Morgunblaðið - 18.08.2000, Side 12

12 FÖSTUDAGUR 18. ÁGÚST 2000
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
UliMlll**1' 1' ‘ YT
saursr":
r7fn Ht i i m*1' r
Morgunblaðið/Jim Smart
70 þúsund tonna skemmtiferðaskip
SJÖTIU þúsund tonna skemmtiferðaskip, Crown
Princess, lagðist að Reykjavíkurhöfn um ellefuleytið í
gær. Að sögn Rolfs Amarsonar, fulltrúa umboðsdeildar
Eimskips, er skipið með þeim stærri sem komið hafa
hingað til lands, en Eimskip sér um viðhald skipsins
meðan það er í höfn. Á skipinu em um 1550 farþegar,
aðallega frá Bandaríkjunum, en um 690 manns eru í
áhöfn þess. Rolf sagði skipið 245 metra á lengd, 36
metra á breidd og glæsilegt skip í alla staði. Skipið sigldi
úr höfn klukkan 21 í gærkvöld eftir dagsdvöl á Islandi.
Úrskurður skipulagsstjóra um
kísilgúrnám úr Mývatni
N áttúru verndar-
samtök Islands
leggja fram kæru
NATTÚRUVERNDARSAMTÖK
íslands hafa lagt fram kæru til um-
hverfisráðherra vegna úrskurðar
skipulagstjóra um áframhaldandi
kíslilgúmám úr Mývatni og krefjast
samtökin að úrskurðurinn verði felld-
m- úr gildi, en skipulagsstjóri féllst á
að leyfa frekari efnistökur úr vatninu
á nvju námasvæði í Syðriflóa.
I kæiu Náttúruvemdai’samtak-
anna kemur fram að árið 1993 náðist
samkomulag á milli Náttúruvemdar
ríkisins, umhverfisráðuneytisins og
iðnaðarráðuneytisins um að vinnslu
kísilgúrs yrði hætt í Mývatni eftir að
námaleyfi í Ytriflóa rynni út, eða síð-
asta lagi árið 2010. Segir í kæranni að
samkomulag þetta hafi byggst á nið-
urstöðum vísindamanna um að líkur
væra á því að frekara kísilgúrnám úr
Mývatni myndi veikja undirstöður líf-
ííkis í vatninu.
í kæranni segir einnig að úrskurð-
urinn brjóti í bága við varúðarreglu
Evrópska efnahagssvæðisins sem
lögfest hefrn' verið á Islandi, en þai'
segir að ef skortur sé á vísindalegri
fullvissu skuli fresta aðgerðum sem
geta valdið alvarlegu eða óbætanlegu
tjóni. Náttúraverndarsamtökin segja
að skipulagsstjóri hafi mistúlkað
regluna og að hann varpi þar með frá
sér þeirri ábyrgð að framfylgja henni.
í lok kærunnar segir að í úrskurði
skipulagsstjóra sé ekki fjallað um
skort á upplýsingum í skýrslu fram-
kvæmdaraðila, sem er Kísiliðjan, um
frekara mat á umhverfisáhrifum, en í
bréfi frá stofnuninni segir að fram-
kvæmdaraðili veiti ekki nógu skýrar
upplýsingar um áhrif námavinnslu á
fuglalíf, silung og hve væntalegur
hámarksstyrkur niturs og fosfórs
verði í affalsvatni frá Kísiliðjunni.
Hjúkrunarforstjóri geðdeilda Landspítala gagnrýnir niðurstöður BA-ritgerðar
Villandi mynd dreg-
in upp af starfinu
Fólk með geðsjúkdoma er næmt á umhverfí
sitt og þakklátt fyrir stuðning og meðferð,
segir Pórunn Pálsdóttir, hjúkrunarforstjóri
geðdeilda Landspítala. Hún telur ekki rétta
mynd hafa verið dregna upp í BA-ritgerð
Guðrúnar Huldu Eyþórsdóttur út frá viðtöl-
um hennar við lítinn hóp starfsliðs geðsviðs.
Morgunblaðið/Jim Smart
Þórunn Pálsdóttir er hjúkrunarforstjóri á
geðsviði Landspítalans.
„MÉR brá þegar ég las þessa grein af
því þar er mikið um alhæfingar um
starfsfólk, yfu-stjóm og sjúklinga á
geðdeildum út frá viðtölum við sjö
manns úr um 400 manna starfsliði á
geðsviði og mér finnst hafa verið
framið mannréttindabrot á stóram
hópi,“ segir Þórann S. Pálsdóttir,
hjúkrunarforstjóri á geðsviði Land-
spítala - háskólasjúkrahúss í samtali
við Morgunblaðið.
Vísar hún þar til viðtals blaðsins sl.
sunnudag við Guðrúnu Huldu Ey-
þórsdóttur þar sem hún greinir frá
niðurstöðum BA-ritgerðar sinnar á
stöðu ófaglærðs staifsfólks og sjúkra-
liða á geðdeildum.
Niðurstaða Guðrúnar Huldu er að
skoðanir starfsfólks séu lítils virtar,
mikið sé um andlegt og líkamlegt of-
beldi, þörf sé á samræmdum reglum
og fordómar gegn ófaglærðu fólki séu
miklir.
Rætt við fáa
„Undirstaða þess að hægt sé að
meta þessa rannsókn er að aðferða-
fræðin sé ljós. Samkvæmt upplýsing-
um frá Guðrúnu Huldu framkvæmdi
hún svokallaða eigindarannsókn og
kvaðst hafa talað við sex manns úr
hópi starfsfólks og sjúkraliða og einn
hjúkranarfræðing að auki,“ segir
Þórann. „Hún tjáði mér að hún hefði
rætt við deildarstjóra til að fá ábend-
ingar um fólk og látið berast inná
deildir að hún vildi komast í samband
við starfsmenn til að koma í viðtöl.
I sambandi við rannsóknir og kann-
anir benda þær á ákveðnar niður-
stöður en ekki er hægt að alhæfa út
frá þeim. Þær vöktu undran mína all-
ar þessar alhæfingar og fullyrðingar.
Ég spyr hvemig kennslu í vísindaleg-
um vinnubrögðum er háttað innan fé-
lagsvísindasviðs Háskólans.“
Þórann telur dregna upp mjög vill-
andi mynd af starfsemi geðdeilda.
„Má íhuga hvort brotið er á rétti
sjúklinga, þessa hóps sem á nógu erf-
itt fyrir. Þetta hefur líka haft áhrif á
starfsfólkið og því finnst hafa verið
komið óorði á sig. Auðvitað vitum við
að það er ekki alltaf allt í fullkomnu
lagi en yfirstjóm geðsviðsins leggur
sig í líma við að gera sífellt betur og
starfsfólkið er upp til hópa með í því
verkefni af heilum hug.“
Þórann segir að á reglulegum
fundum lækna og hjúkranarfræðinga
á deildum sitji fulltrúar starfsfólksins
og er þar rætt um starfið og meðferð
og þar geti menn komið sjónarmiðum
og ábendingum á framfæri.
„Það er hins vegar ekki óeðlilegt að
þeir sem hafa sérmenntað sig til
starfa meðal geðsjúkra hafi meira um
meðferðina að segja en þeir sem ekki
hafa slíka menntun en mér finnst al-
rangt að segja að ekki sé tekið tillit til
sjónarmiða starfsmanna.“
Starfsmenn 350-400
Á geðsviði Landspítala er starfs-
fólk um 180 og um 350 ef taldir eru
með allir sérmenntaðir starfsmenn.
Þórunn segir að í 180 manna starfsliði
geti kraumað óánægja undir niðri hjá
vissum hópi og hún nefnir þrennt til
skýringar: „Launakjörin era bágbor-
in og ég veit að fólk er óánægt með að
vera ekki sérstaklega tryggt vegna
hugsanlegs ofbeldis og því finnst
bólusetningum ekki sinnt,“ segir
hjúkranarforstjórinn og kemur nánar
inná þessi þijú atriði.
„Laun starfsfólks era ekki nógu
góð og samræming er ekki nógu góð
heldur, þannig að kjörin geta verið
misjöfn eftir því á hvaða deild fólk
starfar þótt störfin séu svipuð.
Óánægja með kjör getur sáð sér út á
margan hátt og komið fram í viðhorf-
um til starfsins og yfirmanna.
Þá hafa starfsmenn óskað eftir því
að vera tryggðir sérstaklega til að fá
bætur vegna hugsanlegs ofbeldis. Yf-
irstjóm geðsviðsins tekur undir þá
kröfu en fyrri framkvæmdastjórn
spítalans telur þetta vera mál viðkom-
andi stéttarfélaga í kjaraviðræðum.
Um bólusetningar er það hins veg-
ar að segja að þær hafa lengi verið
fyrir hendi. Starfsmönnum á mót-
tökudeildum er gefinn kostur á bólu-
setningu og við höfum vit-
anlega uppi sérstakar
varúðarráðstafanir þegar
við vitum að sjúklingur
kann að vera haldinn lifr-
arbólgu C. Það á einkum
við um sprautufikla og
þeir era líka alltaf rannsa-
kaðir með tilliti til þessa.“
Hjúkranarforstjórinn
segir að kringum 60%
starfsfólksins sé nokkuð
fastur kjarni en talsverð
hreyfing sé á hinum 40%.
„Það er of mikil hreyfing
og stafar hún sjálfsagt
meðal annars af launa-
kjöranum. Starfsfólkinu
finnst starfið ekki metið.
En gegn þessu þurfum
við að vinna og það gerist
best með því að reyna að
gera sem best á Öllum
sviðum og berjast fyrir
umbótum í þessum mála-
flokki.“
Ofbeldi getur
komið upp
Þórunn segir ofbeldi
meðal geðsjúklinga síst
meira en annarra hópa,
þar með talinna annarra
sjúklingahópa, í þjóðfé-
laginu og minnir á að
fram hafi komið í könnun-
um að mest sé um ofbeldi á heimilum.
Hún sagði að fram hefði komið í könn-
un á ofbeldi á geðdeildum Landspít-
ala árin 1995 til 1999 að tilfellum hefði
fækkað úr 336 árið 1995 í 171 árin
1998 og 1999 hvort ár.
„Ofbeldi getur komið upp á vinnu-
stöðum og sums staðar er áhættan
meiri en annars staðar. Ég held að
hræðsla við ofbeldi sé verst. Hún get-
ur stafað af öryggisleysi, reynsluleysi,
kunnáttauleysi og einmanaleika. Við
höfum gert mikið af því að fjalla um
ofbeldi og vamaðaraðgerðir og m.a.
gefið reglulega út bækling um það
efni. Starfsfólki finnst oft erfitt að tala
um ofbeldi en við bjóðum sérstaka
hjálp þegar slík tilvik koma upp.
Vandinn er líka sá að ofbeldi sem
starfsmenn verða fyrir getur skilið
eftir sig merki um lengri tíma og við
þurfum að gæta okkar á því að fylgja
aðstoðinni eftir.
Ofbeldi leiðh' alltaf til ofbeldis og
hér höfum við lagt af allt sem heith'
þvingun gagnvai-t sjúklingum. Við
bindum þá ekki niður eða lokum þá
inni heldm- tökum á vandanum þegai'
hann kemm' upp með því að kalla út
aukastarfsfólk og taka á mannlegan
hátt á sjúklingunum. Eins og margir
vita hafa ný lyf verið þróuð til að nota
í meðferð við geðsjúkdómum og þau
hafa með öðra stuðlað að þeirri þróun
að menn hafa horfið frá því að beita
þvingunum og öðram shkum örþrif-
aráðum í meðferð."
Um 90% telja laun mikilvæg
vegna starfa á geðdeild
Þórunn vitnar til könnunar meðal
starfsfólks geðdeilda Landspítalans
fyrir rúmu ári þar sem fram kom að
45,3% starfsfólks telur að vel sé tekið
á ofbeldi eða átökum sem upp komi á
deildum og 43,2% til viðbótai' telja að
sæmilega sé á því tekið. Þá telja
32,3% að nær alltaf sé nægilega
mai'gt starfsfólk á deildinni til að
koma í veg fyrir átök eða ofbeldi og
33,3% til viðbótar telja stundum nægt
starfsfólk fyrir hendi.
Þá kom fram í sömu könnun að um
90% starfsmanna telja betri laun mik-
ilvægt atriði til að starfa á geðdeild og
milli 50 og 60% telja möguleika á
fagnámskeiðum mikilvægt atriði.
Starfsmenn vora einnig spurðir
hvaða atriði hefðu haft áhrif á val á
starfi á geðdeild og nefndu um 26%
áhuga á því að hjálpa öðram og um
18% nefndu áhuga á að vinna með
fólki. Alls tóku 245 starfsmenn þátt í
þessari könnun sem fór fram skrif-
lega og var svarhlutfallið 72%.
Geðsjúklingar næmir
á umhverfið
I lokin segir hjúkranai'forstjórinn
að sér finnist heldur leiðinleg mynd
vera dregin upp af sjúklingum sem
ekki sé réttmæt. „Fólk með geðsjúk-
dóma á rétt á því að borin sé sama
virðing fyrir því og öðrum þjóðfélags-
þegnum. Geðsjúklingar era mjög
næmir á umhverfi sitt og þeir eru
þakklátir fyrir það sem gert er. Eng-
inn sjúklingahópur á eins erfitt upp-
dráttar og staða þeirra í þjóðfélaginu
er erfið.
Þeir sem starfa á geðsviði Land-
spítalans leggja áherslu á að veita
sem besta meðferð og sinna sjúkling-
unum og aðstandendum þeirra á allan
þann hátt sem þeir best geta. Einn
þáttur í meðferðinni er að geta boðið
góða aðstöðu, að deildhTiai' séu bjart-
ar og rúmgóðar og sjúklingar séu á
einbýli og vonandi getum við fyrr en
síðar boðið öllum sjúklingum upp á
það.“