Morgunblaðið - 24.09.1999, Blaðsíða 40

40 FÖSTUDAGUR 24. SEPTEMBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
SCHENGEN -
nei takk!
STEFNT mun að
því að frumvarp um að-
ild íslendinga að
svokölluðu Schengen-
samkomulagi verði lagt
fyrir Alþingi nú í októ-
ber - svona til mála-
mynda leyfi ég mér að
^egja. Ekki hefur verið
gefið út neitt upplýs-
ingaefni er geri al-
menningi kleift að
kynna sér málið og
mynda sér skoðun á
því. Af blaðaskrifum
má þó skilja að um sé
að ræða afnám vega-
bréfaskyldu milli
margra ef ekki flestra
Evrópulanda enda
verði sett upp vegabréfaeftirlit á
sameiginlegum ytri_ „landamær-
um“ þessara ríkja. í framkvæmd
þýðir þetta að farþegar í flugi frá
Islandi til t.d. Þýskalands þurfa
ekki að sýna vegabréf. Þeir far-
«iþegar sem koma til Islands frá
löndum utan Schengen-svæðisins
t.d. Bandaríkjunum verða vega-
bréfaskoðaðir við komu sína til Is-
lands og eru eftir það frjálsir ferða
sinna - innan Schengen-svæðisins
- án frekari vegabréfaskoðunar. Á
sama hátt getur fólk frá t.d%Afríku
eða Asíulöndum komið til Islands
án vegabréfaskoðunar með flugi
frá t.d. Spáni eða Frakklandi, hafi
það á annað borð komist inn í þessi
eða önnur Schengen-lönd. Ekki er
^að sjá að nein skráning fari fram
og engin hámarksdvöl hér á landi
verður ákveðin.
Eftir að hafa fylgst með, numið
og starfað við öryggismál í meira
en 20 ár hér heima og
erlendis, ferðast mikið
og nú síðast búið í
Bretlandi um árabil
verð ég að segja að
mér líst hreint ekkert
á þetta. Við erum að
galopna landamæri
okkar fyrir öllum
þeim sem búa í - eða
með einhverjum hætti
hafa náð að komast
inn í - eitthvert hinna
Schengen-landanna
með öllum þeim
vandamálum sem því
fylgja.
Af því barasta?
Á Islandi er, þrátt
fyrir allt, meiri friður og lægri
glæpatíðni en í flestum þeim lönd-
um sem hér um ræðir. Daglega
heyrum við þaðan af ofbeldi og
morðum, kynþáttaóeirðum og eit-
urlyfjavandamálum sem þessar
þjóðir ráða einfaldlega ekki við.
Fjölþjóðlegir glæpahringir ógna ör-
yggi og afkomu heiðarlegra borg-
ara - og ástandið fer versnandi. Við
íslendingar erum ekkert betur
settir með fyrirhuguðum
Schengen-samruna við þessi lönd.
Við erum verr settir - miklu veiT.
Og af hverju, spyr maður, vill
ríkisstjórnin semja okkur inn í
Schengen? Hvaða hag telur hún Is-
lendinga hafa af því? Menn ganga
jú væntanlega til samninga í leit að
ávinningi fyrir umbjóðendur sína.
TVennt hefur verið nefnt.
í fyrsta lagi þurfi íslendingar
ekki að bera vegabréf innan svæðis-
ins og standa í biðröðum vegna
Landamæri
ísland hefur frá náttúr-
unnar hendi einhver
bestu landamæri í
heimi, segir Baldur
Agústsson. Því megum
við alls ekki klúðra.
vegabréfaskoðunar þar. Sérstaklega
er þá oft nefnt að ef við ekki göng-
um til samningsins muni réttur okk-
ar til að ferðast til hinna Norður-
landanna án vegabréfs glatast þegar
þau verða hluti af Schengen-svæð-
inu. Þessu er til að svara að per-
sónuskilríki hefur þurft að hafa til
Norðurlandaferða auk þess sem
flestir ferðamenn kjósa hvort eð er
að bera vegabréf til að geta sannað
hverjir þeir eru, notið bankafyrir-
greiðslu erlendis o.s.frv. Þá má held-
ur ekki gleymast að norræna ferða-
frelsið hefur aðeins verið fyrir borg-
ara Norðurlanda, ekki alla sem þai-
eru staddir - á því er reginmunur.
Þess utan - og aðallega - erum við
sem njótum þess að ferðast ekkert
of góð til að bera vegabréf og standa
í stöku biðröð ef það er til góðs fyrir
Island og íslenskt samfélag.
Nei, þetta er ekki ástæða
til Schengen-samnings
í öðru lagi segja stjómvöld um
Schengen að við fáum með því „að-
gang að skráðum upplýsingum um
glæpamenn, fíkniefnasala og smygl-
ara“. Ekki trúi ég því að nauðsyn-
Baldur
Ágnstsson
legt sé að opna landamæri okkar til
að fá slíkan aðgang. Það liggur í
hlutarins eðli að yfirvöld um allan
heim gefa og þiggja slíkai' upplýs-
ingar fúslega. Það er allra hagur.
Hefur ekki tollgæslan okkai' lengi
notið slíks samstarfs? Hefur ekki
lögreglan átt gott samstarf við lög-
regluyfirvöld í öðrum löndum svo og
alþjóðalögi'egluna Interpol? Nei,
þetta er heldur ekki ástæða til að
ganga inn í Schengen-samninginn.
En af hverju þá? Er þrýstingur
frá útlöndum þar sem það væri til
sparnaðar að láta Islendinga gæta
norðvesturhorns Evrópu - á eigin
kostnað? Er þetta einn þráðurinn í
reipi þeirra sem vilja toga Island
inn í miðstýrða Evrópu? Eða er
þetta enn eitt dæmið um minni-
máttarkennd og barnalega þörf
sumra stjórnmálamanna til að
„vera með“? Fá að leika við „stóru
strákana" úti í heimi?
Eykst ffkniefnavandinn?
Mikið er hamrað á því að þátt-
taka okkar í Schengen dragi ekki
úr tollgæslu, ekki sé t.d. hætta á
auknu fíkniefnasmygli. Þessi full-
yrðing stenst einfaldlega ekki. Það
eitt að þurfa ekki að standa fyrir
framan starfsmann útlendingaeftir-
lits og útskýra erindi sitt til lands-
ins, vera skráður, stimplaður inn og
hugsanlega þekkjast, mun draga úr
ótta og virka hvetjandi á smyglara
- og ýmsa aðra misindismenn. En
jafnvel þótt við tryðum því að
smygl myndi ekki aukast er það
eitt og sér ekki ástæða til að gerast
þátttakendur í Schengen. Til þess
þarf að vera raunverulegur ávinn-
ingur - ekki bara áhættuleysi.
Og kostnaðurinn?
I Morgunblaðinu 7. apríl sl. má
lesa að stækka þurfi Leifsstöð á
Keflavíkurflugvelli og standi til að
þar verði alls 22 stæði fyrir flugvél-
ar í stað þeirra 6 sem þar eru nú.
Haft er eftir utanríkisráðherra að
stöðin hafi upphaflega verið byggð
fyrir umferð einnar milljónai' far-
þega en reikna megi með að árið
2007 verði þar um tvær miljónir á
ferðinni. Einfaldm- hlutfallareikn-
ingur segir okkur hins vegar að þá
þurfi 12 flugvélastæði - ekki 22.
E.t.v. er skýringuna á þessum um-
framstæðum og þar með umfram-
kostnaði að finna í kröfum
Schengen um algjöran aðskilnað
farþegahópa enda segir utanríkis-
ráðherra að „Schengen-samstarfið
hefði mikil áhrif á ailar bygginga-
framkvæmdir við ílugstöðina".
Þótt Alþingi hafi ekki einu sinni
fjallað um, hvað þá samþykkt, aðild
Islands að Schengen iiggja verð-
launaðar teikningar að miklu
mannvirki á borðinu og nú þegar
hefur verið lagt í mikinn kostnað,
enda - svo enn sé vitnað í fyrr-
nefnda biaðagrein - segir utanrík-
isráðherra: „... við höfum ákveðið
að gerast aðilar að Schengen'-sam-
starfinu...“. Ákveðið?
Og hvað kostar þetta svo ís-
lenska skattborgara? Fyrsti áfangi
- 8 flugvélastæði af 16 sem fyrir-
huguð eru - með tilheyrandi bygg-
ingu munu kosta 2,5 milljarða
króna og á að verða tilbúinn eftir
um eitt og hálft ár.
Ónefndur er þá kostnaður við
starfsmannahald bæði við stjórnun
og rekstur byggingai'innar svo og
Schengen samstarfið í heild. -
Burtséð frá öllu öðru er hér um-
hugsunarefni fyrir þá sem hafa
áhyggjur af þenslu í efnahagslífinu.
Island hefur frá náttúrunnar
hendi einhver bestu landamæri í
heimi. Því megum við alls ekki
klúðra. Lega landsins, „svo langt
frá heimsins vígaslðð“, er e.t.v. ekki
minna virði en fiskur og orka fall-
vatna ef við í raun og veru viljum
byggja upp heilbrigt og öruggt
þjóðfélag. Ef við eigum milljarða
„afgangs" eigum við að nota þá til
að leysa okkar eigin vandamál -
ekki til að kaupa okkur aðild að
vandamálum annarra þjóða.
Hér reynir á Alþingi.
Höf. er stofnandi og fv.
forstjóri öryggisþjónustunnar Vara.

lím og fúguefni
Börnin mín, börnin þín
I
* *
!#! £
Stórhöfúa 17. við Gullinbrú • S. 567 4844
www.flis.is • Nerfang flisC'/,flis.is
fief hafiö sölu
á glæsilegum
samkuæmisfatnaöi,
pilsum, drögtum
og toppum frá
Ronald Joyce
London.
yiSi, Garðatorgi,
sími 565 6680
Opið kl. 9-16. lau. kl. 10 12
AHYGGJUR mínar
snúast um bömin. Að
ala upp börn sem verða
kvíðin, hrædd, öryggis-
laus og treysta ekki
fullorðnu fólki getur
verið ávísun á einstak-
linga með brotna sjálfs-
mynd. Hvernig nýtist
slíkur einstaklingur
þjóðfélaginu seinna
meir?
Hver ber ábyrgð á
börnunum okkar? Eru
það foreldrar, skólar,
eða einhverjir aðrir?
Foreldrar bera auðvit-
að grunnábyrgð á vel-
ferð barna sinna og
skólarnir eiga sam-
kvæmt lögum að sjá um menntun
og uppeldi barna í samvinnu við
heimilin. Þá vaknar upp spurningin
um það, hver á að skapa aðstæður í
þjóðfélaginu til þess að aðbúnaður
barna sé viðunandi. Stjómvöld
Lilja
Eyþórsdóttir
bera þessa ábyrgð al-
farið, bæði lagalega og
siðferðilega.
Það hefur ekki farið
framhjá neinum að
erfiðleikar hafa verið í
starfsmannamálum
sem snúa að uppeldi
og kennslu barna á
ýmsum skólastigum.
Það virðist vera lög-
mál að þegar góðæri
ríkir og næg atvinna
verður, þá verður að-
búnaður barna á opin-
berum vettvangi næst-
um óviðunandi. Það
fæst ekki starfsfólk.
Launin eru of lág og
finnst
em
stjórnvöldum
eitt í orði en annað á borði.
| Ég fer frí
[56
Ég fer frítt til Los Angeles - Hvað með þig?
1-HERB

Bylting
i
Fjölnota byggingaplatan
sem allir hafa beðið eftir!
VIROC byggingaplatan er fyrir veggi, loft og gólf.
VIROC byggingaplatan er eldþolin, vatnsþolin,
höggþolin, frostþolin og hljóðeinangrandi.
VIROC byggingaplatan er umhverfisvæn.
VIROC byggingaplatan er platan sem
verkfræðingurinn getur fyrirskrifaö nánast blint.
Staðalstærð: 1200x3000xt2 mm.
Aðrar þykktir: 8, 10,16,19, 22, 25, 32 & 37 mm.
1« i'iWesta lengd: 305 cm. Mesta breidd: 125 cm
Viroc utanhússklæðnlng
PP
&CO
Leltlð upplýsinga
h.ÞORGRÍMSSON & CO
ÁRMÚLA 29 S: 553 8640 S 568 6100
Ekki hlustað
á aðvaranir
Haustið 1998 var erfitt að fá
starfsfólk á mörgum leikskólum
Reykjavíkurborgar og hefur
ástandið farið versnandi. Þá um
haustið byrjuðu leikskólastjórar að
ýta við borgaryfirvöldum á formleg-
an og óformlegan hátt til þess að
hægt væri að grípa inn í og gera
ráðstafanir. Það hefur ekkert verið
gert sem skilar árangri. Yfirvöld,
þ.e. borgarstjóri og formaður Leik-
skóla Reykjavíkur, hafa látið að því
liggja að þetta sé einstakur og tíma-
bundinn vandi og jafnveþað þetta
komi þeim á óvart núna. I rúmt ár
hafa leikskólastjórar lýst yfir
áhyggjum sínum með formlegum
hætti, um hvert stefnir, ef ekkert er
að gert.
• I september ‘98 sendu leikskóla-
stjórar í Grafarvogi stjórn Leik-
skóla Reykjavíkur ályktun um
ástandið.
• I október sama ár kom ályktun
frá faghópi leikskólastjóra um að
„góðærið bitnar á börnunum".
• I nóvember ‘98 fóru tveir leik-
skólastjórar á fund stjórnarfor-
manns og lýstu ástandinu og
áhyggjum sínum af velferð barn-
anna.
• I janúar ‘99 var haldinn fundur í
öllum hverfum með stjómarfor-
manni, framkvæmdastjóra og deild-
arstjóra fagsviðs og farið yfir málin.
Ástandið var ekki gott á mörgum
stöðum, það var ekki búið að ráða í
allar stöður frá því um haustið og
sýnilegt var að það vantaði í margar
stöður í vor. Margir leikskólastjórar
treystu sér ekki til þess að hafa
leikskólann opinn um sumarið
vegna starfsmannaeklu.
• Á leikskólastjórafundi í aprfl sl.
beindi leikskólastjóri því til stjórn-
arformanns Leikskóla Reykjavíkur
að finna einhverja leið til þess að
gera leikskóla samkeppnisfæra um
starfsfólk á vinnumarkaðinum núna
í haust.
• Einnig fóru leikskólastjórar á
fund borgarstjóra í aprfl og lýstu yf-
ir áhyggjum sínum og ótta um að
komið gæti til lokunar deilda í haust
og að nývistanir myndu tefjast.
Þá eru ótalin bréf og einkasamtöl
leikskólastjóra og leikskólakennara
við yfirvöld um þessi mál.
Að bregðast börnum
Það er sorglegt að sjá og upplifa
það að góðærið bitnar á börnunum
okkar. Það þarf að sýna kjark og
getu til þess að forgangsraða fjár-
munum þannig að börnin fái notið
þeirra í uppeldi þjóðfélagsins. Eg
harma það að borgaryfirvöld hafi
brugðist börnunum okkar og bjóði
þeim upp á slakan aðbúnað. Börnin
okkar eiga rétt á því að búa við ör-
yggi á hverjum degi jafnvel þótt
góðæri sé í landinu. Til þess að svo
Skólar
Það er sorglegt að sjá
og upplifa það, segir
Lilja Eyþórsdóttir, að
góðærið bitnar á börn-
unum okkar.
megi verða þarf pólitískan kjark til
þess að fínna lausnir sem duga.
Eina lausnin er sú að hækka laun
allra starfsmanna sem vinna með
börnum. Ef borgarstjóri er sátt við
sitt framlag til skólamála eins og
staðan er í dag er mér illa brugðið.
Vill hún vera ábyrg fyrir því að
börn geta ekki verið í leikskólanum
sinn tíma vegna manneklu? Vili
hún vera ábyrg fyrir því að á leik-
skóladeild renni í gegn 10-15
starfsmenn á ári? Vill hún vera
ábyrg fyrir því að grunnskólabörn
geti ekki verið í heilsdagsskóla?
Þetta snýst ailt um launin í góðær-
inu. Nýjustu milljónirnar sem sett-
ar eru í leikskólamálin eru dropi í
hafið og duga ekki til þess að
breyta ástandinu til framtíðar. Þær
lægja aðeins öldurnar í bili. Bind-
andi kjarasamningar eru engin af-
sökun fyrir því að taka ekki á
vandamáli sem þessu. Það er ekki
nóg að byggja hús, opna biðlistana,
einsetja grunnskólana, það þarf
fólk til þess að vinna með börnun-
um. Það þarf hugrakka stjórnmála-
menn til þess að láta börn hafa for-
gang og tryggja þeim öryggi,
traust og kvíðalausa framtíð. Því
miður virðast slíkir stjórnmála-
menn ekki vera til í Reykjavík.
Höfundur er leikskólastjóri hjá
Leikskólum Reykjavíkur.