Morgunblaðið - 15.12.1999, Blaðsíða 10

10 MIÐVIKUDAGUR 15. DESEMBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Þingmenn Samfylkingar leggja fram þingsályktunartillögu um að gerður
verður greinarmunur á innflytjendum og erlendum farandverkamönnum
Réttur innflylj enda
verði tryggður betur
í ÞINGSÁLYKTUNARTILLÖGU
sem lögð hefur verið fram á Alþingi
er lagt til að ríkisstjórninni verði fal-
ið að láta semja og leggja fyrir Al-
þingi frumvarp til laga sem tryggi
rétt innflytjenda
til jafns við aðra
íbúa landsins.
Skuli þetta frum-
varp lagt fyrir Al-
þingi fyrir lok ár-
sins 2001.
Það eru átta
þingmenn Sam-
fylkingar sem
leggja þingsálykt-
unai"tillöguna fram
en fyrsti flutnings-
maður hennar er
Össur Skarphéðinsson. Segir í
greinargerð með tillögunni að alvar-
legur meinbugur sé á gildandi lögum
að því leyti að hvergi sé að finna
greinarmun á erlendum ríkisborgur-
um sem hingað flytjast til frambúðar
og erlendu farandverkafólki. Jafn-
framt virðist lögin alls ekki sett með
innflytjendur í huga heldur fyi-st og
fremst erlenda farandverkamenn.
Rík þörf sé hins vegar á því að skil-
greina sérstaklega þann hóp sem
hingað kemur til varanlegrar vistar,
enda sé réttarþörf hans verulega
frábnigðin þörfum erlendra manna
sem dveljist hér tímabundið, yfirleitt
í atvinnuskyni, og áformi ekki lang-
varandi búsetu á landinu.
„Grundvallarmunurinn á innflytj-
endum og farandverkamönnum
kristallast í þeim einarða ásetningi
hinna fyrrnefndu að tilheyra ís-
lensku þjóðinni," segir í greinar-
gerðinni. „í langflestum tilvikum
hafa þeir þegai' tengst þjóðinni
traustum böndum gegnum fjölskyld-
utengsl og stór
hluti þeirra á
börn sem eru ís-
lenskir ríkisborg-
arar. Af sjálfu
leiðir að hags-
munir þeirra
gagnvart stjóm-
sýslunni eru ger-
ólíkir hags-
munum erlendra
ríkisborgara sem
hingað koma til
tímabundinnar
dvalar í atvinnuskyni."
Vaxandi fjöldi vill
setjast hér að
Nauðsyn þess, að sett verði sér-
stök lög um innflytjendur, er einnig
rökstudd í greinargerð með því að
benda á að breyttar aðstæður í
heiminum hafi valdið því að fjöldi
þeirra sem óski eftir að setjast að
hér á landi fari vaxandi. í öðru lagi
hafi stofnanir sem þurfi að vinna eft-
ir gildandi lögum um útlendinga lýst
því opinberlega yfir að lögin séu göll-
uð og framkvæmd þeirra undirorpin
túlkun einstakra embættismanna.
í greinargerðinni segir jafnframt
að réttarstaða innflytjenda skv. gild-
andi lögum sé fráleitt viðunandi, í
gildi séu lagaákvæði sem skerði rétt
barna innflytjenda til öruggrar af-
komu miðað við önnur börn á íslandi
og einnig sé að finna í sömu lögum
fyrirmæli um meðferð sem sé bein-
línis niðurlægjandi fyiir innflytjend-
ur.
I sjötta lagi liggi fyrir að innflytj-
endur sem era makar íslenskra rík-
isborgai-a njóti minni réttar en mak-
ar erlendra ríkisborgara af
EES-svæðinu, einnig séu í gildi
vinnureglur hjá Utlendingaeftirlit-
Mörg mál eru til umræðu og af-
greiðslu á Alþingi þessa dagana,
enda stefnt að því að þingmenn fari
í jólaleyfi um næstu helgi. Forseti
inu sem virðist ekki tiyggja að öll
ólögráða börn með erlent ríkisfang
hljóti sömu meðferð hjá stofnuninni.
Loks segir í greinargerð tillögunnar
að framkvæmd þeirra laga sem varði
útlendinga sé á höndum tveggja
ólíkra ráðuneyta, dómsmálaráðun-
eytis og félagsmálaráðuneytis, sem
geri kerfið mjög þungt í vöfum og
leiði til þess að reynsla margra inn-
flytjenda af því sé slæm.
Alþingis, Halldór Blöndal, tilkynnir
útbýtingu margra skjala og stýrir
mörgum atkvæðagreiðslum næstu
daga.
ALÞINGI
Þingskjölum útbýtt
Alþingi
ÞINGFUNDUR hefst í Alþingi
í dag kl. 10.30. Eftirfarandi
mál verða þar á dagskrá:
1. Fjáraukalög 1999, frh. 3.
umræðu (atkvgr.).
2. Fjáríög 2000,3. umræða.
3. Þjóðarbókhlaða og endur-
bætur menningarbygginga, 1.
umræða.
4. Ráðstöfun erfðafjár-
skatts, 1. umræða.
5. Málefni fatlaðra, 1. um-
ræða.
6. Kjarasamningar opin-
berra starfsmanna, frh. 1. um-
ræðu.
7. Brunavamir og bruna-
mál, frh. 1. umræðu.
8. Bann við uppsögnum
vegna fjölskylduábyrgðar
starfsmanna, 1. umræða.
9. Greiðslur ríkissjóðs á bót-
um þolenda afbrota, 3. um-
ræða.
10. Almenn hegningarlög, 3.
umræða.
11. Jarðalög, 3. umræða.
12. Seðlabanki íslands, 2.
umræða.
13. Gjaldeyrismól, 2. um-
ræða.
14. Greiðsla kostnaðar við
opinbert eftirlit með (jármála-
starfsemi, 2. umræða.
15. Tollalög, 2. umræða.
16. Skattfrelsi norrænna
verðlauna, 2. umræða.
17. Tekjuskattur og eignar-
skattur, 2. umræða.
18. Innstæðutryggingar og
tryggingakerfí fyrir fjárfesta.
19. Meðferð, vinnsla og
dreifing sjávarafurða.
20. Framleiðsluráð landbún-
aðarins, 2. umræða.
21. Iðnaðarlög, 2. umræða.
22. Framhaldsskólar.
23. Ættleiðingar, 2. um-
ræða.
24. Aðild að Haagsamningi
um vernd barna og ættleiðingu
milli landa, síðari umræða.
25. Skráð trúfélög, 2. um-
ræða.
Stjórnarandstaðan gagnrýnir hagstjórn stjórnarinnar við umræður um fjáraukalög
Viðvörunarbjöllur
farnar að klingja
STJÓRNARANDSTÆÐINGAR
gagnrýndu hagstjórn ríkisstjórn-
arinnar harðlega við þriðju og síð-
ustu umræðu um fjáraukalög fyrir
árið 1999 sem lauk rétt fyrir tíu i
gærkvöldi. Notuðu þeir óspart
nýja þjóðhagsspá Þjóðhagsstofn-
unar sem vísbendingu um að illa
horfði í ríkisfjármálum og efna-
hagslífi landsmanna. Atkvæða-
greiðsla um frumvarpið fer fram í
dag en síðan fer fram 3. umræða
um fjárlög ársins 2000.
Við upphaf þingfundar í gær
höfðu fulltrúar minnihlutans í fjár-
laganefnd mótmælt harðlega þeim
vinnubrögðum sem viðhöfð væru
við afgreiðslu fjáraukalaga fyrir
árið 1999 og fjárlaga fyrir árið
2000. Nánast ekkert hefði verið
fjallað um tekjuhlið fjárlaganna á
fundum fjárlaganefndar fyrr en í
gær og fyrrakvöld en síðan væri
nefndarmönnum ætlað að fjalla um
og afgreiða bæði fjáraukalög og
fjárlög án tafar.
Jón Kristjánsson, þingmaður
Framsóknarflokks og formaður
fjárlaganefndar, kvaðst hins vegar
ekkert sjá því til fyrirstöðu að
dagskrá Alþingis yrði haldið.
Þriðju umræðu um fjáraukalögin
var þó frestað um tvær klukku-
stundir að hans ósk og sat fjár-
laganefnd að störfum þann tíma.
Jón mælti síðan fyrir framhalds-
nefndaráliti meirihluta fjárlaga-
nefndar er fjáraukalögin voru tek-
in til umræðu síðdegis í gær.
Fram kom í máli Jóns að tekjur
yrðu 13 milljörðum króna meiri á
árinu 1999 en gert var ráð fyrir í
framvarpi til fjáraukalaga. Tekju-
skattur einstaklinga hækkaði um
1,4 milljarða króna, tekjuskattur
lögaðila um 1,2 milljarða kr. og
virðisaukaskattur um 1,6 milljarða
króna. Söluhagnaður hlutabréfa í
Fjárfestingarbanka atvinnulífsins
næmi 2,8 milljörðum króna og
áætlaður söluhagnaður hlutabréfa
i Landsbanka og Búnaðarbanka
næmi 4,5 milljörðum króna, sam-
tals um 7,3 milljörðum króna.
Fram kom jafnframt í máli Jóns
að farið væri fram á að framlag í
jöfnunarsjóð sveitarfélaga yrði
hækkað um 50 milljónir króna í
ljósi endurskoðunar á skatttekjum
ríkissjóðs á árinu en einnig væri
lagt til að veitt yrði 700 milljóna
króna sérstakt framlag í sjóðinn.
„Er framlagið byggt á sameigin-
legu mati ríkisstjórnarinnar og
Sambands íslenskra sveitarfélaga
um að grípa þurfi til sérstakra
tímabundinna ráðstafana, sem fel-
ast meðal annars í því að greitt
verði sérstakt 350 milljóna króna
framlag til sveitarfélaga þar sem
íbúum hefur fækkað árin 1997-
1999 og hins vegar að þjónustu-
framlög hækki um 350 milljónir
króna,“ sagði Jón. „Er framlögun-
um ætlað að koma til móts við
vanda sveitarfélaga sem hafa ekki
haft möguleika á að draga úr
rekstri og þjónustu til samræmis
við fækkun íbúa og samdrátt í
skatttekjum.“
Ríkisstjórnin veigri sér við að
greiða erlend lán
Einar Már Sigurðarson, þing-
maður Samfylkingar, mælti fyrir
framhaldsnefndaráliti minnihluta
fjárlaganefndar og fór hörðum
orðum um hagstjórn ríkisstjórnar-
innar. Sagði hann fálmkennd
vinnubrögð hafa einkennt gerð
fjáraukalaga og fjárlaga og væru
þau ekki til þess fallin að auka
bjartsýni á komandi ári.
Einar Már sagði minnihlutann
hafa lagt fram útreikninga sem
sýndu að á milli áranna 1994 og
1998 hefðu útgjöld ríkissjóðs auk-
ist um 55 milljarða ki-óna á verð-
lagi ársins 1998. Þrátt fyrir þessa
miklu aukningu væri hins vegar
dulinn vandi í ríkiskerfinu sem
ekki hefði enn verið tekið á.
Einar Már sagði að fjármála-
ráðherra hefði nú lagt til að lán-
tökur yrðu auknar um 18,3 millj-
arða króna og að ekki yrðu greidd
niður lán nema fyrir 14,2 milljarða
króna í stað 23,8 eins og áformað
hefði verið. „Þetta gerist þrátt fyr-
ir verulegan tekjuafgang ríkis-
sjóðs. Hér kemur til sú staðreynd
að viðskiptahallinn hefur gert það
að verkum að erfitt er að greiða
niður erlend lán vegna viðkvæmr-
ar gjaldeyrisstöðu. Innanlands er
sú sérkennilega staða komin upp
að ríkisstjórnin veigrar sér við að
greiða niður lán af ótta við áhrif
þess á þensluna.“
Jón Bjarnason, fulltrúi vinstri-
grænna í fjárlaganefnd, ítrekaði
gagnrýni sína frá fyrri umræðum
um fjáraukalög á að Alþingi væri
látið standa frammi fyrir gerðum
hlut, og jafn gífurlegum breyting-
um frá fjárlögum ársins. Sagði
hann það vond vinnubrögð hjá
stjórnarmeirihlutanum að fela ým-
is útgjöld við fjárlagagerð til þess
eins að birtast með þau í fjárauka-
lögum.
Fór Jón hörðum orðum um fjár-
málastjórn ríkisstjórnarinnar og
sagði hana alla stefna að aukinni
þenslu og verðbólgu. Alþingi yrði
að grípa í taumana og tryggja
ábyrgari fjárlög.
Sjálfhelda í
ríkisfjármálum?
Guðmundur Árni Stefánsson,
þingmaður Samfylkingar, sagði
pattstöðu komna upp í ríkisfjár-
málum þrátt fyrir mesta góðæris-
tímabil íslandssögunnar. Vegna
viðvarandi viðskiptahalla rynni
gjaldeyrir úr landi og staðan væri
einfaldlega orðin sú að ríkisstjórn-
in gæti ekki aukið þar á með því
að greiða erlend lán, eins og þó
hefði verið stefnt að. Kvaðst Guð-
mundur Ái-ni óttast að óðaverð-
bólga væri framundan ef ekki yrði
spyrnt við fótum. Verðbólgustigið
væri þegar svo hátt að allar við-
vörunarbjöllur væru fyrir löngu
farnar að klingja í nágrannalönd-
unum.
Geir H. Haarde fjármálaráð-
herra sagði í andsvari að til að
greiða erlend lán yrði að vera til
gjaldeyrir. Ekki mætti hins vegar
ganga á gjaldeyi'isvarasjóð og því
yrði að borga af innlendum lánum
ríkisins í staðinn. Sagði Guðmund-
ur Árni þetta merka yfirlýsingu af
hálfu fjármálaráðherra því hún
staðfesti að sjálfhelda væri komin
upp í fjármálum ríkisins. Ekki
væri hægt að borga erlendu lánin
en hinn kosturinn, að borga inn-
lend lán, yki hins vegar enn það fé
sem væri í umferð og um leið
þenslu í hagkerfinu.
Fagnar framlögum í jöfnun-
arsjóð sveitarfélaga
Steingi'ímur J. Sigfússon,
vinstrigrænum, sagði að varla
stæði steinn yfir steini í fjárauka-
lagafrumvarpinu, á daginn hefði
komið að um algert vanmat á út-
gjöldum hefði verið að ræða í fjár-
lögum eins og bent hefði verið á
við 1. umræðu. Sagði hann mörg
mistök hafa verið gerð í hagstjórn-
inni, t.a.m. hefði verið farið óvar-
lega við innspýtingu í hagkerfið af
hálfu ríkisstjórnar, m.a. þegar
ákveðin var flöt skattalækkun í
miðju góðæri. Sagði Steingrímur
þetta síðan enn hafa aukið þenslu.
Steingrímur fagnaði auknum
framlögum í jöfnunarsjóð sveitar-
félaga en sagði stjórnvöld með
þessum framlögum vera að viður-
kenna það sem þau þó hefðu neit-
að fram að þessu, að vitlaust væri
gefið í tekjuskiptingu ríkis og
sveitarfélaga. Guðjón A. Kristjáns-
son, þingmaður Frjálslynda
flokksins, sagði mörg viðvörunar-
merki vera á lofti í efnahagslífi
þjóðarinnar, skuldir fjölskyldna
ykjust og ekki hefðu verið gerðar
þær breytingar á fiskveiðistjórnar-
kerfinu sem þyrfti til ef sporna
ætti við flótta úr dreifðari byggð-
um landsins.