Morgunblaðið - 14.07.2000, Blaðsíða 6

6 FÖSTUDAGUR 14. JÚLÍ 2000
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
föpgMNKííi
?IíRANÉSI' '
Morgunblaðið/Kristinn
Gísli Gíslason, bæjarstjóri á Akranesi, og Ingibjörg Pálmadóttir heil-
brigðisráðherra tóku á móti Sigurði við Akranes í gær.
Endar för við
Perluna í dag
SIGURÐUR Tryggvi Tryggvason,
sem safnar áheitum til styrktar
MS-félaginu með því að hjóla frá
Akureyri til Reykjavíkur, hitti
Ingibjörgu Pálmadóttur heilbrigð-
isráðherra og Gísla Gíslason bæj-
arstjóra á Akranesi í gær. Sigurð-
ur hjólaði þangað frá Borgarnesi
ásamt langafa sínum, Guðmundi
Ó. Guðmundssyni, en hélt svo
áfram til Mosfellsbæjar.
Gísli og Ingibjörg afhentu Sig-
urði áheit frá Akranesbæ, að upp-
hæð 15.000 krónur, og heilbrigð-
isráðuneytinu fyrir 70.000 krónur.
Að auki afhenti Gísli honum IA-
knattspyrnutreyju, bók um Akra-
nes og einn fimm borða sem fram-
leiddir voru vegna leiks IA og
Stoke City í kvöld.
I dag heldur Sigurður áfram
för sem leið liggur frá Mosfellsbæ
að Perlunni í Reykjavík. Þangað
kemur hann um tólfleytið í dag og
mun Helgi Pétursson taka á móti
honum fyrir hönd borgarstjórnar.
Ekki fundur
í Sleipnis-
deilunni
EKKI hefur verið boðað til fundar í
deilu Sleipnis og vinnuveitenda.
Deilan er enn í hnút en í dag fellur
dómur í málum sem varðar tvo lög-
bannsúrskurði á verkfall félagsins.
Samningar tókust milli flug-
manna hjá íslandsflugi og viðsemj-
enda og rafiðnaðarmanna og Sam-
taka verslunarinnar í fyrradag. Enn
er eftir að gera kjarasamninga hjá
sjö hópum, þ.e. fjórum sjómanna-
félögum, ófaglærðu starfsfólki hjá
Sjúkrahúsi Suðurlands, Verkalýðs-
félagi Fáskrúðsfjarðar og Sleipni.
Umræður um kaup ríkisins á Geysis-
svæðinu á byrjunarstigi
Oljóst hversu
mikið land
verður keypt
EIGENDUR Geysissvasðisins í
Haukadal hafa áhuga á að selja ís-
lenska ríkinu landið en samninga-
viðræður eru ekki langt á veg
komnar. Þó er ljóst að ríkið hefur
áhuga á að eignast svæðið.
„Við höfum átt fundi með land-
eigendum um uppkaup á landi í
kringum Geysi en það er ekki enn
komin niðurstaða í það hversu
mikið land yrði keypt ef af samn-
ingum yrði,“ sagði Þórður H.
Ólafsson, skrifstofustjóri í um-
hverfisráðuneytinu. „Það sem um-
ræðan snýst fyrst og fremst um
núna er jarðhitanýtingin á svæð-
inu. Við ætlum ekki að leggja til að
sú nýting verði stöðvuð, en hins
vegar er ljóst að jarðhitanýtingin
getur haft áhrif á gosvirkni Geysis
og annarra hvera á svæðinu og þar
þurfa aðilar sameiginlega að ná
einhverri skynsamlegri niðurstöðu
sem allir geta vel við unað. Um-
ræður eru ekki komnar það langt
að við séum farnir að ræða um
verðið."
Mjög jákvæðar
viðræður
Fyrir rétt um ári var sett á
laggirnar þriggja manna nefnd á
vegum ríkisins sem fékk það hlut-
verk að semja um kaup á landi
umhverfis gossvæðið í Haukadal. í
nefndinni eiga sæti fulltrúi fjár-
málaráðuneytis, landbúnaðarráðu-
neytis og umhverfisráðuneytis og
er Þórður formaður hennar.
„Viðræður þessarar nefndar við
landeigendur hafa verið mjög já-
kvæðar. Nefndin átti m.a. frum-
kvæði að því að allir landeigendur
eða fulltrúar þeirra voru kallaðir
til fundar fyrir um mánuði og þar
voru mönnum kynntar þær rann-
sóknir sem áður höfði verið gerðar
á Geysissvæðinu svo og þær rann-
sóknir sem til stæði að gera í sum-
ar og sem nú standa yfir og sem
skipta í raun og veru meginmáli
fyrir framhald þessara viðræðna.
Það varð sameiginleg niðurstaða
beggja hópa að bíða eftir niður-
stöðum þessara rannsókna sum-
arsins og taka svo upp þráðinn að
nýju að því loknu. Eg met það
þannig að það muni áfram verða
sama jákvæða viðhorfið til þess að
leysa málið en eins og ég nefndi
fyrr þá er hvorki búið að meta
hversu mikið land er nauðsynlegt
að kaupa né á hvaða verði. Sú
vinna er eftir og því ómögulegt að
segja til um það hvert heildarverð-
ið verður fyrr en menn eru komnir
með alla þræði bundna."
Ríkisstjórnin hefur nú þegar
veitt 1,5 milljarða króna til land-
vörslu á Geysissvæðinu í sumar og
Þórh- Sigurðsson er tekinn til
starfa sem landvörður og verður
fram í september. Hann á að sjá
um að lagfæra og setja upp girð-
ingar til að koma í veg fyrir slysa-
hættu og bæta útlit svæðisins.
Ekki hefur verið tekin ákvörðun
um framhaldið.
Forstjóri Kísiliðjunnar um gagnrýni stj ornarformanns Náttúrurannsóknarstöðvarinnar
GUNNAR Örn Gunnarsson fram-
kvæmdastjóri Kísiliðjunnar segir
Gísla Má Gíslason stjómarformann
Náttúrurannsóknarstöðvarinnar við
Mývatn fara offari í viðbrögðum sín-
um við úrskurði skipulagsstjóra um
Kísiliðjuna. Skipulagsstjóri ríkisins
úrskurðaði á þriðjudag um áfram-
haldandi kísilgúrvinnslu við Mývatn.
í Morgunblaðinu í gær segir Gísli
m.a. að áratuga rannsóknir hafi sýnt
fram á þann skaða sem vinnsla í
Ytriflóa hafi haft í för með sér og
muni að öllum líkum hafa í Syðriflóa.
Gunnar segir það rangt að tekist
hafi að sýna fram á skaðleg áhrif
Kísiliðjunnar. „Það hefur aldrei tek-
ist að sýna fram á neinn skaða enda
er ég viss um að ef svo væri þá hefði
skipulagsstjóri ekki veitt leyfið.“
Fráleitt móðgun við íslenskt
vísindasamfélag
Gunnar segir það ekki rétt að
úrskurður skipulagsstjóra hvíli á
skýrslu þeirri sem unnin var af
danskri verkfræðistofu og telur full-
yrðingu Gísla, að það sé móðgun við
íslenskt vísindasamfélag að kalla til
erlenda sérfræðinga, fráleita.
„Það er alrangt að þessi skýrsla
hafi úrslitaáhrif. Kísiliðjan hefur
verið að vinna í því á þriðja ár að
draga saman öll gögn sem til eru i
málinu, gögn sem aflað hefur verið
um lífríki Mývatns á síðustu 20-30
árum. Þar á meðal eru gögn unnin af
Líffræðistofnun þar sem Gísli hefur
verið í forsvari. Þar að auki höfum
við stundað ýmsar rannsóknir, m.a.
að kröfu skipulagsstjóra. Hann tek-
ur nú þessa ákvörðun sína á grund-
velli allra gagna.“
„Ég vil einnig benda á að því er
ekki haldið fram í skýrslu hinna er-
lendu sérfræðinga í líffræði, sem
kom út um áramótin, að iðnrekstur
eigi ekki við á Mývatni eða að rann-
sóknir við Mývatn séu mjög vel unn-
Ekki verið sýnt
fram á skaðleg
áhrif kísiliðju
ar eins og Gísli Már heldur fram.
Það er alrangt. I skýrslunni stendur
einfaldlega að það sé ekki í verka-
hring þeirra að segja til um það
hvort atvinnurekstur eins og Kísilið-
jan stundi eigi að vera á Mývatni.
Jafnframt er víða í þeirra skýrslu
hægt að sjá gagnrýni á hvernig stað-
ið hefur verið að rannsóknum við
vatnið.“
Gunnar segir að það samkomulag
sem Gísli Már talar um að iðnaðar-
ráðherra, umhverfisráðherra og
Náttúruverndarráð hafi gert með
sér árið 1993 finnist hvergi í gögnum
iðnaðarráðuneytisins.
Að sögn Gísla fólst í samkomulag-
inu að það námaleyfi sem þá var gef-
ið út yrði það síðasta. „Það má vel
vera að embættismenn hafi sest nið-
ur og gert með sér samkomulag, en
það er þá bara ákvörðun og í lýðræð-
islegu þjóðfélagi er stjórnvöldum
leyfilegt að breyta því ef þeim sýnist
svo“.
Leitað eftir sérfræðiáliti
frá óháðum aðila
Stefán Thors, skipulagsstjóri rík-
isins, sendi í gær frá sér yfirlýsingu
vegna gagnrýni Gísla Más á Skipu-
lagsstofnun.
„Það sem hæst ber í gagnrýni
Gísla varðar tvö atriði. I fyrsta lagi
er gerð athugasemd við að leitað
skuli hafa verið til „danskrar verk-
fræðistofu" eftir sérfræðiáliti um
strauma og setflutninga þegar fyrir
liggja skýrslur frá íslenskum vís-
indamönnum m.a. í Háskóla íslands
og Náttúrurannsóknastöðinni við
Mývatn og að það álit hafi verið unn-
ið á 6 dögum. í öðru lagi er gerð at-
hugasemd við að í úrskurði sínum
varpi skipulagsstjóri ríkisins ábyrgð
á framtíð kísilgúrvinnslunnar yfir á
leyfisveitendur og taki þar með póli-
tíska ákvörðun. Varðandi fyrra at-
riðið þá ákvað Skipulagsstofnun
nauðsynlegt vegna misræmis í upp-
lýsingum um strauma og setflutn-
inga í gögnum sem lögð voru fram
við frummat og frekara mat að leita
eftir sérfræðiáliti frá óháðum aðila
um þessi atriði. Að vel athuguðu máli
var ákveðið að leita til DHI Water &
Environment í Danmörku. DHI er
sjálfseignarstofnun sem varð til um
síðustu áramót með sameiningu
Straumfræðistofnunar Danmerkur
(Dansk Hydrologisk Institut) og
Vatnsgæðastofnunar (Vandkvalitet-
instituttet). Hjá stofnuninni starfa í
dag rúmlega 450 manns og er tengi-
liður hennar og ráðgjafi á íslandi í
hlutastarfi Gestur Guðjónsson, um-
hverfisverkfræðingur.
Eftir að hafa fundað með Gesti
fyrri hluta maí skrifaði Skipulags-
stofnun DHI bréf dags. 16. maí þar
sem óskað var eftir sérfræðiáliti um
strauma og setflutninga og mögu-
legar mótvægisaðgerðir í Mývatni á
grundvelli þeirra gagna sem lögð
höfðu verið fram við frummat og
frekai-a mat á umhverfisáhrifum kís-
ilgúrvinnlu úr Mývatni. Gestur vann
að þessu verkefni fyrst hér á landi og
fór síðar til Danmerkur þar sem
hann gekk frá endanlegu áliti í sam-
ráði við yfírmann setflutningadeild-
ar DHI, Anders Jensen. Alitið var
síðan afhent Skipulagstofnun 16.
júní 2000.
Skipulagsstjóri ríkisins byggði
ákvörðun sína m.a. á áliti DHI Wat-
er & Environment um áhrif kísilgúr-
náms á strauma og setflutninga, til-
teknum mótvægisaðgerðum sem þar
eru tilgreindar og þeim ábendingum
að vakta þurfi vatnið stöðugt og
setja upp vöktunarkerfi sem geri
kleift að stjórna námuvinnslunni
með tilliti til ástands vatnsins á
hverjum tíma. Frekari upplýsingar
um DHI er að finna á vefslóðinni
www.dhi.dk.
Varðandi seinna atriðið þá telur
Gísli að í úrskurði sínum hefði skipu-
lagsstjóri í-íkisins átt að setja ákveð-
in skilyrði fyrir leyfisveitingum í
stað þess varpa þeirri ábyrgð yfir á
þá aðila sem veita nýtingarieyfi,
starfsleyfi, byggingarleyfi og fram-
kvæmdaleyfi. Niðurstaða skipulags-
stjóra ríkisins varðandi kísilgúrnám
á námusvæði 2 byggir á því að til
grundvallar leyfisveitingum liggi
m.a. fyrir ítarleg framkvæmda- og
vöktunaráætlun þar sem fram komi
skýr viðmið í leyfum til framkvæmda
um hvenær umhverfisáhrif teljist
slík að þörf sé á breytingum eða
afturköllun á leyfi þannig að unnt sé
að stýra vinnslu út frá vöktun á
ástandi umhverfisins. Nákvæm út-
færsla á vöktunaráætlun og ákvörð-
un viðmiða eiga ekki í þessu tilviki
frekar en öðrum heima í úrskurði
um mat á umhverfisáhrifum. Það er
leyfisveitenda að fjalla um tillögur
framkvæmdaraðila að vöktunar-
áætlunum og taka ákvarðanir um
viðmið.
Grundvallaratriði er að í þeirri
vinnu verði tryggt að fullt tillit sé
tekið til þeirra ströngu skilyrða sem
sett eru fyrir kísilgúrvinnslu úr
Mývanti í niðurstöðum og úrskurði
skipulagsstjóra ríkisins um mat á
umhverfisáhrifum framkvæmdar-
innar. Leyfisveitendum, fram-
kvæmdaraðila og eftirlitsaðilum ber
að taka mið af varúðarreglu verði
ekki unnt að sýna fram á með fram-
kvæmda- og vöktunaráætlunum að
unnt sé að koma í veg fyrir óæskileg
áhrif námuvinnslu á lífríki vatnsins,"
segir í yfirlýsingu skipulagsstjóra.