Morgunblaðið - 12.10.1999, Blaðsíða 6

6 ÞRIÐJUDAGUR 12. OKTÓBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Melarnir í Melasveit græddir upp í áætlun um landbætur við Hafnarfjall
Hafnarskógur í Borgar-
fírði verður tvöfaldaður
Hafnarskógur tvöfald-
ast að stærð og víðáttu-
miklir melar verða
græddir upp í land-
bótaáætlun fyrir svæð-
ið undir Hafnarfjalli.
Auk þess verður gerð
tilraun til að nota skjól-
belti til að skýla þjóð-
veginum fyrir hinum
illræmdu vindsveipum
af Hafnarfjalli.
Helgi Bjarnason
kynnti sér áform og
framkvæmdir.
HAFNAR eru fram-
kvæmdir við landbætur
við Hafnarfjall í Borg-
arfirði. Melar verða
græddir upp og Hafnarskógur
tvöfaldaður til austurs. Þá er von-
ast til að með skjólbeltum og trjá-
rækt verði hægt að minnka vind á
þjóðveginum undir Hafnarfjalli.
Landeigendur standa fyrir verk-
inu í samvinnu við Landgræðslu
ríkisins og fleiri aðila, með fjár-
hagslegum stuðningi Umhverfis-
sjóðs vei;siunarinnar.
Grdður viðkvæmur
vegna vindálags
Markaðsráð Borgfirðinga hafði
frumkvæðið að landbótum undir
Hafnarfjalli. „Guðrún Jónsdóttir,
framkvæmdastjóri Markaðsráðs-
ins, spurði hvort mögulegt væri
að skýla þjóðveginum með trjám.
Ég svaraði því til að ég teldi það
líklegt en hvatti hana til að kanna
möguleika á uppgræðslu alls
svæðisins enda hefði Landgræðsl-
an lengi haft áhuga á því. Og það
gerði hún,“ segir Friðrik
Aspelund, héraðsfulltrúi Land-
græðslunnar og ráðunautur Skóg-
ræktar ríkisins. Gerð hefur verið
áætlun um rekstur verkefnisins
og skipuð framkvæmdanefnd
heimamanna.
Friðrik segir að gróðri hafi
hrakað mjög við Hafnarfjall
vegna rangra aðferða við landnýt-
ingu miðað við aðstæður, bæði
vegna skógarnytja og beitar.
Gróðri sé enn að hraka og landið
nú komið úr öllu samræmi við það
sem ætti að vera. Svæðið er sér-
staklega viðkvæmt vegna mikils
vindálags þegar vindur stendur af
fjalli og þarf því trjágróður til að
skýla jarðvegi. Þegar skógur og
kjarr eyðast er þess ekki langt að
bíða að gróðurþekjan rofni og
jarðvegurinn fjúki burt.
Svæðið einkennist af uppblásn-
um melum. Tekur sveitin reyndar
nafn sitt af þeim og heitir Mela-
sveit. Hafnarskógur er talinn einn
af merkari birkiskógum landsins
og hefur skógræktarfólk í Borg-
arfirði lengi haft áhuga á að
bjarga honum. Friðrik segir að
stórt skref hafi verið stigið í því
efni þegar skóglendið neðan þjóð-
vegar var friðað fyrir beit fyrir
um áratug.
Þjóðveginum skýlt
„Markmiðið er að breyta illa
förnu og illa nothæfu landi í
nytjaland og að varðveita Hafnar-
Morgunblaðið/RAX
Eftir að skógurinn eyðist fer gróðurþekjan fljótlega að rofna vegna mikils vindáiags undir Hafnarfjalli, eins
og sést á því svæði sem Sigvaldi Ásgeirsson (t.v.), formaður Félags skógarbænda á Vesturlandi, og Friðrik
Aspelund, héraðsfulltrúi Landgræðslu ríkisins, eru hér að skoða.
Röng landnýting hefur leikið svæðið við Hafnarfjall grátt í bókstafleg-
um skilningi. Hér eru geitur á beit í kjarri sem er á hverfanda hveli
við rætur Hafnarfjalls.
Sáð í uppblásna mela í Melasveit.
skóg. Hliðarmarkmið er að skýla
þjóðveginum og helst að losna
þannig við einn helsta farar-
tálmann á leiðinni milli Reykja-
víkur og Borgarfjarðar og jafnvel
á leiðinni frá Reykjavík til Akur-
eyrar,“ segir Friðrik þegar hann
er spurður um markmið verkefn-
isins.
I upphafí beinist uppgræðslan
að svæðinu meðfram Hafnarfjalli,
frá Leirá að Grjóteyri. Þetta er
verst farna svæðið og mikilvægast
að bæta úr því en Friðrik segir að
starfið hafi áhrif út fyrir þetta
svæði og stefnan sé að úthýsa
ekki nágrönnum sem hafi áhuga á
að vera með. Landsvæðið er 4000
hektarar að flatarmáli og tilheyrir
tíu jörðum í Leirár- og Mela-
hreppi og Borgarfjarðarsveit.
Landið er notað til beitar og því
þarf að friða uppgræðslusvæðin
með girðingum. Friðrik segir
stefnt að því að græða upp allt
ógróið láglendi og við það verði
beitt þeim aðferðum sem taldar
eru árangursríkastar á hverjum
stað. Lúpínu verður sáð í stærstu
melana en grasfræi á ákveðnum
svæðum auk þess sem allur fáan-
legur búfjáráburður verður not-
aður. Utan Hafnarskógar verður
landinu skýlt með skjólbeltum.
Ekki hróflað við Hafnarfjalli
Hafnarskógur verður meira en
tvöfaldaður til austurs, í sam-
vinnu verkefnisstjórnar og Skóg-
ræktarfélags Borgarfjarðar, auk
þess sem stuðlað verður að endur-
nýjun og sjálfgræðslu í núverandi
skóglendi. Skógurinn er nú um
Q ^ Straumeyri
*

“^^IgPir' ^,Leirá
Skortiolt; LEIRÁRSVEIT
Grjóteyri
150 hektarar að stærð og verður
um 300 hektarar þegar verkefn-
inu lýkur. Við stækkunina verður
eingöngu notast við fræ og plönt-
ur af Hafnarskógarkvæmi. Segir
Friðrik ekki ólíklegt að í Hafnar-
skógi felist verðmætt erfðaefni
vegna þess að skógurinn hefur
þolað óvenjumikið vindálag, sjáv-
arseltu og mikla beit. Á vegum
Rannsóknastöðvar Skógræktar
ríkisins á Mógilsá eru hafnar
samanburðarrannsóknir á birki úr
ýmsum skógum sem eiga að skera
úr um þetta.
Áætlað er að framkvæmd áætl-
unarinnar taki um fimmtán ár.
Friðrik vonast til að eftir tíu ár
verði allt svæðið fyrir sunnan
Hafnarfjall gróið að nýju og
þriggja til sex metra há tré í
skjólbeltum við veginn. Frá þjóð-
veginum mun svæðið líkjast skógi
en á bak við verða ennþá bláar
lúpínubreiður. Lúpínan mun síðar
hopa og annar gróður taka við en
það fer að nokkru eftir notkun
landsins með hvaða hætti það ger-
ist.
Að mestu ógrónar skriður
Hafnarfjalls setja mestan svip á:
landslagið á þessum slóðum. Frið-
rik segir að fjallið sjálft verði al-:
veg látið í friði. „Við teljum þaði
ekki okkar hlutverk að græða það
upp, enda verkefnin næg og búast:
má við deilum um þá framkvæmd. ]
Hins vegar má reikna með að frið-,
un svæðisins leiði til þess að
skriðurnar grói smám saman en:
það gerist á mjög löngum tíma.
Melarnir eru einnig einkenn-
andi fyrir Melasveitina. Friðrik
segir að melarnir við veginn og
upp að Hafnarfjalli verði allir
græddir upp. Hins vegar verði
skildir eftir melar ofan á jökul-j
ruðningunum í landi Skorholts og'
Fiskilækjar. En einnig þeir melar,
muni smám saman gróa upp ef
þeir verða friðaðir fyrir beit.
Útivistargildi eykst
Landbætur miðast fyrst og
fremst við að gera landið betra til
landbúnaðarnota. Landeigendur
og ábúendur jarðanna mega nýta
landið á þann hátt sem þeir vilja
að uppgræðslu lokinni svo fremi
sem ekki verði gengið á gróður.
Jafnframt er gert ráð fyrir því að
uppgræðslan auki útivistargildi
svæðisins og möguleika til ferða-
þjónustu enda stutt frá höfuð-
borgarsvæðinu. Er því tekið mið,
af útivistarmöguleikum við skipu-f
lagningu landbóta.
I sumar og haust hefur verið:
unnið að áætlanagerð og öðrum:
undirbúningi. Byrjað hefur verið
á girðingum og undirbúin ræktun:
skjólbelta við þjóðveginn á Narfa-:
staðamelum. Verið er að sá lúpínu j
og grasfræi sunnan Hafnarfjalls. !
Áætlað er að landbótaaðgerðir';
kosti samtals 130 milljónir kr.:
Umhverfissjóður verslunarinnar,'
svokallður pokasjóður, hefur
ákveðið að veita 6,5 milljónir til
uppgræðslunnar í ár og vonast
Friðrik til að framhald verði á
stuðningi sjóðsins. Landgræðslanþ
Vegagerð ríkisins og fleiri ríkis-f
stofnanir leggja fram fé á móti og|
vonast er til þess að fleiri aðilari!
styi’ki verkefnið.
Hagkvæm uppgræðsla
Friðrik Aspelund segir að land-
bætur undir Hafnarfjalli .séu fram-
arlega í forgangsröðinni %á Land-
græðslu og Skógrækt ríkisinsí
einkum vegna gildis Hafnarskógai;
sem nú verði friðaður og stækkað-
ur. Þá felist í verkefninu merk til-
raun til að nota trjágróður til að
skýla þjóðveginum. „Uppgræðsla á
þessu svæði er hagkvæm, við ná-
um að endurheimta mikið land
með litlum kostnaði. Ekki spillir
það fyi’ir að landið er í alfaraleið
og landsmenn fá þar tækifæri til
að fylgjast með árangri upp-
græðslustarfsins. Þessi mann-
gerða eyðimörk hlýtur að vera
þyrnir í augum allra þeirra vegfar-
enda sem eitthvað hugsa um um-
hverfisvernd," segir Friðrik.