Morgunblaðið - 01.12.2000, Blaðsíða 16

16 FÖSTUDAGUR 1. DESEMBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
HÖFUÐBORGARSVÆÐIÐ
Morgunblaðið/Ásdís
Bjarki Bjarnason hjá Egilsdys í Mosfellsdal, en þar var trú manna að Egill Skallagi-ímsson
hefði verið heygður. Myndin er tekin í Vfðirodda hjá Köldukvísl. f baksýn er Mosfellskirkja.
Minjar í Mosfellsdal
Mosfellsbær
SAMTÖK íbúa í Mosfellsdal,
Víghóll, hafa nýverið gefið út
fræðslumyndband þar sem
m.a. staðkunnugir dalbúar
greina frá ýmsu um horfna
tíð. Farið er á milli bæja og
staldrað við hjá ýmsum
menningarminjum. Bjarki
Bjarnason, formaður menn-
ingarmálanefndar bæjarins,
skrifaði handrit að myndinni,
en Hlynur Helgason sá um
kvikmyndun og klippingu.
Myndin er 135 mínútur að
lengd. Verkið naut styrks frá
lista- og menningarsjóði Mos-
fellsbæjar.
„Það kviknaði hjá mór sú
hugmynd fyrir nokkrum ár-
um að gera myndband af
þessum toga,“ sagði Bjarki í
samtali við Morgunblaðið í
gær, þegar hann var spurður
um aðdragandaþessa verks.
„Ég hef búið í Mosfellsdal frá
tveggja ára aldri, og var því
kunnugt um allmikið af minj-
um þar, sem áttu á hættu að
týnast á næstu árum, og ég
vissi um eldra fólk sem hafði
umgengist þær nánast alla
sína ævi og bjó þar af leið-
andi yfír miklum fróðleik um
þær. Mér fannst því alveg
kjörið að tefla þessu saman,
biðja eldri kynslóðina um að
segja frá ýmsu því sem
tengdist minjunum."
Að sögn Bjarka er þarna
fjallað um allt mögulegt, s.s.
bæjarrústir, örnefni, gamlar
þjóðleiðir, str/ðsminjar, mó-
grafir, sel, fornmannaleiði,
náttúruleg refagildra og ým-
islegt fleira.
„Nú á tímum liggur vegur-
inn í gegnum miðjan dalinn,
en áður fyrr var svo mýrlent
þar að fólkið reisti bæina
undir íjöllunum. f myndinni
er farið af einum bæ til þess
næsta, og tekinn þannig
hringur í dalnum. Það er
byijað á Hrísbrú og rætt við
bóndann þar, Ólaf Ingi-
mundarson, m.a. um Egils-
dys, en sú var trú manna
fyrrum að Egill Skallagríms-
son hefði verið þar heygður.
Þaðan er svo farið á Mosfell,
siðan Minna-Mosfell, því næst
Laxnes o.s.frv. Ég Ijalla ekki
um hvern bæ, heldur minj-
arnar sem þar er að fínna.
Aðallega eru það eldri dal-
búar sem rætt er við, en þó
einnig nokkra íslenska og er-
lenda fornleifafræðinga, sem
hafa verið að stunda rann-
sóknir þar í dalnum. Auður
Laxness segir frá merkileg-
um steini við Gljúfrastein, og
dóttir hennar, Guðný, frá
Hvílusteini, sem Halldór Lax-
ness gekk oft að og hvíldi sig
við á ferðum sínum þar, og
hún segir líka frá þjóðbraut-
inni, sem er skammt frá
Gljúfrasteini og sem afí
hennar, faðir Halldórs, lagði
fyrir tæpum hundrað árum.
Þegar komið er í enda
dalsins, greinir Haukur Ní-
elsson frá Helgafelli ítarlega
frá stríðsminjum í landi
Helgafells. Þarna er um að
ræða skotbyrgi, vatnsgeynii,
fyrstu endurvinnslustöð á Is-
landi, þar sem bandarískir
hermenn pressuðu tómar
niðursuðudósir og sendu til
Bandaríkjanna aftur.“
„Mér fannst mikilvægt að
fá til liðs við mig fólk sem
þekkti minjarnar af eigin
raun,“ sagði Bjarki. „Einn
heimildamanna var t.d. að
stinga mó og í myndbandinu
er það sýnt. Margt af þessu
er að falla í gleymsku, hverf-
ur með fólkinu. Sem dæmi
má nefna, að kvikmyndin var
öll tekin árið 1998, og á þeim
tveim árum sem liðin eru
hafa þrír látist. Ég tel að
þessi kvikmynd eigi þvf eftir
að hafa mikið gildi í framtíð-
inni, ekki bara sem heimild-
armynd um minjarnar, held-
ur líka um þá sem koma fram
henni,“ sagði Bjarki að lok-
um.
Fjárhagsáætlun bæjarsjóðs Hafnarfjarðar
Skatttekjur rúmir
fjórir milljarðar
Hafnarfjörður
FJÁRHAGSÁÆTLUN bæj-
arsjóðs Hafnarfjarðar fyrir
árið 2001 var samþykkt í bæj-
arstjórn Hafnarfjarðar 29.
nóvember. Á árinu 2001 verð-
ur bæjarsjóður rekinn með
lítils háttar tekjuafgangi í
fyrsta sinn um langt skeið.
Heildarskatttekjur bæjar-
sjóðs eru áætlaðar 4.045 millj-
ónir króna og aukast um
17,5% frá fjárhagsáætlun
2000. Álagningarhlutfall út-
svars verður 12,7% á árinu
2001 og fasteignagjöld hækka
um 14% milli ára.
Rekstrargjöldin eru áætluð
3.269 milljónir króna og
hækka um 14,3% frá fjárhags-
áætlun 2000. Rekstrargjöld,
sem hlutfall af skatttekjum,
nema 80,8% samanborið við
83% í fjárhagsáætlun 2000.
Samkvæmt samningum um
einkaframkvæmd eins grunn-
skóla og tveggja leikskóla er í
fjárhagsáætlun 2001 gert ráð
fyrir 36,4 milljónum króna
vegna leigu þess húsnæðis. Að
þeirri fjárhæð frátalinni og til
samanburðar við rekstur ann-
arra sveitarfélaga er hlutfall
rekstrar bæjarsjóðs 79,9% af
skatttekjum. Útgjöld til fjár-
festinga nema 388 milljónum
króna eða 9,6% af skatttekj-
um samanborið við 23,6% í ár.
Hækkun vaxta á alþjóða-
markaði eykur vaxtagreiðslur
bæjarsjóðs um 110 milljónir
og er vaxtakostnaður, nettó,
áætlaður 372 milljónir.
Fjárhagsáætlunina er að
finna á heimasíðu Hafnar-
fjarðarbæjar, www.hafnar-
fjordur.is.
Morgunblaðið/Brynjar Gauti
Endainastur raflínunnar frá Geithálsi verður fært til að rýma fyrir byggingarlandi í Hádeg-
ismóum. í baksýn glittir í Árbæjarhverfið.
Nýtt atvinnusvæði
Hádegismóar
GERT er ráð fyrir að fram-
kvæmdir á nýju bygginga-
landi fyrir atvinnusvæði geti
hafist við Hádegismóa, milli
Suðurlandsvegar og Rauða-
vatns á næstu misserum. Ver-
ið er að gera svæðið bygg-
ingahæft um þessar mundir
að sögn Stefáns Hermanns-
sonar borgarverkfræðings.
í því skyni er nú unnið að
því að færa endamastur línu
Landsvirkjunar frá Geithálsi
og hnika staðsetningu línunn-
ar til um eina 800 metra.
Stefán Hermannsson sagði
að lengi hefði staðið til að
skipuleggja hverfi fyrir
nokkrar atvinnulóðir í Hádeg-
ismóum, rétt austan nýju
brúarinnar yfir Suðurlands-
veg.
Gert er ráð fyrir að þar
verði fyrirtæki af ýmsum toga
með starfsemi sína en lóðum
hefur enn ekki verið úthlutað.
Hinum megin brúarinnar á
svonefndum Kletthálsi hefur
einnig verið unnið að gatna-
gerð en þar rís annað atvinnu-
svæði á næsta ári. Að sögn
borgarverkfræðings verða
þar m.a. nokkrar bílasölur til
húsa.
Tillögur um 0,66%
útsvarshækkanir
Kópavogur - Mosfellsbær
MEIRIHLUTI bæjarstjórn-
ar Kópavogs lagði fyrir bæj-
arstjómarfund til fyrri um-
ræðu á þriðjudag tillögu um
að útsvarsprósenta í bænum
verði hækkuð í 12,70% á
næsta ári.
I ár hefur verið innheimt
12,04% útsvar en Sigurður
Geirdal, bæjarstjóri, sagði í
samtali við Morgunblaðið 1
gær að gert væri ráð fyrir að
nýta að fullu þá heimild til
0,66% útsvarshækkunar sem
felst í nýgerðu samkomulagi
sveitarfélaganna og ríkisins.
Tillaga bæjarstjórnar-
meirihlutans nær til gjald-
stofna bæjarins í heild. Sam-
kvæmt henni verður hlutfall
fasteignaskatts af íbúðarhús-
næði 0,375% af fasteignamati,
eins og verið hefur. Vatns-
skattur verður óbreyttur
0,19% af fasteignamati húss
og lóðar.
Holræsagjald verður einnig
óbreytt, 0,13% af fasteigna-
mati húss og lóðar.
Lóðarleiga hækkar
Lóðarleiga fyrir íbúðar-
húsalóðir hækkar hins vegar
úr 6,60 kr. á fermetra í 7,52
kr. samkvæmt tillögum meiri-
hlutans.
Þær gera ráð fyrir að gjald-
dagar fasteignagjalda verði
tíu talsins, sá fyrsti 15. janúar
en sá síðasti 1. október. Inn-
heimt eru 10% gjaldsins á
hverjum gjalddaga.
Gert er ráð fyrir að gjald-
endur sem greiða fasteigna-
gjöld að fullu fyrir 7. febrúar
fái 5% staðgreiðsluafslátt.
Mosfellsbær
hækkar í 12,65%
Líkt og flest önnur sveitar-
félög vinnur bæjarstjóm
Mosfellsbæjar einnig að af-
greiðslu fjárhagsáætlunar og
við fyrri umræðu var tekin til
afgreiðslu tillaga bæjarráðs
um að nýtt verði svigrúm til
0,66% útsvarshækkunar sam-
kvæmt niðurstöðu tekju-
stofnanefndar. Því verði út-
svar næsta árs 12,65%, þ.e.
0,05% undir hinu leyfilega
hámarki.
Tillagan var samþykkt með
fjómm atkvæðum meirihlut-
ans gegn þremur atkvæðum
minnihluta sjálfstæðismanna
sem lögðu til að í stað þess að
hækka útsvarsálögur á bæj-
arbúa um 0,66% eða 50
millj.kr. verði útsvar hækkað
um 0,33%, eða 25 millj.kr., og
rekstrarútgjöld fjárhagsáætl-
unar fyrir árið 2001 verði
lækkuð um 25 millj.kr.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Grafa valt við
rústir gamals húss
Hverfisgata
ÞAÐ óhapp varð þegar verið
var að rífa gamalt hús við
Hverfísgötu að grafa, sem
vann verkið, valt þegar botn-
plata hússins lét undan.
Gröfustjórann sakaði ekki.
Húsin á Hverfísgötu milli
Vitastígs og Barónsstígs hafa
verið rifin hvert af öðru und-
anfarna mánuði og þarna er
verið að fella það síðasta sem
stóð milli Bjamarborgar við
Vitasti'g og verslunar 10-11
við Barónsstíg.
Að sögn Stefáns Her-
mannssonar borgarverkfræð-
ings er verið að vinna að deili-
skipulagi fyrir þennan reit. og
er sú vinna langt komin. Með-
al annars er til umræðu að
þar verði bflageymsla í kjall-
ara nýrrar byggingar.
Minjar um land-
rekskenninguna
endurgerðar
Garðabær
BÆJARSTJÓRI Garðabæjar,
Ásdís Halla Bragadótth-, af-
hjúpaði í gær endurgerðan
steinstöpul sem þýski vísinda-
maðurinn Alfred Wegener
reisti árið 1930 á Amamesi.
Wegener reisti stöpulinn,
ásamt fleiri stöplum, til að
sanna landrekskenninguna
sem hann setti fram á áranum
1908-1912, en kenningin geng-
ur út á það að jörðin sé samsett
af flekum sem eru á stöðugri
hreyfingu. Til að reyna að færa
sönnur á kenningu sina reisti
Wegener nokkra steinstöpla
sem mælipunkta. Þar á meðal
er stöpullinn á Arnamesi,
enda er ísland á mörkum
tveggja fleka, Evrópuflekans
og Ameríkuflekans.
Bæjarstjóm Garðabæjar
ákvað í haust að varðveita
stöpulinn og gera umhverfi
hans meira aðlaðandi. Tvær
koparplötur hafa verið festar á
stöpulinn með upplýsingum
um tOurð hans og landreks-
kenninguna. Þá hefui- verið
hellulagt í kringum hann,
plantað gróðri og settur niður
bekkur, en stöpullinn er á
gatnamótum Amamesvegar
og Hegranesvegar og blasir
Morgunblaðið/Ásdís
Ásdís Halla Bragadóttir,
bæjarstjóri Garðabæjar,
við steinstöpuliun.
við þegar Amamesbrúin er
keyrð.
Eitt af því sem varð til að
kveikja hugmyndina að land-
rekskenningu Wegeners var
hversu vel strandlengjur meg-
inlanda, einkum AfiTku og
Suður-Ameríku, falla hver að
annarri. Þá vöktu samskonar
jarðmyndanir og steingerving-
ar samskonar lífvera á aðskild-
um meginlöndum athygli
Wegeners.