Morgunblaðið - 03.11.2000, Síða 40

40 FÖSTUDAGUR 3. NÓVEMBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
FJÖLMIÐLUN
Lögberg-Heims-
kringla, ætlar sér
stærri markað
Blaðaútgáfa hefur fylgt íslenska samfélag-
inu í Manitoba-fylki í Kanada síðan Fram-
fari kom fyrst út 1877. Vikublaðið Lögberg-
Heimskringla er gefíð út í Winnipeg, en
Steinþór Guðbjartsson hitti Harley
Jónasson, stjórnarformann þess, á Gimli á
dögunum og forvitnaðist um framtíðar-
áætlanir varðandi blaðið.
BLAÐAÚTGÁFA í íslenska samfé-
laginu í Vesturheimi hefur alltaf verið
erfið, fyrst og fremst vegna kostnað-
ar. Framfari kom út 1877 til 1880 og
Leifur 1883 til 1885. Blaðið Heims-
kringla var stofnað 1886 og Lögberg
1888 en 1959 voru þessi tvö blöð sam-
einuð og síðan hefur hið sameinaða
blað, Lögberg-Heimskringla, verið
gefið út vikulega í Winnipeg.
Vilja ná til um 200.000
manna í Norður-Ameríku
Blöðin höfðu ávallt mikið að segja í
íslenska samfélaginu í Vesturheimi
og tengdu fólk af íslenskum ættum,
bæði sín á milli og eins við ísland.
Blöðin voru lesin beggja vegna
Atlantshafsins, voru vettvangur um-
ræðna og skoðanaskipta og létu sér
ekkert óviðkomandi.
Lögberg-Heimskringla er ekki það
blað sem það var áður, en mikill vi]ji
er hjá stjómendum blaðsins til breyt-
inga og þegar hefur verið hafist
handa. „Við viljum endurvekja þenn-
an áhuga, sem fólk hafði á íslensku
blöðunum hér vestra, með því að
virkja alla krafta sem við náum til,
breyta herferðinni og auka efnistök til
muna í þeirri von að ná til sem flestra
þeirra 200.000 manna sem búa í Norð-
ur-Ameríku og eru af íslenskum ætt-
um, auk íslendinga á íslandi og ann-
ars staðar," segir Harley Jónasson,
stjórnarformaður Lögbergs-Heims-
kringlu.
Fyrir sameininguna voru blöðin
skrifuð á íslensku og sá háttur hélst
þar tii fyrir nokkrum árum en nú er
svo komið að efnið er nánast alfarið á
ensku. Stjórnendur blaðsins segja í
því sambandi að ef eigi að ná til fjöld-
ans verði blaðið að vera á ensku og
þannig þjóni það best íslenska samfé-
laginu, því staðreyndin sé sú að vestra
skilji stöðugt færri íslensku, þótt
nemendum í íslensku við Manitobahá-
skóla hafi fjölgað í ár frá fyrri árum.
Tveir starfsmenn í hlutastarfi
Aðalskrifstofa L-H er í sama hús-
næði og aðalræðismaður fslands í
Winnipeg en í liðinni viku bættist
önnur skrifstofa við - í nýju Menning-
armiðstöðinni á Gimli. Elva Jónasson,
varaformaður stjómarinnar, er fram-
kvæmdastjóri skrifstofunnar á Gimli
en stjómarmaðurinn og ráðgjafinn
Ken Howard heldur um stjómar-
taumana á aðalskrifstofunni i Winni-
peg og er með útbreiðslu til Banda-
Yfirleitt eru fréttir frá íslandi á
forsíðu Lögbergs-
Heimskringlu.
ríkjanna, íslands og annarra landa á
sinni könnu. Hlutverk hans er m.a. að
kynna blaðið fyrir núverandi og vænt-
anlegum samstarfsaðilum, jafnt
áskiifendum sem auglýsendum, í
raun að finna sóknarfærin og „selja“
blaðið. Gunnur ísfeld er ritstjóri í
hlutastarfi og David Jón Fuller sér
um umbrotið, einnig í hlutastarfi, en
önnur störf við blaðið era unnin í sjálf-
boðaliðsvinnu.
Reyndar var verið að auglýsa eftir
starfski'afti með aðsetur á Gimli til að
safna auglýsingum og taka á móti efni
auk þess sem gert er ráð fyrir að við-
komandi skrifi jafnframt í blaðið, sem
kemur út á fóstudögum og er yfirleitt
átta blaðsíður.
„Með breyttum áherslum geram
við ráð fyrir að blaðið verði 12 til 16
síður að jafnaði en sérstakar útgáfur
verði 20 til 28 síður,“ segir Harley.
„Stærra blað kallar á fleiri starfs-
krafta en endurskipulagningin er rétt
Morgunblaðið/Kristínn
Gunnur Isfeld, ritstjóri Lögbergs-Heimskringlu, fékk senda fundar-
gerðarbók Bókmenntafélags íslendinga í Argyle fyrir skömmu og skoð-
ar hér fundargerð frá 1. fundinum 28. janúar 1893.
að byrja og við ætlum okkur að nota
veturinn vel.“
Ekki er laust við að ákveðinnar
bjartsýni gæti vestra en hafa ber í
huga að landar í Vesturheimi hafa lyft
mörgu grettistakinu. L-H hefur ætíð
notið góðvildar og styi-kir einstakl-
inga ásamt árlegum stuðningi ís-
lenska ríkisins hafa tryggt útgáfuna
en áskrifendur era aðeins milli 1.200
og 1.300, að sögn Harleys, og flestir í
Winnipeg. Arsveltan er um 70.000 til
80.000 þúsund kanadískir dollarar,
um 3,9 til 4,5 milljónir króna. „Áskrif-
endur era ekki margir en þeim mun
fleiri era um hvert blað, blaðið gengur
innan fjölskyldna og á milli fjöl-
skyldna,“ segir Harley. „Einn liður í
að fjölga áskrifendum er að auglýsa
gjafaáskrift og það er einn þátturinn
sem við leggjum nú áherslu á.“
Harley segir að L-H hafi aldrei
skilað hagnaði en reynt hafi verið að
haga málum þannig að ekki væri tap á
rekstrinum. Pað hefði tekist en nú
stæði blaðið á ákveðnum tímamótum
og miklu máli skipti að nýta meðbyr-
inn.
„Bara það að fá aðra skrifstofu á
Gimli opnar marga nýja möguleika,"
segir hann. „Við náum betur til fólks-
ins í Manitoba og einkum og sér í lagi
á Nýja íslandi. Samfara þessari teng-
ingu eram við að koma okkur upp
tenglum á öðram stöðum og í borgum
eins og Edmonton og Calgary. Hug-
myndin er að koma upp neti, eins kon-
ar fréttaritaraneti, vítt og breitt um
Norður-Ameríku í þeim tilgangi að fá
fréttfr af öllum íslenskum samfélög-
um. íslensku félögin í Norður-Amer-
íku skipta okkur mjög miklu máli því
þar vinnur fólk í sjálfboðavinnu og
sendir okkur efni frá starfinu auk
þess sem það þekkir vel til á hverjum
stað og getur verið okkur innan hand-
ar varðandi frekari kynningu á blað-
inu. Ennfremur höfum við hugsað
okkur sérstakt átak í háskólum í þeim
tilgangi að fá stúdenta til að skrifa í
blaðið. Við höfum átt mjög gott sam-
starf við Morgunblaðið og viljum
halda því áfram en áskrifendur á ís-
landi era ekki margir og þeim viljum
við fjölga, meðal annars með því að
virkja Þjóðræknisfélagið. Ennfremur
ætlum við að leita tU íslenskra ræðis-
manna og sendiherra og fá þá tU að
vekja athygli á því sem við eram að
gera. Með þessari tengingu vonumst
við tU að fá fleiri áskrifendur og með
áhugaverðari blaði fleiri auglýsendur,
Hlutabréfaeign og
blaðamannasiðfræði
Osló. Morgunblaðið.
UNDIRRÉTTUR í Noregi hefur
komist að þeirri niðurstöðu að um-
mæli norska dagblaðsins Dagens
Næríngsliv um blaðamann norska
viðskiptatímaritsins Kapital hafi
verið ærumeiðandi en ekki brotið í
bága við lög.
Tor Inge Vormedal, sem nú hefur
sagt starfi sínu lausu sem blaðamað-
ur hjá Kapital, stefndi fyrir óbeinar
ásakanir um mútuþægni. Vormedal
var gert að greiða málskostnað en
lögmaður hans Uiugar að áfrýja
dómi undirréttar.
í síðasta mánuði fjallaði DN ítar-
lega um hinn svokallaða gráa mark-
að í Noregi, þ.e. viðskipti með
óskráð hlutabréf, oftast nýrra fyrir-
tækja þar sem litlar upplýsingar
liggja fyrir um fyrii-tækin og starf-
semi þeirra. Vomedal kom við sögu
í umfjöllun blaðsins þar sem hann
skrifaði um allnokkur þessara fyrir-
tækja. Hann var m.a. óbeint ásakað-
ur fyrir að „skrifa upp“ verð hluta-
bréfanna en það sem hann stefndi
DN fyrir var að blaðið ýjaði að því að
hann hefði gerst sekur um mútu-
þægni.
DN skrifaði að forsvarsmenn
verðbréfafyrirtækisins Aker Brygge
Invest (ABI) hefðu boðið Vomedal
hlutabréf í fyrirtækinu Ruud & Rye
í skiptum fyrir að hætta við að birta
grein sem hann hafði skrifað og
nokkru síðar hefðu umrædd hluta-
bréf verið komin á hans nafn. DN
gat þess hins vegar ekki að Vorme-
dal hafði greitt fyrir bréfin.
Dómurinn féllst á sjónamið
Vomedals um að vegið hefði verið
að æru hans og starfsframa sem við-
skiptablaðamanns. Forsvarsmenn
Dagens Næríngsliv neituðu því statt
og stöðugt að hafa ýjað að því að
Vormedal þægi mútur, en Aften-
posten greinir frá því að hægt sé að
líta svo á að athugasemdir dómarans
hafi gengið lengra í að ýja að því.
í athugasemdunum segir m.a. að
Vomedal hafi verið boðið af ABI að
kaupa hlutabréf í R&R og með þeim
kjörum að ABI keypti þau hvenær
sem er aftur. I dómnum segir m.a.
að ekki sé hægt að líta öðruvísi á en
ABI hafi búist við einhverju í stað-
inn þar sem Vormedal losnaði við
áhættuna sem alltaf fylgir hluta-
bréfaviðskiptum.
..Viðskiptablaðamaður sem hef-
ur langa reynslu eins og Vormedal
verður að hafa þekkingu og skoðun á
því af hverju aðrir ættu að bera
áhættur.a af verðlækkun á hans eig-
in hlutabréfum ... þetta fyrirkomu-
lag vekur spurningar um hvort allur
sannleikurinn sé kominn í ljós ...“
í tengslum við umfjöllun DN um
Vormedal var rætt um hvort það
væri réttlætanlegt að blaðamenn
sem skrifa um hlutabréfamarkaðinn
og einstök félög ættu hlutabréf. f
ljós kom að Vormedal átti umtals-
verðar eignir, m.a. í óskráðum félög-
um sem hann hafði skrifað um. Yfir-
maður tímaritsins Kapital sem
Vormedal starfaði hjá hefur lýst því
yfir að settar verði strangari reglur
en hverjar þær verða er þó ekki
ljóst.
Slegist um Express-blöðin
BUIST er við hörðum slag um
Express-dagblaðaútgáfuna í Bret-
landi en fyrr í vikunni bauð DMGT,
eigandi Daily Mail og Evening
Standard, um 13 milljarða fs-
lenskra króna eða meira í fyrirtæk-
ið. Væntanlegt var einnig tilboð frá
Hinduja-bræðrunum, indverskum
auðkýfingum með aðsetur á Eng-
landi, og sagt er, að þeir séu búnir
að setja saman væntanlega stjórn
með ýmsum kunnum nöfnum úr
blaðaheiminum. Þá var líka búist
við, að Conrad Black, eigandi Daily
Telegraph, myndi koma með til-
boð.
Sagd; er, að Hinduja-bræðurnir
séu tilbúnir til að bjóða eiganda
Express-útgáfunnar, United News
& Media, verulega betur en DMGT
og auk þess hafa þeir það fram yfir
keppinautinn, að boð þeirra myndi
ekki koma til kasta samkeppnisyf-
irvalda. Eiga þeir engin blöð fyrir
en hugsanleg kaup DMGT, sem
eins og fyrr segir gefur út Daily
Mail og Evening Standard, á
Express yrðu hins vegar athuguð
sérstaklega vegna þess, að með
sameiningunni myndi fyrirtækið
gefa út meira en 500.000 eintök á
dag.
I bresku samkeppnislögunum er
raunar ákvæði um það, að sé það
fyrirtæki eða sú dagblaðaútgáfa,
sem til stendur að kaupa, f miklum
erfiðleikum, megi horfa framhjá
fyrrnefndum 500.000 eintökum.
Getur þetta ákvæði hugsanlega átt
við núna varðandi kaupin á
Express, sem er fremur illa statt.
Var gengi þess mest fyrir 36 árum
Rupert Conrad
Murdoch Black
þegar upplagið var fjórar milljónir
eintaka á dag en er nú ekki nema
ein milljón.
Til varnar frjálsri
skoðanamyndun
Bresk lög um yfirtöku dagblaða
eru í mörgu frábrugðin lögum um
sameiningu fyrirtækja í öðrum
greinum og ástæðan er það vald,
sem blöðin geta haft til skoðana-
myndunar. Eins og fyrr segir má
upplag sameinuðu fyrirtækjanna
ekki fara yfir 500.000 á dag án þess
að það sé fyrst skoðað í samkeppn-
isráði iðnaðar- og viðskiptaráðu-
neytisins og raunar gildir það um
öll kaup eins dagblaðs á öðru ef
það, sem keypt er, er gefið út í
meira en 50.000 eintökum. Er til-
gangurinn sá að standa vörð um
fijálsa skoðanamyndun en auk þess
er leitað eftir athugasemdum frá
keppinautunum og auglýsendum.
I þessu máli nú er horft til þess,
að Daily Express hefur á síðustu
árum túlkað fremur vinstri sinnað-
ar skoðanir og það þykir skipta
máli, að ritstjórnarstefnu þess
verði ekki kollvarpað í hugsanleg-
um kaupum. Maff-hópurinn segist
raunar vera tilbúinn til að ábyrgj-
ast, að ritstjórnarstefnunni verði
ekki breytt enda telur hann það
líka miklu vænlegra en að fara að
gefa út blað, sem kalla mætti Daily
Mail 2.
Murdoch
stærstur ,
Staðan á breska blaðamarkaðn-
um er nú sú, að News Internation-
al, fjölmiðlasamsteypa Ruperts
Murdochs, er með 30% en hreppi
Mai/-hópurinn Express Newspap-
ers verður hlutur hans á bilinu 25
til 30%. Þótt reynt sé að tryggja
með lögum frjálsa skoðanamyndun
og ákveðna fjölbreytni í blaðaflór-
unni, eru þó engin lög, sem tak-
marka hvað einhver einn blaða-
kóngur má eiga mikið.
Murdoch nýtti sér undan-
tekningarákvæðið í samkeppnis-
lögum þegar hann keypti Time og
Sunday Times 1980 en þá var látið í
veðri vaka, að blöðin væru rekin
með tapi. Kom eigandi Times, Roy
Owner, honum til hjálpar í því með
því að lýsa yfir, að fengi hann ekki
viðunandi boð fyrir mars 1981
myndi hann hætta rekstrinum. Síð-
ar kom þó í ljós, að líklega _var út-
gáfan rekin með hagnaði. f annað
sinn kom til kasta þessa ákvæðis
1987 þegar Murdoeh keypti Today
en þá beygði hann Young lávarð,
þáverandi iðnaðar- og viðskipta-
ráðherra með því að setja honum
úrslitakosti. Kvaðst hann mundu
draga tilboðið til baka yrði það
ekki samþykkt innan sólarhrings.