Morgunblaðið - 04.03.2000, Blaðsíða 40

40 LAUGARDAGUR 4. MARS 2000
NEYTENDUR
MORGUNBLAÐIÐ
Hún bakar til dæmis rúsínubollur, múslíbollur, grófar bollur, ítalskar bollur og kardimommubollur
Morgunblaðið/Jim Smart
Vigdís lagði vatnsdeigsbakstur á hilluna fyrir mörgum árum og bak-
ar nú í staðinn ótel tegundir af öðruvísi bollum.
Finnst lítið
mál að baka
700bollur
Á mánudafflnn er bolludagur og margir
ætla að baka um helgina þó ekki verði
bollurnar kannski jafn margar og
hjá Vigdísi Stefánsdóttur
*
g hef alltaf haft gaman af því
að baka en lengi bakaði ég
bara kökur,“ segir Vigdís
Stefánsdóttir. „Bolludagur hefur
líka alltaf verið í uppáhaldi hjá mér
því mér þykir gott að fá rjómaboll-
ur, með sætu kremi og sultu. Fljót-
lega eftir að ég fór að búa sjálf fór
ég að prófa mig áfram með bollur
og aðallega vatnsdeigs- og lyfti-
duftsbollur sem ég þekkti úr barn-
æsku.“
Meðalforstj óralaun
„Ég féll fljótlega frá vatnsdeigs-
bollubakstri en tók ástfóstri við
pressugersbakstur. Ég komst að
því að með slíkum bakstri sparaði
ég stórar fjárhæðir. Við vorum sex í
heimili og munurinn á því að baka
brauð og kaupa var svo mikill að ég
hafði tímakaup á við meðalforstjóra
með því að baka sjálf og hef gert
það síðan.“
Vigdís segir að fyrstu bolludag-
ana hafi hún gert ráð fyrir 2-3 boll-
um á mann og lengi vel setti hún á
þær rjóma, sultu og súkkulaði.
„Þegar umsvifin jukust og kröfum-
ar urðu meiri um úrval sá ég í hendi
mér að einfaldara væri að baka
bara bollumar og setja svo meðlæt-
ið á borð fyrir hvem og einn að ná
sér í eftir því sem smekkurinn
bauð.“Hin síðustu ár segist Vigdís
án þess að roðna hafa bakað 400-
700 bollur fyrir bolluveisluna og
haft „opið hús“ fyrir góða vini og
vandamenn sunnudaginn fyrir
bolludag. Bollumar segir hún vera
af ýmsum toga og nefnir ostabollur,
kúmenbollur, muslibollur, sesam-
bollur, kardimommubollur, rúsínu-
bollur, hveitibollur, kornbollur,
eplabollur, skinkubollur, pizzaboll-
ur og oreganobollur.Hún heldur
svo áfram og upplýsir að meðlætið
sé að sjálfsögðu jafn fjölbreytt og
hver og einn noti það eftir smekk.
„Ég er með jarðarbeijarjóma,
súkkulaðirjóma og venjulegan
þeyttan rjóma. Þar að auki er á
borðum súkkulaðibráð, jarðar-
berjabráð, flórsykur, kókos, sítr-
ónu- og appelsínubráð og kara-
mellubráð."
Hún gleymir ekki heimatilbún-
um sultum bláberjasultu, kræki-
berja- og rifsberjasultu og rabarb-
arasultu. Til að kóróna þetta bætir
hún við að svo búi hún alltaf til ým-
iss konar frómas og búðinga sem
sumum þyki gott að setja inn í boll-
umar.
Fer ekki eftir uppskriftum
Vigdís segist ekki fara eftir upp-
skriftum en hún hefur hins vegar
búið til „smáuppskriftabanka“ til
að geta sagt fóÖri hvað það á að
gera ef það vill baka . „Grunnurinn
er svipaður í flestar brauðbollumar
og aðferðin sú sama við þær allar.
Eg er mikið á móti því að setja olíu
eða smjörlíki saman við vatnið og
gerið því mér finnst það draga úr
lyftingunni og bollur em jú auðvit-
að betri ef þær eru léttar og mjúk-
ar. Ég nota nær eingöngu lifandi
pressuger sem ég fæ núna í Fjarð-
arkaupum í Hafnarfirði í 500 g
kubbum. Ef notað er þurrger eða
perluger má vatnið vera heldur
heitara og stundum er tekið fram
að þurrgeri eigi að strá í hveitið en
ekki setja það í vatnið. Ég hef hins
vegar haldið þeirri reglu að setja
allt ger í vatnið, hverju nafni sem
það nefnist.“
Glúteninnihaldið skiptir máli
Vigdís segir að í brauðbollur og
gerbrauð yfirleitt skipti máli að
nota brauð með miklu gluteninni-
haldi og hún kaupir brauðhveiti eða
5 stjömu hveiti frá Komax. Hins
vegar segir hún að það sé í lagi að
nota annað hveiti í lyftiduftsbollur
og það má alls ekki nota brauð-
hveiti í fínni kökur eða vatnsdeigs-
bollur. f þannig bakstur er betra að
gluteninnihaldið sé lágt. „Vatn er
ágætur vökvi í brauðbollur en auð-
vitað má nota annað eins og til
dæmis ávaxtasafa, mysu eða mjólk.
Eplasafi er til að mynda ágætur í
þungar og grófar muslibollur og
mjólk eða undanrenna í ijómaboll-
ur eða kardimommubollur. Best er
að vökvinn sé um það bil 37°C ef
baka á bollurnar sama daginn, en ef
deigið má lyfta sér yfir nótt má
vökvinn vera kaldur. Bollumar er
best að baka á næstu rim íyrir neð-
an miðju eða í miðju og hitastigið
má vera 200-220 °C eftir ofninum.
Tímalengd er misjöfn, frá 12-20
mínútur eftir tegundum.
Ég nota alítaf mína tryggu
hrærivél til að hnoða en það er ekk-
ert því til fyrirstöðu að komast í
nánari snertingu við deigið og
hnoða það frá upphafi í höndum.
Það má að ósekju sleppa sykrinum í
upphafi, en þá er gott að strá ofur-
litlu hveiti í vatnið á meðan pressu-
gerið er að freyða. Uppskriftimar
eru fyrir 20 bollur. Ef deigið er of
þurrt (það á að vera viðkomu eins
og leir) má bæta við vatni en hveiti
efþaðer ofblautt.
Sesambollur
50 g pressuger eðo 1 bréf þurrger
6 dl vökvi, vatn hentar vel (37°C)
1 tsk. sykur
1 dl olía (bragSlaus)
I bolli sesamfræ
1 bolli hveitiklíð (má sleppa)
___________900 g hveiti________
2 tsk. salt
Látið vökvann í skál ásamt sykri
og pressugeri. Leyfið gerinu að
freyða (það tekur um 5 mín.). Setjið
þá hveiti, salt, sesamfræ og hveiti-
klíð saman við og byrjið að hnoða
saman. Hellið olíu saman við og
ljúkið við að hnoða. Látið deigið
lyfta sér þar til það hefur tvöfaldast
, sem tekur um klukkustund. Skipt-
ið því í 20 stykki og mótið bollur. Ef
vill má dýfa hverri bollu í vatn, und-
anrennu eða mjólk og að því búnu í
sesamfræ. Látið bollumar á bökun-
arplötu og leyfið þeim að lyfta sér
aftur í um það bil 20 mín. Bakið við
200-220°C í um 15-18 mínútur.
Þessar eru góðar með osti.
Kúmenbollur
50 g pressuger eða 1 bréf þurrger
6 dl vökvi, vatn hentar vel (37°C)
__________1 tsk. sykur________
________1 dl olía (brggðlaus)_
________4-5 msk. kúmen________
__________900 g hveiti________
__________2 tsk, salt_________
Vinnið á sama hátt og sesamboll-
ur. Þeim sem hafa hollustuna í fyr-
irrúmi er ráðlagt að bæta við hveiti-
klíði, 1-2 bollum, og minnka hveitið
í staðinn. Gott er að hafa kúmen of-
an á bollunum og þá er einfaldast
að dýfa þeim í mjólk eða vatn og svo
í kúmen í skál. Það er að minnsta
kosti þægilegri leið en að pensla
hverja bollu og strá yfir hana kúm-
eni.
Múslibollur
50 g pressuger eða 1 bréf þurrger
6 dl vökvi, vatn eða eplasafi hentar
___________vel (37°C)___________
___________1 tsk. sykur_________
___________400 g Muesli________
___________500 g hveiti________
__________1 bolli rúsínur_______
___________1-2 rifin epli______
___________2 tsk. salt__________
___________1 dl olía____________
Vinnið á sama hátt og sesamboll-
ur. Það er gott að bæta við rifnum
hnetum líka, en passa þarf að fólk
með hnetuofnæmi fái ekki þessar
bollur.
Með ítölskum blæ
Þessar eru góðar með bjór eða
pilsner. Henta ekki beint með kaffi.
____________900 g hveiti__________
1 dós sólþurrkaðir tómatar í olíu
_______1 lítil dós tómatkrgftur___
____________2 tsk. salt___________
__________1 tsk. oregano__________
____________1 tsk. timian_________
____________1 tsk. basil__________
_______Annað krydd eftir smekk.___
_______1 dl olía of tómötunum_____
__________1 bolli hveitiklíð______
1 tsk. salt
__________6 dl vatn 37°C__________
Setjið vatn, sykur og pressuger í
skál. Látið freyða. Setjið hveiti,
hveitiklíð og krydd út í og hnoðið
aðeins. Bætið við smátt skomum
tómötum, tómatkrafti og olíu.
Hnoðið vel. Látið lyfta sér fyrst þar
til rúmmálið hefur tvöfaldast. Það
tekur mislangan tíma. Hnoðið aftur
og skiptið í bollur eða lítil brauð.
Látið lyfta sér og penslið með olíu.
Skerið í bollumar og bakið við
200°C í um það bil 15-20 mín. Það
er gott að strá grófu salti ofan á
þessar bollur áður en þær em bak-
aðar og þeir sem vilja geta sett ólíf-
ur saman við.
gj—
Kardimommu-
bollur
Þessar bollur urðu til einhvern
tíma íyrir afmæli sem snúðar en
deigið er gott í bollur. Það er vin-
sælt að dýfa þeim í súkkulaði og svo
í kókosmjöl en þær geta líka verið
góðar einar og sér. Sumir vilja
smyrja þær og það er líka í lagi.
50 g pressuger eða 1 bréf þurrger
ó dl mjólk eða undanrenna 37°C
__________2 dl sykur______
1 tsk. salt
2 tsk. kardimommur (steyttar)
100 g smjör eða smjörlíki bróðið (olíu
__________má líka nota)___
2 egg (má sleppa)
1,2 kg hveifi (minna ef eggjum er
sleppt)
Rúsínurefvill
Setjið vökvann í skál og pressu-
gerið út í. Stráið smávegis af sykri
yfir og látið freyða. Setjið að því
loknu þurrefnin og eggin ef þau em
notuð og hnoðið létt. Hellið feitinni
saman við og ljúkið við að hnoða.
Þetta deig á að vera létt og lyfta sér
vel. Það gæti þurft að bæta við
hveiti ef það er blautt. Skiptið í boll-
ur, sennilega era þetta um 24-28
bollur því þær mega ekki vera stór-
ar. Fletjið þær ofurlítið út á plöt-
unni og penslið með bræddu smjöri
eða þeyttu eggi ef vill. Látið lyfta
sér aftur og bakið við 220°C í 12
mín.Fylgist vel með þeim því þær
eru fljótar að brenna. Þetta em
ekta rjómabollur.
Eplabollur
50 g pressuger eða 1 bréf þurrger
________ó dl vatn eða mjólk_____
____________1 dl olía___________
____________1 tsk. sykur________
_____________1 tsk. salt_______
____________900 g hveiti______
_____________2 rifin epli_______
______1 tsk. kanill (má sleppa)_
Vinnið á sama hátt og kardi-
mommubollur. Eplin gefa gott
bragð og þessar bollur era eins
konar millistig á milli sætabrauðs
og brauðs. Það er líka gott að hafa
ekki kanil í deigið en pensla með
mjólk og dreifa kanil ofan á fyrir
bakstur.
Án eagja og
mjolkur
Sumir era með eggjaofnæmi og
aðrir era með mjólkurofnæmi. Ein-
staka era með hvort tveggja. Þess-
ar bollur era léttar og góðar og
henta vel sem rjómabollur.
50 g pressuger eða 1 bréf þurrger
________ 2 dlsykur______________
____________1 tsk. salt_________
________2 tsk, kardimommur______
2 dl olíg (ath. tegund ef um ofnæmi er
að ræða og ekki nota brggðsterkg ol-
_______________íu)
____________900 g hveiti________
6 dl vatn 37°C (mjólk eða undan-
______renng fyrir þá sem mega)__
Deigið hentar líka vel í venjuleg-
ar hveitibrauðsbollur en þá er syk-
urinn minnkaður í 1 tsk. og saltið
aukið í 2 tsk. Setjið vökvann í skál
og pressugerið út í. Stráið smáveg-
is af sykrinum yfir. Látið freyða.
Setjið hveiti, kardimommur og syk-
ur út í og hnoðið. Bætið olíunni við
og hnoðið vel. Látið lyfta sér þar til
deigið hefur tvöfaldast að rúmmáli.
Skiptið í bollur og látið lyfta sér aft-
ur. Penslið með bræddu smjöri eða
smjörlíki ef vill. Bakið við 210°C í
um það bil 12-15 mín. Setjið þeytt-
an gervirjóma eða rjóma inn í
ásamt öðra því sem tilheyrir rjóma-
bollum.