Morgunblaðið - 19.10.1999, Síða 10

10 ÞRIÐJUDAGUR 19. OKTÓBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ
FRETTIR
Stjórnarfrumvarp um breytingar á lögum um tekjuskatt og eignarskatt
Persónuafsláttur maka verður
að fullu millifæranlegur
GEIR H. Haarde fjármálaráðherra
mælti í gær fyrir frumvarpi til
breytinga á lögum um tekjuskatt og
eignarskatt á Alþingi í gær, en í
frumvarpinu er gert ráð fyrir að
persónuafsláttur maka verði að
fullu millifæranlegur. Sagði Geir að
þessi tiltekna ráðstöfun ætti að geta
nýst þeim sem lágar tekjur hafa, al-
veg jafnt við þá sem hærri tekjur
hafa.
í máli fjármálaráðherra kom
fram að gert er ráð fyrir að þessi
breyting taki gildi í fjórum jöfnum
skrefum við fjárlagagerð, svo áhrif-
in á ríkissjóð verði ekki óhófleg.
Sagði ráðherrann að það ákvæði, að
ónýttur persónuafsláttur væri ein-
ungis millifæranlegur milli maka
upp að 80%, væri leifar frá laga-
setningu frá 1987 og að menn hefðu
lengi gagnrýnt að ekki skuli hægt
að færa ónýttan persónuafslátt mOli
maka að fullu.
Ráðherra sagði eðlilegt að menn
veltu fyrir sér hverjir kæmu helst
til með að njóta góðs af þessari
breytingu og rakti hann að reynslu-
tölur sýndu að það væri helst ungt
fólk sem hagnýtti sér möguleikann
á að færa milli ónýttan persónuaf-
slátt, fólk sem hefði kosið að vera
heima til þess að gæta bama sinna
og ala önn fyrir þeim. Það hefði
komið í Ijós að það væri ekki endi-
lega tekjuhærra fólk sem nýtti sér
þennan möguleika heldur ekkert
síður, og jafnvel í enn meira mæli,
þeir einstaklingar sem lægri hefðu
tekjumar.
Sagði ráðherrann að því mætti
líta á þessa tilteknu breytingu á
skattalögum sem anga af fjöl-
skyldustefnu ríkisstjómarinnar.
Þessi breyting
mest aðkallandi?
I umræðum um frumvarpið vörp-
uðu stjómarandstæðingar fram
þeirri spurningu hvort ekki hefðu
aðrar breytingar
verið meira að-
kallandi en þessi.
Sögðu þeir að ef
ætlun ríkisstjóm-
arinnar hefði ver-
ið að bæta hag
bamafólks þá
væra til mun
ákjósanlegri leið-
ir til þess, t.d. að
hækka aftur
bamabætur sem mjög hefðu verið
skertar að undanfómu. Rifjuðu
stjómarandstæðingar ítrekað upp
loforð Framsóknarflokksins fyrir
kosningar í vor um svokölluð bama-
kort.
Margrét Frímannsdóttir, þing-
maður Samfylkingar, lýsti einnig
áhyggjum sínum yfír að þessi
breyting gæti orðið til að stuðla að
enn frekari launamun milli kynj-
anna og nokkrir stjómarandstæð-
ingar bentu á að margir nýttu sér
ekki, eða hefðu
ekki möguleika á
að nýta sér, milli-
færanlegan per-
sónuafslátt.
Þessi afmarkaða
breyting kæmi
því einungis fá-
um til góða. Til
dæmis kæmu
þeir einstæðum
foreldrum að alls
engu gagni, sem þó þyrftu sannar-
lega á aðstoð að halda.
í þessu sambandi benti Geir H.
Haarde fjármálaráðherra á að
aldrei hefði verið lagt upp með þetta
mál á þeirri forsendu að það leysti
allan vanda. Á hinn bóginn myndi
ríkisstjómin efna til frekari aðgerða
síðar til að bæta stöðu fjölskyldu-
fólks, óeðlilegt væri að gera kröfur
um að öllum ákvæðum stjómarsátt-
mála væri hrint í framkvæmd á
fyrstu mánuðum kjörtímabilsins.
ALÞINGI
Þingsályktunartillaga um greiðslur hlunninda og bifreiðastyrkja í ríkiskerfínu
Jafnræðis sé
gætt milli kynja
JÓHANNA Sigurðardóttir, þing-
maður Samfylkingar, mælti í gær
fyrir þingsályktunartillögu þar sem
lagt er til að fjármálaráðherra verði
falið að láta fara fram heildarend-
urskoðun á greiðslum hlunninda og
bifreiðastyrkja í ríkiskerfínu með
það að markmiði að jafnræðis sé
gætt í slíkum greiðslum milli kynja
og að virt séu ákvæði jafnréttislaga
í því efni.
I máli Jóhönnu kom fram að fyrir
lægi að mjög hallaði á konur í yfir-
mannastöðum innan bankakerfísins
hvað varðaði bifreiðastyrki og stöð-
ur í bankakerfinu. Svar viðskipta-
ráðherra við fyrirspurn í febrúar
1998 hefði leitt þetta í ljós.
Jóhanna rifjaði einnig upp að
kærunefnd jafnréttismála hefði
komist að þeirrí niðurstöðu að af-
gerandi munur væri á bifreiða-
styrkjum til kynjanna innan Lands-
bankans og Búnaðarbankans sem
bryti í bága við jafnréttislög.
Jóhanna upplýsti að hún hefði
ritað skrifstofu jafnréttismála bréf
þar sem hún óskaði eftir upplýsing-
um hvernig stefnt væri að því að
fylgja eftir þessum úrskurði. Til
stuðnings þingsályktunartillögunni
rifjaði hún ennfremur upp ræðu
Davíðs Oddssonar forsætisráð-
herra, sem hann flutti á ráðstefn-
unni Konur og lýðræði fyrir
nokkru, þar sem hann sagði það
stefnu ríkisstjórnarinnar að stuðla
að bættri stöðu kvenna.
Vísindamenn greina genabreytingu sem veldur sykursýki
Hjálpar við grein-
ingu og meðferð
Morgunblaðið/Ámi Sæberg
Visindamönnum líftæknifyrirtækisins Urðar Verðandi Skuldar og
samstarfsaðilum þess hefur tekist að greina genabreytingu sem
veldur svokallaðri snemmkominni sykursýki. Frá vinstri: Þórunn
Rafnar, Gunnar J. Gunnarsson, Sigurður Yngvi Kristinsson, Reynir
Arngrímsson, Bente Talseth og Eimý Þöll Þórólfsdóttir.
VÍSINDAMÖNNUM líftæknifyrir-
tækisins Urðar Verðandi Skuldar
(UVS) og samstarfsaðilum þess við
læknadeild Háskóla íslands og
Landspítalann hefur tekist að
greina genabreytingu, sem veldur
svokallaðri snemmkominni fullorð-
inssykursýki. Þetta kom fram í
samtali Morgunblaðsins við Reyni
Amgrímsson, framkvæmdastjóra
vísindasviðs UVS, en hann sagði
jafnframt að rannsóknamiðurstöð-
umar myndu hjálpa til við bæði
greiningu og meðferð sjúklinga
með þessa tegund sykursýki.
Að sögn Reynis hefur aldrei fyrr
tekist að greina erfðavísi sem veld-
ur sykursýki á íslandi. Hann sagði
að með genakortlagningu og arf-
gerðargreiningu hefði verið hægt
að staðsetja erfðavisi, sem valdi
fjölskyldubundinni sykursýki. Há-
tækniraðgreining hafi síðan leitt í
Ijós stökkbreytingu í ákveðnu
geni, sem hafi leitt til óeðlilegrar
próteinmyndunar og valdið röskun
á efnaskiptum sykurs.
Kemur fram hjá ungu fólki
„Genabreytingin sem fannst er
brottfall á hluta ákveðins gens,“
sagði Reynir. „Þetta veldur því að
það myndast prótein sem starfar
ekki eðlilega, en prótein þetta er
nauðsynlegt fyrir eðlileg efna-
skipti sykurs í líkamanum. Gena-
breytingin hefur í för með sér að
sjúkdómurinn kemur fram hjá
ungu fólki og á það til að leggjast
í fjölskyldur."
Að sögn Ástráðs B. Hreiðars-
sonar, yfirlæknis á göngudeild
sykursjúkra á Landspítalanum og
þátttakanda i rannsókninni, má
flokka sykursýki í insúlínháða og
insúhnóháða sykursýki, eða teg-
und 1 og tegund 2. Þeir sem þjást
af tegund 1, insúlínháðri sykur-
sýki, geta ekki lifað öðmvísi en að
sprauta sig með insúlíni en hinir,
sem em með tegund 2, þurfa ekki
einu sinni að vita af því að þeir
séu með sykursýki. Tegund 2 syk-
ursýki hefur einnig verið kölluð
fullorðinssykursýki.
Ástráður sagði að um 500 ein-
staklingar á Islandi væm með
tegund 1 sykursýki, insúlinháða,
en um 4.200 með tegund tvö. Hin
svokallaða snemmkomna fullorð-
inssykursýki (Maturity Onset Di-
abetis of the Young - MODY),
sem íslensku vísindamennimir
rannsökuðu, fellur undir tegund
2. Af þeim sem em með tegund 2
sykursýki em um 0,14% til 1,18%
með snemmkomna fullorðinssyk-
ursýki.
Hefur áhrif á rannsóknir og
meðferð við sykursýki
Að sögn Reynis er fullorðins-
sykursýki (tegund 2 sykursýki) al-
varlegur sjúkdómur, sem hijáir
3-5% einstaklinga á Vesturlönd-
um og er hann talinn orsakast af
samspili erfða- og umhverfisþátta
s.s. of mikillar líkamsþyngdar.
„Þekktir áhættuþættir, s.s.
ofnæring eða ofþyngd, virðast
hinsvegar ekki vera nauðsynlegir
í þróun sjúkdómsins hjá þeim ein-
staklingum sem verða fyrir gena-
breytingunni," sagði Reynir.
„Breytingin ein og sér virðist
nægjanleg til að sjúkdómurinn
komi fram.“
Ástráður sagði að þessi upp-
götvun myndi án efa hafa áhrif á
rannsóknir á sykursýki og í fram-
tiðinni meðferð við henni.
„Það er alltaf gott að vita sem
mest um orsökina, en þetta hefur
ekki beinlínis áhrif á meðferð
strax,“ sagði Ástráður. „í framtíð-
inni mætti hinsvegar ímynda sér
að hægt verði að setja helbrigt
gen inn i Iikama sjúklings og laga
þannig það sem farið hefði úr-
skeiðis."
Sýnir að erfðarannsóknir eiga
eftir að blómstra á fslandi
Bernhard Pálsson, stjórnarfor-
maður UVS og prófessor við Kali-
forníuháskóla í San Diego
(UCSD), sagði að árangur fyrir-
tæksins væri á heimsmælikvarða.
„Að ná svona árangri á
nokkrum mánuðum hef ég ekki
séð gerast nokkurs staðar í heim-
inum,“ sagði Bernhard. „Ég hef
góða yfirsýn yfir fyrirtæki sem
starfa á þessu sviði í Bandaríkj-
unum og ekkert þeirra hefur náð
sambærilegum árangri á svona
stuttum tíma. Ástæðan fyrir
þessum góða árangri Urðar
(UVS) er fyrst og fremst sú að
fyrirtækið hefur safnað til sín
mörgum af bestu vísindamönnum
íslands á þessu sviði og þeir hafa
bæði góðan efnivið og góða að-
stöðu.“
Snorri S. Þorgeirsson, formað-
ur vísindastjórnar UVS, tók undir
orð Bernhards og sagði að sá hóp-
ur visindamanna, sem Reynir
hefði stjórnað, hefði staðið sig af-
burða vel. Hann sagði að árangur-
inn væri nijög merkilegur frá vís-
indalegu sjónarmiði og enn eitt
dæmið um það að hátæknifyrir-
tæki, sem fengjust við erfðarann-
sóknir, ættu eftir að blómstra á
Islandi.
Húsaleigu-
bætur og
vaxtabætur
verði lagðar
að jöfnu
JÓHANNA Sigurðardóttir, þingmað-
ur Samfylkingar, mælti fyrir fram-
varpi til laga um breytingu á lögum
um tekjuskatt og eignarskatt á Al-
þingi í gær en tiigangur frumvarpsins
er að tryggja að markmiðum laga um
húsaleigubætur, þ.e. um lækkun hús-
næðiskostnaðar tekjulágra leigjenda,
verði náð og dregið úr aðstöðumun á
húsnæðismarkaðnum. Framvarp
þetta var áður flutt á 123. löggjafar-
þingi en náði þá ekki fram að ganga.
I framsögu Jóhönnu kom fram að
hún teldi að til að húsaleigubætur
næðu tilgangi sínum, að lækka hús-
næðiskostnað Ieigjenda, væri nauð-
synlegt að farið yrði með slíkar
greiðslur eins og vaxtabætur þeirra
sem búa í eigin húsnæði.
Sagði Jóhanna að mikið óréttlæti
fælist í því að skattleggja húsaleigu-
bætur meðan vaxtabætur væru skatt-
ftjálsar. Nálægt 60% þeirra sem nú
fengju húsaleigubætur væra atvinnu-
lausir, ellilífeyrisþegar, örörkulífeyris-
þegar, námsmenn eða einstæðir for-
eldrar. Hér væri því um að ræða
tekjulægstu hópa þjóðfélagsins og til
að bæta stöðu þeirra væri brýnt að
húsaleigubætur og vaxtabætur væra
lagðar að jöfnu. Sagðist hún ekki sjá
neinn eðlismun á þessu tvennu.
Við umræður benti Geir H. Haar-
de fjármálaráðherra á að vaxtabætur
væra í reynd hluti af skattkerfínu á
meðan húsaleigubætur færu í flokk
með framfærslubótum, styrkjum,
verðlaunum og öðram þess háttar
tekjum, sem allar væru skattlagðar.
Óeðlilegt væri því að taka húsaleigu-
bætur sérstaklega og undanþiggja
þær skatti. Sagði Geir að mönnum
hefði einnig verið fullljóst, þegar lög
um húsaleigubætur vora sett 1993,
að bætumar yrðu skattlagðar, og
þær hefðu því verið gerðar hærri en
ella fyrir vikið.
Alþingi
Dagskrá
ÞINGFUNDUR Alþingis hefst kl. 13.30
í dag. Eftirfarandi mál verða þar á dag-
skrá:
1. Tekjuskattur og eignarskattur. Frh.
1. umr. (atkvæðagreiðsla).
2. Tekjuskattur og eignarskattur. Frh.
1. umr. (atkvæðagreiðsla).
3. Breytingar á lagaákvæðum er
varða húsaleigubætur. Frh. 1. umr.
(atkvæðagreiðsla).
4. Greiðslur hlunninda og bifreiða-
styrkja í ríkiskerfinu. Frh. fyrri
umr. (atkvæðagreiðsla).
5. Grunnskólar. 1. umr.
6. Framhaldsskólar. 1. umr. Ef leyft
verður.
7. Vörugjald af ökutækjum, eldsneyti
o.fl. 2. umr.
8. Sérstakar aðgerðir f byggðamálum.
Frh. fyrri umr.
9. Stofnun Snæfellsþjóðgarðs. Frh.
fyrri umr.
10. Ráðuneyti lífeyris, almannatrygg-
inga og vinnumarkaðsmála. Fyrri
umr.
11. Stjómarskipunarlög. 1. umr.
12. Þingsköp Alþingis. 1. umr.
Alþingi
Fyrirspurn um
kostun þátta á RÚV
SVANFRÍÐUR Jónasdóttir, þing-
maður Samfylkingarinnar, hefur
lagt fram á Alþingi fyrirspum til
menntamálaráðherra um kostun
þátta í Ríkisútvarpinu. í fyrirspurn-
arbeiðni sinni óskar Svanfríður
svara við þremur spurningum.
í fyrsta lagi óskar hún eftir upp-
lýsingum um hvaða reglur gildi um
kostun þátta í Ríkisútvarpinu. I öðru
lagi spyr hún hversu lengi það hafí
viðgengist að menn geti keypt sig frá
óþægilegum spurningum með því að
kosta útvarpsþætti, sbr. nýleg um-
mæli fréttamanns þar að lútandi og í
þriðja lagi fysir hana að vita hvernig
hlustendur séu varaðir við því þegar
um kostaða þætti sé að ræða.
k
f

1

v

k

I
1