Morgunblaðið - 04.05.2000, Blaðsíða 44

44 FIMM'FUDAGUR 4. MAÍ 2000
MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
Geta breytingar orðið til góðs?
^ Á FUNDI um at-
vinnumál og byggða-
þróun 4. mars sl. á Ól-
afsfirði var Valgerður
Sverrisdóttir iðnaðar-
og viðskiptaráðherra
spurð um fiskveiði-
stjórnunarkerfið. Val-
gerður taldi að kvóta-
kerfinu yrði ekki
breytt. Svo virtist sem
Valgerður væri að
segja einlæga meiningu
sína en vegna stöðu
sinnar ætti hún að hafa
nokkuð góða vitneskju
um það sem makkað er
á hinu háa Alþingi.
Spuming mín er þessi
og ykkar að svara, lesendur góðir; er
þetta raunverulega það sem stjóm-
málamenn vita en hafa ekki viljað
segja? Hafa sumir stjómmálamenn
hreint og beint verið að segja ósatt?
Hver er tilgangurinn með að skipa
nefnd til að endurskoða fiskveiði-
stjómunarkerfið ef engu á að
breyta?
Svo virðist sem Hall-
dór Ásgrímsson utan-
ríkisráðherra hafi áttað
sig á óréttlæti kvóta-
kerfisins, en afstaða
Davíðs Oddssonar for-
sætisráðherra er óljós.
Samkvæmt ummælum
hans þarf að ríkja þjóð-
arsátt um kvótakerfið
og af þeim sökum er
málið sett í nefnd.
Nefndina skipar fólk
sem hefur svo andstæð-
ar skoðanir að hún mun
seint komast að niður-
stöðu sem máli skiptir.
Halldór Ásgrímsson,
sem var sjávarútvegsráðherra þegar
kvótakerfinu var komið á, er ósáttur
við þá sem fengið hafa kvótann gefins
og yfirgefa síðan atvinnugreinina
með því að selja kvótann fyrir marga
milljarða. Af hveiju eru ekki gerðar
neinar breytingar á kvótakerfinu
sem taka á þessum vanda? Getur
Kvótakerfið
Hver er tilgangurinn
með að skipa nefnd til að
endurskoða fískveiði-
stjórnunarkerfíð, spyr
Hafsteinn G. Hafsteins-
son, ef engu á að breyta?
verið að ráðherrarnir og samstarfs-
menn þeirra séu að reyna að svæfa
málið? í grein sinni Fiskur, eignir og
ranglæti skrifar Þorsteinn Gylfason
prófessor í heimspeki eftirfarandi:
„Hvað sem líður tilkalli íslensku
þjóðarinnar til arðs af nytjafiski á
Islandsmiðum, þá er víst að sem eig-
andi þessara gæða hefur hún og hún
ein valdið til að ákveða hvernig farið
er með þessi gæði. ... Valdinu getur
hún til dæmis beitt með því að af-
þakka frekari þjónustu þeirra ráð-
Hafsteinn G.
Hafsteinsson
Aðild að Samfylkingar-
ævintýri afþökkuð
JÓHANN Geirdal,
formaður kjörstjórnar
Samfylkingarinnar,
skrifar grein í Morgim-
blaðið 29. apríl síðast-
liðinn til að svara mér
og Drífu Snædal, og
velur henni titilinn: ,Að
fá útrás fyrir gremj-
una.“
Til að fyrirbyggja
allan misskilning vil ég
taka fram að ég ftnn
ekki til minnstu gremju
yfir því að Samfylking-
in sé nú að verða að
stjómmálaflokki, að-
eins ári eftir kosningar.
Ég sagði mig úr Alþýðubandalaginu
á sínum tíma, vegna þess að ég hafði
ekki áhuga á að vera virkur þátttak-
andi í „þessu mikla ævintýri“ eins og
Jóhann kýs að kalla stofnun Sam-
fylkingarinnar.
Jóhann telur upp
nokkur stjómmálafé-
lög sem eiga að renna
inn í Samfylkinguna.
Ég er ekki félagi í
neinu af þeim og því er
mér jafn óskiljanlegt
og áður hvers vegna ég
fékk sendan atkvæða-
seðil í formannskjöri
Samfylkingarinnar. Þó
skal ég viðurkenna að
fátt fer að koma á óvart
í framkvæmd þessa
formannskjörs. Svo
dæmi sé tekið ákvað
Gróska að sækja um
aðild að Samfylking-
unni. Enn er ekki búið að stofna þá
hreyfingu, þannig að ég sé ekki
hvemig félagar í Grósku geta nú
þegar venð orðnir félagar í Samfylk-
ingunni. í framhaldi af því er rétt að
spyrja: Hvaða stofnanir A-flokkanna
Sigfús Ólafsson
Samfylkingin
Ég skal viðurkenna,
segir Sigfús Ólafsson,
að fátt fer að koma á
óvart í framkvæmd
þessa formannskjörs.
og samtaka um kvennalista tóku
ákvörðun um að félagar þessara
flokka skyldu verða félagar í Sam-
fylkingunni? Og að lokum: Geta það
talist eðlileg vinnubrögð eða nauð-
synleg, ekki síst ef endurfæðing Al-
þýðuflokksins er svona spennandi og
mikið ævintýri?
Höfundur er félagi í Vinstri-
hreyfingunni - grænu framboði.
herra og alþingismanna sem hafa
bmgðist bæði henni og réttlætinu
jafn átakanlega og raun bar vitni í
þessu mikla máli.“
Óréttlæti fískveiði-
stjórnunarkerfisins
Fjöllum aðeins um óréttlæti kvóta-
kerfisins. Hér skal tekið fram að und-
irritaður er sammála því að halda
kvótaþætti fiskveiðistjómunarkerf-
isins en er með öllu ósammála þeirri
ókeypis úthlutun sem í kerfinu felst
og að kvótinn sé framseljanlegur.
Með því að gefa fáum útvöldum kvót-
ann, sem er þjóðareign samkvæmt
fyrstu grein laga nr. 38/1990 um
stjóm fiskveiða, felst nefnilega órétt-
læti þessa kerfis. En málið er aðeins
flóknara en svo.
Á Þingeyri hafa öll skip og þ.a.l.
allur kvóti verið fluttur í burt þrátt
fyrir loforð útgerðarmanna á staðn-
um um að gera það ekki. Sömu sögu
er að segja um flutning fyrirtækisins
Básafells frá ísafirði til Reykjavíkur.
Á Ólafsfirði er mikill kvóti en hann er
á höndum fárra aðila. Þróunin hefur
orðið sú að fiskvinnslan hefur færst
út á sjó og nánast öll vinnsla á landi
er að líða undir lok. Þau fyrirtæki
sem kvótann eiga geta hæglega flutt
sig um set án þess að samfélagið fái
nokkm um það ráðið. Óttinn við
hugsanlegan flutning útgerðarinnar
gerir það að verkum að margir þora
ekki að fjárfesta á staðnum og aðrir
vilja fara áður en allt lognast út af og
eignir þeirra verða algjörlega verð-
lausar. Hér ríkir öryggisleysi, því þó
að útgerðarfyrirtækið sé ekki á för-
um þá hefur hreiðrað um sig
hræðsla. Getur verið að sú hræðsla
sé undirrót landsbyggðarflóttans?
Blint markaðskerfi ræður
Nú á dögum er það bhnt markaðs-
kerfi sem ræður. Líkja má bæjarfé-
lögunum við fullmönnuð sökkvandi
skip en þrátt fyrir það em menn
staðráðnir í að græða. Gróðahug-
sjónin ræður lögum og lofum og
markaðsvæðingin er algjör. Haf og
strönd, hönd í hönd, era gömul sann-
indi. Atvinnuréttur fiskverkafólks og
sjómanna er virtur að vettugi. Ut-
gerðarfélög fjárfesta í útlöndum því
það gæti hækkað gengi bréfa fyrir-
tækjanna eða aukið eigið fé þeirra.
Þó að oftar en ekki verði reyndar
stórtap á öllu saman, eins og t.d. fjár-
festingar Samheija í Þýskalandi. Af-
leiðingamar em að fiskverkafólkið,
með alla sína sérþekkingu á verkun
fisks, er orðið atvinnulaust, húseignir
á landsbyggðinni em verðlitlar og at-
hafnalíf við höfnina er á bak og burt.
Fiskverkun á landi, sem hefur verið
lífæð Ólafsfirðinga, er að lognast út
af vegna augljósra galla fiskveiði-
stj ómunarkerfisins.
Af þessu má ráða að samfélagsleg
ábyrgð er hunsuð, þeir sem fengu
kvótann gefins telja sig á engan hátt
eiga skyldum að gegna gagnvart
fólkinu í landinu sem sýpur daglega
seyðið af gróða þeirra. Nú orðið virð-
ast skyldur útgerðarmanna vera við
verðbréfamarkaðina sem alltaf
heimta meiri og meiri ávöxtun.
Er lausnin löngu fundin?
Nefndin sem hefur verið að „vinna
að lausninni" frá því að hún var skip-
uð þann 28. september 1999 veit von-
andi að það er til hópur manna sem
hefur þegar komið með heildartillög-
ur um breytingar á lögum um stjórn
fiskveiða. Þessi hópur kallar sig
Áhugahóp um auðlindir í almanna-
þágu. I þessum hópi era ekki ofstæk-
ismenn fullir af órökstuddum tillög-
um. Þar er að finna helstu
menntamenn landsins og frammá-
menn í þjóðfélaginu sem allir hafa
lagst á eitt þrátt fyrir að vera ekki
endilega með sömu stjórnmálaskoð-
anir. Þetta em menn sem láta hugs-
un sína ekki litast af því hvaða stjóm-
málaflokki þeir tilheyra. Þeim
einfaldlega býður við gjafakvótakerf-
inu og vilja leggja sitt af mörkum til
að breyta því. Lesið um tillögur
þeirra á vefsíðunni kvotinn.is áður en
þið takið afstöðu til hópsins og kvóta-
kerfisins.
Vilji stjórnmálamanna virðist
ekki vera til staðar
Dómur Hæstaréttar á ekki að geta
tafið endurskoðun fiskveiðilaga um
eitt ár eins og sjávarútvegsráðherra
hefur haldið fram. Ef vilji er fyrir því
að breyta fiskveiðistjómunarkerfinu
er það hægt á næstu vikum. I ljósi
samfélagslegrar og siðferðilegrar
skyldu sinnar hvet ég útgerðarfyrir-
tæki um land allt til að ríða á vaðiðog
vekja Davíð Oddsson, Halldór Ás-
grímsson og kollega þeirra af sér-
hagsmunastefnu sinni. Miðað við það
ranglæti sem í kerfinu felst geta
breytingar ekki orðið til annars en
góðs. Byggðunum er að blæða út.
Höfundur er féhigsmálustjóri
á Ólafsfirði.
Barnaheill þakka eftirtöldum stuðninginn:
Barnaheill
Save the Children lceland
Laugavegi 7, 101 Reykjavik
Simi: 561 0545
barnaheiilQbarnaheili.is
Fagus ehf
Hárfínt hársnyrtistofa
Eyjaprent ehf
Húsey ehf
Heimaey
Heiðarbær
Snæfell hf
Suðurverk hf
KPMG Endurskoðun hf
Endurskoðun Norðurlands
Gersemi ehf
Lánstraust ehf
Hungurvofan ásækir nú rúmlega 8
milljónir Eþíópíumanna - þar á meðal
fjölda barna. Langvarandi þurrkar hafa
eyðilagt uppskeru og ástandið versnar
stöðugt.
Save the Children leita nú eftir
stuðningi fslendinga við hjálparstarfið
á þurrkasvæðunum í Eþíópíu.
International Save the Children hófu
hjálparstarf í febrúar. Samtökin hafa
sett upp búðir, þar sem matvælum og
drykkjarföngum er útdeilt. Jafnframt
halda þau áfram markvissu uppbygg-
ingarstarfi sínu, sem rekja má aldar-
fjórðung aftur í tímann.
Þeim sem vilja styrkja starfið er bent á
reikning nr. 528-26-6770 í útibúi
fslandsbanka við Gullinbrú.
Árvakur, verkalýösfélag
Brúnás Egilsstöðum ehf
Dagsverk ehf
Mjöll ehf
RJ. verkfraeðingar
Stórstúka Islands
Verkvangur ehf
Ðílamálun Halldórs
Bortækni Verktaks
Skipstjóra- og stýrimanna-
félag Islands
Bændasamtök Islands
Tölvumiðstöð
Sparisjóðanna
Austurbæjarskóli
Breiðageröisskóli
Fellaskóli
Foldaskóli
Fossvogsskóli
Rimaskóli
Vogaskóli
Hagaskóli
Hlíðaskóli
Flensborgarskólí
Ártúnsskóli
Háteigsskóli
Gagnfræðaskóli
Mosfellsbæjar
naust
STmT 535 9000
1 iki .JaKK, jdak m f * $ JH | | * * 1.