Morgunblaðið - 04.03.2000, Blaðsíða 59

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 4. MARS 2000
3*
UMRÆÐAN
Heiðskírt yfir Evrópu
FYRIR nokkrum árum ritaði ég
fáeinar greinar í þetta ágæta blað um
mikilvægi þess að ísland tæki fullan
þátt í lýðræðissamruna Evrópu með
því að sækja um aðild að Evrópusam-
bandinu. Málið var heitt og brann á
þjóðinni. Alþýðuflokkurinn hafði for-
göngu um málið en eftir að flokkur-
inn beið afhroð í kosningunum 1995
samfylktu jafnaðarmenn sér frá
Evrópumálefnum. Helmingaskipta-
stjóm kyrrstöðuflokkanna, Sjálf-
stæðisflokks og Framsóknarflokks,
var mynduð og þrátt fyrir að meiri-
hluti þjóðarinnar hafði tjáð þá skoð-
un sína í könnunum að sækja bæri
um aðild að ESB þá gaf værukær
þjóðin undan svæfingarmætti ríkis-
stjómarinnar sem tilkynnti að málið
væri ekki á dagskrá. En nú eru blikur
á lofti í Evrópumálunum. í kjölfar
þreifinga Noregs og Sviss um inn-
göngu í ESB er utanríkisráðherra nú
farinn að gá til veðurs í Evrópumál-
um, eins og hann orðar það sjálfur.
Kannanir sýna að þjóðin er enn
hlynnt aðildarumsókn og það sem
meira er; það er heiðskírt yfír
Evrópu. Því sting ég hér niður penna
á ný tíl að rifja upp þær megin rök-
semdir sem knýja á um aðild íslands
að ESB. Þeim má skipta í tvennt;
annarsvegar siðferðisrök og hins
vegar efnahagsrök.
Siðferðisrök
Á fyrri hluta aldarinnai- var
Evrópa hlaðin múmm sem leiðtogar
álfunnar höfðu byggt í kringum yfír-
ráðasvæði sín. Haftastefnan var al-
ger og þjóðarhugtakið var notað sem
afsökun til að draga íbúa álfunnar í
Rökum fyrir aðild
---7-------------------
Islands að ESB má
skipta í tvennt, segir
Eiríkur Bergmann
Einarsson, annarsvegar
siðferðisrök og hins
vegar efnahagsrök.
dilka. Um miðbik aldarinnar var
Evrópa orðin rjúkandi rúst eftir tvö
gjöreyðingarstríð sem háð voru af
völdum skefjalausrar þjóðemis-
hyggju. í rústunum fæddist sú hug-
mynd meðal lýðræðisaflanna að auk-
in samvinna og samruni ríkja
álfunnar væri eina leiðin til að
tryggja frið og framfarir í hinni
stríðshrjáðu Evrópu. Hugmyndin
var að gera ríkin svo innbyrðis háð að
árás eins ríkis á annað væri í raun
árás gegn eigin hagsmunum. Til-
raunin tókst og nú 50 árum síðar búa
íbúar Evrópusambandsins á einum
friðsælasta og farsælasta bletti jarð-
ai-kringlunnar. Hugmyndafræði
Evrópusamvinnunnar var í raun afar
einföld: Á múrana var ráðist og þeir
muldir niður með frelsi og mannúð að
vopni. Þannig voru íbúar álfunnar
tengdir órjúfanlegum böndum. I stað
hafta og frelsisskerðingar varð álfan
að einu athafnasvæði með frjálsu
flæði fólks, fjármagns, vöru og þjón-
ustu. íslendingar eru Evrópuþjóð og
það særir þjóðarhjartað
að standa utangarðs í
samrunaþróun Evrópu.
Við eigum að láta af
minnimáttarkenndinni
og ganga hnarrreist til
samvinnu við bræðra-
þjóðir okkar í álfunni.
Efnahagsrök
Með auknu frjáls-
ræði í viðskiptum hefur
Evrópusambandið á
nokkrum áratugum
orðið að stærsta efna-
hagssvæði heims og
lífskjör íbúa þess er
með því allra besta sem
þekkist í heiminum.
Klúbburinn sem vai- stofnaður í
kringum sex ríki álfunnar hefur vaxið
og dafnað og níu ríki bæst í hópinn. í
efnahagslegu tilliti hefur innganga
ríkja í ESB reynst þeim öllum mikið
heillaspor og hagsæld þeirra aukist.
Til dæmis má nefna að með inngöngu
í ESB hafa ríki eins og írland, Spánn,
Portúgal og jafnvel Finnland brotist
frá fátækt til bjargálna. Besti vitnis-
burðurinn er þó kannski falinn í
þeirri staðreynd að ekkert ríki hefur
ljáð máls á úrgöngu úr sambandinu.
Þvert á móti knýr nú fjöldi ríkja Suð-
ur- og Austur-Evrópu ákaft dyra og
verða væntanlega 11 þeirra tekin inn
í nokkrum skrefum á næstu áratug-
um. Þessi ríki sjá hag sínum best
borgið innan lýðræðisbandalags
Evrópu. Með inngöngu í ESB mynd-
um við Islendingar njóta góðs af
efnahagskerfi sambandsins auk þess
sem tollar af unnum sjávarafurðum,
Eiríkur Bergmann
Einarsson
Hafís sem hitamælir
OKKUR finnst oft-
ast að hafís boði kulda
og óþægindi. Það er
hárrétt þegar ísland og
strandlengja þess á í
hlut. En hafísinn segir
okkur líka sögu, horfi
menn til útbreiðslu
hans og breytinga á
henni. Fyrir nokkru
skrifaði ég smágrein í
Morgunblaðið um nið-
urstöður áratugalangra
mælinga á þykkt haf-
íssins á norðurslóðum.
Kom þar fram að
greinileg þynning á sér
stað. Varast ber að
draga of glannalegar ályktanir af
mælingaröðum 3-5 áratuga þegar
stórfelldar breytingar á veðurfari
eiga í hlut. En þegar saman fer þynn-
ing hafíss á feiknastórum svæðum,
hæg hækkun meðalhita á jörðinni,
aukning koltvíoxíðs samkvæmt mæl-
ingum í öllum heimshlutum og loks
hæg sjávarborðshækkun við strend-
ur landa, þá má a.m.k. taka slíkt sem
viðvörun.
Fyrir skömmu var hér staddur
virtur bandarískur vísindamaður,
Martin W. Miles, sem starfað hefur
við Háskólann í Bergen að hafísrann-
sóknum. Hann vinnur með norskum
og rússneskum vísindamönnum að
því að nota fjarkönnunartæki gervi-
tungla til þess að mæla og meta út-
rbreiðslu hafíss á norðurhveli jarðar.
Athuganimar ná aftur til 1978. Frá
þeim sagði hann í fyrirlestri á vegum
Veðurstofunnar. Aðferðafræðin er
vel grunduð og þykir nægilega
áreiðanleg til þess að draga megi þær
ályktanir nú að heildarflatarmál haf-
ísbreiðunnar hefur minkað um u.þ.b.
610.000 ferkílómetra á 20 árum, eða
sem svarar 3% á ári. Hafís skiptist í
nýmyndaðan 1. árs ís og þykkari,
eldri ís (nokkurra ára). Rannsóknirn-
ar leiddu í Ijós að gamli ísinn minnkar
óþægilega hratt. Magn hans 1998 er
14% minna en það var 1978.
Ef æ minni flötur hafsvæða norð-
ursins er hulinn hafís hefur það
margvísleg áhrif á orkubúskap loft-
hjúps og sjávar. ísbreiðan stýrir um
margt veðurfari. Til dæmis breytist
endurvarp sólgeislunar á yfirborðinu
(hvítt endurvarpar miklu betur en
Ari Trausti
Guðmundsson
dökkur flötur). Varma-
skipti milli lofts og sjáv-
ar og uppgufun breytist
líka. Frysting og bráðn-
un í efsta lagi sjávarins
hefur áhrif á lagskipt-
inguna og á sinn þátt í
að mynda hafstraum-
ana. Minni hafísmynd-
un getur t.d. breytt lóð-
réttri blöndun sjávar.
Erfitt er að spá fram-
vindunni eða tengja
breytingamar á hafís
öðrum breytingum í
lofthjúpi jarðar eða í
sjó. Vissulega benda
niðurstöðurnar til
þeirrar hlýnunar sem margir tengja
auknum gróðurhúsaáhrifum að
hluta. Breytingamar varða íslend-
inga miklu og minna á hve mikilvæg-
ar hafísarannsóknir eru og þá helst
þær alþjóðlegu. Þær ná að draga upp
stóm drættina í myndina sem okkur
er öllum nauðsyn á að þekkja.
í stuttri frétt í Frankfurter Al-
gemeine Zeitung (23. okt. 1999) segir
20%
afslattur
Kynning
laugaraag
og sunnudag
í Blómavali
kl14 -17
Fa’dubótðrt'fnid
som folk talar um!
NATEN
sem nú nema allt að
20%, myndu falla niður.
Þetta harðbýla land
myndi væntanlega
njóta ríkulegs góðs af
áætlunum ESB á sviði
landbúnaðar og
byggðamála og 350
milljón manna heima-
markaður myndi opn-
ast fyrir íslenskar land-
búnaðarafurðir.
Sjávarútvegnr
E E S-samningurinn
var frá upphafi hugsað-
ur sem einskonar milli-
skref að fullri aðild að
ESB, enda hafa flest
ríki EES nú gengið í Evrópusam-
bandið. Þá var samið um langflest
þau atriði er felast í fullri aðild að
ESB og lagabálkar íslands lagaðir að
Evrópsambandinu. I raun standa
einungis sjávarútvegsmálin útaf
samningaborðinu. Andstæðingar að-
ildar hafa kappkostað við að telja
þjóðinni trú um að útilokað sé fyrir
okkur að fá viðunandi samning um
þann málaflokk. Þó er ekkert sem
bendir til þess að svo þurfi að vera.
Skoðum málið nánar: Sjávarútvegur
er undirstaða lífs á íslandi en smá-
málaflokkur hjá ESB, og það er meg-
in forsenda hjá Evrópusambandinu
að ganga ekki gegn grundvallarhags-
munum aðildarríkjanna. Frá upphafi*C
hafa 9 þjóðir gengið til liðs við ESB
og allar hafa fengið undanþágur útfrá
skilgreindum grundvallarhagsmun-
um sínum, en þess má geta að aðild-
arsamningar einstakra ríkja hafa
sömu réttarstöðu innan ESB og sjálf-
ur Rómarsáttmálinn. Áður en Sví-
þjóð og Finnland sömdu sig inn í
ESB var því til að mynda haldið fram
að þau fengju ekki varanlega undan-
þágu frá sameiginlegu landbúnaðar-
stefnunni. í samningum varð þó til
hugtakið „heimskautalandbúnaður“,
sem landbúnaður Svía og Finna var
felldur undir, og felur í sér varanlega * -
undanþágu frá lanbúnaðarstefnu
ESB.
Hinni Sameiginlegu fiskveiði-
stefnu Evrópusambandsins var kom-
ið á til að koma böndum yfir nýtingu
sameiginlegra fiskistofna Evrópur-
íkjanna sem höfðu þar að auki gagn-
kvæma veiðireynslu í lögsögu hvers
annars. Evrópusambandið hefur
engan sögulegan rétt til fiskveiða í ís-
lenskri lögsögu og saman nýtum við
enga sameiginlega fiskistofna, því
gilda hér allt önnur lögmál en annar-
staðar í álfunni.
Höfundur er stjómmálafræðingur.
Vorferðir
Heimsferða til
Hafísrannsóknir
Breytingarnar varða
—7---------------------
Islendinga miklu, segir
Ari Trausti Guðmunds-
son, og minna á hve
mikilvægar hafísa-
rannsóknir eru.
frá því að svissneskir jöklar minnka
nú með ári hverju (með einni undan-
tekningu). Þannig hefur flatarmál
þeirra allra minnkað úr 1.800 í 1.300
ferkílómetra á 150 árum. Árið 1998
var hið hlýjasta síðan 1860. Einnig
svona upplýsingar segja svipaða
sögu og hafísinn.
Höfundur erjarðeðlisfræðingur
og ráðgjafi í hlutastarfi hjá
Línuhönnun hf.
Costa del Sol
.Benidorm
24. og 25. apríl
ira hr. 39.955
Heimsferðir bjóða nú einstakt tækifæri í vor til að dveljast við frábærar
aðstæður á suðurströnd Spánar ( 3 eða 4 vikur á ótrúlegum kjörum. Beint
flug til Benidorm og Costa del Sol, þar sem þú nýtur þjónustu fararstjóra
Heimsferða allan tímann, og getur valið um spennandi kynnisferðir á
meðan á dvölinni stendur. Vorin eru fallegasti tími ársins á suður-Spáni
og hvergi er betra að dvelja en í þessum yndislega heimshluta og á báðum
áfangastöðum bjóðum við þér okkar bestu íbúðarhótel með frábærri
aðstöðu fyrir farþega.
Timor Sol
Costa del Sol
Verð frá kr. 46.355
M.v. hjón með 2 börn, 2-11 ára,
Ei Pinar, 25 nsetur.
E1 Faro
Benidorm
Verð frá kr. 39.555
M.v. hjón með 2 böm, 2-11 ára með
10 þús. lcr. afslætti, E1 Faro.
Verð kr.
57.990
Verð kr.
49.990
M.v. 2 í stúdíó, Timor Sol, 24. apríl,
25 nætur. Völ um aukaviku.
M.v. 2 í ibúð, El Faro, 21 nótt, 25. aprfl
með 10 þús. kr. aíslætti.
Austurstræti 17, 2. hæð, sími 595 1000. www.heimsferdir.is