Morgunblaðið - 04.05.2000, Blaðsíða 28

(‘2'8 FÍM MTIJI)AGUR 4.!MÁÍ 20Ó0
: MékÖtJNríL'AWIÐ
ERLENT
Breiðfylking gegn
Ken Livingstone
A lokasprettinum fyrir borgarstjóra-
kosningarnar í London í gær sameinuðust
fjölmiðlar og pólitískir andstæðingar
Ken Livingstone gegn honum. Freysteinn
Jóhannsson hefur fylgzt með Englending-
um fíkra sig að kjörborðinu.
ÞEGAR kjördagurinn var að
bresta á, virtist Ken Livingstone
standa uppi með ótvíræða forystu.
Róðurinn gegn honum hafði þó
mjög verið hertur síðustu dagana
og fjölmiðlar og
frambjóðendur
drógu upp af
honum skugga-
legar myndir
sem vinstrisinn-
uðum, villtum og
spilltum stjóm-
málamanni, sem
myndi verða
London til tómr-
ar bölvunar.
Tony Blair sendi
milljónum Lundúnabúa bréf þar
sem hann varaði þá við að veita
Livingstone atkvæði sitt og hélt
fram hlut Frank Dobson, frambjóð-
anda Verkamannaflokksins. Dobs-
on var hins vegar á stöðugri niður-
leið alla kosningabaráttuna, þannig
að lítt mun hann duga til að koma í
veg fyrir sigurgöngu Livingstone.
Auðvitað mátti Blair ekki annað
en mæla með frambjóðanda flokks
síns. En það er annar frambjóð-
andi, sem stendur betur að vígi
gagnvart Livingstone og það var að
baki honum, sem fjölmiðlar skipuðu
sér einn af öðrum. Þessi frambjóð-
andi er íhaldsmaðurinn Steve
Norris.
Leiðtogi eða skæruliði
Óeirðimar í miðborg London 1.
maí blönduðust inn í baráttuna um
borgarstjórastólinn. Ken Living-
stone lét þau orð falla fyrir nokkru,
að fólk ætti rétt á því að mótmæla
og hann væri hlynntur því að menn
létu verkin tala. Skemmdarverk,
sem auk annarra spellvirlga vom
unnin á mánudag á styttum og
minnismerkjum, þ.á.m. um fallna
hermenn, fóm sérstaklega fyrir
brjóstið á fólki. Andstæðingar Liv-
ingstone vora fljótir að spyrða sam-
an skemmdarverkin og orð hans.
Steve Norris bauð menn einfald-
lega velkomna í London Kens Liv-
ingstone og stuðningsmenn Franks
Dobson birtu blaðaauglýsingar með
mynd af minnismerki hinna föllnu
með slagorðum skemmdarvarg-
anna, tilvitnun til orða Livingstone
og spumingunni, „Hefúrðu áhyggj-
ur af því að Livingstone verði dýr-
keyptur?" Þær eiga fullan rétt á
sér. Evening Standard var ekkert
að skafa utan af hlutunum í gær,
heldur sagði Ken Livinstone vera
versta kostinn af öllum fyrir Lond-
on og með kjöri hans myndu íbúar
borgarinnar leiða yfir sig stórslys,
hvorki meira né minna.
En Livingstone hélt sínu striki
og átti stuðning vísan hvar sem
hann kom. Hann tók skemmdar-
verkaskeytunum með jafnaðargeði
og vísaði gagnrýninni á bug sem
örvæntingu andstæðinga sinna.
Hann hefði einfaldlega átt við það
að fólk eigi að sýna hug sinn í verki
með göngum og útifundum, en þó
þannig að allt sé það gert með frið-
samlegum hætti. Ofbeldi og
skemmdarverkum mæli hann ekki
bót. Honum fannst eiginlega grát-
broslegt að horfa framan í þessa
aðför meðframbjóðendanna, en sú
staðreynd,- að lögreglan í London
færist frá ’ iinnanríkisráðherranum
til borgarstjórans þegar borgar-
stjóri Lundúna hefur verið kosinn,
var hluti af kosningabaráttu þeirra.
En þótt hart væri að Livingstone
sótt virtist í gærkvöldi sem ekkert
gæti komið í veg fyrir sigur hans.
Hann mun reyndar gjalda þess í
dag að hafa ekki harðsnúið lið til að
koma kjósendfim á kjörstað eins og
flokksframbjóðendurnir, en á móti
kemur, að kjósendur hans era öðr-
um frernur ákveðnari í að nota
kosningaréttinn til stuðnings sínum
manni.
En eftirleikurinn verður meira
spurningarmerki en sigurinn. Þar
veldur mestu hver á heldur. En
ekkert nema reynslan getur skorið
úr því, hvort Ken Livingstone verð-
ur öflugur leiðtogi Lundúnabúa eða
leggst í persónulegan skæruhem-
að.
Síðustu dagana hafa menn séð
aumur á Verkamannaflokknum og
forystu hans vegna ófaranna í
kringum borgarstjórakosningarn-
ar. Reyndar er sú saga sögð, að
flokksforystan hafi um hríð aðeins
hugsað um tvennt í sambandi við
kosningamar; hvemig eigi að taka
á Ken Livingstone borgarstjóra og
hvemig launa eigi Frank Dobson
þá flokkshollustu hans að láta leiða
sig til pólitískrar slátranar í slagn-
RÉTTARHÖLD hófúst vegna
Lockerbie-málsins í Camp Zeist í
Hollandi í gær, rúmum ellefu árum
eftir að Boeing 747-flugvél hins
bandaríska Pan Am-flugfélags fórst
yfir Lockerbie í Skotlandi, þegar
sprengja sprakk í vélinni með þeim
afleiðingum að 270 manns fórast.
Líbýumennimir Abdel-Basset Ali
al-Megrahi og Al-Amin Khalifa Fah-
ima, sem ákærðir era í málinu, hafa
þegar lýst yfir sakleysi sínu. Verj-
endur þeirra héldu því enn fremur
fram við upphaf réttarhaldanna í
gær að hinir raunveralegu sakborn-
ingar tilheyrðu hópum róttækra Pal-
estínumanna, PFLP-GC og PPSF.
Palestínumenn, sem störfuðu í íran,
hafi með sprengjutilræðinu viljað
hefna sín á Bandaríkjamönnum eftir
að bandaríski sjóherinn skaut niður
íranska flugvél á Persaflóa vegna
mistaka.
Forsaga réttarhalda í Lockerbie-
málinu er löng enda ellefu ár síðan
atburðurinn átti sér stað. Ættingjar
fómarlambanna telja það til að
mynda ekki hvað síst vera fyrir til-
stilli baráttu sinnar að réttað er nú í
málinu.
Rannsókn þessa mannskæðasta
sprengjutilræðis sem átt hefur sér
stað í háloftunum svo vitað sé til
leiddi rannsóknarmenn þvert yfir
Evrópu og Miðjarðarhafslöndin áður
en hinir ákærðu fundust í Líbýu. í
kjölfarið fylgdi áralöng barátta
Breta og Bandaríkjamanna við að fá
Muammar Gaddafi, leiðtoga Líbýu-
manna til að framselja hina grunuðu.
Líbýa sætti alþjóðlegum refsiað-
gerðum frá því 1991, þegar ákæra
gegn tvímenmngunum var lögð fram
og þar til í fyrra á meðan reynt var
að fá sakbomingana framselda.
Það var síðan í nóvember á síðasta
ári, fyrir milligöngu Sameinuðu
þjóðanna, að sátt tókst um hvar rétt-
að skyldi í málinu. í framhaldi vora
al-Megrahi og Fahima fluttir til
Hollands, en verði þeir dæmdir sekir
um morð eða fyrir að hafa stefnt ör-
yggi farþegaflugvélar f hættu bíður
þeirra lífstíðardómur í skosku fang-
elsi.
Réttarhöldin sjálf fara fram í
Camp Zeist í Hollandi, þar sem áður
var bandarísk herstöð. Svæðinu hef-
ur nú verið breytt í dómshús til
bráðabirgða og það lýst skoskt á
meðan á réttarhöldunum stendur, til
að fara megi að skoskum lögum. Tal-
um við Ken Livingstone.
Samskipti borgarstjórans og for-
sætisráðherrans verða örugglega
svipmikil og mikil þrautaganga fyr-
ir þann síðarnefnda. Ríkisstjómin
hefur reyndar í löggjöf sinni um
borgarstjóra og borgarráð Lund-
úna bæði minnkað pólitískt svig-
rúm borgarstjórans og fjármuna-
frelsi hans frá því sem fyrst var
hugsað og bundið hann sterkari
fjötram borgarráðsins. En hvað
sem pólitíkinni líður verður pers-
ónumynd borgarstjórans gífurlega
sterk og áhrifamikil, jafnvel svo
sterk að hún gefi færi á því að
standa jafnfætis forsætisráðherr-
anum, þegar um athygli almenn-
ings er að tefla.
Að öllu óbreyttu stefnir í póli-
tíska árekstra milli Livingstone og
Blair, m.a. um málefni neðanjarðar-
lestanna í London. En sennilegast
munu þeir báðir reyna að forðast
átök í lengstu lög. Það er hvorug-
ið er að réttarhöldin taki um ár og
vora við rannsókn málsins um 1.500
vitni í rúmlega 20 löndum yfirheyrð.
Þá er fjöldi sönnunargagna í málinu
hátt á annað hundrað þúsund.
Saksóknarar hafa gefið í skyn að
þeir muni láta allt að 1.000 manns
bera vitni í málinu, m.a. þá sem stóðu
að rannsókninni, sjónarvotta og
starfsmenn bandarísku leyniþjón-
ustunnar, CIA, svo nokkuð sé nefnt.
í málssókn sinni halda þeir því fram
að hinir ákærðu hafi komið ferða-
tösku með sprengju fyrir í flugvél
sem flaug frá Möltu til Frankfurt,
þaðan sem ferðataskan hafi verið
send um borð í Pan Am-vélina á
Heathrow.
Efasemdir um
sakborningana
Allir þeir 259 sem um borð vora í
vélinni, flestir Bandaríkjamenn, fór-
ust í sprengjutilræðinu auk ellefu
íbúa Lockerbie, en vélin var á leið frá
Heathrow-flugvelli í London til New
York þegar atburðurinn átti sér stað
21. desember 1988. Fyrir ættingja
þeirra valda réttarhöldin nú blendn-
um tilfinningum enda kaflaskil í
langri baráttu þeirra. Hátt í fimmtíu
ættingjanna gerðu sér til að mynda
ferð til Hollands til að vera viðstadd-
ir upphaf réttarhaldanna og lýstu við
það tækifæri yfir því að nú næði rétt-
um í hag eins og sakir standa að
efna til enn meiri úlfúðar innan
Verkamannaflokksins. Nú er komið
meira en nóg. Þegar aðeins um ár
er í alþingiskosningar krefjast að-
stæður þess að menn slíðri sverðin
og snúi bökum saman.
Það er hreint ekki sama, hvaða
umbun Frank Dobson fær eftir
kosningarnar. Hann sat í öruggu
ráðherrasæti þegar flokksforystan
kvaddi hann til borgarstjórafram-
boðs og úrslit kosninganna munu
fleyta honum út í pólitískt óminnis-
myrkur, sem aðeins áberandi
embætti getur bjargað honum frá.
í þessum efnum rennur forystu
Verkamannaflokksins blóðið til
skyldunnar. Fréttir bárast af því
að Dobson væri farinn að punkta
eitt og annað hjá sér sem gæti
gagnast til bókarútgáfu og vildu
menn lesa út úr því dulbúna hótun
hans í garð flokksins, ef engum
bjarghring yrði kastað til hans.
Dobson bar þessar fréttir til baka
og sagðist enga kröfugerð hafa
uppi í þessum efnum; hjá honum
kæmist ekkert annað að en kosn-
ingabaráttan í London. En nafn
hans verður öragglega í hattinum,
þegar kemur til fyrirhugaðra
mannaskipta í sumar, sennilega
ekki í sambandi við ráðherrastól,
en kannski í sambandi við stöðu
þingflokksformanns.
læti vonandi fram að ganga. Réttar-
höldin nú vekja þó einnig upp efa-
semdir um hvort verið sé að refsa
þeim sem raunveralega beri ábyrgð
á sprengjutilræðinu. Fjölskyldur
breskra fórnarlamba era þar líklegri
til að líta á réttarhöldin sem enda
málsins á meðan ættingjar þeirra
190 Bandaríkjamanna sem fórust
eru efagjamari og velta því m.a. fyr-
ir sér hvort ríkisstjórn Bills Clintons
sé hér með að láta peð í tafli Gaddafis
bera ábyrgð á árásinni.
„Það er kominn tími til að réttlæt-
ið nái fram að ganga. Við viljum að
ríkisstjórn sæti ábyrgð vegna máls-
ins, en ekki þessir menn, sagði Bruce
Smith, einn bandarísku ættingjanna.
„Ég er þess fullviss að þeir hafa gott
mál gegn líbýsku ríkisstjórninni og
þetta ætti bara að vera upphafið,
ekki endirinn.“
Maddy Shapiro, frá Bandaríkjun-
um, lét sams konar áhyggjur í ljós og
er það trú margra ættingjanna að
háttsettir embættismenn í líbýsku
ríkisstjórninni hafi ásamt hryðju-
verkasamtökum átt þátt í sprengju-
tilræðinu. Þá hafa ættingjarnir enn
fremur lýst yfir áhyggjum yfir því að
mótsagnakenndur vitnisburður og
ósamræmi í þeim sönnunargögnum
sem notuð séu gegn Líbýumönnun-
um kunni að leiða til þess að réttar-
höldunum verði hnekkt.
§gii
i* r- , •>. y' ■■
fgri
sm
AÐALFUNDUR
2000
Aðalfundur Samvinnuferða-Landsýnar hf.
verður haldinn föstudaginn 12. maí 2000
í Ásbyrgi, Hótel íslandi og hefst kl. 16.00.
DAGSKRÁ
1. Venjuleg aðalfundarstörf
samkvæmt samþykktum félagsins.
2. Tillaga um breytingu á samþykktum
félagsins.
3. önnur mál, löglega upp borin.
Reikningar félagsins og tillögur
liggja frammi á aöalskrifstofu
hluthöfum til sýnis viku fyrir
aðalfund og verða siðan afhentir
ásamt fundargðgnum á fundarstað.
Samvinnuferðir
Landsýn
www.aamvlnn.ls
Réttarhöld hafín í Lockerbie-málinu
Palestínumenn ábyrg-
ir, að sögn verjenda
Camp Zeíst, London. AP, AFP.
Reuters
Daniel og Susan Cohen voru viðstödd upphaf réttarhaldanna í gær. Þau
misstu dóttur sína Theodoru þegar þota Pan Am-flugfélagsins sprakk í
loft upp yflr Lockerbie árið 1988.