Morgunblaðið - 27.04.2000, Blaðsíða 38

38 FIMMTUDAGUR 27. APRÍL 2000
MORGUNBLAÐIÐ
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Hallgrímur B. Geirsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
DEILURNAR
í ZIMBABWE
TVEIMUR áratugum eftir að Robert Mugabe tók við
völdum í Zimbabwe virðist fátt gefa ástæðu til
bjartsýni. Efnahagur landsins er í molum og vopnaðir hóp-
ar manna ganga um sveitir í því skyni að leggja undir sig
búgarða hvítra bænda.Virðist þetta gert með samþykki
Mugabes, sem neitar að skipa lögreglu að vernda bændur
gegn ofbeldi, þrátt fyrir að dómstólar hafi úrskurðað að-
gerðir af þessu tagi ólöglegar. Virðist hann ætla að gera
endurúthlutun lands að sínu helsta stefnumáli fyrir næstu
kosningar.
Um nauðsyn þess hefur þó ekki verið deilt í Zimbabwe.
Það hefur lengi ríkt pólitísk samstaða um það í landinu að
nauðsynlegt sé að taka á þessu máli, enda ráða hvítir
bændur enn yfir stærstum hluta ræktaðs lands í Zimb-
abwe. Þrátt fyrir að vestrænar ríkisstjórnir, ekki síst
Bretar, hafi á undanförnum áratugum greitt háar upp-
hæðir til að fjármagna endurúthlutun lands hefur lítið
gerst. Flestar þær jarðir er keyptar voru upp lentu í hönd-
um stuðningsmanna Mugabes eða eru í eigu ríkisins. Hef-
ur þetta valdið því að erlend ríki eru orðin treg til að að-
stoða við fjármögnun frekari „umbóta“.
I Suður-Afríku, þar sem svipaður vandi var til staðar,
var ákveðið að fara aðra leið. Ef landeigendur eru reiðu-
búnir að selja fá þeir greitt markaðsverð fyrir eignir sínar
en ella er þeim er gera tilkall í jarðirnar greidd sama upp-
hæð. Vandinn þar í landi er hins vegar að hægt hefur geng-
ið að afgreiða þær kröfur er liggja fyrir, sem kyndir undir
óánægju og hættu á að stuðningur aukist við aðgerðir á
borð við þær er Mugabe hefur beitt.
Það virðist ekki vera einlægur vilji til umbóta sem liggur
að baki aðgerðum síðustu vikna heldur örvæntingarfull til-
raun til að tryggja Zanu-PF, flokki Mugabes, sigur í yfir-
vofandi kosningum. Ósigur hans í þjóðaratkvæðagreiðslu
um stjórnarskrárbreytingar í febrúar síðastliðnum bendir
til að vinsældir hans meðal þjóðarinnar fari dvínandi.
Efnahagur landsins er í molum og er það fyrst og fremst
vegna slælegrar efnahagsstjórnar. Þrátt fyrir það hefur
stjórn Mugabes um nokkurra ára skeið haldið úti hersveit-
um í Kongó til að styðja við bakið á Laurent Kabila, með
öllum þeim tilkostnaði sem því fylgir. Með því að reyna að
ala á reiði í garð hvítra landeigenda og heita því að jarðir
verði gerðar upptækar og þeim úthlutað til almennings
virðist Mugabe telja að kjósendur muni líta framhjá því
hversu lítið hefur miðað varðandi endurúthlutun lands síð-
astliðna tvo áratugi. Aðgerðir hans draga hins vegar enn
frekar máttinn úr hinu veikburða efnahagslífi og hræða
erlenda fjárfesta frá landinu og jafnvel nálægum ríkjum.
OPINN HÁSKÓLI
MENNTASTOFNUN á borð við Háskóla íslands þarf
ekki aðeins að vera í góðum tengslum við atvinnulífið í
landinu eins og mikil áhersla hefur verið lögð á, heldur og
menningarlíf og almenning. Háskólinn hefur sinnt þessari
hlið í starfsemi sinni í auknum mæli á síðustu misserum, til
dæmis með ríkara ráðstefnuhaldi og kynningarstarfí en áður
tíðkaðist. Nú á sumarmánuðum mun hann svo opna sig upp á
gátt er hann býður almenningi að sækja námskeið sér að
kostnaðarlausu í tengslum við menningarborgarverkefnið. Á
dagskránni verða meðal annars námskeið er tengjast bók-
menntum og listum, sögu og náttúru Reykjavíkur og daglegu
lífí. Jafnframt verður boðið upp á sérstök námskeið fyrir börn
og unglinga í tungumálum, stærðfræði og heimspeki.
Með opnum háskóla vakir það fyrir háskólamönnum að
stuðla að aukinni þekkingarleit almennings, eins og fram kom
í máli Páls Skúlasonar háskólarektors í Morgunblaðinu í gær.
„Framlag háskólans varðar sérstaklega þátt vísinda og fræða
í sköpun menningar,“ sagði Páll, „og mikilvægi þess jafnframt
að allur almenningur tileinki sér vísindi og fræði eftir því sem
kostur er og geri þau að eðlilegum og sjálfsögðum hluta af
neyslu sinni og menningarþátttöku.“
Þetta framtak Háskóla íslands og menningarborgarverk-
efnisins er lofsvert. Það getur stuðlað að almennri þekkingar-
leit og eflt jákvæðan hug í garð fræða, vísinda og menningar.
Það er ekki ofsagt að í menntun og menningu felist framtíðar-
möguleikar ungs fólks og þjóðarinnar allrar nú á árþúsunda-
mótum. Umhverfí okkar er alltaf að verða alþjóðlegra og sam-
keppnin harðari. Það hefur því sennilega aldrei verið
mikilvægara en nú að halda öllum samskiptaleiðum milli
menntastofnana og fólksins í landinu opnum.
SKÓGRÆKTARFÉLAG
Reykjavfloir gengur í dag
frá samningi við landbúnað-
arráðneytið um að félagið
taki að sér og hafí umsjón
og eftirlit með ríkisjörðunum Kollafirði
og Mógilsá. Þar mun félagið hefja skó-
grækt og uppbyggingu á fjölbreyttu
útivistarsvæði og er skipulagsvinna við
svæðið þegar hafín. Svæðið allt er um
1.000 hektarar, en stærstur hluti þess
liggur yfír hæðarmörkum skógræktar
og verður fyrst og fremst útivistar-
svæði.
Þetta svæði, sem forsvarsmenn fé-
lagsins hafa kosið að kalla „Esjuhh'ðar"
fyrst um sinn, hefur um langt skeið ver-
ið vinsælt útivistarsvæði í nágrenni höf-
uðborgarinnar og talsverð vinna við
skógrækt farið fram á Rannsóknastöð
Skógræktar ríkisins á Mógilsá. Hópur
fólks undir forystu Rannsóknastöðvar-
innar hefur jafnframt unnið þar að
stígagerð og fleiri landbótum og mun
starfa þar áfram, en hópurinn nefnir
sig „Esjuvini". Einnig mun Skógrækt-
arfélag Reykjavíkur hafa samstarf við
Skógræktarfélag Kjalarneshrepps,
sem er einn af frumherjum skógræktar
í Esjuhlíðum.
Þorvaldur S. Þoivaldsson, skipulags-
stjóri Reykjavíkurborgar og stjómar-
maður í Skógræktarfélaginu, segir að
tildrög verkefnisins megi rekja til hug-
myndar Aðalsteins Sigurgeirssonar,
forstöðumanns Rannsóknastöðvar
Skógræktar rfldsins á Mógilsá, sem
benti Skógræktarfélaginu á að þarna
væru ýmsir möguleikar fyrh- hendi og
að Rannsóknastöðin þyrfti í sjálfu sér
ekki að hafa umsjón með öllu þessu
stóra landi í Esjunni. Skógræktarfélag-
ið hefur lagt mikla áherslu á að finna
land nálægt höfuðborginni, þar sem
starfið verður auðveldara og sýnilegra.
Þorvaldur segir samninginn við
landbúnaðarráðuneytið snúast um að
fá félaginu þetta svæði til umsjár,
gagngert í þeim tilgangi að rækta þar
skóg og skipuleggja útivistarsvæði.
Guðmundui- Bjamason, fyrrverandi
landbúnaðarráðherra, gaf Skógræktr
arfélaginu fyrirheit um að félagið fengi
að taka við jörðunum ef samkomulag
næðist við Rannsóknastöð Skógræktar
rfldsins og Stofnfisk hf. í Kollafirði. Það
samkomulag náðist í lok síðasta árs og
tekur félagið formlega við jörðunum í
dag.
„Eitt af þeim löndum sem við höfum
fengið er austur í Mýrdal og þangað er
nokkuð langt fyrir fólk að sækja. Þetta
verður miklu sýnilegra fyrir borgarbúa
svona nálægt. Og við emm nýbúnir að
ganga frá svona landi uppi í Hvamms-
vík, en þar er búið að gera svipað skipu-
lag og við emm að byrja að vinna að í
Esjuhlíðunum," segir Þorvaldur.
I Hvammsvík er þegar farið að út-
hluta löndum, sem að sögn Þorvaldar
ganga út jafnóðum og þau em tilbúin,
enda er mikill áhugi hjá félögum, fyrir-
tækjum og hópum að taka að sér shkar
skógræktarspildur. í Hvammsvfldnni
kaupa þeir einnig plöntumar, en fá
landið að láni og eigna sér það, eins
lengi og þeir sinna sínum reit.
Möguleiki á íbúðarbyggð
inni í skóginum
Ólafur Sigurðsson, formaður Skóg-
ræktarfélags Reykjavíkur, segir að
Esjuhlíðar verði byggðar upp sam-
kvæmt ákveðnu og vönduðu skógrækt-
arskipulagi þar sem trjárækt skipar
stóran sess, en svæðið verði jafnframt
aðlaðandi útivistarsvæði fyrir sem
flesta. Hann segir að við vinnu og
skipulag á svæðinu verði fyrst og
fremst horft til þeirrar landnemavinnu
sem reynst hefur vel í Heiðmörk, þar
sem stofnanir, félög og hópar taka sig
til, fá úthlutað landi og sjá um að planta
þar trjám og öðmm gróðri.
„Eflaust verður þetta svona í Esju-
hlíðunum, en þetta er ennþá í skipu-
lagningu og ekki enn búið að fastmóta
hvemig svæðið verður skipulagt. Eitt-
hvað verður ábyggflega alfarið á vegum
félagsins, sem getur verið miðsvæði
eða annað í þeim dúr, en uppistaðan í
þessu starfi verða væntanlega land-
nemar.“
Þorvaldur segir Esjuhlíðar afar
spennandi sem ræktunarland, sökum
þess að ákveðið hafi verið í framtíðar-
aðalskipulagi fyrir þetta svæði, þegar
Reykjavík og Kjalames sameinuðust,
að svæðið frá Mógilsá og inn Esjuhlíðar
yrði tekið undir skógrækt og hugsan-
lega skógræktarjarðir. Á flötunum hafi
menn jafnvel séð fyrir sér skógar-
Skógræktarfélagi Reyk.
Horft upp í Esjuhlíðar með Rannsóknarstöð Skógræktar ríkisins að Mógilsá í f
Uppbygj
útivistars
✓
I dag tekur Skógræktarfélag Reykjavíkur í
sína umsjá stórt svæði í Esjuhlíðum og held-
ur þar áfram skógrækt og uppbyggingu á
útivistarsvæði, en þetta svæði hefur um
langa hríð verið eitt vinsælasta útivistar-
svæðið í nágrenni höfuðborgarinnar. Eirikur
P. Jörundsson ræddi við forsvarsmenn Skóg-
ræktarfélagsins um starfíð og framtíðina.
byggð, þar sem skipulögð yrði íbúða-
byggð inni í skógi, þegar skógurinn
væri farinn að vaxa upp eftir nokkra
áratugi.
„Þetta er gríðarlega stórt svæði og
sums staðar á svæðinu gæti maður séð
fyrir sér einhverjar byggðir. Það mætti
ímynda sér hálfs árs byggðir, sem er
farið að tala um að verði kannski búset-
umáti manna í framtíðinni. Menn búi
þá í þéttbýlinu eða borginni á veturna
þegar allir em uppteknir í skóla og
starfi, en eigi síðan gott hús, ekki mjög
langt frá borginni, sem flutt er í á vorin
þar sem hægt er að vera t.d. með hesta
og njóta útivistar. Maður sér alveg fyr-
ir sér að slíkt svæði gæti orðið tfl héma
meðfram hhðum Esju. Nú eram við að
vinna upp á nýtt aðalskipulag fyrir hina
stækkuðu Reykjavík eftir sameiningu
við Kjalames, sem á að koma út á þessu
ári og þetta útivistarsvæði verður hluti
af því.“
Ótrúlegur fjöldi fólks sækir
á skógræktarsvæðin
Svæðið sem Skógræktarfélagið tek-
ur við er um 1.000 hektarar, ef allt er
talið, upp á fjallseggjar Esjunnar. Þeir
Ólafur og Þorvaldur telja að líklega sé
þó ekki hægt að rækta trjágróður með
góðu móti nema á um 100 hektara
svæði. Ákveðnir hlutar á svæðinu verða
því nýttir til ræktunar á meðan aðrir
verða fyrst og fremst útivistarsvæði.
Mikill áhugi er á þvi að fá spildu í
þessu landi og bárast félaginu fyrir-
spurnir frá ýmsum aðilum, um leið og
tíðindin spurðust út, um það hvort
hægt væri að fá land og vera með í
ræktuninni.
Ólafur segir svæðið sem félagið fær
núna til afnota vera gríðarlega spenn-
andi sem útivistarsvæði, enda fara nú
þegar tugþúsundir manna þama um á
hverju ári. Á svæðinu er komin ákveðin
aðstaða; bílastæði, upplýsingaskilti og
annað, og hyggst Skógræktarfélagið
setja upp á svæðinu svipaða hluti og í
Heiðmörk; koma þar upp einhvers kon-
ar þjónustu, jafnvel verði þama ein-
hverjir staðir sem tjalda megi á, sér-
stakir staðir með aðstöðu fyrir útigrill
o.s.frv. til þess að fólk fái sem mest út
úr því að vera á svæðinu. Ólafur sér
jafnvel fyrir sér að þama verði settir
upp veitingastaðir eða hótel, verði ein-
hverjir aðilar tilbúnir í slíkar fram-
kvæmdh•.
„Það er mikil ásókn í þetta og verður
ennþá meiri. Við höfum talið þá sem
fara um Heiðmörk, en það era um 200
þúsund manns sem koma þangað á
hverju ári. Flestir aka þar í gegn, en
svo koma þangað einnig mjög margir
aðrir, bæði hestamenn og fjöldi manna
sem eru famir að vera þama á göngu-
skíðum eftir að félagið eignaðist snjó-
troðara. Fjöldinn sem fer um þessi
svæði er ótrúlegur og fólk sækir í slík
svæði. Þar skiptir máh gróðurinn og
skjólið sem hann veitir, enda fer skíða-