlagi
eins og verið hefur.
á vegaframkvæmdir
SKIPULAGSSTOFNUN hefur nú
lokið athugun á umhverfisáhrifum
fyrirhugaðra framkvæmda við
Borgarfjarðarveg um Vatnsskarð
eystra og fellst skipulagsstjóri rík-
isins á þær endurbætur sem ráð-
gerðar eru.
í fréttatilkynningu frá Skipu-
lagsstofnun segir að lagning nýs
6,6 km langs vegarkafla á Borgar-
fjarðarvegi nr. 94 hafi verið kynnt í
frummatsskýrslu. Mun sá vegur ná
frá efsta hluta Vatnsskarðs á Aust>
ur-Héraði niður í Njarðvík utan við
Innri-Hvannagilsá í Borgarfjarðar-
hreppi. Verður vegurinn lagður
malarslitlagi og stálræsi sett í
Njarðvíkurá og Innri-Hvannagilsá
í stað einbreiðra brúa.
Áætlað er að vegaframkvæmd
þessi verði unnin í tveimur áföng-
um. Mun það vera ætlunin að
bjóða út fyrri áfangann, sem er 4,6
km vegarkafli yfir Vatnsskarð að
Ytri-Hríshöfða, sumarið 1999 og á
framkvæmdum að Ijúka haustið
2000. Óvíst er hins vegar hvenær
ráðist verður í seinni áfangann
sem er 2 km langur vegarkafli frá
Ytri-Hríshöfða niður í Njarðvík.
Heildarkostnaður við framkvæmd-
imar er áætlaður um 90 milljónir
króna.
Niðurstaða skipulagsstjóra rík-
isins er sú að fallast beri á hinar
fyrirhuguðu framkvæmdir, enda
sé þörf á endurbótum á Borgar-
fjarðarvegi um Vatnsskarð eystra
til að hægt sé að uppfylla kröfur
um samgöngubætur og umferðar-
öryggi. Kemur jafnframt fram að
umhverfisáhrif framkvæmdarinn-
ar lúti einkum að raski á landi og
gróðri þar sem nýr vegur víki frá
núverandi vegi. Er vegalagningin
því háð því skilyrði að samráð
verði haft við Náttúravernd ríkis-
ins, Skógrækt ríkisins og veiði-
Umhverfisáhrifamat
Héraðsflói
málastjóra um tilhögun fram-
kvæmda við frágang að þeim lokn-
um.

i