Morgunblaðið - 13.07.2000, Blaðsíða 10

10 FIMMTUDAGUR 13. JÚLÍ 2000
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Mikið tjón hjá æðarbændum víða um land í vor vegna ágangs hrafnsins
Beitir grimmd og
klókindum við ránið
Ljósmynd/Árni Snæbjömsson
Hrafninn gengur ekki vel um hreiður æðarkollunnar eins og sjá má.
Ljósmynd/Ámi Snæbjörnsson
Jóhann Pétur Ágústsson við skemmt hreiður í Engey.
HRAFN olli miklum usla í æðar-
varpi víða um land í vor, þegar
varptími stóð sem hæst, og hafa
margir æðarbændur orðið fyrir
talsverðu tjóni af völdum hans.
Einnig hefur hrafninn stundað rán
á eggjum og hreiðrum annarra
fugla en æðarkollunnar.
Að sögn Árna Snæbjörnssonar,
hlunnindaráunauts Bændasamtaka
íslands, hefur verið óvenju mikið
um hópamyndun hjá hrafninum í
vor og ráðast hóparnir skipulega á
æðarvarpið. Árni segir að bændur á
Vesturlandi og Vestfjörðum hafi
orðið verst úti í þessari ásókn
hrafnsins. Hrafninn veldur gífur-
legu tjóni að sögn Árna. „Hrafnarn-
ir herja meira og minna allan sólar-
hringinn og læra undir eins á
byssufæri og aðrar varnir sem
bændur beita. Þeir færa sig undan
þeim sem reyna að veija varpið og
það þyrfti eiginlega heilan her
manna til þess að vera í varplönd-
um og verjast," segir Árni.
Beitir grimmd og klókindum
við ránið
Að sögn Árna eiga bændur erfið-
ara með að verjast hrafninum þeg-
ar hann ræðst á varpið í stórum
hópum. Varplöndin séu sums staðar
einnig svo víðfeðm að krummi geti
alltaf komið sér undan þótt vakað
sé yfir varpinu dag og nótt. „Hann
beitir óskaplegri grimmd og klók-
indum við þetta rán. Hópur hrafna
ræðst á kolluna og flæmir hana af,
rænir eggjum, rótar í hreiðrinu og
sparkar jafnvel dúni út um allt,“
segir Árni.
Arni segir hættu á því að kolla,
sem ráðist hefur verið á, komi ekki
aftur á sama varpstað næsta vor og
eins fæli hrafnarnir frá fugla sem
séu að leita sér að varpstað. Árásir
hrafnsins valdi því tjóni bæði tíma-
bundið og til lengri tíma litið.
Þörf á samræmdum aðgerðum
Að sögn Árna var æðarbændum
og trúnaðarmönnum veiðistjóra áð-
ur fyrr heimilt að nota svefnlyf til
þess að fanga hrafninn en Ámi seg-
ir að það sé oft eina ráðið sem gefist
þegar ástandið sé sem verst. „I dag
þarf að sækja um sérstakt leyfi til
þess að nota svefnlyf. Það getur
verið þungt í vöfum þar sem hrafn-
inn kemur snögglega og leggst á
varpið einsog plága. Nokkrar vikur
tekur hins vegar að fá leyfi fyrir
lyfinu, fáist slíkt leyfi á annað borð
sem alls ekki er víst,“ segir Ámi.
Að sögn Árna væri full þörf á
samræmdum aðgerðum gegn
hrafninum á stórum svæðum þar
sem bændur hafa ekki bolmagn til
að berjast við hrafninn hver í sínu
horni.
Árni segir að æðarbúskapur hafi
að öðru leyti gengið vel í sumar, tíð-
arfar hafi verið afar hagstætt og
dúnnýting góð. Það mildi tjónið að
einhverju leyti.
Morgunblaðið sagði frá því fyrr í
sumar að að hrafnar hefðu nánast
gjöreytt æðarvarpi hjá Matthíasi
Lýðssyni á Húsavík á Ströndum en
fleiri bændur á Vestfjörðum hafa
þurft að berjast við þennan vágest í
varpinu. Jóhann Pétur Ágústsson,
bóndi á Brjánslæk, nytjar æðar-
varpið í Engey á Vatnsfirði en á
undanförnum árum hefur ásókn
hrafna í varpið aukist verulega og
hefur varpið minnkað um 40 pró-
sent að sögn Jóhanns. Jóhann segir
að aldrei hafi verið jafn mikið um
hrafn og í vor. „Hrafninn naut lið-
sinnis arnar, sennilega geldfugls.
Örninn steypir sér niður í varpið og
kollurnar, sem eru óskaplega
stressaðar yfir erninum, fara mikið
af hreiðrunum. Þá fer hrafninn í
flokkum á eftir og hreinsar upp.
Hann tekur egg og krafsar upp allt
hreiðrið og þegar veður eru misjöfn
eyðileggst allur dúnn og fýkur
burt,“ segir Jóhann. Hann segir að
ekki hafi fengist leyfi til þess að
svæfa hrafninn þar sem hætta þyki
á örnum fækki einnig við það.
Valdimar Gíslason á Mýrum í
Dýrafirði varð fyrir miklum skaða
af völdum hrafns í fyrravor en náði
að Koma í veg fyrir annað eins í ár.
„í vor tók ég það ráð að vaka yfir
varpinu dag og nótt. Frá 4. maí til
20. júní vakti ég frá því klukkan
fjögur ó nóttunni til klukkan átta á
kvöldin og hélt hrafninum frá með
skotum," segir Valdimar. Að sögn
Valdimars taka tófa og minkur við
þegar hrafninn hættir á kvöldin og
sé þvíþörf á sólarhringsvakt við
varpið. „Það er óhemjutjón að þurfa
að leggja 700 vinnustundir í það að
halda hrafninum frá varpinu," segir
Valdimar.
Hann segir að eina ráðið sem
dugi gegn hrafninum sé svefnlyfið
sem bændur fái ekki að nota nema
gegn sérstöku leyfi en illa gangi að
fá það leyfi. Aðspurður segir Valdi-
mar að erninum stórfjölgi. „Menn
þurfa ekki annað en að opna annað
augað til þess að sjá að honum fer
fjölgandi, allavega á þessum slóð-
um. Algengt er að menn telji 50
hrafna í hóp. Þetta er vitur fugl og
ef ekki má nota neitt nema skot
gegn honum friðar hann sig sjálfur
með sínu viti,“ segir Valdimar.
Yill kaupa gamla
Landsbankahúsið
á Seyðisfírði
GAMLA Landsbankaútibúið á Seyð-
isfirði hefur verið til sölu í nokkra
mánuði, en samkvæmt heimildum
Morgunblaðsins mun bankanum nú
hafa borist tilboð í húsið frá Sigur-
jóni Sighvatssyni kvikmyndafram-
leiðanda. Stefnt er að því að ganga
formlega frá kaupsamningnum á
næstu vikum, en söluverð hússins
hefur ekki fengist gefið upp.
Húsið, sem er tæpir 200 fermetrar
og stendur við Oddagötu 6 á Seyðis-
firði, var reist árið 1898 og á sér ríka
sögu. Það var íyrst í eigu Kristjáns
Hallgrímssonar veitingamanns en
hann rak þar Hótel Seyðisfjord til
ársins 1907 er Þorsteinn Jónsson út-
gerðarmaður keypti húsið og breytti
nafni hótelsins í Hótel Bifröst. Þor-
steinn rak hótelið allt til ársins 1920
er hann seldi það Kristjáni Krist-
jánssyni lækni, en hann bjó í húsinu
til dauðadags. Árið 1930 eignaðist
Islandsbanki húsið, en sama ár varð
hann gjaldþrota og þá tók Útvegs-
bankinn við. Hann starfaði í húsinu
allt þar til Landsbankinn yfirtók
rekstur hans árið 1981.
Ljósmynd/Hallgrímur Einarsson
Gamla Landsbankahúsið var byggt árið 1898 og fyrstu áratugina fór
fram hótelrekstur í húsinu.
Nýr prestur í Raufar-
hafnarprestakalli
SAMKVÆMT fréttum frá Biskups-
stofu var Arna Ýrr Sigurðardóttir
guðfræðingur einróma valin næsti
sóknarprestur Raufarhafnarpresta-
kalls.
Valnefnd kom saman í fyrradag en
hún var skipuð fimm einstaklingum
auk sr. Bolla Gústavssonar, vígslu-
biskups á Hólum í Hjaltadal, og sr.
Péturs Þórarinssonar, prófasts og
sóknarprests í Laufási. Árna Ýrr var
eini umsækjandinn.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Við afhendinguna í flugskýli Landhelgisgæslunnar í gær. Friðrik Sigurbergsson, Vilbergur Magnús Óskarsson,
Jóhannes Pálmason, Páll Halldórsson, Friðrik Arngrímsson, Eiríkur Tómasson og Hjörtur Gíslason.
N ýtt lækningatæki til
Landhelgisgæslunnar
LANDSSAMBAND íslenskra út-
gerðarmanna færði í gær þyrlu-
sveit Landhelgisgæslunnar fjölhæft
lækningatæki að gjöf. Tækið er
1.650.000 króna virði og mun leysa
af hólmi tvö önnur tæki sem þyrlu-
sveitin hefur notast við.
Að sögn Friðriks Sigurbergsson-
ar, læknis hjá þyrlusveitinni, er
þarna um að ræða mjög fullkomið
og öflugt tæki sem hefur marga
notkunarmöguleika. „Tækið get.um
við notað til þess að fylgjast með
lífsmörkum sjúklings, svo sem
hjartslætti, blóðþrýstingi og mett-
un súrefnis í blóðinu. Auk þess er
þetta hjartastuðtæki og hjarta-
gangráður ef um hjartatruflanir er
að ræða. Tækið getur einnig tekið
hjartalínurit af sjúklingi og ætti í
framtíðinni að gefa okkur mögu-
leika á bættri meðferð við krans-
æðastíflu," segir Friðrik.
Að sögn Friðriks er þetta önnur
gjöfin sem þyrlusveitin hefur feng-
ið í ár en fyrr á árinu gáfu Lands-
samtök hjartasjúklinga og Rauði
krossinn sveitinni öndunarvél. „Við
á þyrluvaktinni erum geysilega
þakklátir fyrir þessar gjafir. Þær
létta okkur mikið alla vinnu og uin-
önnun og auka einnig öryggi sjúkl-
inga,“ segir Friðrik.
Eldur í jarðýtu
ELDUR kom upp í jarðýtu í Ása-
hreppi, Rangárvallasýslu, í fyrra-
dag í landi Sumarliðabæjar.
Stjómandi ýtunnar var að vinna við
vegagerð þegar eldurinn kviknaði í
vélarrýminu og átti hann fótum
sínum fjör að launa. Jarðýtan var
alelda þegai- slökkvilið og lögregla
af Hvolsvelli komu á staðinn og er
talin mikið skemmd. Líklegt þykh'
að eldurinn hafi kviknað út frá raf-
magni. Ýtan vai' í eigu Slitlags ehf.