Morgunblaðið - 18.08.2000, Blaðsíða 48

■48 FÖSTUDAGUR 18. ÁGÚST 2000
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
KRISTINN HALL UR
JÓNSSON
+ Kristinn Haliur
Jónsson var
fæddur í Litlu-Ávík í
Árneshreppi á
Ströndum hinn 8.
september 1912.
Hann var sonur
hjónanna Jóns Guð-
mundssonar frá Eyri
og Solveigar Stefan-
íu Benjamínsdóttur
frá Kambi. Þau
bjuggu lengst af á
^ Seljanesi við Ingólfs-
Qörð. Jón og Solveig
eignuðust sex börn
auk Kristins sem var
elstur. Þau eru: a)Jenný, gift
Kristni Guðmundssyni (látinn).
Þau bjuggu á fsafirði.
b) Guðmunda, gift Guðjóni
Magnússyni (látinn). Þau bjuggu á
Kjörvogi í Árneshreppi. c) Unnur
(látin), gift Jóni Guðmundssyni
(látinn). Þau bjuggu í Stóru-Ávík í
Árneshreppi. d) Hrefna, gift Jóni
Óskari Jónssyni (látinn). Þau
bjuggu í Reykjavík. e) Hulda, gift
Trausta Magnússyni. Þau bjuggu
lengst af á Sauðanesi við Siglu-
fjörð. f) Benjamín (látinn), kvænt-
•*" ur Ágústu Guðrúnu Samúelsdótt-
ur. Þau bjuggu á Seljanesi og síðar
á Stóru- Reykjum í Fljótum.
Kristinn fór ungur til sjós og
vann einkum við sjómennsku fram
til þrítugs.
Árið 1943 hóf hann
búskap á Seljanesi í
Árneshrcppi með
konu sinni, Önnu Jak-
obinu Guðjónsdóttur,
ættaðri frá Skjalda-
bjarnarvík. Anna var
þá ekkja eftir Samúel
Samúelsson frá Bæ og
áttu þau fimm dætur.
Kristinn og Anna
bjuggu á Seljanesi til
ársins 1953 er þau
festu kaup á jörðinni
Dröngum i Stranda-
sýslu og bjuggu þar til
haustsins 1966. Eftir
það bjuggu þau lengst af á vetrum
í Bolungarvík en dvöldu á sumrin
að Dröngum. Börn Önnu og stjúp-
dætur Kristins: 1) Þorbjörg, f. 6.
mars 1934. Hún er gift Stíg Herluf-
sen og búa þau í Hafnarfirði. Þau
eiga fimm syni. 2) Ágústa Guðrún,
f. 23. apríl 1935. Hún var gift
Benjamin Jónssyni frá Seljanesi
(látinn). Þau eiga þrjár dætur og
tvo syni á lífi. Hún býr f Hafnar-
firði. Sambýlismaður hennar er
Gestur Bergmann Magnússon. 3)
Sigurvina Guðmunda, f. 1. ágúst
1937. Hún er gift Erlingi Guð-
mundssyni. Þau eiga fjórar dætur
og einn son. Þau búa á Hellu. 4)
Bjarnveig Sigurborg, f. 5. júlí
1940. Hún er gift Magnúsi Jakobs-
syni. Þau eiga þrjár dætur og tvo
syni og búa í Bolungarvík. 5)SeIma
Jóhanna, f. 20. janúar 1942. Hún er
gift Ágústi Gislasyni. Þau eiga fjóra
syni og eina dóttur og búa á Steins-
túni í Ámeshreppi. Börn Kristins og
Önnu: 1) Jón f. 19. des. 1944. Hann
er kvæntur Ursúlu Sonnenfeld.
Hann á einn son. Þau búa f Reykja-
vík. 2) Sveinn f. 4. sept. 1946. Hann
er kvæntur Borghildi Jósúadóttur.
Þau búa á Akranesi. Hann á fjórar
dætur og tvo syni. 3)Sólveig Stefan-
ía, f. 9. maí 1948. Hún er gift Þóri
þórhallssyni. Þau búa á Akranesi og
eiga tvær dætur. 4)Arngrímur f. 30.
apríl 1950. Hann er kvæntur Mar-
gréti Hannesdóttur. Þau búa í Bol-
ungarvík og þau eiga þrjá syni og
tvær dætur. 5) Elfas Svavar f. 8. júlí
1951. Hann er kvæntur Ingibjörgu
Guðrúnu Viggósdóttur og búa þau á
Akranesi. Hann á tvær dætur og
einn son.
6) Guðmundur Óli, f. 2. okt. 1952.
Hann er kvæntur Jóhönnu Jóhanns-
dóttur. Þau búa í Bolungarvík og
eiga tvær dætur og tvo syni. 7) Guð-
jón Stefán, f. 4. okt. 1954. Sambýlis-
kona hans er Jóna Sveinsdóttir og
búa þau að Árbæ við Selfoss. Hann á
tvo syni og eina dóttur. 8) Benjamín,
f. 7. júní 1956. Hann er kvæntur
Láru Helgu Jónsdóttur og búa þau á
Þorfinnsstöðum í Húnavatnssýslu.
Þau eiga tvær dætur og tvo syni. 9)
Óskar f. 20. mars 1958. Sambýlis-
kona hans er Fríða Ingimarsdóttir
og búa þau á Akranesi. Þau eiga
tvær dætur og einn son.
Útför Kristins fer fram frá Akra-
neskirkju í dag og hefst athöfnin
klukkan 14.
Ég tigna kærleikskraftinn hljóða
Kristur sem birtist oss í þér.
Þú hefur fóðurhjartað góða
himnanna ríki opnað mér.
Ég tilbið undur elsku þinnar
T> upphaf og takmark veru minnar.
(Séra Sigurbjöm Einarsson.)
Kæri vinur.
„Hann afi minn er skrítinn og
skemmtilegur karl,“ sagði eitt
barnabarnið fyrir mörgum árum.
Af þessu þótti þér gaman og vildir
heyra það oft. En nú ert þú horfinn,
I þú sem varst eins traustur og
j Drangaskörðin. Einhvem veginn
fannst mér að þú yrðir eilífur. Alltaf
hefur mér orðið það betur og betur
i ljóst, hvílík forréttindi það voru að fá
j að kynnast þér og dvelja með þér á
Seljanesi og Dröngum.
Fyrst þegar ég fór norður var ég
vöruð við og mér sagt að ég yrði að
kunna nokkur skil á Islendingasög-
- unum, eins yrði ég að vita eitthvað
um þjóðfélagsmál, vildi ég njóta ein-
i hvers álits.
Fljótlega komst ég að því. Þú
í byrjaðir fyrst að leiða talið að
j Laxdælu, eflaust af því að þú vissir
að ég hafði dvalið í Dölum vestur.
I Samtöl okkar voru aldrei í yfir-
heyrslutón. Þú hafðir ánægju af að
Minningarkort
Hjartaverndar
535 1825
Gíró-og greiðslukortaþjónusta
segja mér frá og ég hafði mikla
ánægju af að hlusta á þig. Þú varst í
daglegu tali af þínum nánustu kall-
aður Gamli sem þýðir vitur og það
varstu svo sannarlega. Elstu drengj-
unum mínum varstu sem besti afi og
hún Anna gat ekki verið betri amma.
Það var stundum erfitt fyrir unga
drengi að bíða eftir vorinu, en þá var
farið norður og þar vildu þeir helst
vera. Það er svo margs að minnast.
Eg sé þig við stýrið á gamla Halli svo
styrkan og öruggan og þú kallaðir:
„Sitjið bátinn rétt, sitjið bátinn rétt.“
Heiðarleiki og æðruleysi einkenndu
þig og það kunnir þú að meta hjá
öðrum. Skopskyni þínu var við-
brugðið, mér þótti það sérlega
skemmtilegt. Þú gerðir gys að öðr-
um en þó mest af sjálfum þér. Þú
gast verið kaldhæðinn og napur en
alltaf var stutt í glettnina. Ég minn-
ist margra stunda er við sátum niðri
á hlein, þú varst að skafa selskinn á
belg með sjálfskeiðungi en ég sat hjá
á rafti. Við ræddum margt og kom-
um víða við og höfðum vit á öllu. ís-
lendingasögurnar, ljóð, gömlu dag-
arnir, stjórnmál, almættið,
kvenfrelsi og hvað ríkisstjórnin væri
vond voru uppáhaldsumræðuefni
okkar.
Oftast sat ég og hlustaði berg-
numin. Þú varst svo fróður og gef-
andi af þínum fróðleik og mér fannst
allt svo merkilegt sem þú sagðir.
Stundum fannst mér þú ansi
þröngsýnn, einkum ef talið barst að
kvenfrelsismálum og ferðalögum.
Þér var illa við ferðalög og kallaðir
mig flakkara, þá urðum við hávær og
ósammála. En það kom að því að þú
fluttir suður á mölina og voru það
mikil umskipti fyrir þig og þitt fólk.
Þú lést þér hvergi bregða, þótt þú
Þegar andlát
. ber að höndum
j|§l|P® Önnumst alla þætti útfararinnar.
Við Útfararstofu kirkjugarð- Prestur Kistulagning
anna starfa nú 14 manns Kirkja
með áratuga reynslu við Legstaður
útfaraþjónustu. Stærsta Kistur og krossar Sálmaskrá
útfararþjónusta landsins Val á tónlistafólki
Vesturhlíð 2 með þjónustu allan Kistuskreytingar Dánarvottorð
Fossvogi ^ sólarhringinn. Erfidrykkja
Sími 551 1266 % £ ÚTFARARSTOFA
www.utfor.is yí/GA«S>^ KIRKJUGARÐANNA EHF.
þyrftir að smíða stálhúsgögn, sjálfur
bátasmiðurinn.
Þú bjóst að mig minnir þrjá vetur í
húsi foreldra minna í Tjarnargöt-
unni. Urðu þau bæði óskaplega hrif-
in af þér, ekki síst hann pabbi minn,
sem þá var orðinn gamall og hafði
ekki marga til að tala við og þið sátuð
oft á spjalli. Ekki er hægt að minnast
þín án þess að minnast á Önnu, kon-
una þína, hún var þín stoð og stytta.
Það er eitt af því fallegasta sem ég
hef séð, hve þú umvafðir hana kær-
leik í ellinni.
Önnu og fjölskyldu þinni votta ég
samúð. Hvíl þú í friði.
Kveðja,
Gunnvör Björnsdóttir.
Jæja afi minn. Þá ert þú farinn.
Ég ætla ekki að rekja ævi þína í
þessari minningargrein því ég veit
að aðrir munu gera það af meiri
kunnáttu en ég bý yfir. Ég sagði þér
aldrei frá draumnum sem mig hefur
dreymt síðustu ár. Nú seinast tveim-
ur dögum áður en mér var sagt að þú
værir kominn upp á Akranes, veikur.
í draumnum er ég á Dröngum. Það
er þoka í fjöllunum. Dimmt yfir há-
loftin og öldur eins og fjöll nálgast
hólmana. Kríur í öllum himninum og
ég sit í hnipri undir stiganum.
Ég held því ekki fram að ég sé
berdreyminn en ég veit að það þurfti
öldur eins og fjöll til að hægja á þér,
afi minn, því þannig var þessi sjúk-
dómur. Eins og risaalda sem ríður
yfir. Það sem ég vildi koma til skila í
minningargreininni er hvað mér
þykir vænt um þig og sakna þess að
þú sért farinn. Við hittumst ekki oft
síðustu árin en ég er feginn að hafa
farið á Dranga í fyrrasumar. Ég
varði mestum tima uppi í herbergi
hjá þér og ömmu. Við skiptumst á
sögum. Þú last brot og brot úr því
sem þú hélst upp á í íslendingasög-
unum. Ég er þakklátur fyrir þessar
stundir, afi minn, og þú baðst mig
um að vera lengur. Ég vildi að ég
hefði orðið við því. En ég er heppinn
að hafa átt þig að. Fengið að alast
upp hjá ykkur ömmu í nokkur ár og
að því bý ég alltaf. Þú kemur svo oft
upp í hugann. Ég sé þig flá sel og
skola skinnið niður við bryggju. I
varpinu. Fylgjast með kríunum út
um gluggann. Eins og þú sagðir í
fyrra: „Þær eru að grobba sig af
veiðinni. Fljúga hérna hjá með sílin.“
Ég sé þig ganga yfir túnið í áttina að
húsánni og spjalla við kolluna sem
gerði sig þar heimakomna og þú
heilsaðir upp á daglega. En þessu
gleymi ég aldrei. Við vorum á leið frá
Dröngum á opinni trillu um haust.
Við vorum nokkur barnabörnin
ásamt fullorðnum. Ég man að amma
var þarna alla vega og einhver af
bræðrunum. Það var vont í sjóinn.
Það var ekki talið ráðlagt að halda
áfram með svona mörg börn og lagt í
lítilli vík. Það var ekki hægt að skilja
við trilluna þarna, því það var lítið
skjól og trillan gæti brotnað í mél við
klettana. Það er ekki hræðslan við
þessa för sem mér er minnisstæð,
heldur þegar ég var á gangi eftir
kambinum, nartandi í hráa kartöflu
sem amma lét mig hafa, að mér er
litið út á hafið og sé þig afi minn,
sitja með pípuna þína og halda um
stýrið.
Hafið var úfið og hárið þitt líka en
allt svo kyrrt í kringum þig. Ég er
feginn að þú gast dvalið á Dröngum
næstum fram á síðasta dag. í sveit-
inni þinni. Með ömmu og fólkinu
þínu. Fjöllunum og varpinu. En svo
varst þú kominn upp á Akranes. Ég
hitti þig tvisvar og þó að þú værir
mikið veikur glataðir þú ekki skop-
skyninu. Þú varst á leið inn í her-
bergi eftir matinn og sagðir: „Ég
ætla að leggjast hérna fyrir og halda
áfram að drepast." Síðan glottirðu.
Jæja, afi minn. Þegar ég renni yfir
það sem ég hef skrifað hef ég á til-
finningunni að ég komi því ekki að
hvað mér þótti vænt um þig.
Hvemig læt ég orðin hljóma rétt
um svona mikinn mann?
Þegar ég var lítill hélt ég að þú
myndir aldrei fara og værir eins og
kapparnir í fornsögunum sem ekk-
ert virtist vinna á. En þú ferð með
sömu reisn og þeir og allan timann
sem þú varst að lesa um þá, sögðu
sögurnar þína sögu, afi minn.
En ég ætla að kveðja þig í bili. Nú
sé ég þig koma gangandi frá hlein-
inni á Dröngum og hundarnir eru
allir með þér. Það eru æðarkollur í
fjörunni og reykur liðast úr stromp-
inum á húsinu. Þú ert með kóp á bak-
inu og kríurnar eru allt í kring og
það hefur ekki verið svona mikil
blíða síðan vorið sem Benjamín
fæddist eins og þú sagðir í sumar,
elsku afi minn.
Kristjón Kormákur
Guðjónsson.
Þegar ég hitti Kristin fyrst var
hann að velta fyrir sér líkkistunni
sinni sem átti að vera úr rekaviði frá
Ströndum. Ég var sextán ára gömul
og fannst merkilegt að hitta bónda á
nyrsta og afskekktasta stað landsins
sem talaði um þetta einsog sjálfsagð-
an hlut, jafnvel einsog skemmtiefni.
Svona rétt einsog hann væri að fara
smíða stól. Það var reyndar aðal
Kristins að geta talað um hlutina
tæpitungulaust, en þetta sýnir líka
að hann var á einhvern hátt skáld,
hann bjó til skáldskap úr lífi sínu,
hann gerði atburðina dramatíska
með því að afdramatísera þá.
Til merkis um það er líka sagan af
því með hvaða hætti hann leysti
fjórtán þrælabörn á Indlandi úr
ánauð. Eða þegar hann sagðist ekki
vita hvort það væri mestur lífshásk-
inn sem hann hefði lent í þegar bátur
sökk undan honum. Jón Prímus seg-
ir á einum stað: Sá sem ekki lifir í
skáldskap lifir ekki af hér á jörðinni.
Kristinn lifði og hrærðist í Islend-
ingasögunum, þangað sótti hann
málfar sitt, styrk, húmor og fyrir-
myndir. Á einhvern hátt lifði hann í
þessum sögum, hann hafði fullkomið
vald á því hvernig hann gekk inn í
sögurnar, og í dauðastríði hans hefði
hver setningin af annarri sem hann
sagði sómt sér í hvaða Islendinga-
sögu sem var, þannig er hægt að
segja að hann hafi dáið hetjudauða.
En heimur Islendingasagnanna var
hans vörn, hann sjálfur var við-
kvæmt náttúrubam, ein lifandi
kvika gagnvart umhverfi sínu, seln-
um, hafinu, fjallinu, fuglinum. Og að
sama skapi afar næmur á fólk og að
sumu leyti varnarlaus þótt enginn
fyndi það því alltaf var það hann sem
var þessi sterki og einstæði persónu-
leiki sem heillaði fólk uppúr skónum
svo það gleymdi honum aldrei. Og
þeim sem hittu hann fannst þeir eiga
eitthvað í honum því að hann gaf svo
mikið af sjálfum sér. Sennilega var
það hans helsti styrkur hve honum
var létt að vera hann sjálfur, hvaða
galdrabrögðum sem hann annars
beitti til þess. En hvernig byrjaði
þessi harði töffari að þróast. Ég held
það hafi verið þegar aðstæður hans á
unga aldri leyfðu ekki að hann gæti
lært. Hann var gáfaður og draum-
lyndur ungur maður sem þráði svo
heitt að læra og verða skáld. En þess
í stað þurfti hann að fara að vinna við
ómannúðlegar aðstæður á útilegu-
bátum. Samt var hann engan veginn
bitur, þetta hafði hinsvegar verið
brennandi ástríða og villtir draumar.
Ég bjó á Seljanesi í nokkra mán-
uði um hávetur af því að ég hafði orð-
ið skotin í einum sona hans og átti að
heita ráðskona hjá Kristni. Sonur
hans kom um helgar svo við Kristinn
vorum að mestu leyti ein. Lengst
norður á Ströndum, enginn vegur,
ekkert rafmagn, bara bækur, olíu-
eldavél, samræður, kertaljós, hund-
ar, byssur, og alltaf þessi ísbjörn
sem snuðraði fyrir utan húsið á nótt-
unni. En þarna sátum við kvöld eftir
kvöld meðan snarkaði í eldavélinni,
vindurinn næddi úti, og við töluðum.
Um móður hans sem hann hafði ver-
ið svo hændur að, um þegar hann var
að fara á fjörurnar við Önnu, konuna
sína, þessa fegurðardís Strandanna
og hann var svo feiminn, um börnin
hans og allt annað. Hann las Íslend-
ingasögurnar, Laxness og Skáld:
Rósu og ég lærði Einræður Starkað-
ar utan að. Á virkum dögum borðuð-
um við saltfisk og saltkjöt á
sunnudögum. Hann var að smíða bát
og ég fór í göngutúr á hverjum degi
með haglabyssu og hundana fjóra,
að gá á rekann eða til að veiða ís-
björninn. Og stundum fékk ég að
hjálpa til við að smíða bátinn. Og
norðurljósin æddu um himinhvolfið,
stjömurnar skinu í háloftunum og
hafið ólmaðist að landi.
Það var einkennandi fyrir Kristin
að hann skyldi taka uppá því að
smíða báta á fullorðinsaldri rétt
einsog þegar hann tók uppá því fyrir
nokkrum árum að prjóna skrautlega
ullarsokka á alla þessa óteljandi af-
komendur sína.
En svona liðu þessir vetrardagar í
ró sem var handan við rúm og tíma.
Um áramótin var áramótabrennan
logandi eldur sem barst yfir fjörðinn
á milli Seljaness og Munaðarness.
Þegar fór að vora var róið á grá-
sleppu og við tóku dýrðardagar þar
sem hafið lyftist til himins, æðarfugl-
inn úaði í dularfullri leiðslu, selurinn
flatmagaði í fjörunni og krían garg-
aði. Kristinn hafði það fyrir sið að
heilsa sérstaklega uppá kríuna. Þá
gekk hann útí kríuvarpið fyrsta dag-
inn og það lá við að fuglarnir settust
á hendurnar á honum. Þetta voru
vinir hans, hluti af honum sjálfum,
og hann sagði mér líka, þessi mikli
selveiðibóndi, að hann hefði alltaf átt
erfiðast með það í sínum búskap að
drepa sel. Einu sinni sleppti hann sel
sem horfði svo angurblítt í augu
hans og ef kóparnir voru lifandi í
netunum var þeim sleppt. Hinsvegar
átti æðarvarpið vel við hann, þar gat
hann hlúð að og byggt upp, dekrað
og nostrað og búið til ævintýraheim
fyrir kollurnar.
En Kristni lá alltaf á að komast
inní rúm að lesa. Að lesa og spjalla
saman gat verið mikilvægara en flest
annað. Það var honum hreinlega ást-
ríða. Þegar fjölskyldan fór að tínast
norður um sumarið var hann í essinu
sínu. Við borðið risu stórkostlegar
samræður um eilífðarmálin meðan
sólin rúllaði eldrauð eftir sjóndeild-
arhringnum alla nóttina. Á Dröngum
og Seljanesi skiptir engu máli hver
þú ert, hvaðan þú kemur, eða hvaða
fötum þú klæðist, svo lengi sem þú
ert tilbúinn til að kasta þér útí sam-
ræður, tala um guð, pólitík, heim-
speki, bókmenntir og segja ódauð-
legar ýkjusögur með klikkuðum
húmor og ótrúlegri atburðarás þang-
að til allir veltast um af hlátri og þá
er kannski kominn nýr dagur og mál
til komið að fara í háttinn, enda eins-
og kom fram í sjónvarpsþætti um
Dranga, þá vakna Drangamenn þeg-
ar þeir eru búnir að sofa.
Á Dröngum er enginn tími, það er
að segja, þar ríkir tími náttúrunnar,
sá tími sem það tekur grasið að
spretta, eggið að klekjast út, selinn
að skjóta upp kollinn, viðinn að reka
að landi, sólina að setjast, fuglakvak-
ið að hljóðna, - í þessum tíma lifði
Kristinn. Þetta var hans draumaland
þar sem hvað eina slær með sínum