Morgunblaðið - 12.10.1999, Blaðsíða 44

.^i4 ÞRIÐJUDAGUR 12. OKTÓBER 1999
UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ
Haustfundur
Útflutningsráðs Sv verður haldinn
í dag, þriðjudaginn 12. október,
kl. 12.00 í Ársal Hótel Sögu.
Gestur fundarins verður Árni M. Mathiesen sjávarútvegs-
ráðherra. Mun hann fjalla um stefnu ríkisstjórnarinnar í
sjávarútvegsmálum og útflutning sjávarafurða.
Þátttökugjald með hádegisverði er kr. 2.500.
Fundurinn er öllum opinn.
Vinsamlega tilkynnið þátttöku á skrifstofu samtakanna
í síma 588 8910.
k Áhugaverð fyrirtæki
1. Góð auglýsingastofa til sölu, vel tækjum búin og næg verkefni. Góð
viðskiptasambönd. Tvö til þrjú störf. Laus strax. Pekkt stofa.
2. Tölvufyrirtæki til sölu sem er í gífurlegum vexti. Hefur umboð fyrir
stærstu tölvuframleiðendur í heimi. Þeir framleiða einnig fjölbreyti-
lega aðra framleiðslu sem hægt er að fá á góðu verði. Innflutningur,
smásala, þjónustuverkstæði. Mikið framtíðarfyrirtæki.
3. Eitt þekktasta framköllunarfyrirtæki borgarinnartil sölu. Gerir allt
sem viðkemur Ijósmyndun. Framkallar, innrammar, stækkar, mynda-
tökur og sala á slíkum vörum. Frábær staðsetning. Mikil framlegð
— góð afkoma fyrir duglega einstaklinga. Laus strax ef vill.
4. Stór og þekkt vélsmiðja til sölu sem sérhæfir sig i ryðfríu stáli, allri
suðuvinnu og hvers konar nýsmíði. Mikill vöxtur í viðskiptum og
gríðarleg verkefni framundan. Er í eigin húsnæði sem einnig er til
sölu. Mikið af traustum viðskiptavinum.
5. Frábær og þekkt líkamsræktarstöð á besta stað í borginni til sölu.
Fullkominn tækjasalur fullur af nýjum æfingatækjum, erobiksalir,
teygjuherbergi, vatsngufuböð, stór pottur og allt sem til þarf. Frábær
aðstaða. Endalaus viðbótartækifæri fyrir áhugasama aðila sem verða
þjálfaðir í leiðsögn ef með þarf. Hægt að taka húsnæði upp í ef með
þarf.
6. Áttu bílskúr og frítíma? Gott framleiðslufyrirtæki til sölu sem hægt
er að hafa heima hjá sér hvar sem er. Auðvelt fyrir hvern sem er.
Gott verð og hægt að yfirtaka lán sem hvílir á vélinni.
Mikið af fyrirtækjum á skrá. Þú ert ávallt velkominn.
Upplýsingar aðeins á skrifstofunni.
F.YRIRTÆKlASflLAIM
SUÐURVE R I
SlMAR 581 2040 OG 581 4755, REYNIR ÞORGRlMSSON.
kr. 65.900,-
I THjlBO®
Hvíldarstóll
úrtaui
, Símmúla 28 - 108 Reykjavík - Simi 568 0606
Sálarskikinn
Eyjabakkar
ÞVÍ miður fyrir
talsmenn virkjana á
Austurlandi hef ég
staðfesta vitneskju um
að þeim skjátlist nokk-
uð þegar þeir reiða
upp ofstækisstimpil-
inn í hvert sinn er ein-
hver andmælir sjónar-
miðum þeirra. Eg hef
víða greint hjá kunn-
ugu fólki mikla and-
stöðu gegn virkjanaá-
formunum, ekkert af
því fólki hefur sýnt
merki þess að hafa án-
etjast ofstæki, það
hefur þvert á móti
haldið sig skynsemis-
megin og höfðað til raka sem hæfa
efninu, sumt er þetta fólk gamlir
Austfirðingar. Eg álít það gagnlegt
að minnast á ofstækisstimpilinn,
honum er ósparlega beitt í augna-
blikinu og hann á eins árs afmæli
um þessar mundir. Nú er einmitt ár
síðan útvarpið leyfði okkur í frétt-
um að heyra skekna rödd aust-
firsks verktaka sem lýsti því áta-
kanlega hvernig kennarar
misnotuðu aðstöðu sína til að koma
inn ranghugmyndum hjá börnum
um náttúruna. Verktakinn upplýsti
líka útvarpshlustendur um hættu-
legt eðli ranghugmyndanna og
hvernig þær spilla barnshuganum
og sýn hans á náttúruna. Hann vildi
sem sé staldra við sjálft upphafið.
Það var lærdómsríkt að sitja yfír
diskinum sínum haustið 1998 og
hlusta á þennan mann en sá lær-
dómur var ekki beint þægilegur.
Eg hafði í andvaraleysi mistúlkað
von mína um að þjóðin setti sér og
landinu ærleg markmið við alda-
skiptin, hafði dubbað vonina upp
sem traust mér til þæginda.
Viðvörunarljós
Haustið 1998 kviknuðu viðvörun-
arljós í íslensku samfélagi, dauf og
ógreinileg í fyrstu en loga nú stans-
laust haustið eftir. Og hverjum loga
þau? Þau loga landverðinum í okk-
ur sjálfum, þjóðinni. Þessu land-
varðartötri hefði verið greiði gerð-
ur ef hann hefði verið búinn út með
betra nesti. Það hefðu skólarnir átt
að gera, þeir hefðu átt að nesta
hann betur af náttúrufræði og sið-
fræði. Við þurfum að reiða okkur á
skólana í þessu efni til að skilningur
okkar á náttúrunni sé henni og okk-
ur tO gæfu. Við erum ekki svo hepp-
in að bera skyn á náttúruna með
sama hætti og þjóðir Inúíta og in-
díána, hófsemi og virðing þeirra
fyrir náttúrunni er okkur ótöm, en
við ættum þó að geta lært - þessi
námfúsa þjóð og við höfum haft
skóla í landinu í æði langan tíma.
En við kunnum sorglega lítið í nátt-
úrufræði og það háir okkur stór-
lega sem einstaklingum og sem
þjóð. Þetta birtist okkur daglega í
umræðunni sem fram fer um virkj-
anamálin á Austurlandi. Það er full
ástæða til að ætla að
sú umræða væri með
öðru móti ef menntun
okkar og uppeldi í
þessu grundvallarefni
væri á hærra stigi. Og
það er undirstöðuatr-
iði að einstaklingarnir
viti glögg skil á réttu
og röngu - í hjarta
sínu og hafi þor til að
að nýta sér það í
áformum sínum og
gerðum. Þjóðin þekkir
þann skilsmun ef hún
staldrar við og skoðar
hug sinn til landsins
og landsins í sálinni.
Gleymum ekki að
landið sem býr innra með okkur
hlýtur að vera andlegt málefni. I þá
átt beindist áreiðanlega brýn ám-
inning biskupsins nú nýverið og
það var leitt að heyra að Smári
Geirsson hafði í hasamum ekki gef-
ið sér tíma tO að staldra við og ígr-
unda orð hans. Eg freistast til að
benda Smára og fylgismönnum
hans á að lesa litla bók sem opnar
glögglega þennan skilning, hún
kom út í íslenskri þýðingu fyrr á
þessu ári og heitir Uppvöxtur Litla
trés, eftir Forrest Carter, það er
holl lesning um náttúruna og mann-
inn.
Um rök
Það er ljóst að léttur náttúruf-
ræðimalurinn háir mönnum alvar-
lega þegar kemur til þess að meta
náttúrufyrirbæri og gildi þeirra.
Ákafamenn ætla að afgreiða Eyja-
bakka sem mýri og geldfugla úr
heiðagæsastofninum sem vafasama
fulltrúa tegundarinnar. Það er fák-
unnátta fólgin í því að líta á geld-
fugla gæsastofna sem annars
flokks þegna í stofninum. Það er
hætt við að heldur einkennilega
færi fyrir þeim gæsastofni sem
ekki hefði góða innstæðu af geld-
fuglum, þar kemur til kynþroska-
aldur, kynhegðun og fleira. Aust-
firðingar þurfa semsagt ekkert að
skammast sín fyrir þessa gesti, þeir
eru ekki annars flokks gæsir.
Sérstaða Eyjabakkanna sjálfra
ætti ekki síður að vera ljós. Af öll-
um okkar jökulám eru aðeins tvær
sem skarta víðáttumiklum gróður-
og votlendissvæðum við upptaka-
kvíslar, Þjórsá og Jökulsá í Fljóts-
dal. Þessi svæði hafa algerlega eðl-
islæga sérstöðu meðal stærri
votlendissvæða landsins, svo einfalt
er það, og gamla íslenska einsýnist-
alið um mýrar sem óæðri jörð er
þar afskaplega óviðeigandi. Slíkt
tal er kunnuglegt og lék á tungu
ræktunarmanna liðinna áratuga en
í þessu samhengi er það afdæmis
einfeldningsháttur. Það er í fljótu
bragði ekki auðvelt að koma auga á
jafn gild náttúrufyrirbrigði sem
eigi sér aðeins tvo fulltrúa á land-
inu, samt eru menn ákveðnir að
eyða öðrum og hafa löngun til að
Umhverfismál
Hönnunarvíman, sem
virkj anasérfræ ðingar
þjóðarinnar hafa verið í,
segir Sigurlaugur El-
íasson, hefur leitt af sér
hrokafull áform.
rýra hinn. Ættu þeir ekki að vita
betur, nú við aldarlok?
Það vakti grunsemdir um þekk-
ingu umhverfisráðherra þegar hún
mat náttúrulegt gildi Eyjabakka
með fegurðarskyn sitt eitt að mæli-
tæki og það var dómgreindarleysi
hjá ráðherranum að gera það opin-
bert. En það var gagnlegt vilji mað-
ur átta sig á þeim hugsanaferlum
sem nothæf þykja á Islandi 1999.
Venjulegt fegurðarskyn er hverj-
um manni afbragðs tæki en sérst-
aða náttúrufyrirbæra lýtur allt öðr-
um rökum og jafnvel fegurðarskyn
umhverfisráðherra þarf ekki að
ríma við þau. Ég ætla ekki að hætta
mér út í fegurðarskyn og smekk
heiðagæsa en ég ætla að leyfa mér
að trúa því að það sé ekki tilviljun
að þær völdu Éyjabakka fram yfir
t.d. Arnarvatnsheiði.
Það virðist vefjast fyrir ráða-
mönnum þjóðarinnar af hverju við
höfum lög um umhverfisvernd og
umhverfismat, ég get ekki að því
gert að mér finnst það talsvert
óhugnanlegt. Ég hélt í sakleysi
mínu að slík lög væru sett í þágu
náttúrunnar til að „hagsmunir"
mannsins væru ekki einráðir. Samt
heyrum við þingmenn og ráðherra
taka undir það að hagsmunaþung-
inn sé svo mikill að ekki sé tími fyr-
ir umhverfismat - og þeir stynja
undan ábyrgð án þess að þekkja
eðli ábyrgðarinnar. Það leynist líka
einhver rökvilla í málflutningi
Smára Geirssonar, að grípa beri
tækifærið til virkjunar, það séu 500
störf gegn Eyjabökkum, hagsmun-
imir eigi að sökkva þeim sjálfvirkt.
Það er óskynsamlegt og hættulegt
að samþykkja svona rök, þau gætu
allt eins þýtt eitthvað á þessa leið:
500 störf á Suðurlandi réttlæta skil-
yrðislausa virkjun Gullfoss. Ég
held að það væri holl hugsanaæfing
fyrir stóra virkjanaklúbbinn, Afl
fyrir Austurland, að taka út undan-
brögð Alþingis frá 1993 og skoða
stöðu sína án þeirra, svona rétt til
að liðka hugann. Hvaðan annars
staðar hafa þeir fengið þá hugmynd
að þeim beri einhver óskoraður
réttur til Eyjabakka? Þetta er hug-
mynd sem ég get fullyrt að sé nokk-
urn veginn ný fyrir austan - og þótt
mér finnist nýjungin ekki hugnan-
leg er ég forvitinn um hana eins og
eðlilegt verður að teljast um gaml-
an Austfirðing.
Sigurlaugur
Elfasson
-/elina
Fegurðin kemur innan frá
Laugavegi 4, sími 551 4473
SIMI557 7650
Niðurlag
Hönnunarvíman sem virkjana-
sérfræðingar þjóðarinnar hafa ver-
ið í undanfarna áratugi hefur leitt
af sér hrokafull áform, getur það
t.d. verið rétt að flytja fljót á milli
dala, ætti ekki landvörðurinn í okk-
ur að hafa efasemdir um slíkt?
Hvernig verður þá sá sálarskiki á
eftir? Það er leitt að þessir sérfræð-
ingar okkar skuli ekki hafa þrosk-
aðri skilning og tilfinningu fyrir
landinu en fram kemur í verkum
þeiri’a, því það gæti hjálpað þjóð-
inni. En það er enn leiðara að menn
skuli tileinka sér hrokann sem felst
í hugmyndum þeirra, jafn rækilega
og umræðan sýnir okkur, og ætla
þannig með lítilsvirðingu að virkja
ásælni og fégræðgi með fullum af-
köstum.
Höfundur er listmálari og Ijóðskáld
og búsettur á Sauðárkróki.