Morgunblaðið - 15.12.1999, Blaðsíða 34

34 MIÐVIKUDAGUR 15. DESEMBER 1999
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Tilfínninga-
hlaðið jóla-
barokk
TONLIST
S a I ii r i n n
KAMMERTÓNLEIKAR
Verk eftir Delalande, Bibcr, F.
Couperin, P. D. Philidor og Marin
Marais. Camilla Söderberg, blokk-
flautur; Elín Guðmundsdóttir, sem-
ba.ll; Guðrún S. Birgisdótt.ir, flauta;
Martial Nardeau, flauta; Peter
Tompkins, óbó; Ólöf Sesselja Ósk-
arsdóttir, bassagamba; Snorri Orn
Snorrason, þjorba; Svava Bern-
harðsdóttir, fiðla/tenórgamba.
Sunnudaginn 12. desember kl.
20:30.
UNDIR yfirskriftinni Jólabarokk
voru haldnir fjölsóttir tónleikar í
Tónlistarhúsi Kópavogs á
sunnudagskvöldið var, sem hafa ver-
ið árviss hefð suður á Digranesi síð-
an 1994 eða þar um bil. Enda
barokkstíllinn í hugum margra ekki
síður tengdur jólum en piparkökur,
glögg og Glúntar. Þess má þó geta,
að undir skrúfulykilsmerki sama
staðar munu einnig áformaðir
„Páskabarokk“- tónleikar þ. 22. apríl
n.k., á síðasta ári aldarinnar.
Það er mikill kostur geisladiska-
væðingar almennt að hafa aukið
mjög viðkynni nútímahlustenda af
eldri tónlist minni meistai’a. Það má
svo sérstaklega telja tónlistarfólki
eins og Musica Antiqua og Nardeau-
hjónunum Martial og Guðrúnu Birg-
isdóttur til hróss að hafa kynnt
franska tónlist á þessu þýzk-nor-
ræna/engilsaxneska tónneyzlusvæði
sem Island hefur tilheyrt hingað til.
Höfundar kvöldsins voru allir frá
miðbarokktíma og, að Biber undan-
skildum, allir franskir. Ef til væri
miðlægur tónflutningsgagnagrunn-
ur, fengist fljótt úr því skorið hvort
nafn eins og Michel-Richard Dela-
lande (1657-1725) hefði áður sézt á
dagskrám hér. Meðan svo er ekki,
verður að nægja að telja, að ekki
virðist það líklegt. Umsögn tónskrár
um verkin, sem einkum reyndist
fjalla um höfundana, greindi enda
hvorki frá því né heldur hvort sú
mismunandi áhöfn stakra þátta í
ótímasettri dansasvítu Delalandes
sem hér gat að heyra væri upphaf-
leg. Vissulega var smekklega hljóð-
færavalið („instrúmenterað") og hin
þarafleiðandi fjölbreytni til góðs.
Hitt stóð þó eftir, að öll hljóðfæri ut-
an fylgibassa léku einraddað - líkt og
flest í Konungskonsert Couperins
síðar - og hefði verkið því auðveld-
lega mátt leika af aðeins þremennum
hópi sólista og fylgibassaleikara.
Hljóta margir hlustendur að hafa
brunnið í skinni eftir að vita nánar
hvernig á því öllu stæði. Ekki sízt
þar sem flytjendur eru kunnir fyrir
upprunalegan flutning - sem hér var
hnykkt á með því að koma fram í
upprunalegum búningum (að vísu
fyrst frá Régence-tíma [1715-25], ef
ekki síðar), er óneitanlega urðu til að
skapa eftirminnilegt barokk-and-
rúmsloft, þó að raflýsing Salarins
drægi úr áhrifum kertastjakans á
sviðinu.
Dansar Delalandes báru sumir
heiti í ætt við „prógramm“-fyrir-
sagnir í hljómborðssvítum F. Coup-
erins eins og „Innganga háseta"
(minnti á brezka sjómannadansinn
hornpipe), „Söngur sveitapilts og
-stúlku" og „Söngur gamalla skötu-
hjúa“. Afskaplega fersk tónlist, ekki
sízt hemíólaði forleikurinn og hinn
punktaði lokaþáttur, „Grand air“, og
vel leikin, þó að kapp einkum flautar-
anna við að flúra og „fíla“ stflinn í
botn skv. forskriftum nútíma upp-
runamennsku drægi stundum úr
ferskleikanum, bæði hiér og sums
staðar í seinni verkum. J. S. Baeh
kvað á sínum tíma hafa kvartað und-
an flúráráttu Frakka, og sá eiginleiki
þýzku tréþverflautunnar að geta
nánast misst veikustu nótur „niður á
gólf‘, ásamt tilhneigingu blokkflaut-
unnar til að hníga í tónhæð undir
sömu kringumstæðum (er geta verið
áhrifamikil atriði í einleik) nutu sín
miður í stæm hóp, þar sem tónferlið
vildi fyrir vikið blettast af loftnótu-
eyðum. Hefðu spilendur þar betur
átt að hemja tilfinningarnar og skila
í staðinn öllum tónum til ágóða fyrir
heildina.
Svava Bernharðsdóttir lék á fiðlu
við fylgibassa sembals og bassa-
gömbu Sónötu Heinrichs Bibers nr.
14 fyrir scordaturastillinguna A-E-
A-D, er hefst á skreyttum Grave-
inngangi, en síðan taka við
passacöglíuð Aría í Folía-hrynjandi
við „lamento“-dansbassa og sprækur
Gigue. Svövu tókst dável upp, burt-
séð frá 2-3 smáatvikum þar sem fiðl-
an datt út af vandskiljanlegum
ástæðum. Við tók sjöþætt svíta eftir
F. „le Grand“ Couperin, Concert
Royale nr. IV; sem fyrr sagði að
mestu einrödduð auk fylgibassa, en
hér flutt af 2 þverflautum, óbói og
fiðlu við undirleik sembals og bassa-
gömbu. Var flest ágætlega flutt (með
áðurgetnum fyrirvörum), sérstak-
lega hinn bráðskemmtilegi lokaþátt-
ur, Forlane í rondóformi.
Eftir Pierre Danican Philidor
(1681-1731) fluttu Martial, Camilla,
Snorri Örn og Elín fjórþætta Svítu
nr. 4 í a, er skartaði „Fúgu“ í lokin,
þótt erfitt væri að heyra það; fremur
fornfálegt verk í samhenginu, en vel
áheyrilegt, þó að kjökrandi við-
kvæmni þýzku og frönsku flautn-
anna í Simphonie-þættinum (I.)
kunni að hafa þótt eldri hlustendum
einum of. Öllu meira hressandi var
lokaverkið, sjöþætt Svíta gömbu-
snillingsins Marin Marais í g-moll,
sem verulega gustaði af í túlkun alls
hópsins, enda vafalítið melódískasti
og aðgengilegasti tónhöfundur
kvöldsins. Marais (1681-1731) var
nemandi Lullys og St. Colombe og
tók við af þeim fyrnefnda sem hirð-
tónstjóri í Versölum. í þessu verki
náðu þeir áttmenningar mjög vel
saman, enda það stykki kvöldsins
sem bar sterkasta hljómsveitaryfir-
bragðið og hefði þar að skaðlausu
mátt bæta violone í fylgibassann.
Flutningur var smitandi fjörugur,
samtaka og hreinn og verðugt niður-
lag á skemmtilegu barokkkvöldi.
Ríkarður Ö. Pálsson
Nýjar plötur
Vorvindar er með söng Karlakórs-
ins Söngbræður úr Borgarfirði.
Þetta er hið fyrsta sem hljóðrit-
að er til útgáfu af söng kórsins,
kórfélagar syngja einsöng í nokkr-
um lögum og fá til liðs við sig þær
Theodóru Þorsteinsdóttur og
Dagrúnu Hjartardóttur í tveimur
lögum. Þá syngur kvartettinn
Spaðafjarkinn eitt lag á diskinum,
en hann er skipaður núverandi og
fyrrverandi félögum í Söngbræðr-
um.
Efnið er blandað: þekkt íslensk
karlakóralög og íslensk þjóðlög,
lög úr smiðju Bellman, einsöngs-
aríur með kórsöng eftir Verdi og
Mozart. Þá eru þrjú pólsk þjóðlög
sem ekki hafa áður komið út hér-
lendis, segir í fréttatilkynningu.
Stjórnandi Söngbræðra er Jerzy
Tosik-Warszawiak. Undirleikari
kórsins á plötunni er Zsuzsanna
Budai.
Upptökur fóru fram í
Reykholtskirkju dagana 1. og 2.
maí 1999. Stúdíó Stemma sá um
upptöku og upptökumaður var
Sigurður Rúnar Jónsson.
ART GALLERY
Rauðarárstíg 14, sími 551 0400
Kringlunni, sími 568 0400
fold@artgalleryfold.com
Morgunblaðið/Sverrir
Auður Hafsteinsdóttir og Guðríður St. Sigurðardóttir.
Frá rómantík til
impressjónisma
AUÐUR Hafsteinsdóttir fiðluleik-
ari og Guðríður St. Sigurðardóttir
píanóleikari sendu nýverið frá sér
geisladisk með verkum eftir Clöru
Schumann, Jean Sibelius, Edvard
Grieg, Maurice Ravel og Claude
Debussy. Elsta verkið, rómönsur
Clöru Schumann, er frá 1853, og
hið yngsta, eftir Ravel, er frá 1922,
svo segja má að diskurinn spanni
um sjötiu ár í tónlistarsögunni.
„Við byrjum með rómantík hjá
Clöru, förum yfir í ennþá meiri
rómantík með Sibelius og Grieg, og
svo yfir í impressjónisma hjá Ravel
og Debussy," segir Auður. „Svona
eftir á að hyggja mætti kannski
gefa efnisskránni yfirskriftina Frá
rómantík til impressjónisma," segir
Guðríður hugsi.
Lítill heimur
Þær segja að þegar þær hafi far-
ið að lesa sér til um tónskáldin hafi
þær komist að því að þau hafi mörg
hver þekkst innbyrðis og hist. „Þótt
ótrúlegt megi virðast hafði Ravel
einhvern tíma spilað fyrir Grieg,
þeir Ravel og Debussy þekktust vel
og Debussy hafði heyrt Grieg spila
- en Debussy var gagnrýnandi og
hafði skrifað um tónleika hjá hon-
um. Þetta var lítill heimur þá eins
og nú.“
Á diskinum eru tvær frægar són-
ötur, eftir Grieg og Debussy, en hin
verkin eru mun minna þekkt. Þær
Auður og Guðríður segjast hafa
viljað blanda þekktum og minna
þekktum verkum, og hafa breidd-
ina og fjölbreytileikann í fyrirrúmi.
Upptökurnar fóru fram í septem-
ber síðastliðnum í Listasafni Sigur-
jóns Ólafssonar og um þær sá Hall-
dór Víkingsson. Áður höfðu þær
stöllur Ieikið efnisskrána á tónleik-
um á nokkrum stöðum á lands-
byggðinni. Diskurinn er gerður
með styrk frá Hljómdiskasjóði Fé-
lags íslenskra tónlistarmanna en
þær Auður og Guðríður eru á einu
máli um það að sjóðurinn hafi ýtt
mjög undir iltgáfu klassískra
hljómdiska félagsmanna í FIT.
Hafa nálgast
með árunum
Aðspurðar um hvort þær hafi
unnið saman lengi rekja þær upp-
hafið aftur til ársins 1989 þegar
þær léku saman á tónleikum í Nor-
ræna húsinu. Síðan hafa þær unnið
töluvert saman en aldrei eins mikið
og á síðustu mánuðum í kringum
upptökurnar. „Við höfum breyst
mjög mikið á þessum tíma,“ segir
Auður. „Við vorum ofboðslega ólík-
ar í spilamennsku en náðum samt
strax saman,“ segir Guðríður. Þær
eru á því að þær hafi nálgast hvor
aðra jafnt og þétt með árunum og
hafi báðar grætt á samstarfinu.
Sungið
fyrir
indversk
börn
TONLIST
Hljómdiskar
KOM ENGLALIÐ
Tólf íslenskir barnakórar syngja
jólalög fyrir jafnaldra sína í þræla-
ánauð á Indlandi. Barna- og ungl-
ingakór Fella- og Hólakirkju.
Stjórnandi: Þórdís Þórhallsdóttir.
Gradualekór Langholtskirkju.
Stjórnandi: Jón Stefánsson. Barna-
kór Biskupstungna. Stjórnandi:
Hilmar Örn Agnarsson. Bamakór
Grafarvogskirkju. Stjórnandi:
Hrönn Helgadóttir. Cantina í Hall-
grímskirkju. Stjórnandi: Bjarney I.
Gunnlaugsdóttir. Litli kórinn í
Biskupstungum. Stjórnandi: Hilm-
ar Örn Agnarsson. Bamakór Frí-
kirkjunnar í Hafnarfirði. Stjórn-
andi: Sigríður Ása Sigurðardóttir.
Skólakór Garðabæjar. Stjórnandi:
Guðfinna Dóra Ólafsdóttir. Kór
Snælandsskóla. Stjórnandi: Heið-
rún Hákonardóttir. Unglingakór
Selfosskirkju. Stjómandi: Margrét
Bóasdóttir. Skólakór Kársness.
Stjórnandi: Þórunn Björnsdóttir.
Einsöngur og tvísöngur: Alexandra
Jóhannesdóttir, Emma Björg Eyj-
ólfsdóttir, Harpa Kristinsdóttir,
Signý Sigmundardóttir, Björney
Inga Björnsdóttir, Elín Anna Aspe-
Iund, Erna Niluka Njálsdóttir, Sær-
ún Ósk Pálmadóttir og Bára Sigur-
jónsdóttir. Einnig koma fram
hljóðfæraleikarar. Stjórn upptöku:
Olafur Eliasson. Thorarensen Lyf
kostuðu gerð hljómdisksins.
SKREF CLASSICS 016
SKREF-útgáfan (Ólafur Elías-
son) hefur á síðustu árum tekið upp
söng barna- og unglingakóra vítt og
breitt um landið. Af þeirri góðu
reynslu kviknaði hugmyndin um að
gefa landsmönnum hlutdeild í þeim
verðmætum sem böm skapa og
miðla þeim áfram til fátækra barna
úti í heimi (uppl.úr mf. bæklingi). Að
þessu sinni urðu börn, sem haldin
eru í þrælaánauð á Indlandi, fyrir
valinu. Hjálparstarfi kirkjunnar hef-
ur verið falið að ráðstafa 1000 krón-
um af hverjum seldum diski til verk-
efna meðal bama á starfsvæði sínu.
Á hljómdiskinum era nítján indæl
jólalög sungin af tólf (ég taldi 11) ís-
lenskum bai'nakórum, allt fallega
gert með aðstoð góðra hljóðfæraleik-
ara. Raunar hvarflar ekki að mér að
gefa hverjum kór sérstaka einkunn
eða gæðastimpil, enda út í hött, því
allt er hér svipað að gæðum og sönn
ánægja að hlusta á þennan indæla
söng, frá upphafi til enda.
Upptökur og hljóðvinnsla í góðum
höndum.
Gerð þessa hljómdisks og leyfi
fyrir því að nota ágóða af honum til
mannúðarstarfa meðal skuldaþræla
á Indlandi er í sjálfu sér mikilsverð
jólagjöf, sem okkur öllum er gefinn
kostur á að taka þátt í.
Oddur Björnsson
Mósaik-
verk í
Kaffítári
NU stendur yfir sölusýning á
mósaikverkum Bryndísar og
Oddnínar Magnúsdætra í kaffi-
húsinu Kaffitár í Bankastræti
8.
Sýningin stendur út desem-
bermánuð.