Morgunblaðið - 01.12.2000, Blaðsíða 28

28 FÖSTUDAGUR1. DESEMBER 2000
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
Reuters
Börn á munaðarleysingjahæli í Norður-Kóreu. Að sögn bandaríska
þingmannsins Tony Hall eru hælin ekki hituð upp og þar eins og annars
staðar er viðvarandi hungur.
Neyðin eykst enn í Norður-Kóreu
vegna uppskerubrests
„Meðal mestu
hörmunga
í hálfa öld“
Scoul. Reuters, AFP.
BANDARÍSKI þingmaðurinn Tony
Hall segir eftir fjögurra daga ferð
um Norður-Kóreu að ástandið í land-
inu færi enn versnandi vegna mikils
matvælaskorts. Talsmenn Matvæla-
hjálpar Sameinuðu þjóðanna (WFP)
tóku í sama streng og sögðu að auka
þyrfti matvælaaðstoðina við Norður-
Kóreu vegna þurrka og efnahags-
þrenginga.
„Eg hygg að þegar saga þessa
lands verður skrifuð, en það hefur
ekki verið gert, þegar við gerum
okkur fulla grein fyrir því sem hefur
gerst, þá verði þetta meðal mestu
hörmunga í heiminum síðustu fimm-
tíu árin. Ég tel að ástandið sé svo
slæmt í landinu," sagði Hall, full-
trúadeildarþingmaður frá Ohio, á
miðvikudag eftir sjöttu heimsókn
sína til Norður-Kóreu frá árinu 1994.
Lifa á illmeltanlegnm núðlum
Þingmaðurinn sagði að æ fleiri
lifðu aðeins á núðlum sem búnar
væru til úr trjáberki, laufum og
greinum, auk korns.
„60% innihaldsins eru greinar,
lauf og trjábörkur og 40% korn. Þeir
blanda þessu saman og mylja í núðl-
ur,“ sagði Hall sem skoðaði verk-
smiðju þar sem núðlurnar eru fram-
leiddar.
Þingmaðurinn sagði að íbúar bæja
og þorpa sem hann skoðaði væru
„heppnir að fá 200-250 grömm af
mat á dag. Þetta eru um 700-800 kal-
óríur á dag. Bara til að sofa þurfa
menn svo mikið“.
Hall sagði að margir þeirra sem
neyttu núðlanna þyrftu að fara á
sjúkrahús þar sem þær væru illmelt-
anlegar. „Þau þjást af hræðilegum
innvortis kvillum, þau fá bráðan nið-
urgang og innvortis blæðingar."
Þingmaðurinn bætti við að á
sjúkrahúsunum væru engin sýkla-
og verkjalyf. Hann sýndi mynd af
skurðborði sem sjúklingar eru njörv-
aðir við með ólum þar sem ekki eru
til nein svæfingarlyf.
„Sjúkrahúsin er köld, skítug og
daunill. Þau hafa rafmagn í tvo tíma
á dag þegar best lætur og sjúkling-
arnir fá minna en helming þeirrar
fæðu sem menn þurfa til að halda
lífi,“ sagði Hall.
Hann bætti við að munaðar-
leysingjahæli væru ekki hituð upp og
bæirnir sem hann hefði ekið um líkt-
ust „draugabæjum" vegna viðvar-
andi rafmagnsleysis.
Aðstoðin verði aukin
Norður-Kóreumenn hafa verið
háðir alþjóðlegri matvælaaðstoð
vegna þurrka, flóða og óstjómar í
landbúnaðarmálum frá 1994. Sam-
kvæmt nýrri skýrslu bandarískrar
þingnefndar hafa allt að tvær millj-
ónir manna, eða tæp 10% íbúanna,
dáið úr sulti eða af völdum sjúkdóma
sem raktir eru til vannæringar.
Þingnefnd í Perú rannsakar spillingarmál Montesinos
Nj ósnaforinginn
hótaði valdaráni
Reuters
Alberto Fujimori (t.v.) tekur í hönd Federicos Salas eftir að sá síðar-
nefndi sór embættiseið forsætisráðherra 29. júlí.
Lima. AP, Reuters, AFP.
FEDERICO Salas, fýrrverandi for-
sætisráðherra Perú, skýrði frá því í
fyrradag að Vladimiro Montesinos,
njósnaforinginn fyrrverandi, hefði
hótað að ræna völdunum með fulltingi
hersins um miðjan september þegar
spillingarmál hans urðu til þess að Al-
berto Fujimori, þáverandi forseti,
snerist gegn honum.
Salas bar vitni fyrir þingnefnd, sem
rannsakar meint lögbrot Montesinos,
og svipti hulunni af því sem gerðist á
bak við tjöldin fyrstu dagana eftir að
spillingarmálin komust í hámæli.
Frásögn hans þótti einna helst minna
á njósnaskáldsögu frá kalda stríðinu.
Salas kvaðst hafa hringt í Montes-
inos, að beiðni Fujimoris, og krafist
þess að hann segði af sér sem yfir-
maður leyniþjónustunnar.
Hrollur læsti sig um forsætisráð-
herrann þegar hann heyrði svar
njósnaforingjans. „Hann sagði að
enginn forseti, hvað þá vesæll stjórn-
arforingi, hefði vald til að knýja hann
til afsagnar, að hann hefði 3.000 menn
undir vopnum og gæti steypt stjóm-
inni strax ef hann vildi,“ sagði Salas.
Montesinos ýjaði jafnvel að því að
forsætisráðherrann kæmist ekki lif-
andi út úr stjómarráðinu ef afsagnar-
kröfunni yrði haldið til streitu.
Nokkrum dögum áður hafði sjón-
varpsstöð sýnt myndbandsupptöku
sem virtist staðfesta ásakanir um að
Montesinos hefði mútað nokkrum
stjómarandstæðingum til að styðja
forsetann á þinginu. Þetta varð til
þess að Fujimori tilkynnti tveimur
dögum síðar að hann hygðist láta af
embætti í júlí og boða til kosninga í
apríl.
Þingið vék Fujimori úr embætti í
vikunni sem leið á þeirri forsendu að
hann væri „siðferðiiega vanhæfur" til
að gegna embættinu. Hann hafði þá
forðað sér til lands forfeðra sinna,
Japans, og sent þaðan afsagnarbeiðni
en þingið virti hana að vettugi.
Montesinos hefur verið í felum frá
því hann sneri aftur til Perú í október
eftir að hafa reynt að fá hæli í Panama
og talið er að herinn haldi verndar-
hendi yfír honum. Þingnefnd hefur
verið skipuð til að rannsaka spilling-
armál Montesinos, sem hefur m.a.
verið sakaður um peningaþvætti,
fjárkúganir og aðild að eiturlyfja-
smygli og ólöglegri vopnasölu.
„Ef kóngurinn fellur,
fallaþjónamir“
Salas kvaðst hafa farið í höfuð-
stöðvar leyniþjónustunnar nokkrum
dögum eftir samtal þeirra til að árétta
kröfuna um að Montesinos segði af
AP
Vladimiro Montesinos
sér. „Þegar ég kom á skrifstofu Mont-
esinos beið hann mín þar ásamt öllum
æðstu hershöfðingjum landsins og
ríkislögreglustjóranum. Hann sagði:
Þú verður að átta þig á því að ef ég fer
þá fara allir. Ef kóngurinn fellur, falla
þjónamir."
Salas skýrði ennfremur frá því að
Montesinos hefði hlerað síma Fuji-
moris og æðstu embættismanna
stjórnarinnar. Hann kvaðst hafa
hringt í Fujimori og spurt hvort leyfa
ætti Montesinos að halda embætti
sínu eða víkja honum frá en Fujimori
hefði svarað að hægt væri að velja
„þriðja kostinn“ án þess að útskýra
það. „Nokkrum mínútum síðar
hringdi Montesinos í mig og spurði:
hver er þriðji kosturinn?"
Montesinos hefur verið kallaður
„Raspútín Perú“ vegna mikilla valda
hans á bak við tjöldin í tíu ára for-
setatíð Fujimoris og í vitnisburðinum
kom fram að njósnaforinginn valdi
Salas í forsætisráðherraembættið
fyrr á árinu.
Salas kvaðst hafa skipulagt flótta
Montesinos til Panama í samráði við
þarlenda embættismenn. Samtök
Ameríkurílqa og stjómvöld í nokkr-
um ríkjum höfðu þá beitt sér fyrir því
að Montesinos fengi hæli í Panama
eða einhverju öðm landi til að afstýra
því að bandamenn hans í hernum
tækju völdin í sínar hendur.
Fujimori lagðist í þunglyndi
Salas sagði að Fujimori hefði lagst í
þunglyndi þegar Montesinos sneri
aftur til Perú 23. október eftir að
beiðni hans um hæli var hafnað.
„Hann var gjörsamlega hugsjúk-
ur,“ endurtók Salas nokkmm sinnum
í vitnisburðinum og bætti við að Fuji-
mori hefði virst bugaður af kvíða þeg-
ar hann forðaði sér til Japans fyrir
hálfum mánuði. „Forsetinn sagðist
vera svo þunglyndur að hann gæti
ekki lengur stjómað landinu."
Salas kvaðst hafa neitað að fara í
stjómarráðið til að ræða við Valentín
Paniagua, sem gegnir forsetaem-
bættinu fram yfir næstu kosningar,
og varað hann við því að hlerunartæki
hefðu verið falin í byggingunni.
Salas lét af embætti um síðustu
helgi þegar Paniagua myndaði nýja
ríkisstjóm. Þingnefndin bauð Salas
lögregluvemd eftir vitnisburðinn og
einn þingmannanna líkti frásögn hans
við kvikmyndir Olivers Stone.
Þátttaka í happdrætti Krabbameinsfélagsins
er stuðningur við mikilvægt forvarnastarf
‘Peittii &tiiéníf$G - uerfu med-f
desember'
^Krabbamein^élagsins
: Volkswagen Bjalla
Ver9m*ti 1.800.000 kr.
1 Bifreið eða greiðsla upp I Ibúð
Verðmæti 1.000.000 kr.
-
1SS Úttekt hjá ferðaskrifstofu
eða verslun
Verðmaeti 100.000 kr.
FjOldi útgeflrna mlOð: 148.0
Konstantín sækist
ekki eftir krúnunni
Kaupmannahðfn. Morgunblaðið.
Konstantín fyrrum Grikkjakonung-
ur hefur lýst því yfir að hann sækist
ekki eftir því að endurheimta krún-
una. Ástæðan er sú að Mannrétt-
indadómstúllinn í Strassborg úr-
skurðaði í síðustu viku að hann ætti
rétt á eignum konungsfjölskyld-
unnar í Grikklandi en gríska stjórn-
in neitar að ganga til viðræðna við
hann á þeim forsendum að hann
skuldi háar fjárhæðir í skatta.
Mannréttindadómstóllinn hefur
gefið Konstantín og grísku stjórn-
inni sex mánuði til að ganga frá
málinu, annars á stjórnin yfir höfði
sér háar fjársektir. Hún hefur
gagnrýnt Konstantín fyrir að bera
ábyrgð á grísku herstjórninni en
konungur flýði hcimaland sitt árið
1967, ásamt hinni dönsku eigin-
konu sinni, Onnu Maríu, eftir að
hafa reynt að koma henni frá völd-
um.
„Þeir sem halda því fram að ég
sækist eftir að koma á konungs-
veldi að nýju, gera það eingöngu til
að koma í veg fyrir að ég heimsæki
Grikkland," segir Konstantín. „Ég
sætti mig við val grísku þjóðarinn-
ar, sem kaus lýðræði, en ég er ekki
spámaður og veit ekki hvað fram-
tíðin ber í skauti sér.“
Dómstóllinn úrskurðaði að
Konstantín ætti rétt á bótum fyrir
missi eigna í Tatoi skammt frá
Aþenu. Kostnaðurinn nemur 110
milljörðum ísl. kr. en það svarar til
kostnaðar við að leggja nýtt neðan-
jarðarlestarkerfi í Aþenu. Segist
konungur munu biðja um fjórðung
þeirrar upphæðar og vonast eftir
skilningi grfsku þjóðarinnar.