Morgunblaðið - 15.12.1999, Blaðsíða 49

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 15. DESEMBER 1999 49 „
UMRÆÐAN ~
Jólin og sorgin
UNDANFARIN ár
hefur mér fundist sí-
fellt áleitnari spurning-
in um það, hvernig eigi
að taka á því að halda
jól, þegar fólk hefur
nýlega misst ástvin,
m.ö.o. fjölskyldan er að
halda fyi'stu jólin eftir
þennan lífsbreytandi
atburð. Það vantar
ekki, að mörgum eru
jólin huggunarrík hátíð
og verða til að undir-
strika samstöðu og
nánd innan fjölskyld-
unnar, svo er þó ekki
alls staðar.
Þörfín fyrir kyrrláta hátíð
Á undanförnum árum höfum við
séð breytingar á umgjörð jólahátíð-
arinnar í þá veru, að bæði fær hátíðin
umfjöllun og um hana eru sýnileg
tákn uppi, sem blasa við okkur frá
því upp úr miðjum október og fram
yfir miðjan janúar. Þetta er sem sagt
um fjórðungur úr ári. Sumir vildu
helst hafa jólin allt árið og til eru
þjónustufyrirtæki, sem bjóða upp á
þjónustu og vörur til að sinna slíkum
þörfum. Það er þó ekki
málið, sem ég vildi
vekja athygli á, heldur
það, að fyrir þá, sem
eru í sorg, er hinn mikli
hávaði og erill, sem
tengist hátíðinni, oft
mikill þröskuldur og
erfiður, því tilfinninga-
lífið er í miklu uppnámi
vegna missisins og
þörfin fyrir meiri kyrrð
og tíma í friði með sín-
um nánustu mikil. Auk
þess setur missirinn af
stað keðjuverkanir af
ýmsum toga, sem ekki
er hægt að sjá fyrir.
Við þurfum þess vegna,
vil ég meina, að hefja umræðu um
einfaldari hátíð, með smærri efna-
hagslegii umgjörð, minni sölu-
mennsku, stærra ti'úarinnihaldi. Við
búum í landi, þar sem við erum að
leitast við að mæta ólíkum þörfum
ólíkra einstaklinga og samfélagslega
er okkur ekki hagur að því, að allir
verði steyptir í sama mót.
En hvernig getur fjölskylda í sorg
haldið jól, sem einmitt hafa að leiðar-
ljósi, að byggja upp og hugga? Jóla-
hátíðin sem trúai'hátíð varpar ljósi á
gjöfina miklu frá Guði til manna,
Jesúm Krist. Gjafir eru ekki bara
efnahagslegar. Fólk, sem reynist
okkur vel og kemur okkur til hjálpar
þegar við höfum þörf fyrir það, er
líka gjafir. Við gefum gjafir í minn-
ingu um þá, sem eru okkur kærir.
En lítil umræða hefur farið fram um
undirstrikun á þeirri gjöf, sem líf
þess sem við misstum var, í tengsl-
um við jólahátíðina. Þetta vil ég gera
að sérstöku umræðuefni í þessari
grein.
Gjöfín undir trénu
Getur fjölskylda undirstrikað
minninguna sem lifir, með því að
helga þeim, sem látinn er, eina gjöf
undir trénu? Vissulega. Hér má
nefna sem dæmi, að fjölskylda getur
látið útbúa mynd, af þeim, sem látinn
er, pakkað inn í gjafaumbúðir og tek-
ið síðast fram allra gjafa á aðfanga-
dagskvöld, sett myndina á þann stað,
sem henni er ætlaður, og kveikt þar
lifandi ljós. Annað dæmi er, að út-
búið sé sérstakt myndaalbúm, með
þeim minningum, sem skipta fjöl-
skylduna mestu máli, og þessum
myndum ætlaður staður á kvöldinu,
þegar allt verður heilagt. Nú kann
einhver að spyrja: Er þá ekki verið
að velta sér upp úr sorginni? Því er
til að svara, að ef við gerum aldrei
neitt í minningu um þá, sem við höf-
um elskað og misst, þá erum við ekki
að lyfta upp og heiðra minningu
þeirra, heldur erum við einmitt að
láta eins og þeir hafi aldrei verið til!
Við eigum að leyfa sorginni að eiga
sinn stað. Með því að bæla hana og
Jólin
Gleði og sorg eru syst-
ur, segir Bragi Skúla-
son. Pað eru ekki allir
boðnir velkomnir á jól-
um. Sumir eru líka ein-
mana á þessari hátíð.
ýta henni til hliðar erum við að gera
úrvinnslu hennar erfiðari og þakk-
lætið vegna þeirra, sem gengnir eru
og gáfu lífi okkar ríkara innihald,
fær þá heldur ekki farveg.
Eru ekki allir hressir?
Það er ekkert að því, að leyfa ein-
um stólnum við jólaborðið að vera
auðum. Það er ekkert að því að gráta
vegna sorgar, þó að komin séu jól,
þótt hin almenna krafa sé, að allir
séu hressir. Það er ekkert að því, að
geta ekki um stund fundið gleðina,
því sorgin er svo rúmft-ek. Það er
gott, að vitja leiðis með blóm og ljós
og að það sé hluti af hátíðinni. Og um
áramót, þegar við horfumst í augu
við nýtt ár, sem ástvinur okkar verð-
ur ekki hluti af, þá má líka undir-
strika þakklætið vegna vegferðar,
sem er að baki, og það er ekkert að
því, að blys verði minningarblys.
Jólin koma á hverju ári
Sumum líður þannig á aðventu, að
þeir vildu helst fresta jólunum. Það
er þó ekki mögulegt. Þau koma til
okkar hvort sem við erum tilbúin eða
ekki. Aimennt talað er það þannig í
sorginni, að hefðir eru hjálplegar. Ef
við köstum hefðunum, þá er hætt við,
að við köstum innihaldinu líka. Því er
svarið oftast, að breyta eins litlu og
mögulegt er, þótt sorgin hafi knúið
dyra. Gleði og sorg eru systur. Það
eru ekki allir boðnir velkomnir á jól-
um. Sumir eru líka einmana á þess-
ari hátíð. Sumir fæðast meira að
segja í myrkri og eru lagðir í jötu.
Það er ekki tilviljun, að Jesús og
skrautið eiga ekki alltaf samleið.
Guð gefi okkur huggunarríka jóla-
hátíð.
Höfundur cr sjúkrahiísprestur við
Landspítalann.
tm
v
Jól í Hagkaupi
tímabil
i
msmm
Meira úrval - betri ka
i

r/
’m