Morgunblaðið - 22.03.2000, Blaðsíða 40

Morgunblaðið - 22.03.2000, Blaðsíða 40
^40 MIÐVIKUDAGUR 22. MARS 2000 UMRÆÐAN MORGUNBLAÐIÐ . Hvar er vatnið? Á ALÞJÓÐLEGUM degi vatnsins er áhugavert að huga að mikilvæg- ustu matvælum jarðarbúa, vatninu. Hér verður stiklað á stóru og fjallað um vatnsforða jarðar og litið sérstak- lega á það vatnsmagn sem til er á jörðinni og telst hæft neysluvatn. Einnig verður fjallað um stöðu vatns- verndar og vatnsgæða hér á landi. Vatnsforði jarðar Heildar vatnsforði jarðarinnar er áætlaður um 1,38 milljarðar km3 (Heimild A. Baumgartner, Die Welt- wasserbilanz.) Salt vatn, sem sjór, er um 97,4% af heildar vatnsmagninu. Osalt vatn og það vatn sem bundið er í -heimskautaís og öðrum jöklum er áætlað um 36 milljónir km3. Ekki er nú talið vera meira af neysluhæfu vatni á jörðinni en sem nemur 3,6 milljónum km3. Það er einungis 0,27% alls vatnsforða jarðarinnar. Þetta eru tölur sem erfítt er að setja í samhengi við atriði í okkar daglega lífi. Því er kosið að stilla þessum tölulegu upp- lýsingum upp á myndrænan hátt. Þannig geta lesendur frek- ar gert sér grein fyrir magninu. Vatnsbirgðum jai’ðar er hér á eftir stillt upp í teninga, þar sem lengdir hliða teninganna eru merktar þekktum fjar- lægðum. Vatnsvernd og vatns- gæði á Islandi Samkvæmt lögum nr. 93 frá 1995 um matvæli er neysluvatn skilgreint sem matvæli og vatnsveitur matvælafyrirtæki. Mat- vælaframleiðsla lýtur ströngum gæðakröfum. Það á því einnig við um vatnsveitur því vatn er mikilvægast allra mat- væla. Þegar grannt er skoðað kemur í ljós að ekkert kemur í stað þess. Reglugerð nr. 319 frá 1995 um neysluvatn fjallar m.a. um kröfur um eiginleika, efnainnihald, sýnatöku og vatnsvernd. Við gerum miklar kröfur til neysluvatns. Það skal vera tært, lyktarlaust og um leið bragðgott. Laust við örverur, vírusa, skordýr, óhreinindi og sand. Við gerum þær kröfm- að það sé kalt og að efnainni- hald þess sé innan vissra marka. Það á ekki að valda tæringu og það skal vera í nægu magni og með nægum þrýstingi við allar hugsanlegar að- stæður, s.s. þurrkatímabil, asahláku og stórbruna. Að lokum má við þetta bæta að við förum fram á að vatn með öllum þessum kostum sé ódýrt. Með tilkomu reglugerðar nr. 522 frá 1994 um matvælaeftirlit og hollustuhætti við framleiðslu og dreifingu matvæla er kveðið á um að vatnsveitur skuli starfi'ækja innra eftirlit. Á alþjóðleg- um degi vatnsins hefur takmarkaður fjöldi vatnsveitna á Islandi komið á innra eftirliti, þrátt fyrir lagalega skyldu þar að lút- andi. Árið 1989 voru um 61% íbúa lands- ins tengdir veitu- kerfum sem vinna vatn úr borholum. Um 32% lands- manna nýta sér vatn úr uppsprettum og lindum, tæplega 3% þjóðarinnar notar enn vatn úr brunnum og hlutfall þeirra sem nýta sér yfirborðsvatn er um 3%. Súluritið (Heimild HVR1989) sýnir hvernig ástand neysluvatns- sýna var á tímabilinu 1985-1989 eftir tegundum vatnsbóla hér á landi. Það er ljóst að gölluðum sýnum fjölgar eftir því sem vatnið er unnið úr efri jarðlögum. Ekki er við því að búast að ástand vatnsbóla né neysluvatnsgæða hafi breyst mikið til batnaðai’ fram á þennan dag. Því búa sumir lands- menn enn við neysluvatn á sumum tímum árs, sem ekki uppfyllir kröfur. Ein ástæða fyrir þessu kann að vera sú að skilgreiningu vatnsvernd- arsvæða með tilheyrandi vemdarað- gerðum er ekki lokið á landsvísu. Hinn 3. desember 1998 var haldin ráðstefna um auðlindir ferskvatns á Islandi á vegum íslensku vatnafræði- nefndarinnar. Verkfræðistofan Línu- Hafsteinn Helgason Tegund vatnsbóla Vatnsdagur Nú þegar jarðarbúar eru 6 milljarðar, segír Hafsteinn Helgason, þarf að halda vel utan um vatnsvernd og mengandi starfsemi. hönnun kannaði við það tækifæri stöðu vatnsverndarmála um landið. Könnunin náði til allra vatnsveitna sem eru félagar í Samorku, en þær eru 25 talsins. Svörun var 60%. Kom fram að 5 af 15 vatnsveitum sem svör- uðu, hafa ekki sinnt afmörkun vatns- vemdarsvæða. Athyglisvert var að sjá að einungis 4 af 15 vatnsveitum hafa girt af svokallað bmnnsvæði en það er sá hluti vatnsvemdarsvæða sem næstur er vatnsvinnslunni. Á 60% allra vatnsverndarsvæða em úti- vistar- og tómstundasvæði. Einungis 2 af 15 vatnsveitum hafa merkt vatns- verndarsvæði með þar til gerðum skiltum. Eðli málsins samkvæmt era fjarsvæði vatnsbóla oftast mjög víð- feðm. Samkvæmt könnuninni er bú- fjárhald stundað á um 70% allra vatnsverndarsvæða. Á þremur stöð- um þar sem búfjárhald tíðkast er um vinnslu yfirborðsvatns að ræða. Ljóst er að slíkar aðstæður geta aukið ör- vemmengun í neysluvatni. Það er ljóst, nú þegar jarðarbúar telja 6 milljarða, að vel þarf að halda utan um vatnsvernd og mengandi starfsemi á jörðinni til að spilla ekki um of þessari miklu og mikilvægu auðlind, nýtanlegu neysluvatni. Hér á landi er biýnt að halda áfram því starfi sem hafið er og tengist afmörk- un vatnsverndarsvæða og uppbygg- ingu innra gæðaeftirlits hjá vatnsveit- um. Höfundur er verkfræðingur og sviðsstjóri umhverfis- og öryggis- sviðs Línuhönnunar hf. LINDASMÁRI - RAÐHÚS - Við vorum að fá í einkasölu glæsilegt ca 170 fm hús á einni hæð, með innbyggðum bílskúr. Húsið er full- búið. Fjögur rúmgóð svefnherbergi, glæsilegt eldhús og parket. [ risi er ca 50 fm rými sem ekki hefur verið innréttað en gefur möguleika á stækkun hússins. Verð 18,5 m. Upplýsingar veitir Valhöll fasteignasala - sími 588 4477. æknifræðingar - tæknifræðingar Aðalfundur Tæknifræðingafélags íslands Aðalfundur Tæknifræðingafélags íslands fyrir starfsárið 1999-2000 verður haldinn föstudaginn 24. mars 2000 í Verkfræðihúsi aðEngjateigi 9, Reykjavík, kl. 17.00. Dagskrá: 1. Venjuleg aðalfundarstörf. 2. Önnur mál. Boðið verður upp á léttar veitingar að loknum aðalfundarstörfum. Stjórn TFf I m TakallrsfiiBsaféias íslasfis Samráð íslenskra tryggingafélaga LÍKLEGA stunda engin fyrirtæki jafn mikið samráð um að stjórna markaðnum og tryggingafélögin þrjú, sem ráða nálega 95% af bílatryggingamarkaðn- um. Þetta era VÍS, TM og Sjóvá-Almennar. Fáheyrt er að þessi þrjú fyrirtæki, sem ættu að vera í hörku samkeppni sína á milli, skuli komast upp með að reka sameiginlega skrifstofu - Samband íslenskra tryggingafé- laga, SÍT - til að geta stillt saman strengi sína varðandi tryggingamarkaðinn. Það er á vettvangi SÍT - sem gæti reyndar verið skammstöfun fyrir Samráð íslenskra tryggingafélaga - sem tryggingafélögin taka sameigin- legar ákvarðanir um það hvernig þau ætla að hagnast sem mest á ís- lenskum neytendum - ekki síst bíl- eigendum. Nýjustu skilaboðin til bíleigenda voru kynnt fyrir skömmu á ársfundi SÍT. Þar sagði Benedikt Jóhannes- son, stærðfræðingur og stór hluthafi í Sjóvá-Almennum, að iðgjöld bíla- trygginga þyrftu að hækka um 50% til viðbótar við þær iðgjaldahækkan- ir sem dundu yfir síðastliðið sumar. Óhugnanleg staðreynd Sú staðreynd að stærðfræðingur- inn boðaði þessar verðhækkanir á sameiginlegum fundi með öðrum fyrirtækjum í atvinnugreininni er óhugnanleg. Þetta sýnir að engin samkeppni er milli tryggingafélag- anna. Þau stunda opinskátt og kær- leiksríkt verðsamráð fyrir opnum tjöldum. Tryggingafélögin hafa eng- ar áhyggjur af samkeppnisyfirvöld- um enda hafa þau enga ástæða til að hafa áhyggjur af þeim. Tryggingafélögin hafa heldur engar áhyggjur af viðskiptavinum sínum. Þau vita að þeir eru illa upp- lýstir um eðli samráðs þessara fyrir- tækja og hverju þeir era að tapa. Þau vita að viðskipta- vinir eru seinþreyttir til aðgerða. Einstaka maður byrstir sig reyndar við trygginga- félagið sitt og_ hótar að tiyggja hjá FÍB-trygg- ingu ef hann fái ekki betri kjör. Það dugar yfirleitt ágætlega, menn fá tímabundna iðgjaldalækkun og láta sig hafa það að vera áfram hjá gamla trygg- ingafélaginu. En þeir fá lækkunina aðeins ef þeir era með hótanir. Þeir sem engu hóta borga fullt verð. Að þessu leyti hefur tilkoma FÍB tryggingar haft jákvæð áhrif á ið- gjöld bílatrygginga fyrir einstaka menn. Að öðra leyti hefur FÍB trygging ekki náð þeim árangri að Bílatryggingar * Islensku trygginga- félögin stunda opinskátt samráð, segir Runólfur — Olafsson, og hafa engar áhyggjur af samkeppn- isyfirvöldum. skapa hér þá samkeppni sem er svo mikilvæg fyrir almenning. Til þess er FÍB trygging enn of lítil. íslensku tryggingafélögin tóku á sig mörg hundruð milljóna króna tap (að eigin sögn) til að koma í veg fyrir að við- skiptavinir flykktust til FÍB-trygg- ingar þegar hún hóf starfsemi síðla árs 1996. Þá lækkuðu tryggingafé- lögin iðgjöld veralega, þótt þau hefðu áður sagt að enginn grandvöll- ur væri fyrir slíkri lækkun. Það nægði mörgum værakæram bíleigendum að hafa fengið iðgjalda- lækkunina hjá sínu tryggingafélagi með hjálp FIB, þannig að þeir fóra ekkert. Til viðbótar eru svo tugþús- undir bíleigenda sem geta ekkert farið. Þeir era bundnir trygginga- félögunum mörg ár fram í tímann vegna þess að þau hafa lánað til bíla- kaupanna. Fyrir vikið hefur FIB- trygging aðeins um 5% bíleigenda í viðskiptum. FIB-trygging er ein- faldlega ekki nógu öflugt fyrii-tæki og hefur minna svigrúm en skyldi til að veita verðsamkeppni. Samt sem áður er ánægjulegt til þess að vita að iðgjöld FÍB-tryggingar era lægri en hjá hinum tryggingafélögunum, nema í yngstu aldurshópunum. Samráð á samráð ofan I alvöra þjóðfélögum, þar sem al- vöru samkeppnisyfirvöld tryggja hag neytenda, gæti þetta aldrei gerst. En hér á landi er slík neyt- endavernd ekki fyrir hendi. Islensku tryggingafélögin komust upp með að niðurgreiða iðgjöld bílatrygginga sinna í eitt til tvö ár meðan þau vora að hefta uppgang FÍB-tryggingar. Talsmenn félaganna hafa viðurkennt niðurgreiðslurnar opinberlega. Náið samráð tryggingafélaganna þykir meira en sjálfsagt. Sagt er frá sam- ráðsfundum þeirra í fjölmiðlum sem hinum merkustu fréttum. Nefna má nýlegt dæmi. Þegar Trygging hf. hætti rekstri sl. haust og rann saman við Tryggingamið- stöðina, vora viðskiptavinir Trygg- ingar lausir allra sinna mála í 30 daga og hvaða tryggingafélag sem er gat tekið þá fyrirvaralaust í við- skipti. Þetta var álitlegur biti fyrir tryggingafélögin að bera sig eftir með sölumennsku og auglýsingum. En hvorki VÍS né Sjóvá-Almennar lyftu litla fingri til að ná þessum við- skiptavinum. En félögin voru búin að ákveða sín á milli að Tiygginga- miðstöðin fengi alla viðskiptavini Trygginga hf. óáreitt. Milli þeirra ríkir ekki samkeppni, heldur sam- ráð. Þetta verður að breytast. Það er mjög dýrkeypt fyrir neytendm- þeg- ar skortur er á samkeppni. Runólfur Ólafsson Höfundur er framkvæmdastjóri FÍB.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.